Tadeusz Kotarbiński O sposobach prowadzenia sporów

Trzeba go tylko oswoić, uspołecznić, sprowadzić do granic uczciwości, a zrobi się z niego cenna forma obcowania. I podobnie jak dziedzictwem turniejów jest gimnastyka, szermierka, tak też i spór wojowniczy może się stać pięknym sportem ćwiczebnym. Usuńmy z niego niesmaczne elementy, ale zostawmy jedno: prawo operowania pozorem słuszności, jak gdyby dobrą monetą, pod warunkiem, iżby wiadomo było przed rozpoczęciem sporu, że wolno niepostrzeżenie używać paralogizmów. Dodajmy wspólną analizę końcową, w której razem się rozważy, kto, gdzie, kogo i jak wywiódł w pole, ot tak, jak się rozważa podstępy gry szachowej, a otrzymamy formę sporu ćwiczebną, równouprawnioną z ćwiczebnym sporem dociekliwym i mającą rownież swoiste zalety. Polegają one na tym, że się przeciwnikowi stawia większe trudności do zwalczania, a więc surowszej próbie poddaje się jego czujność. Dobrze jest ćwiczyć się po trosze w sztuce wyprowadzania w pole na żarty, aby potem kto inny nie zdołał nas wywieść w pole na serio. Ze wzgardzonego, scholastycznego stylu życia warto by wznowić niejedno. Przydałyby się i spory ćwiczebne. Może by ludzie wtedy zaczęli jakoś umiejętnie dyskutować, może by się nauczyli jakoś na nowo mówić.

kotar Źródło: Tadeusz Kotarbiński, O sposobach prowadzenia sporów.

Tadeusz Pszczółkowski Umiejętność przekonywania i dyskusji

Rola przewodniczącego wolnej dyskusji bywa zazwyczaj niezwykle trudna. Powinien on doprowadzić do tego, aby — jeżeli nie może nastąpić uzgodnienie stanowisk — ustalono przynajmniej, na czym polegają rozbieżności.
Przewodniczący musi uważać, aby dyskutanci nie zwrócili się w swej większości z atakiem na jednego uczestnika i nie zrobili z niego kozła ofiarnego.
Dość często jesteśmy świadkami wolnej dyskusji na zebraniach produkcyjnych, naradach roboczych, konferencjach. Kiedy z ust przewodniczącego padają sakramentalne słowa: „Przechodzimy do ostatnich punktów dzisiejszego zebrania: sprawy bieżące i wolne wnioski”, wtedy zazwyczaj wszystkim rozwiązują się nagle języki i rozpoczyna się wytykanie niedociągnięć, wzajemne przekonywanie, że ten ma rację, a tamten jej nie ma. Przewodniczący w takim wypadku musi uważać, aby dyskusja nie przerodziła się w ogólną kłótnię, aby została ostatecznie wyjaśniona maksymalna liczba pretensji, a sprawy bardziej skomplikowane sformułowane ściśle i zaprotokołowane w celu późniejszego załatwienia.

pszcz Źródło: Tadeusz Pszczółkowski, Umiejętność przekonywania i dyskusji.

Art. 175. Obowiązki i uprawnienia Marszałka Sejmu w toku obrad

Dz.U.2012.0.32 t.j. - Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. - Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

1. Marszałek Sejmu czuwa nad przestrzeganiem w toku obrad Regulaminu Sejmu oraz powagi i porządku na sali posiedzeń.

2. Marszałek Sejmu może zwrócić uwagę posłowi, który w wystąpieniu swoim odbiega od przedmiotu obrad określonego w porządku dziennym, przywołaniem posła „do rzeczy”. Po dwukrotnym przywołaniu posła „do rzeczy” Marszałek może odebrać przemawiającemu głos. 2a. Marszałek Sejmu może stwierdzić, że poseł swoim zachowaniem na sali posiedzeń naruszył powagę Sejmu.

3. Marszałek Sejmu po uprzednim zwróceniu uwagi ma prawo przywołać posła „do porządku”, jeżeli uniemożliwia on prowadzenie obrad.

4. W przypadku niezastosowania się przez posła do polecenia Marszałka Sejmu, o którym mowa w ust. 3, Marszałek Sejmu ma prawo ponownie przywołać posła „do porządku”, stwierdzając, że uniemożliwia on prowadzenie obrad.

5. Marszałek ma prawo podjąć decyzję o wykluczeniu posła z posiedzenia Sejmu, jeżeli poseł nadal uniemożliwia prowadzenie obrad i na tym samym posiedzeniu został już upomniany w trybie ust. 4; poseł wykluczony z posiedzenia Sejmu jest obowiązany natychmiast opuścić salę posiedzeń. Jeżeli poseł nie opuści sali posiedzeń, Marszałek Sejmu zarządza przerwę w obradach.

6. Od decyzji Marszałka Sejmu poseł może odwołać się do Prezydium Sejmu, które niezwłocznie rozstrzyga sprawę po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej, Spraw Poselskich i Immunitetowych. Do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy poseł nie bierze udziału w posiedzeniu.

