Sprawdź się
Teksty do ćwiczeń
Posłuchajcie, bracia miła…Posłuchajcie, bracia miłabracia miła,
Kcęć wam skorżyć krwawą głowęKcęć wam skorżyć krwawą głowę;
Usłyszycie moj zamętek,
Jen mi się zstał w Wielki PiątekJen mi się zstał w Wielki Piątek.Pożałuj mię, stary, młody,
Boć mi przyszły krwawe godykrwawe gody;
Jednegociem Syna miała
I tegociem ożalałaI tegociem ożalała.Zamęt ciężki dostał się mie, ubogiej żenieZamęt ciężki dostał się mie, ubogiej żenie,
Widzęć rozkrwawione me miłe narodzenie,
Ciężka moja chwila, krwawa godzina,
Widzęć niewiernego Żydowina,
Iż on bije, męczy mego miłego Syna.Synku miły i wybranywybrany,
RozdzielRozdziel z matką swoją rany!
A wszakomwszakom cię, Synku miły, w swem sercu nosiła,
A takież tobie wiernie służyła,
Przemow k matce, bych się ucieszyłabych się ucieszyła,
Bo już jidziesz ode mnie, moja nadzieja miłamoja nadzieja miła.Synku, bych cię nisko miała,
Niecoć bych ci wspomagałabych ci wspomagała;
Twoja głowka krzywo wisakrzywo wisa, tęć bych ja podparła,
Krew po tobie płynie, tęć bych ja utarła,
Picia wołasz, piciać bych ci dała,
Ale nie lza dosiącnie lza dosiąc twego świętego ciała.O anjele Gabryjele,
Gdzie jest ono twe wesele,
Cożeś mi go obiecował tako barzo wiele,
A rzekęcyrzekęcy: Panno, pełna jeś miłości,
A ja pełna smutku i żałości,
SprochniałoSprochniało we mnie ciało i moje wszytki kości.Proścież Boga, wy miłe i żądne maciorymiłe i żądne maciory,
By wam nad dziatkami nie były takie to pozory,
Jele ja nieboga ninie dziś zeźrzałaJele ja nieboga ninie dziś zeźrzała
Nad swym, nad miłym Synem krasnymkrasnym,
Iż on cirpi męki nie będąc w żadnej winienie będąc w żadnej winie.Nie mam ani będę mieć jinego,
Jedno ciebie, Synu, na krzyżu rozbitegona krzyżu rozbitego.
Jele ja nieboga ninie dziś zeźrzała
Maryja, czysta dziewiceMaryja, czysta dziewicedziewice,
Daj nam widzieć Boże lice,
Niebieskie dziedziceNiebieskie dziedzice!Czysta, Krysta jeś poczęła
I snosiłasnosiła, porodziła,
Z nas pirwsza prosiła.Przez ten twoj naświętszy owoc,
Miła Panna, racz nam wspomoc,
Na duszy, na ciele wzmocwzmoc.Widzisz, żesmy opętani
Wielikimi niemocamiWielikimi niemocami,
Przez to proś za nami.Wierzymy, iż cie wysłuszawysłusza
Ten, jen wszytkim światem ruszajen wszytkim światem rusza,
Jegoż wsza twarz słuszawsza twarz słusza.Ty˂ś˃ naświę˂t˃sza modlisz kiegdyTy˂ś˃ naświę˂t˃sza modlisz kiegdy,
Modlą wszytcy święci tegdytegdy,
Milczą – milczysz wszegdywszegdy.AbychomAbychom na tem kazaniu
K swemu Bożskiemu poznaniu
Po tem zawitaniuPo tem zawitaniu,Zgotowano jest wszem dobrym,
A osobnie Bogiem szczodrymA osobnie Bogiem szczodrym,
Pozdrow pozdrowienimPozdrow pozdrowienimZ nas każdy, tym pozdrowi jąZ nas każdy, tym pozdrowi ją
Anjoł, gdyż naświętszą wieci,
RzkącRzkąc: „Zdrowa jeś Maryja”.
Radości Wam powiedamRadości wam powiedam, Iżeć nową pieśń składam O Krolewnie Niebieskiej Ku uciesze krześcijańskiej.
Izaijasz prorok naszIzaijasz prorok nasz, Uczynił nam barzo w czas, Wzjawił nam wielką radość, Rzekąc: „Przydzie niebie(s)ki gość.
Narodzi sie z dziewice Na człowiecze oblicze […]”.
