Średniowieczne miasto

Początki średniowiecznych miast

Początki większości współczesnych polskich miast sięgają średniowiecza. Część z nich powstała z przekształcenia podgrodzipodgrodziepodgrodzi, które znajdowały się w pobliżu grodów, klasztorów i zamków. Zamieszkiwali je rzemieślnicy i kupcy. W miasta przekształciły się też osadyosadaosady, leżące na skrzyżowaniach szlaków handlowych. Odbywały się w nich regularnie targi, gdzie kupcy sprzedawali swoje towary. Wiele miast zostało założonych na tzw. surowym korzeniu, czyli w miejscach, gdzie nikt wcześniej nie mieszkał. Takie miasta były tworzone na ustalonych zasadach. Grupa osób zakładających miasto zawierała z właścicielem ziemi umowę, która określała prawa i obowiązki mieszkańców. Wybierano miejsce, w którym miał się znajdować rynek i wytyczano układ ulic.

Kto rządził w mieście?

Społeczność miejska funkcjonowała zgodnie z zasadami prawa, które nadawano średniowiecznym miastom. Mieszkańcy wybierali władze miejskie. Była to rada miejska z burmistrzem na czele oraz ława sądowa. Członkowie rady, nazywani rajcami, decydowali o najważniejszych dla miasta sprawach: ustalali prawa i wysokość podatków, stanowili o sprawach handlu. Burmistrz był najważniejszym urzędnikiem w mieście. Pilnował, by miejskie prawa były przestrzegane. Miejscy ławnicy sądzili przestępców schwytanych w mieście. Te organy władzy miejskiej nazywamy samorządowymi. To mieszczanie sami decydowali o losie swoim i swojego miasta.

Samorząd miejski przetrwał do naszych czasów. Dziś w miastach władzę sprawuje rada miasta, a burmistrz jest najważniejszym urzędnikiem.

RXy4HaP4FhoOm

Na ilustracji znajduje się pomieszczenie, w którym wokół stołu siedzą rajcy miejscy. Na stole znajdują się księgi. Przy stole klęczy zakonnik. W ręku trzyma księgę. Rajcy rozmawiają ze sobą, gestykulują, wskazują na innych lub na księgi. Nad głowami rajców wiszą herby. W tle widać okna pomieszczenia.

Rynek – centrum średniowiecznego miasta

Zawsze pośrodku nowo zaplanowanego miasta znajdował się rynek. Tam powstawały najważniejsze budowle: ratusz - siedziba władz miejskich - i kościół, w którym koncentrowało się życie duchowe mieszkańców miasta. Obok ratusza znajdował się dom wagi miejskiej, w którym kupcy mogli sprawdzić ciężar sprzedawanych towarów, a kupujący, czy kupiony towar został uczciwie zważony lub zmierzony. Rynek otaczały kilkupiętrowe kamienice, należące do najbogatszych mieszkańców.
Na rynku odbywały się targi, na których okoliczni chłopi sprzedawali produkty rolne, a rzemieślnicy swoje wyroby. Do handlu służyły też budowane w niektórych miastach sukiennice. Znajdowały się w nich stoiska z różnymi towarami, a zwłaszcza z suknem (stąd nazwa), czyli rodzajem wełnianej tkaniny. Z każdego rogu rynku odchodziły ciasno zabudowane ulice.

R1Wzx17MZAYpk

Na zdjęciu fragment rynku, na którym na podwyższeniu, stoi kamienny pręgierz w postaci zdobionego słupa. Wokół siedzą ludzie. W tle stoją kamienice, pod kamienicą artysta sprzedaje obrazy.

RbeJamGsinq1s

Zdjęcie przedstawia fragment ściany kamienicy. Do ściany kamienicy przymocowana jest żelazna obręcz. Nad obręczą jest tabliczka z informacją czym jest obręcz i do czego służyła w przeszłości.

R15nK28XZwyPY

Na zdjęciu przedstawiono bramę i palisadę z drewna. Brama góruje nad palisadą, posiada otwory okienne. Do bramy prowadzi kładka, która jest przedłużeniem ścieżki.

R14yPNO4LZlT2

Ilustracja przedstawia miasto i okolice. Centrum miasta to plac - rynek w kształcie kwadratu. Na jego bokach znajdują się zabudowania miejskie, w tym kościół, ratusz, kamienice. Okolica - to wzgórza, drzewa symbolizujące las i zagrody.

R9umOsztJlVSY

Na ilustracji znajduje się prostokątny plac otoczony z każdej strony kamienicami (widoczne dwie prostopadłe do siebie pierzeje), na pierwszym planie, na placu, gęsto ustawione stragany, wokół których są ludzie.

Rw8VpcPGfLSD1

Zdjęcie przedstawia parking i samochody. Wokół parkingu stoją wieżowce i dwupiętrowy budynek użyteczności publicznej.

Jak dostać się do miasta?

Wiele średniowiecznych miast było otoczonych murami obronnymimury obronnemurami obronnymi i fosąfosafosą. Mieszkańcy miasta byli z nich dumni. Obwarowania chroniły ich przed najazdem obcych wojsk i napadami rabusiów. Do miasta można było wjechać przez bramę, którą na noc zamykano. Często wjazd do miasta prowadził przez zwodzony most, a bramę dodatkowo zabezpieczano opuszczaną kratą. Bezpieczeństwa strzegli miejscy strażnicy.

Podsumowanie

Polecenia

1. Powiedz, kto sprawował władzę w mieście. Opisz organy władzy średniowiecznego miasta.

2. Wymień najważniejsze budynki w mieście i powiedz, do czego i komu służyły.

3. Opowiedz, jakie funkcje pełnił miejski rynek.

4. Porównaj wygląd współczesnych miast z miastami średniowiecznymi. Zwróć szczególną uwagę na wygląd ulic i domów, wielkość miast, rozwiązania komunikacyjne, sklepy.