Scenariusz zajęć

II etap edukacyjny, język polski

Temat: Sprawnie, sprawniej, najsprawniej… stopniujemy przymiotniki!

Treści kształcenia:

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Świadomość językowa. Uczeń:

4) poprawnie stopniuje przymiotniki i używa ich we właściwych kontekstach.

Cele operacyjne:

• Utrwalenie wiadomości o przymiotniku,

• Kształcenie umiejętności stopniowania przymiotników,

• Kształcenie umiejętności sprawnego posługiwania się językiem mówionym i pisanym.

Nabywane umiejętności:

Uczeń:

• Poznaje słowa jako nośniki emocji,

• Kształci umiejętność stopniowania przymiotników,

• Uczy się współpracy z nauczycielem,

• Wyraża swoje spostrzeżenia i myśli w sposób prawidłowy,

• Kształci umiejętność posługiwania się językiem mówionym i pisanym.

Kompetencje kluczowe:

• Porozumiewanie się w języku ojczystym,

• Umiejętność uczenia się.

Środki dydaktyczne:

• Krzyżówka (diagram narysowany na tablicy przed zajęciami),

• Kartonowe koła,

• Zasób multimedialny: film (animacja) „Stopniowanie przymiotników”,

• Sprzęt multimedialny: komputer, ewentualnie podłączony do telewizora projektor multimedialny/tablica interaktywna.

Metody nauczania:

• Podające: wykład informacyjny, wyjaśnienie,

• Praktyczna: ćwiczenia.

Formy pracy:

• Zbiorowa jednolita.

Przebieg zajęć:

Etap przygotowawczy

Prowadzący tuż przed zajęciami rysuje na tablicy diagram i w miarę możliwości zasłania go (np. skrzydłem tablicy). Krzyżówka zostanie rozwiązana po wprowadzeniu uczniów w temat zajęć.

Etap wstępny

Nauczyciel wita się z dziećmi, sprawdza obecność i wprowadza w tematykę lekcji: „Kochani, znacie już kilka części mowy. Przypomnijcie jakie?”. Sugerowana odpowiedź uczniów: „Rzeczownik, czasownik i przymiotnik”.

Prowadzący kontynuuje wprowadzenie: „Właśnie dziś na lekcji utrwalimy wiadomości o jednej z nich i poznacie jeszcze pewien jej sekret. Najpierw jednak musicie odgadnąć, o jaką część mowy chodzi”. Odsłania narysowany na tablicy diagram i czyta hasła do krzyżówki: dzieci odpowiadają, nauczyciel wpisuje je w odpowiednie pola (litery z drugiej kolumny zaznacza innym kolorem pisaka/kredy).

1. Twoja ojczyzna.

2. Topola, świerk, dąb.

3. Z niego chleb.

4. Kwaśna do herbaty.

5. Dzieło pszczół.

6. Przed nazwiskiem.

7. On, ona, …..

8. Zgoda!

9. Przeczenie.

10. ….. Uszatek.

11. „Przeciwnik” psa.

Uczniowie rozwiązują krzyżówkę i podają hasło: PRZYMIOTNIK.

Prowadzący prosi, by chętny uczeń przypomniał definicję przymiotnika.

Sugerowana odpowiedź: „Przymiotnik to odmienna część mowy, która odpowiada na pytania: Jaki?, Jaka?, Jakie?. Odmienia się przez przypadki, liczby i rodzaje. Najczęściej określa rzeczownik”.

Etap realizacji

Nauczyciel przyczepia do tablicy kartonowe koła. Są one duże, w jednakowym rozmiarze, w zielonym kolorze, ale różniące się nasyceniem barwy. Prowadzący prosi o nazwanie cech kół. Sugerowana odpowiedź: „Koła są duże, zielone”.

Nauczyciel prosi o nazwanie koloru kół, pokazując wskaźnikiem koła od najmniej nasyconej zieleni do najbardziej nasyconej. Sugerowana odpowiedź: „Zielone, bardziej zielone, najbardziej zielone” lub: „Zielone, zieleńsze, najzieleńsze”.

Następnie prowadzący przymocowuje do tablicy koła o takiej samej barwie, ale różniące się wielkością. Koło pierwsze – duże, drugie – większe i największe. Uczniowie analogicznie nazywają pokazywane przez nauczyciela przedmioty.

