Ri4yuCiTfTaHi1

Ważne daty

477 p.n.e. – bitwa nad Kremerą. Śmierć 306 Fabiuszy

IV w. p.n.e. – Gajusz Fabiusz Piktor, malarz

III w. p.n.e. – Kwintus Fabiusz Piktor, annalista

247 p.n.e. – narodziny Hannibala

218 p.n.e. – Hannibal przekracza Alpy. Początek II wojny punickiej, Bitwa nad rzeką Trebią i nad rzeką Ticinus

217 p.n.e. – bitwa nad Jeziorem Trazymeńskim

201 p.n.e. – koniec II wojny punickiej

I w. n.e. – Marek Fabiusz Kwintylian

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

RNQ9DnBZI1xDC1

Źródło: online-skills, licencja: CC0.

W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:
1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego:
f) zasady stopniowania regularnego przymiotników deklinacji I – III,
g) zasady tworzenia i stopniowania przysłówków pochodzących od przymiotników deklinacji I – III.

Nauczysz się

stopniować przymiotniki łacińskie w sposób nieregularny;

tłumaczyć, rozpoznawać i posługiwać się przymiotnikami łacińskimi;

opowiadać, jak przebiegał pierwszy etap wojny Rzymu z Hannibalem;

przedstawiać, kim byli sławni przedstawiciele jednego z najstarszych rodów rzymskich, Fabiuszy.

Stopniowanie nieregularne przymiotników

1. Przymiotniki deklinacji II i III zakończone na -er tworzą gradus superlativus za pomocą przyrostka -errimus, -a, -um.

Końcówka -er przechodzi w -errimus.


Gradus positivus	Gradus comparativus	Gradus superlativus
pulcher, pulchra, pulchrum – piękny	pulchr‑ior, pulchr‑ior, pulchr‑ius – piękniejszy	pulcherrimus, pulcherrima, pulcherrimum – najpiękniejszy, bardzo piękny
acer, acris, acre – ostry	acri‑or, acri‑or, acri‑us – ostrzejszy	acerrimus, acerrima, acerrimum – najostrzejszy, bardzo ostry

2. Kilka przymiotników na -ilis ma superlativus z końcówką -illimus, -a, -um.

Końcówka -ilis przechodzi w -illimus, -a, -um.


Gradus positivus	Gradus comparativus	Gradus superlativus
facilis, facilis, facile – łatwy	facil‑ior, facil‑ior, facil‑ius	facillimus, facillima, facillimum – najłatwiejszy; bardzo łatwy
difficilis, difficilis, difficile – trudny	difficil‑ior, difficil‑ior, difficil‑ius	difficillimus, difficillima, difficillimum – najtrudniejszy; bardzo trudny
similis, similis, simile – podobny	simil‑ior, simil‑ior, simil‑ius	simillimus, simillima, simillimum – najpodobniejszy; bardzo podobny
dissimilis, dissimilis, dissimile – niepodobny	dissimil‑ior, dissimil‑ior, dissimil‑ius	dissimillimus, dissimillima, dissimillimum – najmniej podobny
gracilis, gracilis, gracile – wysmukły	gracil‑ior, gracil‑ior, gracil‑ius	gracillimus, gracillima, gracillimum – najwysmuklejszy; bardzo wysmukły
humilis, humilis, humile – niski	humil‑ior, humil‑ior, humil‑ius	humillimus, humillima, humillimum – najniższy; bardzo niski

3. Przymiotniki na -dicus, -ficus, -volus tworzą stopień wyższy i najwyższy w następujący sposób:


Gradus positivus	Gradus comparativus	Gradus superlativus
maledicus, maledica, maledicum – złorzeczący	maledic‑entior, maledic‑entior, maledic‑entius	maledic‑entissimus, maledic‑entissima, maledic‑entissimum
magnificus, magnifica, magnificum – wspaniały	magnific‑entior, magnific‑entior, magnific‑entius	magnific‑entissimus, magnific‑entissima, magnific‑entissimum

