Stefan Żeromski – bard powstania styczniowego

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• utrwala wiadomości dotyczące życia i twórczości Stefana Żeromskiego,

• zapoznaje się z realiami po powstaniu styczniowym w Polsce,

• utrwala wiadomości dotyczące historii Polski w czasie powstania styczniowego.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• przedstawić twórczość Stefana Żeromskiego, powiązać tematykę utworu z ideologią głoszoną przez autora,

• zilustrować przykładami z utworu sytuację Polski doby powstania styczniowego oraz określić stosunek do niej Stefana Żeromskiego.

2. Metoda i forma pracy

Dyskusja, praca analityczna z tekstem Żeromskiego, nauczanie sytuacyjne.

3. Środki dydaktyczne

Egzemplarze Rozdziobią nas kruki, wrony... Stefana Żeromskiego.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Swobodna dyskusja na temat świata przedstawionego utworu.

2. Wskazanie elementów świadczących o przyjętym przez Żeromskiego stanowisku w kwestii powstania styczniowego.

b) Faza realizacyjna

1. Rozdziobią nas kruki, wrony.. – analiza i interpretacja utworu:

• Kim jest główny bohater utworu?

• Znajdź cytaty opisujące Andrzeja Baryckiego.

(np. Zapada w błoto po kostki, jest przemarznięty i brudny, żre razowiec i żłopie gorzałę)

• Jakie elementy zostały zastosowane przez pisarza dla podkreślenia tragizmu losu powstańca?

• Znajdź cytat opisujący śmierć powstańca.

• Co dzieje się z ciałem umarłego?

• Dlaczego polski chłop nie chce pochować zmarłego?

• Jak myślicie, co może oznaczać surowy opis wędrówki i śmierci powstańca Andrzeja Baryckiego?

2. Przypomnijcie z historii sytuację Polski z czasów powstania styczniowego. Na jakie grupy było podzielone społeczeństwo?

• Jakie grupy powstańcze są reprezentowane w utworze przez kruki i wrony?

• Jak ocenia tę grupę Żeromski?

• Czy pisarz wskazuje na jeszcze inne czynniki klęski powstania styczniowego?

• Jakie wydarzenie wskazuje na element klęski powstania?

3. Odkrycia:

• Żeromski celowo operuje surowym i drapieżnym szczegółem w opisie postaci Baryckiego, by podkreślić okrucieństwo, jakiego doświadczyli powstańcy.

  • Kruki i wrony symbolizują grupę lojalistów skupioną wokół osoby Wielopolskiego. Według Żeromskiego grupa lojalistów przyczyniła się m.in. do klęski powstania styczniowego. Pod hasłami wolności państwa bronili jedynie interesów własnego dzioba i żołądka.

  • Scena bezczeszczenia zwłok Baryckiego przez wiejskiego nędzarza - pisarz przedstawia brutalną rzeczywistość. Do ciemnoty i nędzy chłopa przyczyniła się wiekowa polityka szlachty. Dla chłopa słowo „ojczyzna” nic nie znaczyło, a powstanie było bezsensowne.

c) Faza podsumowująca

Dyskusja podsumowująca:

Jakie stanowisko przyjmuje Żeromski na temat powstania styczniowego?

Żeromski jest przede wszystkim kronikarzem dramatu powstania styczniowego i ostrym sędzią społeczeństwa.

5. Bibliografia

S. Żeromski, Opowiadania, Książka i Wiedza, Warszawa 1981.

6. Załączniki

Zadanie domowe

Napisz wypracowanie na temat: Stefan Żeromski - pisarz o polskich ranach.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Lekcja poświęcona analizie i interpretacji utworu pt. Rozdziobią nas kruki, wrony... Stefana Żeromskiego – przeznaczona dla klasy trzeciej liceum.