Stany Zjednoczone Ameryki (USA) – światowa potęga gospodarcza

Niepodległe Stany Zjednoczone rozszerzały swoje terytorium, zakupując lub podbijając kolejne obszary leżące coraz bardziej na zachód. W 1853 roku kraj rozciągał się od Oceanu Atlantyckiego po Ocean Spokojny. W 1867 roku za 7,2 mln dolarów odkupiono od Rosji Alaskę. W 1959 roku do USA włączono Hawaje jako 50 stan.

W niniejszym materiale dowiesz się, dlaczego Stany Zjednoczone są dziś światową potęgą gospodarczą.

R1dl8XT17ha5D

Na zdjęciu twarze czterech prezydentów wyrzeźbione w górskim, skalistym stoku. Każda z nich ma kilkadziesiąt metrów wysokości. Wyraz twarzy poważny, wzrok skierowany w dal. Dookoła niemal pionowa, szara, gładka skała.

1. Stany Zjednoczone Ameryki – wielkie regiony geograficzne

Stany Zjednoczone Ameryki są czwartym co do wielkości powierzchni państwem na świecie – 9 mln 526,5 tys. kmIndeks górny 2² – i trzecim pod względem liczby ludności – 329,5 mln w 2020 roku. Na obszar tego wielkiego państwa składają się stany kontynentalne leżące w środkowej części kontynentu Ameryki Północnej między równoleżnikami 25°N a 49°N. Na północnym zachodzie Ameryki Północnej znajduje się stan Alaska, a na Oceanie Spokojnym – Hawaje.

Jedną z najważniejszych cech środowiska geograficznego Stanów Zjednoczonych jest południkowe ułożenie wielkich jednostek regionalnych różniących się wysokością nad poziomem morza i odmiennością rzeźby. Rzeźba powierzchni oraz zróżnicowanie typów klimatu wpływają na inne cechy środowiska przyrodniczego poszczególnych regionów. Naturalne granice regionów stanowiły w przeszłości bariery w opanowywaniu kraju. Dzisiaj w istotny sposób wpływają na rozwój gospodarczy poszczególnych regionów.

RwGGJ782OtNb6

Ilustracja przedstawia mapę hipsometryczną Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Mapa główna mieści obszar Stanów Zjednoczonych, na osobnych mapkach Alaska i Hawaje. W obrębie lądów występują obszary w kolorze zielonym, żółtym, pomarańczowym i czerwonym. Na zachodnich wybrzeżach Stanów Zjednoczonych dominują pasma górskie o przebiegu południkowym. Rozległe niziny wokół największych rzek. Morza zaznaczono kolorem niebieskim. Na mapie opisano nazwy półwyspów, wysp, nizin, wyżyn i pasm górskich, mórz, zatok, rzek i jezior. Oznaczono i opisano stolice i główne miasta. Opisano nazwy państw. Oznaczono czarnymi kropkami i opisano szczyty górskie. Trójkątami oznaczono wulkany i podano ich nazwy i wysokości. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami, które opisano dookoła mapy w białej ramce co dziesięć stopni. W legendzie umieszczono i opisano znaki użyte na mapie.

R12a2xeQ7xhRE

Ilustracja przedstawia mapę Ameryki Północnej. Kolorami wyróżniono regiony fizjograficzne. Na zachodnim wybrzeżu góry i kotliny śródgórskie o przebiegu południkowym. Bezpośrednio do nich przylegają wyżyny, dalej w kierunku wschodnim rozległe niziny. Nad Oceanem Atlantyckim pasma górskie o południkowym przebiegu. Powyżej wyżyna. Morza zaznaczono kolorem niebieskim. Na mapie opisano nazwy krain geograficznych. Oznaczono czarnymi kropkami i opisano szczyty górskie. Trójkątami oznaczono wulkany i podano ich wysokości. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami, które opisano dookoła mapy w białej ramce. W legendzie opisano kolory użyte na mapie.

Wschodnie i południowe wybrzeża Stanów Zjednoczonych zajmują niziny nadmorskie. Na wschodzie jest to Nizina Atlantycka z licznymi dolnymi odcinkami rzek, zatokami i terenami bagiennymi. W części południowej rozciąga się Nizina Zatokowa znacznie szersza niż nizina na wschodnim wybrzeżu. Środkową część Niziny Zatokowej tworzy narastająca delta rzeki Missisipi. Na zachód od Niziny Atlantyckiej leżą Appalachy – stare góry z rzeźbą polodowcową na północy. Na terenie Stanów Zjednoczonych mają one długość ok. 2300 km. Najwyższym szczytem jest leżący na południu gór Mitchell o wysokości 2037 m n.p.m.

