Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Teksty do ćwiczeń

Posłuchajcie, bracia miła…

Posłuchajcie, bracia miłabracia miłabracia miła,
Kcęć wam skorżyć krwawą głowęKcęć wam skorżyć krwawą głowęKcęć wam skorżyć krwawą głowę;
Usłyszycie moj zamętek,
Jen mi się zstał w Wielki PiątekJen mi się zstał w Wielki PiątekJen mi się zstał w Wielki Piątek.

Pożałuj mię, stary, młody,
Boć mi przyszły krwawe godykrwawe godykrwawe gody;
Jednegociem Syna miała
I tegociem ożalałai tegociem ożalałaI tegociem ożalała.

Zamęt ciężki dostał się mie, ubogiej żeniezamęt ciężki dostał się mie, ubogiej żenieZamęt ciężki dostał się mie, ubogiej żenie,
Widzęć rozkrwawione me miłe narodzenie,
Ciężka moja chwila, krwawa godzina,
Widzęć niewiernego Żydowina,
Iż on bije, męczy mego miłego Syna.

Synku miły i wybranywybranywybrany,
RozdzielrozdzielRozdziel z matką swoją rany!
wszakomwszakomwszakom cię, Synku miły, w swem sercu nosiła,
A takież tobie wiernie służyła,
Przemow k matce, bych się ucieszyłabych się ucieszyłabych się ucieszyła,
Bo już jidziesz ode mnie, moja nadzieja miłamoja nadzieja miłamoja nadzieja miła.

Synku, bych cię nisko miała,
Niecoć bych ci wspomagałabym ci wspomagałabych ci wspomagała;
Twoja głowka krzywo wisakrzywo wisakrzywo wisa, tęć bych ja podparła,
Krew po tobie płynie, tęć bych ja utarła,
Picia wołasz, piciać bych ci dała,
Ale nie lza dosiącnie lza dosiącnie lza dosiąc twego świętego ciała.

O anjele Gabryjele,
Gdzie jest ono twe wesele,
Cożeś mi go obiecował tako barzo wiele,
rzekęcyrzekęcyrzekęcy: Panno, pełna jeś miłości,
A ja pełna smutku i żałości,
SprochniałosprochniałoSprochniało we mnie ciało i moje wszytki kości.

Proścież Boga, wy miłe i żądne maciorymiłe i żądne maciorymiłe i żądne maciory,
By wam nad dziatkami nie były takie to pozory,
Jele ja nieboga ninie dziś zeźrzałaBy wam nad dziatkami nie były takie to pozory,Jele ja nieboga ninie dziś zeźrzałaJele ja nieboga ninie dziś zeźrzała
Nad swym, nad miłym Synem krasnymkrasnymkrasnym,
Iż on cirpi męki nie będąc w żadnej winienie będąc w żadnej winienie będąc w żadnej winie.

Nie mam ani będę mieć jinego,
Jedno ciebie, Synu, na krzyżu rozbitegona krzyżu rozbitegona krzyżu rozbitego.

mila Źródło: Posłuchajcie, bracia miła…, [w:] Wiesław Wydra, Wojciech R. Rzepka, Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław 1984, s. 245–246.
bracia miła
Kcęć wam skorżyć krwawą głowę
Jen mi się zstał w Wielki Piątek
krwawe gody
i tegociem ożalała
zamęt ciężki dostał się mie, ubogiej żenie
wybrany
rozdziel
wszakom
bych się ucieszyła
moja nadzieja miła
bym ci wspomagała
krzywo wisa
nie lza dosiąc
rzekęcy
sprochniało
miłe i żądne maciory
By wam nad dziatkami nie były takie to pozory,
Jele ja nieboga ninie dziś zeźrzała
krasnym
nie będąc w żadnej winie
na krzyżu rozbitego
Maryja, czysta dziewice

Maryja, czysta dziewicedziewicedziewice,
Daj nam widzieć Boże lice,
Niebieskie dziedziceniebieskie dziedziceNiebieskie dziedzice!

Czysta, Krysta jeś poczęła
snosiłasnosiłasnosiła, porodziła,
Z nas pirwsza prosiła.

Przez ten twoj naświętszy owoc,
Miła Panna, racz nam wspomoc,
Na duszy, na ciele wzmocwzmocwzmoc.

Widzisz, żesmy opętani
Wielikimi niemocamiopętani... niemocamiWielikimi niemocami,
Przez to proś za nami.

