Zwróć uwagę na to, w jaki sposób ludzie oglądają procesję.

Proponowana odpowiedź:

Twarze, ustawienie postaci, gesty – wszystko to kojarzy się z upozowaniem aktorów w „żywe obrazy”. Jest bardziej teatralnym przerysowaniem niż autentyczną, naturalną reakcją. W obliczu tej samej sytuacji ludzie prezentują różne postawy i emocje, np. fanatyczne uniesienie, zaciekawienie, strach przed nieznanym, pokorę.

Posłuż się wybranym słownikiem (np. Słownikiem symboli Władysława Kopalińskiego lub Słownikiem symboli Juana‑Eduardo Cirlota). Zinterpretuj przedstawione elementy w kontekście historii opowiadanej w filmie.

Propozycje odpowiedzi:

Antonius Block przed spowiedzią – Rycerz pełni rolę everymana, którego dręczą dylematy religijne, niepewność; szuka potwierdzenia istnienia Boga, a więc i sensu życia. Na zdjęciu widać dwie dłonie: słabego człowieka, zagubionego w świecie tajemnic i własnego zwątpienia oraz dłoń drewnianej rzeźby Chrystusa zmartwychwstałego.

Burza – W wielu kulturach i religiach świata burza symbolizuje walkę Dobra ze Złem. Może być chwilą próby, ponieważ budzi niepokój, wyzwala potrzebę schronienia. Jest też znakiem oczyszczenia, niszczy to, co słabe, po niej przychodzi początek nowego. Widać to w filmie – w czasie burzy po Antoniusa i jego towarzyszy przychodzi do kamiennego zamku Śmierć. Słoneczny ranek widzi rodzina kuglarzy – ona przetrwała nawałnicę w prostym wozie. Można tę scenę zinterpretować jako zwycięstwo (siłę) miłości.

Piosenka Jofa – Melodia grana przez Jofa jest łagodna, kojąca. Bohater ma zadumany, ale pogodny wyraz twarzy. W tle widać karykaturalną maskę śmierci.  Życie przynosi radość, spokój, ale trzeba pamiętać, że na każdego człowieka czai się Śmierć.

Misa poziomek, misa mleka – Poziomki i mleko kojarzą się z codziennością, radością, życzliwością i miłością – Mia zebrała poziomki, podsuwa Antoniusowi mleko. Rycerz chętnie się częstuje. Dochodzi do wniosku, że sens życia zawiera się w prostych rzeczach, najważniejszą sprawą są emocje i zmysły. Odkrywa piękno w codziennym obcowaniu z drugim człowiekiem i naturą. To jedna z bardzo niewielu scen, gdy bohater się uśmiecha.

Zwróć uwagę, jaki nastrój wywołuje operowanie światłem.

Propozycja odpowiedzi:

Światło zastosowane przy ukazywaniu postaci kuglarzy jest przeważnie jasne, ciepłe i delikatne, towarzyszy im słońce oraz spokojna natura. Wzajemna troska, miłość, nadzieja – to kojarzy się z bohaterami i ich relacjami. Prości ludzie, którzy potrafią kochać i cieszyć się życiem, zostali uchronieni przed śmiercią. Ich podróż w stronę wschodzącego słońca po burzliwej nocy zapowiada coś nowego.

Zwróć uwagę, że rozgrywka szachowa przypomina ludzki los.

Propozycja odpowiedzi:

Szachy symbolizują walkę Dobra i Zła, Życia i Śmierci. Życie to gra; bez względu na podejmowane przez człowieka decyzje i tak kiedyś dobiegnie końca. 

Zwróć uwagę na to, jakie jest światło, jak wyglądają ludzie i jak się zachowują.

Propozycja odpowiedzi:

Karczma przypomina piekło – jest zadymiona, mroczna, panuje tu hałas, obecni są wulgarni, niebezpieczni ludzie, wśród których kręcą się świnie, pobyt w niej nie jest przyjemny. Tam Jof staje się ofiarą agresji i oskarżenia, jest przerażony. Powtarza, że nie zrobił nic złego; to przypomina biblijny motyw obwiniania Chrystusa. Jeszcze jeden element sugeruje miejsce wiecznego potępienia – kiedy Jof tańczy na stole, widać płomienie, słychać nieprzyjemne odgłosy, drwiący śmiech.

Przyjrzyj się kostiumom i scenografii. Zwróć uwagę na zachowania bohaterów i dialogi.

Propozycja odpowiedzi:

Scenografia, kostiumy, motywy (oszczędne, proste, bardziej symboliczne niż dopracowane i precyzyjne) odwołują się do epoki, ale są raczej stylizacją. Obraz średniowiecza składa się z wielu elementów i stanowi wizję twórcy. Epoka ta jest pretekstem do podjęcia ważnych tematów egzystencjalnych, które nurtują człowieka od starożytności do czasów współczesnych.  Zachowania bohaterów i ich dialogi (nierzadko okraszone czarnym humorem, ironią, np. w czasie rozmowy Antoniusa ze Śmiercią) przypominają rozmowy ludzi współczesnych.