4. Przymiotniki zakończone na -eus, -ius, -uus stopniują się w sposób opisowy.


Gradus positivus	Gradus comparativus	Gradus superlativus
idoneus, -a, -um – stosowny	magis idoneus, -a, -um	maxime idoneus, -a, -um
dubius, -a, -um – wątpliwy	magis dubius, -a, -um	maxime dubius, -a, -um
arduus, -a, -um – stromy	magis arduus, -a, -um	maxime arduus, -a, -um

5. Pewna grupa przymiotników tworzy comparativus i superlativus od innych rdzeni.


Gradus positivus	Gradus comparativus	Gradus superlativus
bonus, bona, bonum – dobry	melior, melior, melius – lepszy	optimus, optima, optimum – najlepszy; bardzo dobry
malus, mala, malum – zły	peior, peior, peius – gorszy	pessimus, pessima, pessimum – najgorszy; bardzo zły
parvus, parva, parvum – mały	minor, minor, minus – mniejszy	minimus, minima, minimum – najmniejszy; bardzo mały
magnus, magna, magnum – duży	maior, maior, maius – większy	maximus, maxima, maximum – największy; bardzo duży
multi, multae, multa – wielu	plures, plures, plura – więcej gen. Plurium	plurimi, plurimae, plurima – najwięcej, bardzo dużo
propinquus, propinqua, propinquum – bliski	propior, propior, propius – bliższy	proximus, proxima, proximum – najbliższy; bardzo bliski

R19IRUMsPT0951

Ćwiczenie 1

Oceń, czy poniższe zdania są zgodne, czy niezgodne z prawdą. Każdemu zdaniu przyporządkuj kategorię VERUM (prawda) lub FALSUM (fałsz).

plurimae – superlativus przymiotnika multi w rodzaju żeńskim, magnificentissimum – superlativus przymiotnika magnificus w rodzaju nijakim, minus – comparativus przymiotnika parvus w rodzaju męskim, gracillima – superlativus przymiotnika gracilis w rodzaju żeńskim, maledicentior – comparativus przymiotnika maledicus w rodzaju męskim, acerrimus – superlativus przymiotnika acer w rodzaju męskim, maxime arduum – comparativus przymiotnika arduus w rodzaju nijakim

VERUM
FALSUM

RJFzBKrUebr1h

Ćwiczenie 2

Połącz w pary.

Romanorum caedes, periculi timor, Romanorum mors, milites interfecti, quam puto, patri tuo, via per montes, res gestae

maxima
plurium
magis dubium
difficillimae
plurimi
maxime ardua
proximi
simillimus

Rmyiruxo2dAyv

Ćwiczenie 3

1. Imperare sibi .............. est imperium. maximus, maxima, maximum
2. .............. fluvius ex fontibus minimis crescit. maximus, maxima, maximum
3. ............ bestia non est fortissima. maximus, maxima, maximum

1. Nil ............ est quam cum ratione tacēre. melior, melior, melius
2. Pax ............ est quam iustissimum bellum. melior, melior, melius
3. Bonus intra,............ exi! melior, melior, melius

1. Diliges ................ suum sicut te ipsum. proximus, proxima, proximum
2. Tua res agitur, paries cum ................ ardet. proximus, proxima, proximum
3. Marci villa Urbi .............. est. proximus, proxima, proximum

1. Amicus ............ vitae possessio. proximus, proxima, proximum
2............... medicamentum quies est. proximus, proxima, proximum
3. Fames est .............. coquus. proximus, proxima, proximum

Pierwsze walki Rzymian z Hannibalem

Hannibal, postquam per Alpes tam fortes copias duxit, in Italiae finibus secundum bellum Punicum gessit, caedibus etiam gravius quam primum bellum. P. Cornelius Scipio primus cum Poenis apud Ticinum flumen pugnavit. Ibi maxima Romanorum caedes fuit. Sempronius autem consul apud Trebiam proelium commisit.

