Sprawdzenie znajomości pisowni wyrazów - gr. I
Utrwalenie pisowni wyrazów z „ż” wymiennym
1. Cele
Wiadomości
- utrwalenie pisowni wyrazów z „ż” wymiennym,
Umiejętności
- kształcenie umiejętności bezbłędnego posługiwania się odmiana pisaną języka ojczystego,
- kształcenie sprawności myślenia,
- uczeń potrafi uzasadnić pisownię wyrazów z „ż” wymiennym,
- rozwija wyobraźnię, spostrzegawczość, percepcję, pamięć wzrokowo‑słuchową,
- współpracuje w grupie,
- wzbogaca słownictwo,
- utrwala umiejętność korzystania ze słownika ortograficznego.
2. Metoda i forma pracy
Metody pracy:
- pogadanka heurystyczna
- metoda zajęć praktycznych,
- burza mózgów,
- elementy dramy, pantomimy.
Formy pracy:
- indywidualna,
- zbiorowa,
- zespołowa,
- praca ze słownikiem ortograficznym.
3. Środki dydaktyczne
Słowniki ortograficzne, karta pracy ucznia, plansza z zapisaną regułą ortograficzną dotyczącą pisowni wyrazów z „ż” niewymiennym, arkusze szarego papieru, kolorowe mazaki, koperta z wyrazami na karteczkach, koperta z wyrażeniami.
4. Przebieg lekcji
Faza przygotowawcza
1. Wprowadzenie uczniów w tematykę dzisiejszych zajęć. Krótkie przypomnienie, czym jest ortografia i interpunkcja. Pytania do uczniów czy pamiętają jakieś zasady ortograficzne pomagające im w bezbłędnym pisaniu.
Ortografia - nauka pisowni, ogół zasad i przepisów dotyczących poprawnej pisowni*
* Powyższa definicja została zaczerpnięta ze Słownika języka polskiego pod red. Mieczysława Szymczaka, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1994.
2. Zapisanie tematu lekcji.
Faza realizacyjna
1. Wspólne przypomnienie zasad dotyczących pisowni wyrazów z „ż” wymiennym. Tej pisowni poświęcone będą całe zajęcia.
Nauczyciel w widocznym miejscu w klasie zawiesza planszę z właściwą regułą ortograficzną.
Reguła:
Literę „ż” piszemy, wtedy, gdy w innych formach tego wyrazu lub w wyrazach pokrewnych wymienia się na: g, dz, h, z, ź, s.
2. Następnie podczas „burzy mózgów”, nauczyciel razem z uczniami wypisuje takie pary wyrazów, w których zachodzi wymiana.
Np.:
trwożnie – trwoga,
książka – księga,
pieniążek – pieniądz,
grożę – groza,
obrażać – obraźliwy,
drużyna – druh,
boży – boski,
każę – kazać,
skażenie – skazić,
mężny – męski,
pobłażać – błahy,
3. Nauczyciel dzieli uczniów w rzędach na 1 i 2. Następnie, każdy z uczniów mający numer 1 losuje z koperty, przygotowanej przez nauczyciela karteczkę z wyrazem. Jego kolega z numerem 2 musi podać wyraz do pary, tak, aby pokazać, że zasada wymienności działa.
Proponowane wyrazy:
służący, bieżnia, waży, potężnie, drożej, trwożnie, posążek, odważny, uważny, papużka, wybrzeże, posążek, koleżeństwo, książka, rozdroże, pieniążek, drużyna, boży, każę, mężny, obrażać, grożę.
4. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Poszczególnym grupom rozdaje arkusze szarego papieru, na środku arkusza zapisany jest wyraz żyć. Zadaniem uczniów jest stworzenie jak najwięcej wyrazów zawierających cząstkę - żyć.
Np.: mrużyć, obsłużyć, zwilżyć, skarżyć, obnażyć.
5. Uczniowie, wybrani przez swoje grupy na liderów losują kartki z wyrażeniami przygotowanymi przez nauczyciela. Zadaniem każdej z grup jest przedstawienie treści wylosowanego wyrażenia w sposób symboliczny. Do wyboru mają: elementy dramy, pantomimy, rysunek lub rebus. Pozostałe grupy próbują odgadnąć te wyrażenia.
Odgadnięte wyrażenia wszyscy uczniowie zapisują w zeszytach, a do każdego rzeczownika dopisują wyraz pokrewny, taki, w którym zachodzi wymiana „ż” na „g”.
Proponowane wyrażenia:
wąska dróżka, smaczny pierożek, biały śnieżek, ciekawa książka, kolorowa papużka.
6. Przejście do ćwiczeń zawartych w karcie pracy ucznia.
Faza podsumowująca
1. Powtórzenie utrwalanej na lekcji reguły ortograficznej.
2. Zadanie pracy domowej.
5. Bibliografia
Gawdzik Witold, Ortografia na wesoło i na serio, Wydawnictwo Oświata, Warszawa 2003,
Polański Edward, Dydaktyka ortografii i interpunkcji, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995,
Praktyczny słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego, Warszawa 1996,
Nagajowa Maria, ABC metodyki języka polskiego, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995,
6. Załączniki
Karta pracy ucznia
Test
Zadanie domowe
Ułożę krótkie opowiadanie, w którym użyję co najmniej pięciu wyrazów z „ż” wymiennym.
7. Czas trwania lekcji
45 minut