Sprawozdanie z pola bitwy

Ferenc Molnár Przebieg bitwy

W dniu bitwy była piękna, wiosenna pogoda. Rano padał wprawdzie deszcz, więc na pauzie chłopcy z przygnębieniem wyglądali przez okna na dwór. Obawiali się, że deszcz pokona obie walczące strony. Ale w południe przestało padać i przejaśniło się. O godzinie pierwszej słońce świeciło już pełnym blaskiem, zrobiło się ciepło i wyschły chodniki. Kiedy chłopcy wracali ze szkoły, od strony wzgórz BudyBudaBudy wiał lekki, wiosenny wiatr. Lepszą pogodę na bitwę trudno było sobie wymarzyć! Piasek nagromadzony w fortecach stał się wilgotny i świetnie nadawał się do lepienia kartaczy.

O godzinie pierwszej w szkole rozpoczęła się nerwowa krzątanina. Wszyscy pędzili do domu i już za kwadrans druga cała armia zebrała się na Placu. Niektórzy wyciągali z kieszeni zabrany z obiadu chleb i dojadali go. Chłopcy byli dziś znacznie spokojniejsi. Wczoraj nie wiedzieli jeszcze, co ich czeka. Pojawienie się posłów wyjaśniło sytuację, przestali się denerwować i w pełnym pogotowiu czekali na bitwę. Wiedzieli już, kiedy nadciągnie wróg i w jaki sposób będą z nim walczyć. Wszyscy płonęli wojennym zapałem i pragnęli jak najszybciej znaleźć się w ogniu walki. W ostatniej chwili w planach wojennych Boki zaszła istotna zmiana. Po przyjściu na Plac chłopcy ze zdumieniem stwierdzili, że przed fortecami numer cztery i pięć wykopano głęboki rów. Co bardziej strachliwi natychmiast pomyśleli, że to nieprzyjaciel przygotował jakąś zasadzkę, i przybiegli do Boki.

unikatowy_nr_id_wpisu_01 Źródło: Przebieg bitwy, [w:] Ferenc Molnár, Chłopcy z Placu Broni, tłum. Tadeusz Olszański, Warszawa 2019.

Wspaniała przestrzeń

Plac, pusty plac... O, zdrowe i rumiane wiejskie dzieci z Wielkiej Niziny Węgierskiej! Żyjecie oto na rozległych przestrzeniach i wystarczy wam uczynić jeden tylko krok, aby znaleźć się w szczerym polu, pod błękitem cudownego nieboskłonu. Wasze spojrzenia przywykły do bezkresnych pól i szerokich horyzontów. Wy nie zostałyście wtłoczone w mury wysokich kamienic i nie domyślacie się nawet, jak wielkim skarbem jest dla budapeszteńskich chłopców zwykły, pusty plac. Taki plac to dla miejskich dzieci rozległa równina, to wspaniała przestrzeń! Słowem - ich Wielka Nizina. Taki plac to wolność, to pełna swoboda. I pomyśleć, że ów plac jest tylko zwykłym skrawkiem ziemi ogrodzonym z jednej strony rozwalającym się płotem, a z pozostałych stron zamkniętym przez szare mury kamienic, wznoszących się wysoko pod niebo.

[...]

Czy można było znaleźć piękniejsze miejsce do zabaw? Dla nas, chłopców z miasta, było to coś wspaniałego! Nie potrafiliśmy wyobrazić sobie bardziej indiańskiego, piękniejszego i rozleglejszego placu, który by tak doskonale zastępował amerykańską prerię. A położony na tyłach skład drzewa stawał się wszystkim tym, czego akurat potrzebowaliśmy. Bywał więc miasteczkiem na Dzikim Zachodzie, puszczą, górami skalistymi pełnymi kanionów, słowem tym, czym go w danej chwili mianowano. I nie myślcie, że był to wystawiony na ataki, bezbronny plac! Przeciwnie, był to Plac Broni! Szczyty sągów chłopcy zamienili bowiem w fortece i twierdze. O tym, które punkty trzeba umocnić, decydował Boka. Fortece natomiast budowali Czonakosz i Nemeczek. Znajdowały się one w czterech czy pięciu punktach. Każda z nich miała kapitana, porucznika i podporucznika. Oni stanowili armię.

[...]

Jeden z najważniejszych punktów obowiązującego na Placu regulaminu przewidywał, że każdy, kto tu wchodzi, winien starannie zamknąć za sobą furtkę. Kto tego obowiązku nie dopełnił, tego czekał areszt. A dyscyplina na Placu obowiązywała surowa. Jak w wojsku.

unikatowy_nr_id_wpisu_02 Źródło: Przebieg bitwy, [w:] Ferenc Molnár, Chłopcy z Placu Broni, tłum. Tadeusz Olszański, Warszawa 2019.