Deinde Patres adversus Hannibalem C. Flaminium, ferocissimum e ducibus miserunt. Poenus vero insidias apud Trasimenum lacum paravit. Numquam pugna acrior nec propter plurium Romanorum mortem miserior fuit. Imperatorem cum magna legionum parte Poeni interfecerunt. Plurimi enim milites aut in proelio aut in aqua horribili morte perierunt. Paucissimi superfuerunt. Omnes cives proximum periculum timebant.

Sed Patres dictatorem fecerunt Q. Fabium Maximum, virum et doctum, et prudentem, qui belli rationem mutavit. Per alta loca legiones agebat neque magnum proelium committebat. Ita omnes cives veterem virtutem recuperaverunt.

na podstawie: J. Gason, A. Lambert, „Invitation au Latin. D’Enee a Cesar”, Edition Magnard, Paryż 1995

Tłumaczeniemb4c7a22317e8ca92_0000000000007Tłumaczenie

RiGMsZcoA8cnt

Kolorowa ilustracja przedstawia dzieło Joseph-Noël Sylvestre’a pod tytułem „Śmierć konsula Flaminiusza”. Pokazany jest fragment bitwy pod Trasimène. Na pierwszym planie w centrum obrazu widnieje postać nagiego mężczyzny z długimi rudymi włosami. W wyciągniętej ręce trzyma uciętą głowę rzymskiego konsula; w drugiej zakrwawiony miecz. W tle widoczni są walczący żołnierze z kopiami oraz konie. Pokonani leżą martwi na ziemi. — J.N. Sylvestre, „Śmierć konsula Flaminiusza”, 1882, Muzeum Sztuk Pięknych w Besier, Francja, wikimedia.org, domena publiczna

R1MLgzcqZ5KTt

Ćwiczenie 4

Zaznacz każde błędne tłumaczenie łacińskiego wyrażenia.

proelium committere – stoczyć bitwę
insidias parare – wpaść w zasadzkę
periculum timere – lękać się niebezpieczeństwa
dictatorem dicere – przemawiać do dyktatora
virtutem recuperare – dać przykład męstwa
legiones agere – poprowadzić legiony
imperatorem interficere – zabić wodza

Rx24fTWuNNZQP

Ćwiczenie 5

Do miejsc bitew dopasuj imiona wodzów.

Publiusz Korneliusz Scypion, Gajusz Flaminiusz Nepos, Tyberiusz Semproniusz Longus

bitwa nad rzeką Ticinus w 218 r. p.n.e.
bitwa nad Trebią w 218 r. p.n.e.
bitwa nad Jeziorem Trazymeńskim w 217 r. p.n.e.

Rxn0Cf6zjKkRJ

Ćwiczenie 6

Który z wodzów otrzymał z powodu zastosowanej w czasie wojny z Hannibalem strategii cognomen Cunctator (Zwlekacz)? Zaznacz właściwą odpowiedź.

Tyberiusz Semproniusz Longus
Kwintus Fabiusz Maksimus
Publiusz Korneliusz Scypion
Gajusz Flaminiusz Nepos

mb4c7a22317e8ca92_0000000000007

Początek drugiej wojny punickiej

R11fJcmmXVtqh1

Czarnobiała ilustracja przedstawia popiersie Hannibala. Pokazany jest on jako mężczyzna w średnim wieku. Ma głowę odchyloną lekko w bok, oczy patrzące w dal. Ma krótki kręcony zarost, na głowie hełm, spod którego wystają kosmyki włosów. Ramiona spowite są szatą sczepioną okrągłą zapinką. — „Hannibal”, w: T. Mommsen, „Historia Rzymu”, Wiedeń-Lipsk 1932, s. 265, wikimedia.org, domena publiczna