Wierzymy, iż cie wysłuszawysłuszawysłusza
Ten, jen wszytkim światem ruszajen wszytkim światem ruszajen wszytkim światem rusza,
Jegoż wsza twarz słuszawsza twarz słuszawsza twarz słusza.

Ty˂ś˃ naświę˂t˃sza modlisz kiegdyty... modlisz kiegdyTy˂ś˃ naświę˂t˃sza modlisz kiegdy,
Modlą wszytcy święci tegdytegdytegdy,
Milczą – milczysz wszegdywszegdywszegdy.

AbychomabychomAbychom na tem kazaniu
K swemu Bożskiemu poznaniu
Po tem zawitaniupo tem zawitaniuPo tem zawitaniu,

Zgotowano jest wszem dobrym,
A osobnie Bogiem szczodryma osobnie Bogiem szczodrymA osobnie Bogiem szczodrym,
Pozdrow pozdrowienimPozdrow pozdrowienim... wieciPozdrow pozdrowienim

Z nas każdy, tym pozdrowi jąPozdrow pozdrowienim... wieciZ nas każdy, tym pozdrowi ją
Anjoł, gdyż naświętszą wieci,
RzkącrzkącRzkąc: „Zdrowa jeś Maryja”.

mary Źródło: Maryja, czysta dziewice, [w:] Wiesław Wydra, Wojciech R. Rzepka, Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław 1984, s. 238–239.
dziewice
niebieskie dziedzice
snosiła
wzmoc
opętani... niemocami
wysłusza
jen wszytkim światem rusza
wsza twarz słusza
ty... modlisz kiegdy
tegdy
wszegdy
abychom
po tem zawitaniu
a osobnie Bogiem szczodrym
Pozdrow pozdrowienim... wieci
rzkąc
Radości Wam powiedam

Radości wam powiedam, Iżeć nową pieśń składam O Krolewnie Niebieskiej Ku uciesze krześcijańskiej.

Izaijasz prorok naszIzaijaszIzaijasz prorok nasz, Uczynił nam barzo w czas, Wzjawił nam wielką radość, Rzekąc: „Przydzie niebie(s)ki gość.

Narodzi sie z dziewice Na człowiecze oblicze […]”.

To, cso prorok powiedał, Potem anjoł zwiastował, Iżeć sie ma narodzić Pan, JenjenJen zbawi dusze sam.

Do Nazaret poselstwo Żrządziło wierne Bostwo, By Gabryjel nawiedził, Dziewicy poselstwo wzjawił.

Ktorą wybrał Niebieski Ociec, Syn i Duch Święty, By sama matką była, Iżby Krysta porodziła. […]

Pozdrowił ją pokornie, Mowił z nią wielmi śmiernieśmiernieśmiernie: „Zdrowaś, Panno miłości, Porodzisz Krysta w radości.>” […]

Rzekła k niemu Maryja: „Temu sie dziwuję ja, Kakoć syna mogę mieć, O mężu nics nie chcę wiedzieć”.

Anjoł jej odpowi(e)dzie: „Słuchaj tego, gospodzegospodzegospodze, Duch cie Święty nawiedzi, Jen tę rzecz wszyćkę obrządzi.

Nie człowiecstwem to będzie, Duch Święty w tobie siędzie, Świątość to jego oprawi, Ciebie przy twej czści ostawi. […]

Csoć umyślił z wieczności, Zbawić swoj lud żałości, Tego dzisia dokonał, Mie k tobie w poselstwo posłał.

Nie racz tego odmawiać, Z ciebieć ma być Boża MaćBoża MaćBoża Mać, Mieszkasz ludu zbawieniemieszkasz ludu zbawienieMieszkasz ludu zbawienie, Uczyń temu dokonanie.

Przykład tobie dziwny dam, Bo mi Bog przykazał sam, Elżbieta synem chodzi, Świętego Jana porodzi. […]

Zdrowaś, pełna miłości, Zbawi nas naszej żałości, Podziękuj mu z dobroty, Ukroci ludzskie kłopoty”.

Maryja rzekła k niemu: „Dziękuję Bogu memu, Iże jemu tako lubo Uczynić we mie to cudo. […]”

Śpiewajmyż ją wiesieleśpiewajmyż ją wiesieleŚpiewajmyż ją wiesiele, Boć w niej dobrego wiele, W każdej dobrej duszy Serce sie ku Bogu ruszy.

W końcu tego śpiewania Dla naszego zbawienia Daj szczęście zdrowie, Panie, Przy śmierci dobre skonanie.