Nauczyciel podsumowuje ćwiczenie: „Jak zauważyliście, przymiotnik potrafi wskazać na intensywność cech. I tak koło było duże, większe i największe. Także zielone, bardziej zielone i najbardziej zielone. To zjawisko nazywamy w gramatyce stopniowaniem”. Zapisuje wreszcie na tablicy temat lekcji, uczniowie przepisują go do zeszytu. Poniżej notują: „Stopniowanie, inaczej gradacja, to nasilanie cech przymiotnika”.

Prowadzący zajęcia tłumaczy zasady stopniowania: „Niektóre przymiotniki stopniują się w sposób regularny. Spójrzcie”. Zapisuje na tablicy pierwszą kolumnę z przymiotnikami. Następnie zachęca uczniów, aby sami uzupełnili pozostałe kolumny:

STOPNIOWANIE REGULARNE

Wyjaśnia: „Zauważcie metodę tworzenia kolejnych stopni w stopniowaniu regularnym. Do przymiotnika w stopniu równym, podstawowym dodajemy końcówki -szy, -ejszy. Tak powstaje stopień wyższy. Do przymiotnika w stopniu wyższym dodajemy przedrostek naj- i w ten sposób tworzymy stopień najwyższy”. Prosi o przepisanie przykładu stopniowania z tablicy do zeszytów. Następnie kontynuuje wykład, zapisując informacje na tablicy: „Niektóre przymiotniki stopniują się w sposób nieregularny”. Podobnie jak poprzednio zapisuje na tablicy pierwszą kolumnę z przymiotnikami i zachęca uczniów, aby sami uzupełnili pozostałe kolumny.

STOPNIOWANIE NIEREGULARNE

Nauczyciel prosi uczniów o wskazanie „nieregularności” stopniowania. Sugerowane odpowiedzi: „Stopień wyższy przymiotnika nie przypomina stopnia równego, zmienia się cały wyraz. Dopiero stopień najwyższy tworzy się, podobnie jak w przypadku stopniowania regularnego, przez dodanie przedrostka naj- do stopnia wyższego”.

Prowadzący zajęcia poleca dzieciom przepisanie stopniowania nieregularnego do zeszytu wraz z przykładami. Następnie mówi: „Czas na ostatnią odsłonę stopniowania przymiotników. To stopniowanie opisowe”. Zapisuje pierwszą kolumnę na tablicy. Podobnie jak poprzednio zachęca dzieci do uzupełniania kolejnych stopni.

STOPNIOWANIE OPISOWE

Nauczyciel prosi uczniów o podanie zasady tworzenia stopniowania opisowego. Sugerowane odpowiedzi: „Do przymiotnika w stopniu równym dodajemy wyraz bardziej, a w stopniu najwyższym – najbardziej. Sam przymiotnik się nie zmienia”. Prowadzący prosi uczniów o przepisanie przykładów stopniowania opisowego.

Nauczyciel zaprasza teraz uczniów do obejrzenia materiału filmowego z zasobu. Prosi, by zanotowali podane w nim przykłady stopniowania przymiotników.

Po filmie prowadzący informuje dzieci, że są takie przymiotniki, których się nie stopniuje, bo mają tzw. cechy stałe, np.: drewniany, metalowy, skórzany, uliczny itp. Na zakończenie tej części zaprasza uczniów do prostej zabawy: wybrane dziecko mówi przymiotnik, kolejne podaje jego wyższy, następne najwyższy stopień (uwaga: można używać „podchwytliwych”, niestopniowalnych przymiotników), potem następny uczestnik wymienia kolejne słowo itd. Kto się pomyli, odpada z gry – ostatnich np. pięciu uczniów powinno się nagrodzić plusem lub dobrą oceną.

Etap końcowy

Na zakończenie lekcji nauczyciel podaje uczniom zadanie domowe:

Przestopniuj następujące przymiotniki: gorzki, zdolny, brudny, płaski, duży, słodki. Napisz, w czym jesteś dobry, w czym lepszy, a w czym najlepszy.

Dodatkowo:

Zadanie domowe dla chętnych:

Uzupełnij tekst przymiotnikami i następnie przestopniuj je:

„W lesie rosło drzewo, w którym można było dostrzec dziuplę. Janka intrygowało pytanie, kto może w niej mieszkać. Czy to ptak? A może wiewiórka? Czy jeszcze inne zwierzę? Chciał zajrzeć do dziupli, ale wiedział, że byłoby to nierozsądne. Postanowił obserwować dziuplę z odległości. Po czasie jego cierpliwość została nagrodzona”.

R1Pf7KpDcRqn3