„Dramatyczne koleje drugiej wojny punickiej sprawiły, że siły i zamiary stron w chwili jej wybuchu oceniamy przez pryzmat jej przebiegu. Ale wiosną 218 r. Rzymianie nie wyobrażali sobie w najgorszych snach tego, co czekało ich ze strony Hannibala. Przystępowali do wojny w przeświadczeniu o swej druzgocącej przewadze. Na lądzie przeważali zawsze, na morzu zdobyli panowanie w poprzedniej wojnie. Plan ich był więc na wskroś ofensywny: jedna armia konsularna, wsparta większością floty, miała wylądować w Afryce, druga, z pozostałymi okrętami, miała zaatakować Hannibala w Hiszpanii. Jak bardzo lekceważyli przeciwnika świadczy fakt, że przystąpili do wojny z wojskiem prawie dwa razy słabszym od tego, które siedem lat wcześniej wystawili przeciw Gallom.

Kartagińczycy ze swej strony nie byli w stanie rzucić Rzymianom wyzwania jednocześnie na lądzie i na morzu. Stworzenie przez Hamilkara znakomitej armii w Hiszpanii oraz możliwości rekrutacyjne wśród tamtejszych ludów sprawiły, że, porzucając myśl o odtworzeniu floty równej tej z poprzedniej wojny, skoncentrowali się na działaniach lądowych. Plan Hannibala przewidywał uderzenie w fundament przewagi wroga – władzę nad Italią – atakiem armii hiszpańskiej na Półwysep dla wywołania powstania sprzymierzeńców Rzymu. Już przejście Alp przez armię punicką doprowadziło do powstania Bojów i Insubrów, zmuszając Rzymian do zrezygnowania z inwazji Afryki dla obrony niedawno zdobytej Galli Cisalpejskiej. Natomiast – co wystawia najwyższą ocenę ich myśleniu strategicznemu – nie zrezygnowali z ekspedycji hiszpańskiej: armia, która jesienią dotarła nad Ebro, odcięła, jak się miało okazać, definitywnie, Hannibala, od jego bazy.

RAGu6UmX7tXbN

Ilustracja przedstawia moment, w którym Hannibal przysięga wieczną nienawiść Rzymowi. Główny bohater stoi w centrum obraz i wznosi rękę ku niebu. Na przeciwko niego siedzi na krześle starzec. Wokół niego znajdują młodzieńcy, którzy składają ofiarę z bydła. — C.F. Beaumont, „Hannibal przysięga wieczną nienawiść Rzymowi”, 1730–1766, Muzeum Sztuk Pięknych w Chambéry, Francja, wikimedia.org, domena publiczna

R139xIXxPTpGK

Kolorowa ilustracja przedstawia dzieło Francisco Goya’i , „Hannibal patrzy po raz pierwszy na Italię”. Postać wodza znajduje się w centrum obrazu. Artysta przedstawił Hannibala w złoto-srebrnej zbroi, ozdobnym hełmie, z jasnoczerwoną szatą przerzuconą przed ramię. Lewą rękę ma uniesioną do czoła; patrzy przed siebie. Za mężczyzną znajduje się skrzydlata postać geniusza otaczająca go ramieniem, obok zaś jeździec w hełmie ozdobionym piórami, trzymający olbrzymią poruszaną wiatrem flagę. Na pierwszym planie, w lewym dolnym rogu obrazu znajduje się postać siedzącego mężczyzny z głową byka. Patrzy na Hannibala wylewając wodę z przechylonego naczynia. W tle obrazu, na trzecim i czwartym planie widoczne są postaci zbrojnych żołnierzy na białych koniach. W prawym górnym rogu, wśród chmur siedzi na wozie bogini z szatą przerzuconą wokół bioder. W ręce wyciągniętej w stronę głowy wodza trzyma wieniec zwycięstwa. U jej stóp siedzi Amor. — F. Goya, „Hannibal patrzy po raz pierwszy na Italię”, 1771, Selgas-Fagalde, Cudillero, Asturia, Hiszpania, wikimedia.org, domena publiczna