Na zachód od Appalachów znajdują się Niziny Wewnętrzne nazywane też Równinami Centralnymi. W północnej części regionu znajduje się 5 Wielkich Jezior stanowiących największy na świecie zbiornik słodkiej wody. W środkowej części występuje rzeźba krasowa z licznymi jaskiniami. Północna część regionu była zlodowacona aż do dolin rzek Ohio i Missouri, dopływów rzeki Missisipi, która odprowadza wody z tego regionu do Zatoki Meksykańskiej. Przesuwając się na zachód, napotykamy Wielkie Równiny, nazywane także Równinami Prerii, ciągnące się od granicy z Kanadą aż po granicę z Meksykiem. Teren wznosi się tu łagodnie aż do podnóża Gór Skalistych. Jest rozcięty licznymi głębokimi dolinami rzecznymi o równoleżnikowym przebiegu, których rzeki odprowadzają wody do Missouri i Missisipi. Zachodnią część kraju zajmują młode góry Kordyliery. Składają się one z południkowo przebiegających pasm. Na wschodzie są to Góry Skaliste, a na zachodzie wzdłuż Pacyfiku biegnie pasmo utworzone przez Góry Nadbrzeżne, Góry Kaskadowe i Sierra Nevada. Pomiędzy nimi znajdują się płaskowyże i kotliny: Wyżyna Kolumbii, Wielka Kotlina i Wyżyna Kolorado. Pas Kordylierów na zachodzie USA ma szerokość ok. 1700 km.

Szczyty Gór Skalistych, a także innych pasm sięgają powyżej 4000 m n.p.m. Najwyższy szczyt Whitney (4418 m n.p.m.) znajduje się w górach Sierra Nevada. Kotliny i płaskowyże leżą na wysokości od 1000 m n.p.m. do 2600 m n.p.m.

Alaskę zajmują Kordyliery Alaski – Góry Brooksa i Góry Alaski – w których leży najwyższy szczyt całego kontynentu Denali (dawna nazwa McKinley, 6194 m n.p.m.).
Archipelag Hawajów tworzą wyspy wulkaniczne z wygasłymi i czynnymi wulkanami. Najwyższym czynnym wulkanem jest Mauna Loa o wysokości 4170 m n.p.m.

Klimat Stanów Zjednoczonych jest bardzo zróżnicowany. Wynika to z wielkości i rozciągłości tego państwa, położenia geograficznego, południkowego przebiegu głównych form ukształtowania powierzchni, wpływu obu oceanów, a także wewnętrznego oddziaływania Wielkich Jezior.

Obszar Stanów Zjednoczonych leży w 4 strefach klimatycznych:

• północne wybrzeża Alaski obejmuje klimat polarny, w części środkowej tego stanu dominuje klimat subpolarny, a na wybrzeżach południowych występuje klimat umiarkowany chłodny;

• równoleżnikowy pas wzdłuż granicy z Kanadą obejmuje klimat umiarkowany ciepły;

• kolejny pas od Gór Nadbrzeżnych po Nizinę Atlantycką znajduje się w strefie klimatu podzwrotnikowego;

• archipelag Hawaje, półwysep Floryda i południowa część Niziny Zatokowej leżą w strefie klimatu zwrotnikowego.

RltVmj14QpI6A

Na zdjęciu płaska, piaszczysta plaża wzdłuż brzegu morza. Leżaki, kolorowe parasole.

RHlEJMkcjPXn3

Na zdjęciu łagodne pasma górskie pokryte lasami.

ReayeKlh3jxCl

Na zdjęciu rozległy nizinny teren porośnięty lasami liściastymi, rzeka, most.

R9HkZglOaTQ2u

Na zdjęciu rozległe tereny porośnięte trawami. Stado zwierząt, pojedyncze zabudowania gospodarcze.

RkwZ8H2s5TcGP

Na zdjęciu wysokie, odsłonięte, skaliste szczyty, na pierwszym planie las iglasty, zbiornik wodny.

RtxH68aaIsVXT

Na zdjęciu rzeka w dnie doliny o bardzo stromych zboczach, płynąca dookoła skalistego ostańca.

R3YCSwfaQCiFT

Na zdjęciu pień bardzo wysokiego drzewa, w tle drzewa normalnej wysokości, wyglądające przy nim jak niewielkie rośliny.

RJZkroh0LfLCe

Na zdjęciu masyw górski pokryty śniegiem. W dolnych partiach nieośnieżony, na pierwszym planie lasy.

Rj08YSBRpF3GK

Na zdjęciu satelitarnym wyspa na morzu, w środkowej części wzniesienia. Dookoła tereny zielone.

