Środki masowego przekazu
Ludzie porozumiewają się ze sobą na dwa sposoby: bezpośrednio, czyli twarzą w twarz, albo pośrednio, czyli za pomocą medium, które pełni rolę pośrednika. Mediami są wszystkie wytwory człowieka, które służą szeroko rozumianej komunikacji.
definiować pojęcie „mass media”,
przedstawiać przykłady mass mediów,
oceniać wpływ środków masowego przekazu na opinię społeczną,
uzasadniać pozytywne i negatywne skutki korzystania z środków masowego przekazu,
analizować teksty źródłowe i dane statystyczne dotyczące mass mediów.
Mass media
Środki społecznego komunikowania o szerokim zasięgu, czyli prasa, radio, telewizja, internet to nic innego jak środki masowego przekazu inaczej mass media. Są one elementem kultury masowejkultury masowej. Mass media we współczesnym świecie oddziałują na każdy obszar życia człowieka. Rozwój nowoczesnych technologii z pewnością sprzyja szerokiemu spektrum wpływu mass mediów na człowieka i jego życie.
Media umożliwiają realizację jednego z najważniejszych praw obywatelskich – wolności słowawolności słowa.
W myśl art. 54 ust. 1 Konstytucji RP, każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. Wyjaśnij, gdzie twoim zdaniem powinny leżeć granice wolności.
15 lipca obchodzony jest Światowy Dzień bez Telefonu Komórkowego. To nieformalne święto zostało zapoczątkowane przez łańcuszek internautów - wyzwanie, zachęcające do wyłączenia komórki na 24 godziny.
Rozwój środków masowego przekazu
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R43EQSzLrbX3u
Film opisujący rozwój środków masowego przekazu i wyjaśniający rolę i znaczenie komunikacji masowej.
Oblicz, ile lat po wysłaniu pierwszego e‑maila na świecie, został wysłany e‑mail w Polsce.
Podaj, kto oprócz Guglielmo Marconi przyczynił się do powstania radia.
Podaj rok nadania pierwszego programu telewizyjnego w Polsce.
Skąd przede wszystkim czerpie Pan(i) informacje o wydarzeniach w kraju i na świecie?
Wykres słupkowy: Skąd przede wszystkim czerpie Pan(i) informacje o wydarzeniach w kraju i na świecie?
Z telewizji (również oglądanej w internecie): IV 2017 - 64%, IV 2019 - 58%
Z internetu: IV 2017 - 21%, IV 2019 - 27%
Z radia: IV 2017 - 8%, IV 2019 - 9%
Z prasy: IV 2017 - 4%, IV 2019 - 2%
Z żadnego z powyższych źródeł: IV 2017 - 2%, IV 2019 - 2%
Trudno powiedzieć: IV 2017 - 1%, IV 2019 - 2%
Funkcje mediów
Funkcja rozrywkowa – dostarczenie widzom rozrywki, zabawy, głównie poprzez zamieszczanie wywiadów z gwiazdami, różnego rodzaju produkcji serialowych, teleturniejów, muzycznych audycji radiowych.
Funkcja informacyjna – przekazywanie wiadomości o najważniejszych wydarzeniach ze świata polityki, kultury czy ekonomii w kraju i na świecie.
Funkcja opiniotwórcza – kształtowanie postaw obywateli i ich poglądów na różne tematy.
Funkcja edukacyjno‑kulturotwórcza – przekazanie odbiorcom określonej wiedzy, wyedukowanie widzów oraz rozpropagowywanie wydarzeń z życia kulturalnego.
Funkcja kontrolna – ujawnianie faktów związanych z nagannymi zrachowaniami i czynami pracowników publicznych, kontrolowanie porządku społecznego.
Mapa myśli
Mapa myśli w obrazowy sposób ukazuje opisane powyżej funkcje mediów.
Podaj nazwę funkcji mediów, o której mowa w poniższym opisie.
„Funkcja ta pozwalają ocenić postępowanie jednostek, np. zajmujących wysokie państwowe stanowiska”.
Twój tata codziennie czyta w prasie lub internecie, informacje o aktualnych wydarzeniach w kraju i na świecie. Podaj nazwy funkcji mediów, które będą miały w tym przypadku zastosowanie.
Jedną z roli mediów jest funkcja edukacyjno‑kulturotwórczą. Podaj m.in dwa argumenty potwierdzające, że ma ona zastosowanie w twoim przypadku.
