Stare lata „anioła śmierci”

W ostatnich latach życia w Brazylii Mengele czyta Tołstoja, Ringelnatza, od czasu do czasu przemówienia Hitlera. (…) Chętnie słucha Beethovena. Kocha psy, lubi strudel jabłkowy, prowadzi zapiski na temat zatkanych słuchawek prysznicowych i umywalek, braku prądu, napraw odkurzacza i zepsutego telewizora. Człowiek, który posłał do gazu tysiące, drobiazgowo odnotowuje swoje niedomagania: migreny, bóle głowy, zawroty głowy, biegunki, problemy z krążkiem międzykręgowym i pęcherzem, reumatyzm.

ostatnich Źródło: Stare lata „anioła śmierci”, [w:] Klee E., Auschwitz. Medycyna III Rzeszy i jej ofiary, Kraków 2005, s. 442.

Pytania w referendum 1946 roku

1) Czy jesteś za zniesieniem senatu?
2) Czy chcesz utrwalenia w przyszłej konstytucji ustroju gospodarczego wprowadzonego przez reformę rolną i unarodowienie podstawowych gałęzi gospodarki narodowej z zachowaniem podstawowych uprawnień inicjatywy prywatnej? 
3) Czy chcesz utrwalenia zachodnich granic państwa polskiego na Bałtyku, Odrze i Nysie Łużyckiej?

czyjestes Źródło: Pytania w referendum 1946 roku, [w:] M. Latyński, Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych, Warszawa 1985, s. 283.

Nota Rządu RP do Rządu ZSRR z 18 kwietnia 1947 roku

Szanowny Panie Wiceministrze, Na polecenie mojego rządu mam zaszczyt poinformować Pana, że Rząd Rzeczypospolitej Polskiej postanowił całkowicie oczyścić z faszystowskich band Ukraińskiej Armii Powstańczej (UPA) strefę przygraniczną, począwszy od rejonu Brześcia n. Bugiem aż do granicy czechosłowackiej. Jednocześnie zostanie przeprowadzona ewakuacja ludności ukraińskiej z tychże rejonów do północno‑zachodnich obwodów Rzeczypospolitej Polskiej, gdzie przydzielone jej zostaną grunty i gospodarstwa. W związku z ewakuacją zachodzi obawa, że w czasie trwania tego przedsięwzięcia, niepożądane elementy będą starały się przeniknąć na terytorium ZSRS.

szanowny Źródło: Nota Rządu RP do Rządu ZSRR z 18 kwietnia 1947 roku. Cytat za: Artykuł dostępny na wikipedia.org.

Referat „O kulcie jednostki i jego następstwach” (fragment)

Obecnie chodzi nam (…) o to, jak stopniowo kształtował się kult osoby Stalina, który to kult stał się na określonym etapie źródłem całego szeregu niezmiernie poważnych i ciężkich wypaczeń zasad partyjnych, demokracji partyjnej, praworządności rewolucyjnej. Towarzysze! Musimy zdecydowanie raz na zawsze obalić kult jednostki, wysnuć odpowiednie wnioski w dziedzinie pracy zarówno ideologiczno‑teoretycznej, jak i praktycznej (…). W związku z tym będziemy musieli dokonać wielkiej pracy, aby z pozycji marksizmu leninizmu krytycznie rozpatrzyć i skorygować szeroko rozpowszechnione błędne poglądy związane z kultem jednostki w dziedzinie historii, filozofii, ekonomii i innych nauk, jak również w dziedzinie literatury i sztuki.

obecnie Źródło: Referat „O kulcie jednostki i jego następstwach” (fragment). Cytat za: tekst dostępny na stosunki-międzynarodowe.pl.

Leszek Kołakowski o tajnym referacie na XX Zjeździe KPZR

(…) następca Stalina oznajmił partii, a rychło całej kuli ziemskiej, że wczorajszy wódz postępowej ludzkości, natchnienie świata, ojciec narodu radzieckiego, wielki koryfeusz nauki, największy geniusz militarny i największy geniusz w dziejach w ogólności był mordercą milionów, oprawcą, paranoikiem, a przy tym nieukiem w sprawach wojskowych, który doprowadził państwo sowieckie na skraj przepaści.

nastepca Źródło: Leszek Kołakowski o tajnym referacie na XX Zjeździe KPZR. Cytat za: Artykuł dostępny na dzieje.pl.

