Utrwalenie pisowni wyrazów z „ż” wymiennym

1. Cele

Wiadomości

- utrwalenie pisowni wyrazów z „ż” wymiennym,

Umiejętności

- kształcenie umiejętności bezbłędnego posługiwania się odmiana pisaną języka ojczystego,

- kształcenie sprawności myślenia,

- uczeń potrafi uzasadnić pisownię wyrazów z „ż” wymiennym,

- rozwija wyobraźnię, spostrzegawczość, percepcję, pamięć wzrokowo‑słuchową,

- współpracuje w grupie,

- wzbogaca słownictwo,

- utrwala umiejętność korzystania ze słownika ortograficznego.

2. Metoda i forma pracy

Metody pracy:

- pogadanka heurystyczna

- metoda zajęć praktycznych,

- burza mózgów,

- elementy dramy, pantomimy.

Formy pracy:

- indywidualna,

- zbiorowa,

- zespołowa,

- praca ze słownikiem ortograficznym.

3. Środki dydaktyczne

Słowniki ortograficzne, karta pracy ucznia, plansza z zapisaną regułą ortograficzną dotyczącą pisowni wyrazów z „ż” niewymiennym, arkusze szarego papieru, kolorowe mazaki, koperta z wyrazami na karteczkach, koperta z wyrażeniami.

4. Przebieg lekcji

Faza przygotowawcza

1. Wprowadzenie uczniów w tematykę dzisiejszych zajęć. Krótkie przypomnienie, czym jest ortografia i interpunkcja. Pytania do uczniów czy pamiętają jakieś zasady ortograficzne pomagające im w bezbłędnym pisaniu.

Ortografia - nauka pisowni, ogół zasad i przepisów dotyczących poprawnej pisowni*

* Powyższa definicja została zaczerpnięta ze Słownika języka polskiego pod red. Mieczysława Szymczaka, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1994.

2. Zapisanie tematu lekcji.

Faza realizacyjna

1. Wspólne przypomnienie zasad dotyczących pisowni wyrazów z „ż” wymiennym. Tej pisowni poświęcone będą całe zajęcia.

Nauczyciel w widocznym miejscu w klasie zawiesza planszę z właściwą regułą ortograficzną.

Reguła:

Literę „ż” piszemy, wtedy, gdy w innych formach tego wyrazu lub w wyrazach pokrewnych wymienia się na: g, dz, h, z, ź, s.

2. Następnie podczas „burzy mózgów”, nauczyciel razem z uczniami wypisuje takie pary wyrazów, w których zachodzi wymiana.

Np.:
trwożnie – trwoga,

książka – księga,

pieniążek – pieniądz,

grożę – groza,

obrażać – obraźliwy,

drużyna – druh,

boży – boski,

każę – kazać,

skażenie – skazić,

mężny – męski,

pobłażać – błahy,

3. Nauczyciel dzieli uczniów w rzędach na 1 i 2. Następnie, każdy z uczniów mający numer 1 losuje z koperty, przygotowanej przez nauczyciela karteczkę z wyrazem. Jego kolega z numerem 2 musi podać wyraz do pary, tak, aby pokazać, że zasada wymienności działa.

Proponowane wyrazy:

służący, bieżnia, waży, potężnie, drożej, trwożnie, posążek, odważny, uważny, papużka, wybrzeże, posążek, koleżeństwo, książka, rozdroże, pieniążek, drużyna, boży, każę, mężny, obrażać, grożę.

4. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Poszczególnym grupom rozdaje arkusze szarego papieru, na środku arkusza zapisany jest wyraz żyć. Zadaniem uczniów jest stworzenie jak najwięcej wyrazów zawierających cząstkę - żyć.

Np.: mrużyć, obsłużyć, zwilżyć, skarżyć, obnażyć.

5. Uczniowie, wybrani przez swoje grupy na liderów losują kartki z wyrażeniami przygotowanymi przez nauczyciela. Zadaniem każdej z grup jest przedstawienie treści wylosowanego wyrażenia w sposób symboliczny. Do wyboru mają: elementy dramy, pantomimy, rysunek lub rebus. Pozostałe grupy próbują odgadnąć te wyrażenia.

Odgadnięte wyrażenia wszyscy uczniowie zapisują w zeszytach, a do każdego rzeczownika dopisują wyraz pokrewny, taki, w którym zachodzi wymiana „ż” na „g”.

Proponowane wyrażenia:

wąska dróżka, smaczny pierożek, biały śnieżek, ciekawa książka, kolorowa papużka.

6. Przejście do ćwiczeń zawartych w karcie pracy ucznia.

Faza podsumowująca

1. Powtórzenie utrwalanej na lekcji reguły ortograficznej.

2. Zadanie pracy domowej.

5. Bibliografia

1. Gawdzik Witold, Ortografia na wesoło i na serio, Wydawnictwo Oświata, Warszawa 2003,

2. Polański Edward, Dydaktyka ortografii i interpunkcji, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995,

3. Praktyczny słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego, Warszawa 1996,

4. Nagajowa Maria, ABC metodyki języka polskiego, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995,

6. Załączniki

Karta pracy ucznia

Test

Zadanie domowe

Ułożę krótkie opowiadanie, w którym użyję co najmniej pięciu wyrazów z „ż” wymiennym.

7. Czas trwania lekcji

45 minut