2. Ludność Stanów Zjednoczonych Ameryki

Stany Zjednoczone Ameryki to największy kraj imigracyjny na świecie. Ludzie przybywający do tego państwa wywodzili się z wielu narodów i grup etnicznych. Dzisiaj (według danych za 2020 r.) naród ten liczy ok. 330 mln mieszkańców, co stanowi 4,2 % ludności świata.

Liczba ludności Stanów Zjednoczonych stale wzrasta, co wyróżnia państwo na tle innych wysoko rozwiniętych krajów świata. Wzrost osiągany jest przez stosunkowo wysoki przyrost naturalny oraz dodatnie saldo migracji.

Współcześnie ludność Stanów Zjednoczonych składa się z kilku dużych grup:

• biali – 57,8 %;

• Latynosi, tj. ludność pochodząca z Ameryki Łacińskiej – 18,7 % (od 2000 roku tę grupę ludności określa się jako Hispanies);

• Afroamerykanie – 12,1 %;

• Azjaci i ludność pochodząca z wysp Pacyfiku – 4,5 %;

• rdzenni Indianie i Inuici – 1,1 %;

• inni – 4,4 %; do tej grupy należą osoby mające różne pochodzenie i nieidentyfikujący się z żadną z pozostałych grup etnicznych.

Indeks górny Źródło danych: https://www.brookings.edu/research/new-2020-census-results-show-increased-diversity-countering-decade-long-declines-in-americas-white-and-youth-populations/ Indeks górny koniec^{Źródło danych: https://www.brookings.edu/research/new-2020-census-results-show-increased-diversity-countering-decade-long-declines-in-americas-white-and-youth-populations/}

Jedną z tendencji obserwowanych od lat w strukturze ludności USA jest stały wzrost udziału ludności pochodzącej z Ameryki Łacińskiej. Społeczeństwo Stanów Zjednoczonych ze względu na duże zróżnicowanie etniczne określa się jako wielokulturowe.

Czynnikami wpływającymi na współczesne nierównomierne rozmieszczenie ludności były:

• zasiedlanie kraju od strony wschodniego wybrzeża i przesuwanie osadnictwa na zachód;

• rozmieszczenie surowców mineralnych;

• występowanie terenów umożliwiających działalność rolniczą;

• warunki klimatyczne.

Według danych z 2020 r. ludność miejska stanowi 82,7 % ogółu mieszkańców. Wyraźnie większa gęstość zaludnienia występuje we wschodniej i środkowej części kraju oraz w pasie wybrzeża nad Oceanem Spokojnym. Najsłabiej zaludnione pozostają Kordyliery i Wielkie Równiny.

W Stanach Zjednoczonych znajduje się 50 zespołów miejskich i miast liczących powyżej 1 mln mieszkańców. Największym z nich jest leżący na wschodnim wybrzeżu obszar metropolitalny obejmujący Nowy Jork – Northern New Jersey – Long Island, liczący 20,1 mln mieszkańców. Na zachodnim wybrzeżu leży zespół miejski Los Angeles – Long Beach – Santa Ana, w którym mieszka 18,7 mln osób.

Rc3EH0KJTbzBf

Ilustracja przedstawia mapę rozmieszczenia ludności w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. Kolorami od zielonego (w przewadze) przez żółty i pomarańczowy do czerwonego i brunatnego przedstawiono gęstość zaludnienia. Na wschodnich wybrzeżach przeważa kolor żółty (jedenaście do pięćdziesięciu osób na jeden kilometr kwadratowy). Wokół miast, które też przeważnie skupione są w tym rejonie – kolor pomarańczowy do brunatnego oznaczający dużą gęstość zaludnienia powyżej pięćdziesięciu osób na kilometr kwadratowy. Na mapie różnej wielkości sygnatury (koła) obrazujące aglomeracje miejskie wg liczby mieszkańców: Nowy Jork, Los Angeles– powyżej dziesięciu milionów mieszkańców. Houston, Atlanta, Chicago, Waszyngton, Filadelfia, Miami – od pięciu do dziesięciu milionów mieszkańców. Kilkanaście mniejszych sygnatur oznaczających miasta o liczbie mieszkańców od dwóch do pięciu milionów mieszkańców. Mapa pokryta jest południkami i równoleżnikami, które opisano dookoła mapy w białej ramce co dwadzieścia stopni. W legendzie umieszczono i opisano kolory i znaki użyte na mapie.

Struktura zatrudnienia jest typowa dla państwa o wysoko rozwiniętej gospodarce.

