Sprawdź się
Zaznacz zdania prawdziwe z punktu widzenia koncepcji fizykalizmu.
| Zdanie | Prawda | Fałsz |
| Język fizykalny jest uniwersalnym językiem nauki. | □ | □ |
| Wdrożenie języka fizykalnego ma uczynić wyraźniejszą różnicę między humanistyką a przyrodoznawstwem. | □ | □ |
| Każde zdanie języka jakiejkolwiek gałęzi nauki jest treściowo równoważne jakiemuś zdaniu języka fizykalnego. | □ | □ |
| Program fizykalizmu jako wzór języka przyjmował język psychologii. | □ | □ |
Uzupełnij tekst wyrażeniami z ramki.
różnych gałęzi nauki, terminy naukowe, jedną jednolitą naukę, język fizykalny, uniwersalny język nauki
Jeżeli każde zdanie daje się przełożyć na ................................................, to jest to język wszechobejmujący,................................................. Istnienie systemu językowego, który zawierałby wszelkie ................................................, zakłada, że wszystkie te terminy są logicznie spokrewnione i że nie może być mowy o jakichkolwiek zasadniczych przedziałach pomiędzy terminami ................................................. Nauki fizykalne, psychologia, nauki społeczne mogą być dla praktycznych względów oddzielane, gdyż zakres problematyki naukowej przerasta możliwości pojedynczego badacza, lecz wszystkie te gałęzie opierają się na wspólnej podstawie, stanowią ostatecznie .................................................
Które z sądów mówiących o filozofii zaakceptowałby zwolennik fizykalizmu?
- Naukowy charakter filozofii opiera się na tłumaczeniu zdań filozoficznych na język fizykalny.
- Zadaniem filozofii jest analiza wyrażeń językowych.
- Obszar przedmiotowy filozofii jest tożsamy z obszarem przedmiotowym przyrodoznawstwa.
- Rola filozofii w stosunku do danej nauki polega na tym, że filozofia jest analizą języka tej nauki.
- Język fizykalny wprowadzony do filozofii powinien skutkować precyzją sądów metafizycznych.
Dokończ poniższe zdania, zakładając, że program fizykalizmu został w pełni zrealizowany.
Zapoznaj się z podanym przez R. Carnapa przykładem.
Filozofia i składnia logiczna cz. III, p. 7Rozważmy dla przykładu następujące zdanie psychologiczne: „O godz. 10 pan A był rozgniewany”. Treściowo równoważne zdanie języka fizykalnego brzmi: „O godz. 10 pan A znajdował się w pewnym stanie fizycznym, który charakteryzował się przyspieszonym oddechem i pulsem, napięciem pewnych mięśni, skłonnością do gwałtownych reakcji itd”. Oznaczmy własność bycia rozgniewanym za pomocą symbolu „Q1”, opisany wyżej stan cielesny – za pomocą symbolu „Q2”, a godzinę 10 za pomocą symbolu „t1”. Oba rozważane zdania możemy wówczas zapisać symbolicznie w sposób następujący:
(zdanie psychologiczne) Q1 (A,t1)
(zdanie fizykalne) Q2 (A,t1)Źródło: Rudolf Carnap, Filozofia i składnia logiczna cz. III, p. 7, tłum. A. Zabłudowski, dostępny w internecie: http://sady.up.krakow.pl/filnauk.carnap.filskllog.htm.
Odpowiedz na pytanie: w jakim stosunku, według Carnapa, pozostaje treść zdania psychologicznego i zdania fizykalnego?
- równoważności
- niezależności
- sprzeczności
Wśród poniższych zdań wskaż te, których Carnap nie uznałby za sensowne poznawczo.
- Dualizm metafizyczny najlepiej oddaje złożoną naturę świata.
- Dualizm metafizyczny to pogląd filozoficzny, który wskazuje na istnienie dwóch podstawowych jakości w świecie.
- Ogólny cel świata jest sumą celów poszczególnych rzeczy w świecie.
- Wszechświat jest kulą, ponieważ kula jest bryłą doskonałą.
- Zbyt wielu ludzi jest przekonanych, że wszechświat jest kulą.
- Istnieje pogląd, że zabijanie jest złem.
- Katecheza katolicka naucza, że każdy zły uczynek będzie ukarany.
- Logika to najdostojniejsza spośród nauk.
Przyjrzyj się obrazom będącym malarską interpretacją mitów. Wskaż ten, którego treść odwołuje się do marzeń przypominających aspiracje fizykalistów.