Mass media w pandemii
Pandemia COVID‑19 zasadniczo zmieniła wszystkie obszary życia: od pracy, wypoczynku i podróży po naukę szkolną. Podczas lockdownu [czyt.: lokdałnu] zamknięto szkoły podstawowe, średnie i wyższe, a nauczanie zdalne stało się nową normą. Pandemia przyczyniła się do popularyzacji internetu. Wymusiła na wielu firmach przyjęcie nowego sposobu funkcjonowania i wdrożenie metod pracy zdalnej. Jedną z zauważalnych konsekwencji ograniczenia swobody przemieszczania się oraz zmiany sposobu funkcjonowania działalności gospodarczej był wzrost świadomości uzależnienia od internetu. Znacząco przyspieszone zostały, obserwowane już wcześniej, procesy przenoszenia się aktywności i interakcji pomiędzy ludźmi do przestrzeni cyfrowej.
Korzystanie z internetu przez dzieci i ich rodziców, 2020 r.
- 1. zestaw danych:
- Kto: Dzieci
- Tak: 97
- Nie: 3
- 2. zestaw danych:
- Kto: Rodzice
- Tak: 97
- Nie: 3
Pokolenie szklanych ekranów – netoholizm i fonoholizm u dzieciDziecko nie pyta, skąd wziął się Internet, bo nie zna życia bez niego. To takie jego okno na świat. Tu pojawia się niezwykle istotna rola rodzica, którego zadaniem jest edukacja w zakresie zagrożeń, na jakie narażone jest dziecko korzystające z sieci. [...] neto- i fonoholizm to przede wszystkim poważne uzależnienia behawioralne i nie należy ich lekceważyć, a powinno się leczyć, podobnie jak alkoholizm czy uzależnienie od hazardu.
Osoby dotknięte takim uzależnieniem wykazują niemal identyczne objawy, co osoby uzależnione od substancji chemicznych. W obu przypadkach obserwuje się kompulsywne zaspokajanie określonej potrzeby, połączone z utratą kontroli nad nią i podporządkowaniem jej codziennego życia. Takie zachowanie może wynikać z wielu czynników. Dziecko stara się w ten sposób zredukować stres i złe samopoczucie związane z brakiem samoakceptacji i niskim poczuciem wartości. Korzystaniem ze smartfona i obecnością w sieci rekompensuje sobie także brak więzi z rodzicami i problemy w nawiązywaniu oraz utrzymaniu kontaktów. Za pomocą smartfona coraz więcej czasu spędza w sieci, ponieważ nie radząc sobie z trudnymi emocjami (lękiem, złością, samotnością), ucieka w tej sposób od rzeczywistości.
Co ciekawe, pomimo podobieństw do uzależnienia od narkotyków, uzależnienie behawioralne, jakim jest np. fonoholizm czy netoholizm, jest społecznie akceptowalne.
Siecioholizm, sieciozależność, cyberzależność, fonoholizm – to niektóre z nazw zaburzeń, funkcjonujących obecnie w specjalistycznej literaturze przedmiotu. Uzależnienie od Internetu przejawia się w nadmiernym korzystaniu nie tylko z komputera, ale przede wszystkim ze smartfona, który – w przeciwieństwie do komputera – pozostaje w zasięgu naszej ręki przez całą dobę. Kiedy możemy mówić o uzależnieniu od smartfona?
Fonoholik odczuwa potrzebę nieustannego sięgania po telefon nawet, jeśli nie ma ku temu żadnej przesłanki. Co chwilę sprawdza powiadomienia, a jeśli nie ma takiej możliwości, odczuwa niepokój i rozdrażnienie, mogące przerodzić się nawet w agresję lub autoagresję. Istnieją przynajmniej trzy obszary, w obrębie których można diagnozować problem.
Źródło: Pokolenie szklanych ekranów – netoholizm i fonoholizm u dzieci, dostępny w internecie: https://www.niebywalesuwalki.pl/2020/07/pokolenie-szklanych-ekranow-netoholizm-i-fonoholizm-u-dzieci/ [dostęp 5.05.2022].
Wyjaśnij jakie są negatywne skutki nadmiernego korzystania z telefonu komórkowego. Podaj m.in 3 przykłady.
Pozytywne strony korzystania z internetu
Wykres słupkowy
Jakie Twoim zdaniem są pozytywne strony korzystania z internetu? Wybierz 3 najbardziej pasujące odpowiedzi. / Jakie Pana/Pani zdaniem są pozytywne strony korzystania z internetu? Proszę wybrać 3 najbardziej pasujące odpowiedzi.