RBWlfVHT2nkxM

Na ilustracji diagram kołowy struktura pracujących według sektorów gospodarki w Stanach Zjednoczonych w dwa tysiące dwudziestym roku. Usługi – 80%, przemysł i budownictwo – 20%, rolnictwo – 1%.

RKTNfKMBkUXlp

Na zdjęciu zatłoczona ulica w nowoczesnym mieście. Liczne neony, szyldy i reklamy. Wysokie budynki.

RCDGoLg7iSKUr

Na zdjęciu lotniczym gęsta zabudowa w mieście położonym nad morzem.

RYwXgyzKtWI4A

Na zdjęciu ulica w mieście. Liczne szyldy i reklamy z napisami w języku polskim.

RxmUV39aNIo5W

Na zdjęciu ulica w mieście. Liczne szyldy i reklamy z napisami w języku chińskim. W tle most.

R1D0CHC3Zm35s

Na zdjęciu kilku muzyków gra na różnych instrumentach. Stoją na chodniku przed wejściem do budynku.

R1brTGr9nedLb

Na zdjęciu Indianie w kolorowych strojach ozdobionych piórami.

R6aNWRp23kfC6

Na zdjęciu pomnik mężczyzny na koniu stoi na kamiennym postumencie. Obok kamienny słup z napisami. Z przodu sterta kamieni.

3. Stany Zjednoczone Ameryki – gospodarka

Stany Zjednoczone Ameryki to najlepiej rozwinięte gospodarczo państwo świata. W 2020 roku – według danych Banku Światowego – wytworzyły 24,7 % produktu światowego brutto; drugie miejsce zajmują Chiny z udziałem 17,4 %. Jakie czynniki spowodowały powstanie niezwykle silnego państwa i największej gospodarki na świecie?

Do czynników geograficznych należą:

• dogodne położenie geograficzne dużego zwartego terytorium z dostępem do dwóch oceanów;

• korzystne, sprzyjające rozwojowi rolnictwa warunki klimatyczne i dobre gleby oraz bogactwo zasobów naturalnych.

Czynnikami społeczno‑politycznymi sprzyjającymi rozwojowi USA były i są:

• masowa imigracja ludzi przedsiębiorczych i dążących do sukcesu, posiadających kapitał i doświadczenie;

• jedność państwa i brak zagrożenia zewnętrznego (Stany Zjednoczone graniczą na północy z Kanadą i z Meksykiem na południu);

• wielkie możliwości rozwoju wsparte rynkami finansowymi, niezwykle mobilną siłą roboczą i wysoką kulturą przedsiębiorczości;

• rozwój badań naukowych, wprowadzanie nowych technologii oraz praktycznie stały wzrost gospodarczy;

• niskie bezrobocie – w latach 2000–2008 wynosiło ono ok. 5 %, w 2010 roku wzrosło do 9,6 %, czego przyczyną był kryzys gospodarczy na świecie, w 2019 roku – przed pandemią COVID-19 – ponownie spadło do 3,7 %, natomiast w 2020 roku osiągnęło już 8,05 %.

3.1 Rolnictwo

Stany Zjednoczone są jednym z największych producentów żywności na świecie i jej głównym eksporterem. Warunki naturalne sprzyjają wykorzystaniu do celów rolniczych blisko 45 % powierzchni tego wielkiego państwa.

RUfTk7ErNb3xR

Na ilustracji diagram kołowy – użytkowanie ziemi w Stanach Zjednoczonych. Lasy – 33,3%, łąki i pastwiska – 27,4%, grunty orne i sady – 17,1%, pozostałe grunty i wody – 22,2%.

Rozmieszczenie upraw w Stanach Zjednoczonych jest dostosowane do warunków naturalnych. Położenie państwa w kilku strefach klimatycznych umożliwia uprawę wielu gatunków roślin właściwych zarówno dla klimatu umiarkowanego, jak i podzwrotnikowego. Jakość gleby oraz warunki klimatyczne – głównie temperatury powietrza i roczny rozkład opadów – spowodowały powstanie w określonych obszarach regionów specjalności rolniczej. Najwięcej terenów rolniczych znajduje się w stanach wschodnich i środkowych oraz na wybrzeżu zachodnim.

RuBE3QLcmCvp4

Ilustracja przedstawia mapę Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Kolorami wyróżniono główne regiony rolnicze. Na zachodnim wybrzeżu uprawy tropikalne, sady, owoce i warzywa, a w kotlinach rolnictwo hodowlano‑ranczerskie. Na terenach nizinnych wewnątrz kraju uprawy: pszenica ozima, kukurydza, soja, bawełna, tytoń, orzeszki ziemne. Na północy kraju rolnictwo hodowlano‑mleczne i uprawa pszenicy jarej, a na południu uprawy tropikalne, sady, owoce, warzywa. Na mapie opisano nazwy krain geograficznych. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami, które opisano dookoła mapy w białej ramce co dwadzieścia stopni. W legendzie opisano kolory użyte na mapie.