- Pieter Bruegel Starszy, Pejzaż z upadkiem Ikara, od około 1555 do około 1558
- Pieter Bruegel (starszy), Wieża Babel, 1563
- Johann Georg Trautmann, Widok na płonącą Troję
Przeczytaj fragment tekstu z książki R. Carnapa Filozofia i składnia logiczna. Następnie przeczytaj fragment bajki filozoficznej Leszka Kołakowskiego pt. Piękna twarz. Zwróć uwagę, że atrakcyjność fizyczna ludzi często bywa przedmiotem charakterystyk etycznych.
Zapoznaj się z fragmentem tekstu z książki R. Carnapa Filozofia i składnia logiczna. Następnie zapoznaj się z fragmentem bajki filozoficznej Leszka Kołakowskiego pt. Piękna twarz. Zwróć uwagę, że atrakcyjność fizyczna ludzi często bywa przedmiotem charakterystyk etycznych.
Filozofia i składnia logicznaNie wymieniliśmy dotąd jednego z działów filozofii, traktowanego przez niektórych filozofów jako dział główny; mamy na myśli filozofię wartości, której głównym odgałęzieniem jest filozofia moralności, czyli etyka. Słowo „etyka” używane bywa w dwu różnych znaczeniach. „Etyką” nazywa się niekiedy pewien rodzaj badań empirycznych, a mianowicie psychologiczne i socjologiczne badania dotyczące ludzkich zachowań, a zwłaszcza uwarunkowania tych zachowań przez uczucie i wolę oraz wpływu, jaki wywierają one na innych ludzi. Tak rozumiana etyka jest dyscypliną empiryczną, naukową gałęzią raczej empirycznej nauki niż filozofii. Zasadniczo odrębny charakter ma etyka w drugim znaczeniu, etyka jako filozofia wartości moralnych lub norm moralnych, którą można nazwać etyką normatywną. Tak pojęta etyka nie jest badaniem faktów, ale rzekomym badaniem, co dobre, a co złe, co czynić należy, a czego nie należy. Zadaniem, jakie stawia sobie owa etyka filozoficzna lub normatywna, jest ustalenie norm ludzkiego postępowania lub formułowanie sądów o wartościach moralnych. (…)
Aby uniknąć nieporozumień, musimy podkreślić, że nie negujemy wcale możliwego pożytku naukowych badań dotyczących aktów wartościowania i wypowiedzi wartościujących. Są to akty konkretnych jednostek i, jak wszelkie działania ludzkie, stanowią możliwy przedmiot badania naukowego. Historycy, psychologowie i socjologowie mogą analizować je i wyjaśniać przyczynowo, a takie historyczne czy psychologiczne zdania dotyczące aktów wartościowania i wypowiedzi wartościujących stanowią całkowicie sensowne zdania naukowe, należące do etyki w pierwszym z rozróżnionych znaczeń tego słowa. Lecz zdania wartościujące są tu tylko przedmiotem badania, nie zaś twierdzeniami samych tych teorii i, tak jak gdzie indziej, są pozbawione sensu teoretycznego. Dlatego też włączamy je do królestwa metafizyki.Źródło: Rudolf Carnap, Filozofia i składnia logiczna, tłum. A. Z, dostępny w internecie: http://sady.up.krakow.pl/filnauk.carnap.filskllog.htm#I.04.
Piękna twarzNino był czeladnikiem piekarskim, znanym ze swojej pięknej twarzy. Była to istotnie najpiękniejsza twarz w okolicy i wszystkie dziewczęta odwracały wzrok, kiedy Nino przechodził ulicą – tak przyciągała je piękna twarz młodego piekarza.
Niestety, Nino pracował przy piecu, w wilgotnej i gorącej piekarni, to zaś, jak wiadomo, niedobrze wpływa na piękne twarze. Prócz tego miewał niekiedy zmartwienia, jak wszyscy ludzie, a wiadomo, że zmartwienia szkodzą piękności.
W rezultacie Nino, przeglądając się w lustrze, stwierdzał ze smutkiem, że na pięknej twarzy życie zaczyna powoli żłobić swój ślad. Mimo to była ona nadal niezwykle piękna i Nino rad był ustrzec to piękno przed złośliwością czasu.Źródło: Leszek Kołakowski, Piękna twarz, [w:] tegoż, 13 bajek z królestwa Lailonii dla dużych i małych oraz inne bajki, Warszawa 1995, s. 9.
Sformułuj dwa sądy etyczne i zadaj dwa etyczne pytania do opisanej w bajce sytuacji, pamiętaj o rozumieniu etyki przez Carnapa.
1.
2.
Pytanie etyczne:
1.
2.