Stereotypy w naszym życiu
Stereotypy w naszym życiu
1. Cele lekcji
Cel ogólny: Dostarczenie informacji o stereotypach.
a) Wiadomości
Uczeń wie, co to jest stereotyp.
Uczeń zna sposoby tworzenia stereotypów.
b) Umiejętności
Uczeń potrafi szukać sposobów likwidowania uprzedzeń wobec innych.
2. Metoda i forma pracy
Metoda pracy:
Łańcuch skojarzeń
Burza mózgów
Dyskusja
Forma pracy:
Indywidualna
Grupowa
Zbiorowa
3. Środki dydaktyczne
Materiały plastyczne (arkusz szarego papieru, flamastry)
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Rundka wstępna: Uczniowie kolejno określają swoją gotowość do zajęć w skali od 1 do 10.
Łańcuch skojarzeń: Uczniowie kolejno wypowiadają skojarzenia z pojęciem stereotyp, a następnie zapisują je na arkuszu szarego papieru.
b) Faza realizacyjna
Burza mózgów – Tworzymy własną definicję stereotypu (załącznik 1).
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy cztero‑pięcioosobowe. Każda z grup ma za zadanie stworzyć własną definicję pojęcia stereotyp. Pomocne mogą okazać się skojarzenia podane w łańcuchu skojarzeń. Na wykonanie zadania grupy mają 10 minut. Po upływie czasu liderzy grup kolejno prezentują definicje na forum klasy. Na zakończenie nauczyciel podaje definicje słowa stereotyp według naukowców.
Dyskusja – Stereotypy – utrudnienie czy ułatwienie?
Rozpoczynając dyskusję, nauczyciel zawiesza na tablicy arkusz szarego papieru. Uczniowie wypowiadają stereotypy – obiegowe opinie, stwierdzenia, przysłowia, z którymi do tej pory się spotkali. Nauczyciel odpowiedzi uczniów zapisuje na arkuszu. (Przykłady: Szkoci są skąpi, starsi są zacofani, dzisiejsza młodzież to chuligani, mężczyźni są agresywni, chłopi są mało inteligentni, blondynki są głupie, osoby o rudych włosach są fałszywe itp.). Gdy uczniowie podadzą wszystkie znane im stereotypy, wówczas przy pomocy nauczyciela klasyfikują podane przykłady według kategorii: wygląd, zawód, płeć, ludzie o różnej inteligencji, pochodzeniu i narodowości oraz inne. Następnie nauczyciel przeprowadza z uczniami dyskusję.
Propozycje pytań do uczniów:
Jakie spostrzeżenia nasuwają wam się, gdy spoglądacie na utworzoną listę?
Jak tworzą się stereotypy?
Kto tworzy stereotypy?
Czego dotyczą stereotypy?
Skąd i od kogo pochodzą stereotypy?
Czy stereotypy utrudniają, czy ułatwiają życie?
Czy ktoś z was uważa, że stereotypy w jakiś sytuacjach mogą okazać się pomocne?
W jakim stopniu posługujecie się stereotypami wobec kolegów, rodziców, nauczycieli?
Jak zachowujecie się wobec tych osób, którym przypięliście etykietkę?
Czy w najbliższym otoczeniu często słyszycie stereotypy?
Jakie stereotypy na temat młodzieży słyszycie wśród ludzi dorosłych lub w mediach?
Jak czujecie się słysząc stereotypy na wasz temat?
Jakie konsekwencje płyną z faktu posługiwania się stereotypami?
Czy znacie jakieś sytuacje, w których istnienie wzajemnych uprzedzeń doprowadzało do negatywnych skutków?
Co możemy zrobić, by w naszym kraju było mniej stereotypów, uprzedzeń?
Podsumowując, nauczyciel podaje, że stereotypy to skłonność do uproszczonego i krzywdzącego spostrzegania innych osób. Stereotypy to zapisane w naszym umyśle wyobrażenia na temat wyglądu, zachowań i cech przedstawicieli różnych grup – religijnej, klasowej, narodowej, zawodowej. Stereotypy mają w sobie trochę prawdy (np. są gdzieś lekarze, którzy biorą łapówki), ale niebezpieczeństwem stereotypu jest to, że wypaczają one nasze zrozumienie ludzi, a także to, że osoba, która uwierzy w stereotyp, zachowuje się zgodnie z jego założeniami. Rezultatem stereotypów jest tworzenie uprzedzeń. Zaczynamy wtedy oceniać ludzi na podstawie ich przynależności do danej grupy, a nie cech, zalet czy zdolności.
c) Faza podsumowująca
Uczniowie w parach zapisują sposoby pozbywania się uprzedzeń. Na wykonanie zadania mają 10 minut. Po upływie czasu kolejno prezentują swoje pomysły, a nauczyciel zapisuje je na arkuszu szarego papieru. W ten sposób powstaje klasowa lista Pozbywamy się uprzedzeń.
(Przykłady: nie wierzymy w plotki, staramy się zrozumieć innych, nie traktujemy innych z góry itp.).
5. Bibliografia
Encyklopedia Popularna PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
Mały Słownik Języka Polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
6. Załączniki
a) Materiały dla nauczyciela do wykorzystania w burzy mózgów – Tworzymy własną definicję stereotypu
Załącznik 1
Według Encyklopedii Popularnej PWN:
Stereotyp – uproszczony, schematyczny obraz osób, grup, stosunków społecznych powstały na podstawie niepełnej lub fałszywej wiedzy o świecie, utrwalony jednak przez tradycję i trudny do zmiany.
Według Małego Słownika Języka Polskiego:
Stereotyp – funkcjonujący w świadomości społecznej skrótowy, uproszczony, zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości odnoszący sie do rzeczy, osób, grup społecznych, instytucji itp. Często oparty na niepełnej lub fałszywej wiedzy o świecie, utworzony jednak przez tradycję i nieulegający zmianom; szablon.
7. Czas trwania lekcji
2 x 45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Scenariusz lekcji godziny wychowawczej jest przeznaczony dla klasy trzeciej gimnazjum.