Ten tymczasem rozgromił Rzymian nad Trebią, uwalniając Gallów od rzymskiej dominacji, po czym, wzmocniony ich posiłkami, ruszył na Półwysep (217 r.). Rzymianie starali się powtórzyć schemat kampanii roku 225 – wpędzenie wroga między dwie armie konsularne – ale tym razem wrogiem dowodził Hannibal: postępująca za nim armia rzymska została sama otoczona i zniszczona nad Jeziorem Trazymeńskim.

RAhwQcLzPFQzH1

Ilustracja przedstawia Jezioro Trazymeńskie, miejsce bitwy Rzymian z Hannibalem w 217 r. p.n.e. W oddali znajduje się widok na tereny górzyste. W dolnej części zdjęcia są pozostałości murów wojennych i zadrzewienie. — Jezioro Trazymeńskie, miejsce bitwy Rzymian z Hannibalem w 217 r. p.n.e., wikimedia.org, CC BY-SA 3.0

Niespodziewany obrót wydarzeń postawił Rzymian przed dylematem: czy kontynuować działania ofensywne, ryzykując nową klęskę, czy tylko bronić się, przyznając się w ten sposób do własnej niższości militarnej? Naczelną konsyderacjąKonsyderacjakonsyderacjąbył wzgląd na sojuszników: Rzymianie byli w pełni świadomi głównego celu Hannibala, który zresztą obwieścił go wszem i wobec puszczając wolno żołnierzy sprzymierzonych, wziętych do niewoli nad Trebią i Jeziorem Trazymeńskim ze słowami, że walczy nie z nimi, ale z Rzymem. Przedłużanie wojny unikaniem walnego starcia, pozwalanie, aby wróg bezkarnie grabił ziemie własne i sprzymierzeńców, groziły utratą najsilniejszego spoiwa italskiego imperium republiki: respektu tych ostatnich wobec rzymskiej niezwyciężoności, a tym samym strachu przed rzymskimi represjami; kolejna klęska groziła wszakże jeszcze większą kompromitacją. Główny orędownik strategii defensywnej, Q. Fabiusz Maximus, mianowany dyktatoremDyktatordyktatorempo klęsce trazymeńskiej, usiłował wyniszczać wroga wojną szarpaną, ale okazało się, że ów góruje w działaniach tego typu nad Rzymianami; kilka spektakularnych niepowodzeń sprawiło, że w 216 r. zwyciężyła koncepcja ofensywna”.

Źródło: A. Ziółkowski, Historia Rzymu, Poznań 2008, s. 195–196

RouV0UbdhHGgQ

Kolorowa ilustracja przedstawia pomnik wystawiony dla uczczenia bohaterów bitwy nad rzeką Trebbią w północno-zachodnich Włoszech. Pomnik, w szarostalowym kolorze, prezentuje słonia z lekko uniesioną trąbą. Na jego grzbiecie znajduje się solidny, obronny stelaż, w którym siedzą dwie figury uzbrojonych żołnierzy punickich. Pomnik jest ogrodzony łańcuchem i metalową siatką. W tle widoczne są zarośla. — Pomnik bitwy nad Trebbią (218 r. p.n.e.), Rivalta Trebbia, Włochy, wikimedia.org, CC BY-SA 4.0

R1TcGcXmiOC8y

Ćwiczenie 7

Na czym polegała strategia Hannibala na początku wojny z Rzymem? Zaznacz wszystkie poprawne odpowiedzi.

Hannibal zamierzał walczyć na lądzie, nie na morzu.
Hannibal zamierzał osłabiać władzę Rzymian w Italii.
Hannibal zamierzał odtworzyć w czasie wojny flotę kartagińską.
Hannibal zamierzał wciągnąć Rzym w walkę na dwóch frontach: w Italii i w Hiszpanii.
Hannibal zamierzał wywołać bunt wśród sprzymierzeńców Rzymu.

