1
Pokaż ćwiczenia:
RFWE2YX3sR8Xr1
Ćwiczenie 1
Cechą pytania filozoficznego nie jest… Możliwe odpowiedzi: 1. precyzyjność., 2. racjonalność., 3. naukowość., 4. ogólność.
R1QtaMNbIwxcC11
Ćwiczenie 2
Rozstrzygnij, które z poniższych twierdzeń są prawdziwe, a które – fałszywe.. Ogólność to cecha, która charakteryzuje myślenie filozoficzne, naukowe i potoczne. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Myślenie dogmatyczne i filozoficzne można pogodzić. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Zdziwienie jest postawą filozofa wobec świata, która umożliwia stawiania pytań filozoficznych. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Cechą myślenia dogmatycznego jest racjonalne uzasadnienie twierdzeń. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
R1D4bPhCkaAgI11
Ćwiczenie 3
Osądź, czy wymienione niżej pytania są pytaniami filozoficznymi. Co to znaczy postępować dobrze? Możliwe odpowiedzi: Tak, Nie. Skąd wiesz, że Ziemia jest okrągła? Możliwe odpowiedzi: Tak, Nie. Czy poznajemy świat za pomocą zmysłów, czy rozumu? Możliwe odpowiedzi: Tak, Nie. Dlaczego nie zabrałeś tamtych pieniędzy, skoro nikt nie mógł cię zobaczyć? Możliwe odpowiedzi: Tak, Nie
R1UaiChtuY0ed1
Ćwiczenie 4
Przyporządkuj wymienione pytania do właściwego sposobu myślenia: filozoficznego, potocznego lub naukowego. Filozoficzny Możliwe odpowiedzi: 1. Jaka jest natura czasu?, 2. Czy czas jest subiektywny, czy obiektywny?, 3. Czy mężczyźni i kobiety znajdujący się w takiej samej sytuacji doświadczają czasu w ten sam sposób?, 4. Kiedy zobaczyłem, że samochód ma go potrącić, wszystko zaczęło dziać się bardzo powoli. Dlaczego? Potoczny Możliwe odpowiedzi: 1. Jaka jest natura czasu?, 2. Czy czas jest subiektywny, czy obiektywny?, 3. Czy mężczyźni i kobiety znajdujący się w takiej samej sytuacji doświadczają czasu w ten sam sposób?, 4. Kiedy zobaczyłem, że samochód ma go potrącić, wszystko zaczęło dziać się bardzo powoli. Dlaczego? Naukowy Możliwe odpowiedzi: 1. Jaka jest natura czasu?, 2. Czy czas jest subiektywny, czy obiektywny?, 3. Czy mężczyźni i kobiety znajdujący się w takiej samej sytuacji doświadczają czasu w ten sam sposób?, 4. Kiedy zobaczyłem, że samochód ma go potrącić, wszystko zaczęło dziać się bardzo powoli. Dlaczego?
21
Ćwiczenie 5
Do jakiego aspektu myślenia filozoficznego odnosi się poniższy cytat? Jaka jest jego rola w stawianiu pytań filozoficznych?
Do jakiego aspektu myślenia filozoficznego odnosi się poniższy cytat? Jaka jest jego rola w stawianiu pytań filozoficznych?
Cezary Wodziński Filozofia jako sztuka myślenia

Dlaczego by nie postawić znaku zapytania tam, gdzie inni dotąd widzieli kropkę?