Dzieci. Podstawa procentowania: wszyscy respondenci, N=508
Rodzice. Podstawa procentowania: wszyscy respondenci, N=508
Rodzice
źródło rozrywki (np. muzyka, filmy, gry online), e‑mail: 63%,
pomoc w odrabianiu prac domowych: 54%,
łatwa i szybka komunikacja z rodziną/ze znajomymi: 54%,
możliwość poszerzenia wiedzy (dostęp do wielu informacji): 54%,
dostęp do bieżących informacji z kraju i ze świata: 23%,
możliwość nawiązania nowych znajomości: 9%,
możliwość zrobienia zakupów bez wychodzenia z domu: 17%,
możliwość publikowania własnych treści (np. prowadzenie bloga, prowadzenie kanału YouTube): 4%,
nie wiem, trudno powiedzieć: 2%.
Dzieci ogólnie
źródło rozrywki (np. muzyka, filmy, gry online), e‑mail: 74%,
pomoc w odrabianiu prac domowych: 60%,
łatwa i szybka komunikacja z rodziną/ze znajomymi: 55%,
możliwość poszerzenia wiedzy (dostęp do wielu informacji): 27%,
dostęp do bieżących informacji z kraju i ze świata: 9%,
możliwość nawiązania nowych znajomości: 17%,
możliwość zrobienia zakupów bez wychodzenia z domu: 6%,
możliwość publikowania własnych treści (np. prowadzenie bloga, prowadzenie kanału YouTube): 12%,
nie wiem, trudno powiedzieć: 3%.
Dzieci w wieku 7‑9 lat
źródło rozrywki (np. muzyka, filmy, gry online), e‑mail: 77%,
pomoc w odrabianiu prac domowych: 64%,
łatwa i szybka komunikacja z rodziną/ze znajomymi: 52%,
możliwość poszerzenia wiedzy (dostęp do wielu informacji): 25%,
dostęp do bieżących informacji z kraju i ze świata: 9%,
możliwość nawiązania nowych znajomości: 12%,
możliwość zrobienia zakupów bez wychodzenia z domu: 4%,
możliwość publikowania własnych treści (np. prowadzenie bloga, prowadzenie kanału YouTube): 7%,
nie wiem, trudno powiedzieć: 3%.
Dzieci w wieku 10‑12 lat
źródło rozrywki (np. muzyka, filmy, gry online), e‑mail: 68%,
pomoc w odrabianiu prac domowych: 61%,
łatwa i szybka komunikacja z rodziną/ze znajomymi: 60%,
możliwość poszerzenia wiedzy (dostęp do wielu informacji): 28%,
dostęp do bieżących informacji z kraju i ze świata: 7%,
możliwość nawiązania nowych znajomości: 19%,
możliwość zrobienia zakupów bez wychodzenia z domu: 5%,
możliwość publikowania własnych treści (np. prowadzenie bloga, prowadzenie kanału YouTube): 12%,
nie wiem, trudno powiedzieć: 4%.
Dzieci w wieku 13‑15 lat
źródło rozrywki (np. muzyka, filmy, gry online), e‑mail: 76%,
pomoc w odrabianiu prac domowych: 56%,
łatwa i szybka komunikacja z rodziną/ze znajomymi: 54%,
możliwość poszerzenia wiedzy (dostęp do wielu informacji): 28%,
dostęp do bieżących informacji z kraju i ze świata: 11%,
możliwość nawiązania nowych znajomości: 22%,
możliwość zrobienia zakupów bez wychodzenia z domu: 10%,
możliwość publikowania własnych treści (np. prowadzenie bloga, prowadzenie kanału YouTube): 18%,
nie wiem, trudno powiedzieć: 2%.
Skutki korzystania z mass mediów
Ze względu na swoją popularność i szybkość przekazywania informacji media odgrywają dużą rolę w życiu publicznym. Umożliwiają obywatelom wyrażanie własnego zdania, opinii. Wpływają na szeroko pojętą wolność słowa. Ułatwiają nawiązywanie kontaktów międzyludzkich. Social media [czyt.: soszial media] gromadzą ludzi o podobnych zainteresowaniach. Ułatwiają znalezienie mieszkania czy pracy. Pomagają w adopcji zwierząt. Ułatwiają organizację różnych działań np. protestów czy zbiórek. Media społecznościowe umożliwiają rozpowszechnianie tzw: fake news, [czyt.: fejk nius] czyli nieprawdziwych lub częściowo nieprawdziwych wiadomości, często o charakterze sensacyjnym. Media są tzw. zjadaczami czasu. Mogą prowadzić do powstawania zaległości edukacyjnych, w obowiązkach domowych czy – w dalszej kolejności – obowiązkach zawodowych. Ułatwiają różnym grupom, osobom manipulowanie użytkownikami.