Najważniejszymi cechami rolnictwa USA są:

• strefowość upraw i związany z tym sposób rolniczego gospodarowania;

• towarowość rolnictwa, tj. produkcja na sprzedaż na rynek wewnętrzny i na eksport;

• wysoki stopień mechanizacji rolnictwa (w rolnictwie pracuje tylko 1 % ludności aktywnej zawodowo);

• dominacja dużych gospodarstw rolnych (farm) o średniej powierzchni ok. 200 ha;

• wysokie plony z jednego hektara, np. kukurydzy 107,9 dt/ha (dla porównania – we Francji 79,3 dt/ha, a w Polsce 70,8 dt/ha; dane z 2020 r.);

• oddziaływanie państwa na wielkość produkcji rolnej w zależności od światowych cen i zapotrzebowania na produkty rolne;

• wprowadzenie nowoczesnych metod produkcji rolnej: nawożenia, melioracji, ochrony roślin, rolnictwa ekologicznego.

Dane liczbowe w przedstawionej poniżej tabeli potwierdzają, jak wielkim producentem żywności i surowców dla przemysłu rolno‑spożywczego są Stany Zjednoczone.

3.2 Marnotrawstwo żywności

Eksperci twierdzą, że ogólna ilość produkowanej żywności w skali świata wystarczyłaby do wyżywienia wszystkich ludzi żyjących na Ziemi. Tak się jednak nie dzieje. Wielu ludzi, szczególnie w Afryce, dotkniętych jest głodem i niedożywieniem. Problemem jest bowiem marnotrawstwo żywności, zwłaszcza w krajach wysoko rozwiniętych, na przykład w Stanach Zjednoczonych.

Przyczyn tego zjawiska jest wiele. Wśród nich wymienić należy zbyt dużą produkcję żywności i jej względnie niską cenę. Dzieje się tak, gdyż rolnictwo tego kraju staje się coraz bardziej wydajne. Wpływają na to m.in. postępująca mechanizacja i chemizacja oraz stosowanie coraz nowocześniejszych i odpornych gatunków, odmian i ras. Wszystkie te czynniki powodują, że żywność staje się bardzo łatwo dostępna.

Warto jednak zwrócić uwagę, że żywność marnuje się już na etapie produkcji, kiedy brakuje odpowiednich zasobów siły roboczej w czasie zbiorów lub kiedy jedzenie ulega zniszczeniu w wyniku czynników atmosferycznych, chorób bądź szkodników. Choć w Stanach Zjednoczonych przemysł przetwórczy jest bardzo dobrze rozwinięty, to nie sposób uniknąć pewnych strat w czasie przetwarzania żywności. Część produktów ulegnie zmarnowaniu na etapie transportu i sprzedaży. Wpływają na to zbyt długi czas przewożenia, nieprawidłowe magazynowanie czy niewłaściwe opakowanie. Na samym końcu tego łańcucha żywność ulega marnotrawstwu przez konsumentów, którzy przygotowują zbyt duże posiłki, robią zbyt duże zakupy, niewłaściwie przechowują produkty spożywcze czy przeoczają datę przydatności, w efekcie czego wyrzucają ją na śmietnik. Badania pokazują, że znaczna część jedzenia (często kupiona w promocji) trafia na śmietnik jeszcze w opakowaniach (upłynął termin przydatności, a ludzie ich nie zdążyli ich nawet rozpieczętować).

Organizacja Narodów Zjednoczonych w raporcie pt. Food Waste Index Report 2021 zaprezentowała, że w 2019 r. w Stanach Zjednoczonych zmarnowaniu uległo aż 138 kg żywności w przeliczeniu na jedną osobę!

3.3 Przemysł

Przemysł Stanów Zjednoczonych wykorzystuje bogatą bazę surowców mineralnych. Wielkie znaczenie dla gospodarki mają surowce energetyczne. Węgiel kamienny wydobywa się w Appalachach, na południe od Wielkich Jezior i na północy Gór Skalistych. Ropa naftowa i gaz ziemny występują nad Zatoką Meksykańską, w Kalifornii i na Alasce. Złoża rud metali eksploatuje się nad Wielkimi Jeziorami oraz w Górach Skalistych.

