Muzycy polscy przybywali na dwór królewski z różnych stron kraju, kształcili się tu od dzieciństwa lub byli angażowani jako dojrzali artyści. (…) Muzycy obcy bądź byli przyjmowani na stałe, bądź też występowali gościnnie łub okazjonalnie. Ważną funkcję przy dworze sprawował kompozytor (tzw. compositor cantus), który był nie tylko twórcą muzyki, lecz także często nauczycielem, kopistą nut, kierownikiem chóru, a być może spełniał jeszcze inne obowiązki. (…) Funkcje dydaktyczne, które stawiały muzyka na pozycji uprzywilejowanej w stosunku do innych, pełnili doświadczeni muzycy, przy czym w każdej grupie muzyków, czy to śpiewaków czy instrumentalistów (…) kształcono grupę chłopców. Funkcje muzyki na dworze królewskim były zatem wielorakie, przede wszystkim użytkowe (reprezentacyjne, liturgiczne, wojenne, myśliwskie, taneczne, biesiadne) i – rzadziej – artystyczne. W okresie panowania ostatnich Jagiellonów liczba muzyków dworskich stopniowo wzrastała; pojawiło się (…) ważne stanowisko kompozytora dworskiego. Repertuar muzyczny dworu Jagiellonów, obszerny i urozmaicony, zawierał utwory kompozytorów polskich i obcych; obejmował kompozycje różnych gatunków stwarzając szerokie możliwości wykonawcze: wokalne a cappella, wokalno‑instrumentalne, instrumentalne, solowe i zespołowe. Przyjmuje się, że z początkiem XVI w., za czasów królów: Jana Olbrachta i Aleksandra Jagiellończyka, uprawiano na dworze przede wszystkim muzykę wojskową i komnatową, jednakże obecność Heinricha Fincka, który przebywał w Polsce przez wiele lat i służył na dworze Jana Olbrachta oraz Aleksandra i jego żony Heleny, świadczy, że na tych dworach nie stroniono od muzyki bardziej kunsztownej. (…). Zygmunt Stary zatrudniał na swym dworze, prócz zespołu wojskowego – w tym kapeli janczarskiej – i wokalnego o charakterze kościelnym, pojedynczych muzyków: flecistów, lutnistów, harfistów, bandurzystów, a także organistów i klawicymbalistów. Własnymi dworzanami‑muzykami dysponowała królowa Bona; rekrutowali się oni nie tylko z przybyłych z królową Włochów, lecz także z miejscowych muzyków Polaków. Król Zygmunt August sam zajmował się organizacją muzyki dworskiej i decydował o doborze muzyków według własnych upodobań. Te zaś były bardzo różnorodne, gdyż obok wybitnych wirtuozów i kompozytorów, zapraszał na swój dwór także wędrownych muzykantów, niedźwiedników i wesołków. (…) (…) W latach 1507‑1572 za Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta przewinęło się przez dwór królewski z pewnością kilkuset muzyków; w aktach dworu zanotowano ich przeszło dwustu, wśród nich właściwie wszyscy liczący się w owym czasie muzycy i kompozytorzy. Po wygaśnięciu dynastii Jagiellonów organizacja życia muzycznego na dworze królewskim nie uległa prawdopodobnie większym zmianom. Za czasów Stefana Batorego na dworze pracowało około 40 muzyków (…). Zasadnicze zmiany w charakterze i organizacji muzyki dworskiej zaszły za panowania Zygmunta III Wazy. Przejął on muzyków dworu Stefana Batorego i w miarę potrzeby zespół uzupełniał. W 1592 r., po śmierci marszałka koronnego Andrzeja Opalińskiego, który opiekował się muzyką dworską, wydano nową instrukcję, z której dowiadujemy się m. in. o składzie muzyki dworskiej. Jej gruntowna reorganizacja nastąpiła w 1595 r. i związana była zapewne z przekształceniami w zakresie praktyki wykonawczej, mianowicie ze stworzeniem stałego zespołu wokalno‑instrumentalnego oraz ze zmianami repertuaru, m. in. z rozpowszechnieniem się muzyki scenicznej. Począwszy od lat dziewięćdziesiątych XVI w. do świeckiego repertuaru dworskiego włączono widowiska baletowe. Zygmunt III dbał o oprawę muzyczną swego dworu a jego zespół uzyskał sławę europejską. (…)

Źródło: Katarzyna Morawska, Renesans 1500–1600, Historia muzyki polskiej, pod red. Stefana Sutkowskiego, Tom 2, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2014

RP5hyt2ONeV7z

Przejdź do ćwiczenia

---