Z jakich serwisów i portali społecznościowych korzystasz? Z jakich serwisów i portali społecznościowych korzysta Pana/Pani dziecko?, grudzień 2020 r.
Wykres słupkowy: Z jakich serwisów i portali społecznościowych korzystasz?
YouTube: dzieci - 86%, rodzice - 89%
Facebook: dzieci 60%, rodzice - 60%
Instagram: dzieci - 36%, rodzice - 41%
Snapchat: dzieci - 32%, rodzice - 30%
Spotify: dzieci - 20%, rodzice - 21%
Google+: dzieci - 16%, rodzice - 18%
Twitter: dzieci - 9%, rodzice - 11%
VoD.pl: dzieci - 9%, rodzice - 9%
Apple Music: dzieci - 5%, rodzice - 8%
Nie korzystam: dzieci - 3%, rodzice - 2%
Nie wiem, trudno powiedzieć: dzieci - 0%, rodzice - 1%
Tabela: Z jakich serwisów i portali społecznościowych korzysta Pana/Pani dziecko?
YouTube: 7‑9 lat - 86%, 10‑12 lat - 86%, 13‑15 lat - 87%
Facebook: 7‑9 lat - 35%, 10‑12 lat - 63%, 13‑15 lat - 85%
Instagram: 7‑9 lat - 14%, 10‑12 lat - 37%, 13‑15 lat - 61%
Snapchat: 7‑9 lat - 13%, 10‑12 lat - 34%, 13‑15 lat - 51%
Spotify: 7‑9 lat - 6%, 10‑12 lat - 22%, 13‑15 lat -33%
Google+: 7‑9 lat - 7%, 10‑12 lat - 22%, 13‑15 lat - 21%
Twitter: 7‑9 lat - 3%, 10‑12 lat - 11%, 13‑15 lat - 15%
VoD.pl: 7‑9 lat - 7%, 10‑12 lat - 11%, 13‑15 lat - 8%
Apple Music: 7‑9 lat - 1%, 10‑12 lat - 7%, 13‑15 lat - 7%
Podsumowanie
Środki masowego przekazu są ważnym i nieustannie rozwijającym się sektorem życia zbiorowego, rodzajem działalności gospodarczej. Dostarczają pracy różnym kategoriom specjalistów, wytwarzają poszukiwane produkty kulturalne. Tworzą podstawę systemu komunikowania się w kulturze masowej i w wysokim stopniu określają jej charakter. Stymulują rozwój kultury, zarówno w jej aspekcie symbolicznym, artystycznym jak obyczajowym i normatywnym, promują nowe tendencje, np. w sztuce, modzie i obyczajach. Aby nie zatracić się w korzystaniu z mass mediów należy mieć jasno określony cel. Ustalać czas i porę, jaki w nich spędzamy, by zachować odpowiedni balans między obowiązkami i rozrywką.
Wymień z jakich środków masowego przekazu, najczęściej korzystasz. Uzasadnij, co według ciebie wpływa na ich atrakcyjność.
Słowniczek
rodzaj kultury popularnej odpowiadający modelowi społeczeństwa masowego, w którym korzysta się powszechnie ze środków masowego przekazu
wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji przynależna każdemu; prawo do wolności słowa przysługuje człowiekowi, niezależnie od tego, jakie stanowiska zajmuje i jakie poglądy reprezentuje
Bibliografia
Adam Balicki, Tadeusz Guz, Wojciech Lis, Środki przekazu Informacja czy manipulacja, Lublin 2008
Rozwój internetu a zmiany w mediach, systemach medialnych oraz społecznych pod red. Anny Jaskiernia, Katarzyny Gajlewicz‑Korab, Warszawa 2016
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/srodki-masowego-przekazu;3984263.html
http://otworzksiazke.pl/images/ksiazki/oddzialywanie_mass_mediow/oddzialywanie_mass_mediow.pdf
https://www.wsbinoz.edu.pl/wgrane-pliki/tanas-v.-welskop-w.-red.-mass-media-we-wspolczesnym-swiecie.pdf