wodzi Źródło: Cezary Wodziński, Filozofia jako sztuka myślenia, Warszawa 2000, s. 22.
R3FvJu8NJa9Tw
Wykonaj ćwiczenie zgodnie z poleceniem.
21
Ćwiczenie 6
Przeprowadź obserwację dotyczącą otaczającego cię świata lub czegoś, co cię spotkało. Następnie przekształć ją na pytanie filozoficzne – tak, by było ono ogólne, racjonalne i dotyczyło istoty rzeczy.
Przeprowadź obserwację dotyczącą otaczającego cię świata lub czegoś, co cię spotkało. Następnie przekształć ją na pytanie filozoficzne – tak, by było ono ogólne, racjonalne i dotyczyło istoty rzeczy.
R1ChCl83M15cc
Obserwacja (Uzupełnij) Pytanie filozoficzne (Uzupełnij).
1
R1MAvKlBQKMeB21
Ćwiczenie 7
Zapoznaj się z fragmentem wywiadu przeprowadzonego z polską filozofką prof. Barbarą Skargą przez prof. Cezarego Wodzińskiego. Wskaż fragment tekstu, który mówi o różnicy między nauką i filozofią ze względu na ich przedmiot. Cezary Wodziński: Czy moglibyśmy wskazać jakieś osobliwe cechy, charakterystyczne wyłącznie dla pytania filozoficznego i odróżniające je od pytań innego rodzaju? Barbara Skarga : Kwestia ta rozważana jest od wielu setek lat – co dzieli filozofię i naukę, czy filozofia jest nauką, czy też nią nie jest? Husserl powiedział kiedyś – a wcześniej stanowiska tego bronił Arystoteles – że nauki zajmują się konkretnymi, poszczególnymi bytami, pewnymi wycinkami rzeczywistości, badają pewne jej fragmenty w ich własnościach, wzajemnych relacjach, ewolucjach, itd. Filozofia natomiast pyta nie o wycinki rzeczywistości, ale o wszystko, co jest, o całą rzeczywistość, o całość bytu. Pyta nie o poszczególne rzeczy, ale o to, czym jest sama rzecz. Nie pyta, jak niektóre nauki, jak badać takie czy inne zjawisko, lecz pyta, czym jest samo zjawisko, czym jest badanie, czym jest samo poznanie. To są różne jakościowo pytania, i nie chodzi tu o stopnień ogólności – to jest inna jakość, skok ku innemu przedmiotowi. Filozofia, jak powiedział Arystoteles, jest taką wiedzą, która chciałaby dojść do zasady wszystkich zasad. Co to znaczy? Znaczy to dojść do owej prawdy, która byłaby absolutna i bezwzględna. Tylko że ta prawda zawsze nam umyka. Cezary Wodziński Rozumienie pojęcia prawdy byłoby zatem niesłychanie ważne przy próbie odróżnienia pytania charakterystycznego dla filozofii i innych pytań zadawanych na przykład przez naukę? Barbara Skarga : Nauka też chciałaby dojść do prawdy absolutnej. Ale zadowala się na co dzień czymś innym – zadowala się hipotezami, które jej służą w działaniu. Te hipotezy, które się sprawdzają w pewnych ograniczonych systemach, wystarczają nauce. Nauka zdaje sobie dziś dokładnie sprawę z tego, że wszelkie jej teorie nie są absolutnie prawdziwe, że są one pewnymi propozycjami. Ale te propozycje ułatwiają i umożliwiają jej działanie – latanie na Księżyc, budowanie broni atomowej, leczenie ludzi, itd. Mają znaczenie instrumentalne. Nawet gdyby nauka myślała o prawdzie absolutnej, to w tej chwili odrzuca ją ze swego horyzontu. Nie o to w niej chodzi. Natomiast filozofia prawdy – takiej prawdy, która by dotyczyła samego istnienia, wartości – nie może usunąć ze swego horyzontu.
Barbara Skarga, Cezary Wodziński, Filozofia jest problematyzowaniem świata, w: Cezary Wodziński, Filozofia jako sztuka myślenia, Warszawa 2000, s. 50‑51/
2
Ćwiczenie 7
R1XinR5Bh8YMe
Cezary Wodziński: Czy moglibyśmy wskazać jakieś osobliwe cechy, charakterystyczne wyłącznie dla pytania filozoficznego i odróżniające je od pytań innego rodzaju? Barbara Skarga : Kwestia ta rozważana jest od wielu setek lat – co dzieli filozofię i naukę, czy filozofia jest nauką, czy też nią nie jest? Husserl powiedział kiedyś – a wcześniej stanowiska tego bronił Arystoteles – że nauki zajmują się konkretnymi, poszczególnymi bytami, pewnymi wycinkami rzeczywistości, badają pewne jej fragmenty w ich własnościach, wzajemnych relacjach, ewolucjach, itd. Filozofia natomiast pyta nie o wycinki rzeczywistości, ale o wszystko, co jest, o całą rzeczywistość, o całość bytu. Pyta nie o poszczególne rzeczy, ale o to, czym jest sama rzecz. Nie pyta, jak niektóre nauki, jak badać takie czy inne zjawisko, lecz pyta, czym jest samo zjawisko, czym jest badanie, czym jest samo poznanie. To są różne jakościowo pytania, i nie chodzi tu o stopnień ogólności – to jest inna jakość, skok ku innemu przedmiotowi. Filozofia, jak powiedział Arystoteles, jest taką wiedzą, która chciałaby dojść do zasady wszystkich zasad. Co to znaczy? Znaczy to dojść do owej prawdy, która byłaby absolutna i bezwzględna. Tylko że ta prawda zawsze nam umyka. Cezary Wodziński Rozumienie pojęcia prawdy byłoby zatem niesłychanie ważne przy próbie odróżnienia pytania charakterystycznego dla filozofii i innych pytań zadawanych na przykład przez naukę? Barbara Skarga : Nauka też chciałaby dojść do prawdy absolutnej. Ale zadowala się na co dzień czymś innym – zadowala się hipotezami, które jej służą w działaniu. Te hipotezy, które się sprawdzają w pewnych ograniczonych systemach, wystarczają nauce. Nauka zdaje sobie dziś dokładnie sprawę z tego, że wszelkie jej teorie nie są absolutnie prawdziwe, że są one pewnymi propozycjami. Ale te propozycje ułatwiają i umożliwiają jej działanie – latanie na Księżyc, budowanie broni atomowej, leczenie ludzi, itd. Mają znaczenie instrumentalne. Nawet gdyby nauka myślała o prawdzie absolutnej, to w tej chwili odrzuca ją ze swego horyzontu. Nie o to w niej chodzi. Natomiast filozofia prawdy – takiej prawdy, która by dotyczyła samego istnienia, wartości – nie może usunąć ze swego horyzontu. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Na podstawie powyższego tekstu odpowiedz na pytania:

  1. W jaki sposób filozofię i naukę dzieli stosunek do prawdy?

  2. Co to znaczy, że teorie naukowe są instrumentalne?

  3. Podaj przykład, który potwierdzi twierdzenie, że „hipotezy [naukowe], które się sprawdzają w pewnych ograniczonych systemach, wystarczają nauce”.

RajFHn55ROJ0W
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 9

Zapoznaj się z poniższym fragmentem wypowiedzi filozofa Krzysztofa Pomiana i odpowiedz na pytanie, jaką rolę może pełnić filozofia we współczesnym życiu społecznym. Odwołaj się do własnych doświadczeń, obserwacji, przykładów zaczerpniętych z codzienności i życia społecznego.

Krzysztof Pomian Sztuka filozofowania polega na tym, by dziwić się rzeczom zwykłym

Są społeczeństwa, które jak gdyby zabijają zdziwienie, które je tłumią w zalążku, dostarczają odpowiedzi przed pytaniami […]. W takich społeczeństwach filozofia istnieć oczywiście nie może […]. Filozofia pojawiła się u Greków właśnie dlatego, że było to społeczeństwo demokratyczne, w którym postawa pytajna była postawą więcej niż dopuszczalną. Grecki system instytucji bez mała skłaniał do zajmowania takiej postawy. Ten związek filozofii z demokracją, z otwartą przestrzenią publiczną, na której można wyrażać swoje zdziwienie, zadawać pytania, jest czymś niesłychanie ważnym.

pomian Źródło: Krzysztof Pomian, Sztuka filozofowania polega na tym, by dziwić się rzeczom zwykłym, [w:] Cezary Wodziński, Filozofia jako sztuka myślenia, Warszawa 2000, s. 29.
RDlMKu8QICzr3
(Uzupełnij).