Pomimo znacznych własnych zasobów mineralnych Stany Zjednoczone importują duże ilości surowców, gdyż niektóre z nich są tańsze niż wydobywane w kraju. Część zasobów zachowuje się w formie rezerw strategicznych. W tabeli poniżej umieszczono dane dotyczące udziałów wybranych produktów przemysłu wydobywczego i przetwórczego USA. Zwróć uwagę na wytwory, których produkcja przekracza 1/10 całej światowej produkcji.

Przemysł w Stanach Zjednoczonych jest rozmieszczony nierównomiernie. Najsilniej uprzemysłowionym obszarem jest tzw. Pas Przemysłowy leżący na północnym wschodzie kraju. Ciągnie się on od wybrzeża Oceanu Atlantyckiego na południe od Wielkich Jezior. Na tym obszarze występuje ogromna koncentracja okręgów i ośrodków przemysłowych. Przeważa w nich przemysł metalurgiczny, elektromaszynowy i chemiczny. Przemysł w tym pasie rozwinął się na początku XX wieku i jego dominujące znaczenie utrzymuje się do dzisiaj.

Od kilkunastu lat rośnie znaczenie gospodarcze obszarów leżących na południu i na zachodzie Stanów Zjednoczonych. Na zachodnim wybrzeżu od połowy lat 60. XX wieku powstawały ośrodki, w których naukowcy (wysoko wykfalifikowana kadra) współpracowali z przedstawicielami przemysłu (położonymi w bliskiej odległości) i poszukiwali innowacji technologicznych. Najsilniej rozwinęły się ośrodki w tzw. Dolinie Krzemowej (Silicon Valley) leżącej na południe od San Francisco. W 1963 roku utworzono tu pierwszą na świecie technopolię. W ośrodkach tych połączono naukowe zaplecze, wsparcie rządowe i prywatny kapitał, by innowacje technologiczne wdrażać do produkcji przemysłowej. W stosunkowo krótkim czasie w pobliżu innych miast amerykańskich również powstały technopolie.

W latach 70. XX wieku nauka przekształciła się w bezpośrednią siłę wytwórczą. Efektem tego procesu było powstanie przemysłu opartego na wiedzy, często nazywanego przemysłem zaawansowanych technologii – High Technology Industries (hi‑tech). Przemysł ten charakteryzuje się takim cechami, jak:

• wyższa wydajność pracy niż w tradycyjnych gałęziach przemysłu;

• niższa materiałochłonność i energochłonność w przeliczeniu na jednostkę produkcji;

• mniejsza uciążliwość dla środowiska przyrodniczego;

• duże możliwości zatrudnienia – nowe miejsca pracy.

Wszelkie działy gospodarki amerykańskiej, które wykorzystują badania naukowe i nowoczesny sprzęt hi‑tech, nazywa się gospodarką opartą na wiedzy (GOW).

Elementem koniecznym dla rozwoju przemysłu wysokich technologii są dość duże nakłady finansowe na prace badawczo‑rozwojowe. Do przemysłu zaawansowanych technologii zalicza się: biotechnologię, przemysł elektroniczny, farmaceutyczny, lotniczy, przemysł informatyczny (IT – produkcja oprogramowania i sprzętu komputerowego).

Obszarem, na którym zachodzą bardzo duże zmiany, jest pas terenu USA leżący na południe od równoleżnika 37°N. Obszar ten, nazwany Sun Belt (Pas Słońca), posiada dogodne warunki środowiska przyrodniczego i stał się terenem wielkich migracji do miast. Do wielkich zespołów miejskich tego regionu należą: Los Angeles (13,2 mln), Dallas (7,6 mln), Houston (7,1 mln), Miami (6,1 mln), Atlanta (6,1 mln), Phoenix (4,8 mln), San Francisco (4,7 mln), San Diego (3,3 mln), Las Vegas (2,3 mln).

W Sun Belt rozwinęły się gałęzie gospodarki wykorzystujące lokalne zasoby naturalne, np. surowce mineralne (ropę naftową i gaz ziemny), sprzyjające warunki klimatyczno‑glebowe, walory turystyczne. Rozwinął się więc nowoczesny przemysł chemiczny, atomowy, zbrojeniowy, a także przemysł spożywczy przetwarzający półprodukty i surowce rolne. Duży dochód przynosi też turystyka bazująca na licznych atrakcjach tego regionu, jak Wielki Kanion, Las Vegas, Floryda, Disneyland, Hollywood.

Jedną z ważnych cech gospodarki Stanów Zjednoczonych jest wysoki stopień koncentracji produkcji i usług. Od lat Stany Zjednoczone rozwijają własne zaawansowane technologie przemysłowe – automatyzację produkcji, komputeryzację, projektowanie komputerowe. Rozwojowi gospodarki sprzyja doskonale wykwalifikowana siła robocza oraz nowoczesna organizacja pracy.