7. O sposobie załatwienia odwołania Prezydium Sejmu niezwłocznie zawiadamia Sejm, jednak nie później niż na następnym posiedzeniu. Decyzja Prezydium Sejmu jest ostateczna.

5 Źródło: Art. 175. Obowiązki i uprawnienia Marszałka Sejmu w toku obrad, dostępny w internecie: https://www.arslege.pl/obowiazki-i-uprawnienia-marszalka-sejmu-w-toku-obrad/k374/a30664/.

Tadeusz Pszczółkowski Taktyka maksymalistów i minimalistów

Wyróżniamy dwie przeciwstawne taktyki – maksymalistyczną, której dewizą jest: „wszystko albo nic”, oraz minimalistyczną – przyznającą rację stwierdzeniu, że „nie od razu Kraków zbudowano”. Maksymalista w odpowiedzi na atak na tezę ogólną rezygnuje z walki albo nieustępliwie broni tezy w całej ogólności; minimalista natomiast rozgląda się, czy nie udałoby się utrzymać przynajmniej jakiejś części albo wyprowadzić i obronić jakiegoś twierdzenia szczegółowego. Czasami dobrze jest nie przeczyć tezie wprost, lecz podważyć stanowisko zajmowane przez naszego adwersarza, stojącego na maksymalistycznym stanowisku: „wszystko albo nic”, „tak albo nie”. Dla ilustracji, o co chodzi, anegdota ze sfer prawniczych. Sędzia powiada do oskarżonego:
– Proszę tu nie kręcić i odpowiadać wprost: jest pan winny albo niewinny, tak albo nie!
– Kiedy nie zawsze można odpowiedzieć twierdząco albo przecząco – tłumaczy się oskarżony.
– Zawsze! – przecina sędzia.
– No to niech pan sędzia odpowie, czy pan sędzia przestał brać łapówki, tak albo nie?

pszcz2 Źródło: Tadeusz Pszczółkowski, Taktyka maksymalistów i minimalistów.

Anna Łagodzka Filozoficzne dociekania w klasach I‑III

[...] Podstawową kategorią, za pomocą której można opisać i zrozumieć, co dzieje się na lekcji prowadzonej według tego programu, jest określenie „wspólnota dociekająca”. Oznacza ona grupę składającą się z uczniów i nauczyciela, która w rozmowie wspólnie poszukuje odpowiedzi na filozoficzne pytania. Wspólnota dociekająca nie jest jednak czymś, co nauczyciel może w klasie zadekretować, ale czymś, co podczas tych poszukiwań stopniowo się wytwarza. Nauczyciel jest tutaj organizatorem i współtwórcą sytuacji dydaktycznej, która ten proces umożliwia. [...] zasadniczą część zajęć stanowi szukanie odpowiedzi w dialogicznej dyskusji: uczniowie zabierają głos, przedstawiając swoje punkty widzenia i ustosunkowując się do wypowiedzi kolegów i koleżanek. Nauczyciel pomaga w rozmowie za pomocą pytań pobudzających i porządkujących dociekanie. Uczestnicy zajęć siedzą w kręgu. Ta reorganizacja przestrzeni fizycznej przekształca typową strukturę szkolnej przestrzeni dydaktycznej. Sprzyja bowiem budowaniu sieci relacji komunikacyjno‑poznawczych między uczniami, nie sprowadzając jej do wymiany komunikatów między nauczycielem a uczniem. [...] Bycie uczestnikiem wspólnoty dociekającej uczy szacunku dla innych, współpracy i tolerancji, ponieważ dialog opiera się nie tylko na myśleniu, lecz także na praktykowaniu tych wartości. Pomaga dziecku konstytuować poczucie własnej wartości jako niepowtarzalnej jednostki, która wnosi swój wkład w istnienie tej wspólnoty. Ponawiana sytuacja dialogu oznacza tworzenie międzyosobowych więzi czerpiących z dynamiki różnic.

7 Źródło: Anna Łagodzka, Filozoficzne dociekania w klasach I‑III, dostępny w internecie: http://bc.ore.edu.pl/dlibra/doccontent?id=608&dirids=1.

Beata Witkowska-Maksimczuk Elementy retoryki i erystyki w przykładach

Argumentum ad Hitlerum to element tzw. prawa Godwina, które zostało żartobliwie sformułowane w 1990 r. przez Mike’a Godwina na podstawie obserwacji internetowych grup dyskusyjnych. Prawo Godwina brzmi następująco: Wraz z trwaniem dyskusji w Internecie prawdopodobieństwo przyrównania czegoś lub kogoś do nazizmu bądź Hitlera dąży do 1. Polski wariant prawa Godwina sformułowany jako wynik analizy telewizyjnych dyskusji politycznych (prawo Witkowskiej‑Maksimczuk) brzmi: wraz z trwaniem polskiej dyskusji politycznej prawdopodobieństwo nazwania kogoś komuchem wzrasta do 1.

8 Źródło: Beata Witkowska-Maksimczuk, Elementy retoryki i erystyki w przykładach, Warszawa 2014, s. 159.