To, cso prorok powiedał, Potem anjoł zwiastował, Iżeć sie ma narodzić Pan, JenJen zbawi dusze sam.
Do Nazaret poselstwo Żrządziło wierne Bostwo, By Gabryjel nawiedził, Dziewicy poselstwo wzjawił.
Ktorą wybrał Niebieski Ociec, Syn i Duch Święty, By sama matką była, Iżby Krysta porodziła. […]
Pozdrowił ją pokornie, Mowił z nią wielmi śmiernieśmiernie: „Zdrowaś, Panno miłości, Porodzisz Krysta w radości.>” […]
Rzekła k niemu Maryja: „Temu sie dziwuję ja, Kakoć syna mogę mieć, O mężu nics nie chcę wiedzieć”.
Anjoł jej odpowi(e)dzie: „Słuchaj tego, gospodzegospodze, Duch cie Święty nawiedzi, Jen tę rzecz wszyćkę obrządzi.
Nie człowiecstwem to będzie, Duch Święty w tobie siędzie, Świątość to jego oprawi, Ciebie przy twej czści ostawi. […]
Csoć umyślił z wieczności, Zbawić swoj lud żałości, Tego dzisia dokonał, Mie k tobie w poselstwo posłał.
Nie racz tego odmawiać, Z ciebieć ma być Boża MaćBoża Mać, Mieszkasz ludu zbawienieMieszkasz ludu zbawienie, Uczyń temu dokonanie.
Przykład tobie dziwny dam, Bo mi Bog przykazał sam, Elżbieta synem chodzi, Świętego Jana porodzi. […]
Zdrowaś, pełna miłości, Zbawi nas naszej żałości, Podziękuj mu z dobroty, Ukroci ludzskie kłopoty”.
Maryja rzekła k niemu: „Dziękuję Bogu memu, Iże jemu tako lubo Uczynić we mie to cudo. […]”
Śpiewajmyż ją wiesieleŚpiewajmyż ją wiesiele, Boć w niej dobrego wiele, W każdej dobrej duszy Serce sie ku Bogu ruszy.
W końcu tego śpiewania Dla naszego zbawienia Daj szczęście zdrowie, Panie, Przy śmierci dobre skonanie.
[…]
Przyporządkuj tytuły utworów: Bogurodzica, Posłuchajcie, bracia miła…, Maryja, czysta dziewice… oraz Radości Wam powiedam… do epizodów z dziejów Jezusa i Maryi, które w tych wierszach są wspominane.
W krótkim tekście scharakteryzuj podmiot liryczny oraz adresata lirycznego utworów: Bogurodzica, Posłuchajcie, bracia miła…, Maryja, czysta dziewice… oraz Radości Wam powiedam...
Z utworów Posłuchajcie, bracia miła…, Maryja, czysta dziewice… oraz Radości Wam powiedam… wynotuj po jednym cytacie zapisanym w mowie niezależnej.
Odpowiedz na pytanie, który z trzech utworów (Posłuchajcie, bracia miła…, Maryja, czysta dziewice… oraz Radości Wam powiedam…) przedstawia Maryję w tej samej funkcji co Bogurodzica? Napisz odpowiedź, w której użyjesz odpowiednio dobranych argumentów.
Na podstawie utworu Maryja, czysta dziewice… wyjaśnij, dlaczego – według podmiotu lirycznego – ludziom potrzebne jest pośrednictwo Maryi. W odpowiedzi koniecznie przywołaj odpowiedni cytat.
Jednym z dowodów na znaczenie Maryi było podkreślanie przez teologów, że Bóg umieścił ją w swoim planie zbawienia ludzi na wiele wieków przed jej przyjściem na świat. Wyjaśnij, w jaki sposób do tego twierdzenia odniósł się autor wiersza Radości Wam powiedam…
Krolewno Niebieska... to XV‑wieczny anonimowy utwór o tematyce maryjnej. W pracy liczącej co najmniej 180 słów ustosunkuj się do pytania: Krolewno Niebieska... – pieśń bliższa Bogurodzicy czy Posłuchajcie, bracia miła…?
Krolewno Niebieska...Krolewno niebieska,
Matko chrześcijańska,
Wiesiel się, alleluja,
Czysta Panno Maryja.
Alleluja.Ktoregoś nosiła,
Tegoś porodziła,
Trzeciego dnia z martwy wstał,
Jako prze(d)tem powiedał.
Alleluja.Projś za nami Boga,
Ty jejś nasza kogakoga,
Bysmy morze przebyli,
Do nieba się dostali.
Alleluja.