R7ycAheHL8dpT

Ilustracja przedstawia mapę Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Kolorami wyróżniono Pas Przemysłowy ze starymi ośrodkami przemysłu w północno‑wschodniej części kraju (Minneapolis, Chicago, Detroit, Waszyngton, Baltimore, Filadelfia, Nowy Jork, Boston) i obszary szybkiego rozwoju przemysłu na zachodnim wybrzeżu i południu kraju (Portland, Seattle, San Francisco, Los Angeles, Dallas, Houston, Nowy Orlean). Miasta oznaczono kolorowymi sygnaturami uwzględniającymi wielkość ośrodków, powyższe miasta zaliczane są do wielkich i dużych ośrodków przemysłowych. Południową część Stanów Zjednoczonych zakreskowano, wydzielając pas Sun Belt, charakteryzujący się wysokimi temperaturami. W legendzie opisano kolory i znaki użyte na mapie.

4. Rola i znaczenie Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej

Stany Zjednoczone Ameryki są największą potęgą gospodarczą we współczesnym świecie. Szybki rozwój gospodarki tego państwa rozpoczął się w okresie pierwszej rewolucji przemysłowej. Wówczas to importowano technologię z Europy i udoskonalano ją w Ameryce. W tym czasie rozpoczęto również eksploatację własnych zasobów surowcowych. Rozwojowi przemysłu i rolnictwa sprzyjał ogromny rynek wewnętrzny. Gospodarka wolnorynkowa przyczyniła się do koncentracji produkcji i kapitału oraz do unowocześnienia produkcji przemysłowej. Na początku XX wieku wprowadzono nowe rozwiązania w organizacji produkcji przemysłowej, z których najważniejszą była ruchoma taśma montażowa zastosowana w 1913 roku przy produkcji samochodów w zakładach H. Forda. Jej upowszechnienie umożliwiło wprowadzenie masowej standardowej produkcji na wielką skalę w innych gałęziach przemysłu.

Stany Zjednoczone osiągnęły i stale utrzymują najwyższą pozycję w gospodarce światowej. Czytając poniższe uwagi pamiętaj, że USA to czwarte co do wielkości państwo na świecie, zamieszkane przez 4,2 % ludności świata.

Gospodarka Stanów Zjednoczonych Ameryki wytwarza prawie 25 % wartości światowego produktu brutto. Kraj ten odgrywa wielką rolę w globalnej wymianie handlowej. Ma największy udział w imporcie (12,9 %), a w eksporcie zajmuje 2. miejsce (9,5 %) po Chinach. Jedną z najważniejszych grup towarów eksportowych stanowią wyroby wysokiej technologii, tj. sprzęt lotniczy, komputery, wyroby elektroniczne, środki farmaceutyczne, aparatura naukowo‑badawcza, chemikalia i uzbrojenie.  Cztery państwa są najważniejszymi partnerami w handlu zagranicznym: Chiny, Kanada, Meksyk i Japonia. Przypada na nie aż 40‑50 % wartości eksportu i importu. Wysoka wartość wymiany handlowej z Kanadą i Meksykiem związana jest z przynależnością tych państw i Stanów Zjednoczonych do północnoamerykańskiego porozumienia o wolnym handlu – NAFTA (ang. North American Free Trade Agreement). Ugrupowanie to powstało w 1994 roku i jego głównym celem było zniesienie barier handlowych między trzema największymi krajami Ameryki Północnej.

Stany Zjednoczone są państwem najwięcej inwestującym za granicą. Według danych OECD w 2020 roku blisko 37 % wszystkich inwestycji zagranicznych na świecie pochodziło z USA. Obecnie wielkie znaczenie dla państw o wysoko rozwiniętej gospodarce ma handel usługami – Stany Zjednoczone to największy na świecie importer i eksporter usług.

Na terytorium USA znajdują się niezwykle różnorodne walory turystyczne – zarówno przyrodnicze, jak i kulturowe. W 2014 roku kraj odwiedziło blisko 75 mln turystów, co dało USA 2. miejsce na świecie po Francji (83 mln). W 2019 roku Stany Zjednoczone odwiedziło prawie 79,5 mln turystów, a w 2020 roku z powodu pandemii było to już zaledwie 19,45 mln osób. Dochody z turystyki w 2014 roku wyniosły 177 mld USD i dały Stanom Zjednoczonym zdecydowane 1. miejsce na świecie, w 2019 roku było to 169 mld USD, a w 2020 roku 88,45 mld USD.