[…]

rado Źródło: Radości Wam powiedam , [w:] Wiesław Wydra, Wojciech R. Rzepka, Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław 1984, s. 242–243.
Izaijasz
jen
śmiernie
gospodze
Boża Mać
mieszkasz ludu zbawienie
śpiewajmyż ją wiesiele
1
Pokaż ćwiczenia:
R7XtYKo9ScTQe1
Ćwiczenie 1
Zaznacz, który z czterech utworów (Bogurodzica, Posłuchajcie, bracia miła…; Maryja, czysta dziewice…; Radości Wam powiedam…) zawiera wezwanie skierowane do wiernych, aby odmawiali modlitwę „Zdrowaś Maryja”? Możliwe odpowiedzi: 1. Maryja, czysta dziewice…, 2. Posłuchajcie, bracia miła…, 3. Radości Wam powiedam…, 4. wszystkie cztery utwory, 5. żaden z czterech utworów, 6. Bogurodzica
R1Pxpa8V4lGPm1
Ćwiczenie 2
Zaznacz poprawne odpowiedzi. We wszystkich czterech utworach (Bogurodzica; Posłuchajcie, bracia miła…; Maryja, czysta dziewice… oraz Radości Wam powiedam…) mowa jest o: Możliwe odpowiedzi: 1. Matce Bożej, 2. Jezusie, 3. aniele Gabrielu, 4. Bogu Ojcu, 5. Duchu Świętym, 6. Janie Chrzcicielu, 7. św. Elżbiecie, 8. św. Józefie, 9. rzymskich żołnierzach
111
Ćwiczenie 3

Przyporządkuj tytuły utworów: BogurodzicaPosłuchajcie, bracia miła…, Maryja, czysta dziewice… oraz Radości Wam powiedam… do epizodów z dziejów Jezusa i Maryi, które w tych wierszach są wspominane.

R1DZrOBAU94tT
Tytuł utworu (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij).
11
Ćwiczenie 4

W krótkim tekście scharakteryzuj podmiot liryczny oraz adresata lirycznego utworów: Bogurodzica, Posłuchajcie, bracia miła…, Maryja, czysta dziewice… oraz Radości Wam powiedam...

RYhO7FHQ7eYgQ
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 5

Z utworów Posłuchajcie, bracia miła…, Maryja, czysta dziewice… oraz Radości Wam powiedam… wynotuj po jednym cytacie zapisanym w  mowie niezależnej.

RpEGiwhmgLqYF
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 6

Odpowiedz na pytanie, który z trzech utworów (Posłuchajcie, bracia miła…, Maryja, czysta dziewice… oraz Radości Wam powiedam…) przedstawia Maryję w tej samej funkcji co Bogurodzica? Napisz odpowiedź, w której użyjesz odpowiednio dobranych argumentów.

R16F2T2aWhwNk
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 7

Na podstawie utworu Maryja, czysta dziewice… wyjaśnij, dlaczego – według podmiotu lirycznego – ludziom potrzebne jest pośrednictwo Maryi. W odpowiedzi koniecznie przywołaj odpowiedni cytat.

RubDRykMz2rp2
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Jednym z dowodów na znaczenie Maryi było podkreślanie przez teologów, że Bóg umieścił ją w swoim planie zbawienia ludzi na wiele wieków przed jej przyjściem na świat. Wyjaśnij, w jaki sposób do tego twierdzenia odniósł się autor wiersza Radości Wam powiedam…

R6WIeHD61xS0D
(Uzupełnij).
Praca domowa

Krolewno Niebieska... to XV‑wieczny anonimowy utwór o tematyce maryjnej. W pracy liczącej co najmniej 180 słów ustosunkuj się do pytania: Krolewno Niebieska... – pieśń bliższa Bogurodzicy czy Posłuchajcie, bracia miła…?

Krolewno Niebieska...

Krolewno niebieska,
Matko chrześcijańska,
Wiesiel się, alleluja,
Czysta Panno Maryja.
Alleluja.

Ktoregoś nosiła,
Tegoś porodziła,
Trzeciego dnia z martwy wstał,
Jako prze(d)tem powiedał.
Alleluja.

Projś za nami Boga,
Ty jejś nasza kogakogakoga,
Bysmy morze przebyli,
Do nieba się dostali.
Alleluja.

zd Źródło: Krolewno Niebieska..., [w:] Wiesław Wydra, Wojciech R. Rzepka, Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław 1984, s. 248.
Rnuzh47dfLKTa
(Uzupełnij).
koga