Komunistyczna propaganda w okresie stalinizmu

Stalinizm, także polski, głosił program nienawiści i nieustannej walki. Walka stanowiła jego integralną część i odgrywała ważną rolę w mechanizmie władzy. Ona to pozwalała utrzymywać masy w ciągłym napięciu i jednocześnie paraliżować ich opór wobec władzy oraz mobilizować je poprzez wywoływanie agresji, kierowanej przeciw realnemu bądź wyimaginowanemu – to już bez znaczenia – wrogowi.

propaganda Źródło: Komunistyczna propaganda w okresie stalinizmu, [w:] K. Kersten, Historia polityczna Polski 1944-56, Gdańsk 1989, s. 107.

Edward Gierek o uczestnikach protestów robotniczych w czerwcu 1976 roku

(…) trzeba załodze tych czterdziestu paru zakładów powiedzieć, jak my ich nienawidzimy, jacy to są łajdacy, jak oni swoim postępowaniem szkodzą krajowi. Uważam, że im więcej będzie słów bluźnierstwa pod ich adresem, a nawet jeśli zażądacie wyrzucenia z zakładów pracy elementów nieodpowiedzialnych – tym lepiej dla sprawy.

gierek Źródło: Edward Gierek o uczestnikach protestów robotniczych w czerwcu 1976 roku, [w:] M. Mazur, Propagandowy obraz świata. Kampanie prasowe w PRL 1956-1980, Warszawa 2003, s. 46.

Reakcja ZSRR

(…) znakomicie podszywał się pod świat pracy, nosił flagę, wznosił okrzyki, wdzierał się na czele tłumów do gmachów publicznych, usiłując nawet reprezentować zbiegowisko. [Następnie] poszedł z kolesiem do bramy wypić butelkę wina, a później na ulicy napadł na milicjanta.

relacja Źródło: Reakcja ZSRR, [w:] H. Kissinger, Dyplomacja, tłum. S. Głąbiński, G. Woźniak, I. Zych, Warszawa 1996, s. 593.

Protokół ustaleń Międzyzakładowej Komisji Strajkowej z komisją rządową w Gdańsku 31 sierpnia 1980 roku (fragment)

Tworząc nowe, niezależne, samorządne związki zawodowe, MKS stwierdza, że będą one przestrzegać zasad określonych w Konstytucji PRL. Nowe związki zawodowe będą bronić społecznych i materialnych interesów pracowników i nie zamierzają pełnić roli partii politycznej. Stoją one na gruncie zasady społecznej własności środków produkcji stanowiącej podstawę istniejącego w Polsce ustroju socjalistycznego. Uznając, że PZPR sprawuje kierowniczą rolę w państwie, ani nie podważając ustalonego systemu sojuszów międzynarodowych, dążą one do zapewnienia ludziom pracy odpowiednich środków kontroli, wyrażania opinii i obrony swych interesów. Komisja Rządowa stwierdza, że rząd zagwarantuje i zapewni pełne poszanowanie niezależności i samorządności nowych związków zawodowych, zarówno co do ich struktury organizacyjnej jak i funkcjonowania na wszystkich szczeblach ich działania. Rząd zapewni nowym związkom zawodowym pełną możliwość wypełniania podstawowych funkcji w zakresie obrony interesów pracowniczych, realizacji potrzeb materialnych, społecznych i kulturalnych pracowników. Jednocześnie gwarantuje, że nowe związki zawodowe nie będą przedmiotem żadnej dyskryminacji.

c8 Źródło: Protokół ustaleń Międzyzakładowej Komisji Strajkowej z komisją rządową w Gdańsku 31 sierpnia 1980 roku (fragment), dostępny w internecie: wikipedia commons.

Problemy z rejestracją Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność"

24 października [1980 roku] Sąd Wojewódzki w Warszawie zarejestrował NSZZ „Solidarność”, wprowadzając do jego statutu arbitralne poprawki. Zmieniono punkty dotyczące prawa do strajku i dodano artykuły donoszące się do uznania przez związek „przewodniej roli” partii i międzynarodowych sojuszy PRL, czyli podstaw systemu.

c9 Źródło: Problemy z rejestracją Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność", [w:] A. Radziwiłł, W. Roszkowski, Historia 1956-1997, Warszawa 1999, s. 262.