W tabeli poniżej przedstawiono dane dotyczące produktu krajowego brutto czterech największych gospodarek świata. Porównując te wartości, pamiętaj o liczbie ludności w każdym z tych państw.

R153sqAeRn03Y

Na zdjęciu stary, odrestaurowany samochód. Nie posiada dachu, na miejscu kierowcy siedzi mężczyzna ubrany w brązową skórzaną kurtkę i czapkę, strój stylizowany na ubiór z początku dwudziestego wieku. Przed kierownicą ukośnie ustawiona przednia szyba. Pojazd nie posiada drzwi ani zakrytej kabiny. Z tyłu bagażnik i koło zapasowe. Podwozie w kolorze czarnym, siedzenia i felgi w kolorze czerwonym.

R8eiMZqKXA6LA

Na zdjęciu wnętrze zabytkowego laboratorium, drewniane stoły, na nich probówki i naczynia. Na półkach w słoikach kolorowe substancje.

RdBY0dWVvdJiO

Na zdjęciu ulica w mieście, widok na rozległą dolinę porośniętą drzewami.

R1VtJuWLB7gHg

Na zdjęciu wnętrze dużej hali fabrycznej, kadłub i skrzydła samolotu, dookoła ludzie. W tle rusztowania.

R1dl8XT17ha5D

Na zdjęciu twarze czterech prezydentów wyrzeźbione w górskim, skalistym stoku. Każda z nich ma kilkadziesiąt metrów wysokości. Wyraz twarzy poważny, wzrok skierowany w dal. Dookoła niemal pionowa, szara, gładka skała.

RAua37QhkpZbi

Na zdjęciu niewielka twarz wyrzeźbiona w dużym, skalistym stoku. Na pierwszym planie droga w zadrzewionym terenie.

R1emHERmUzo1z

Na zdjęciu nowoczesne miasto w wysoką zabudową w nocy. Kolorowo oświetlone.

R1MB7YqYCl8e2

Na zdjęciu nowoczesne miasto w wysoką i niską zabudową położone przy brzegu morza.

R13f3jBDFO9gK

Na zdjęciu wysoki słup wody, wybijający z kamiennego podłoża. Obok tryskającej wody pojawia się tęcza. Dookoła ludzie, w tle zabudowania i las.

R16F8lgzO3i3e

Na zdjęciu pomnik postaci kobiecej z uniesioną ręką trzymającą pochodnię. Stoi na wysokim kamiennym postumencie. Dookoła ludzie. Na pierwszym planie woda.

Podsumowanie

• Stany Zjednoczone Ameryki są czwartym co do wielkości powierzchni państwem na świecie. Trzon państwa stanowi 48 stanów kontynentalnych leżących między Oceanem Atlantyckim a Oceanem Spokojnym w środkowej części Ameryki Północnej. Dwa stany – Alaska i Hawaje – leżą poza zwartym obszarem państwa.

• Stany Zjednoczone Ameryki to największy kraj imigracyjny na świecie. Ludzie przybywający do tego państwa wywodzili się z wielu narodów i grup etnicznych. Obecnie jest to trzeci co do liczebności naród na świecie.

• Zespół czynników geograficznych, społeczno‑politycznych i historycznych przyczynił się do powstania silnego państwa z największą gospodarką na świecie. Struktura zatrudnienia jest typowa dla państw o wysokim poziomie rozwoju gospodarczego. W usługach pracuje 79 % zatrudnionych, w przemyśle – 20 %, w rolnictwie tylko – 1 %.

• Rolnictwo w Stanach Zjednoczonych wyróżnia się strefowością upraw i wysoką specjalizacją każdej strefy, dużą towarowością i produkcyjnością, niskim zatrudnieniem i tendencją do przemysłowej organizacji pracy. USA to największy producent i eksporter żywności na świecie.

• Przemysł w Stanach Zjednoczonych jest rozmieszczony nierównomiernie. Stare ośrodki i okręgi zgrupowane są w tzw. Pasie Przemysłowym rozciągającym się na północnym wschodzie kraju. Od kilkudziesięciu lat dynamicznie rozwijają się ośrodki przemysłu na zachodnim wybrzeżu i na południu kraju.

• Od kilkudziesięciu lat w przemyśle USA następuje silny rozwój działów wysokiej technologii: przemysłu elektronicznego, informatycznego, farmaceutycznego, biotechnologicznego, zbrojeniowego. Ważną rolę odgrywają technopolie.  Najważniejszym ośrodkiem przemysłu high‑tech na świecie jest Dolina Krzemowa w Kalifornii.

• Stany Zjednoczone są przykładem państwa, w którym na dużą skalę marnuje się żywność.

Ćwiczenia