R1TMDvHUTclAH

Ćwiczenie 8

Ród Fabiuszy

R17uEVJAKmElJ11

Kolorowa ilustracja przedstawia dzieło Giuseppe Cesari’ego -fresk pod tytułem „Walka mieszkańców Weje i Fidenae”. Obraz ukazuje starcie oddziałów rzymskich z mieszkańcami wymienionych miast. Widoczna jest przewaga zbrojnych ekwitów. Na polu bitwy spoczywa wielu rannych i zabitych. Kompozycję zamykają dwie postaci przywódców na białych koniach; jeden z prawej, drugi z lewej strony obrazu. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Gens Fabia była wśród patrycjuszy rzymskich jednym z najstarszych i najbardziej zasłużonych rodów. Fabiusze wsławili się w V w. p.n.e., gdy za zgodą senatu rozpoczęli w imieniu Rzymu wojnę z mieszkańcami etruskiego miasta Weje. 2. Siły Fabiuszy i ich klientów liczyły około czterech tysięcy. Decydująca dla ich losów okazała się bitwa nad Kremerą, w której zginęli wszyscy członkowie rodu, poza jednym, najmłodszym. Ród przetrwał. Dodatkowo pojawia się ilustracja przedstawiająca mapę Rzymu i jego okolic w V wieku. Na kolorowej ilustracji zamieszczono zachodni fragment Półwyspu Apenińskiego z zaznaczonym czerwonym punktem i napisem „Roma”. 3. Jednym ze sławniejszych przedstawicieli rodu był Fabiusz Maksimus, wódz z czasów drugiej wojny punickiej. Dodatkowo pojawia się ilustracja przedstawiająca Posąg Fabiusza Cunctatora. Jest to fotografia rzeźby wykonanej z jasnego kamienia, ukazującej całą postać bohatera. Stoi ubrany w lekką zbroję i hełm. Prawą ręką, zgiętą w łokciu, podpiera głowę, lewą opiera na podpórce. Jedną stopę ma wyciągniętą do przodu. Posąg sfotografowany jest na tle parkanu. 4. Po klęsce Rzymian nad Jeziorem Trazymeńskim w 217 r. p.n.e. został obrany dyktatorem. Jego strategia polegała na unikaniu decydującego starcia i prowadzeniu wojny podjazdowej. Dodatkowo pojawia się ilustracja przedstawiająca Jezioro Trazymeńskie. W prawym dolnym rogu widoczne są zarośla. Górna część ilustracji ukazuje pagórkowaty teren, nad którym rozpościerają się białe chmury. Fale jeziora są spokojne.5. Stąd jego przydomek Kunktator – „Zwlekacz”. Gens Fabia dała Rzymowi nie tylko wielu konsulów i wodzów. Dodatkowo pojawia się ilustracja przedstawiająca górną część posągu Fabiusza Cunctatora. Bohater ukazany jest z profilu. 6. Jeden z Fabiuszy – Piktor – był autorem najstarszych malowideł w świątyni Salus w Rzymie. Dodatkowo pojawia się ilustracja: Rzymski denar z III w. n.e. Jest to okrągła złota moneta. Dookoła widnieje łaciński napis: Salus Antonini ave (?). Po środku znajduje się postać kobiety w koronie, z ufryzowanymi włosami. Kobieta ubrana jest w długą szatę, w rękach trzyma jakieś przyrządy (lustro?). 7. Z tej samej gałęzi Fabiuszy pochodził jeden z pierwszych rzymskich annalistów, czyli historyków: Kwintus Fabiusz Piktor. Przedstawił on, po grecku, historię Rzymu od jego początków po czasy sobie współczesne. Dodatkowo pojawia się ilustracja przedstawiająca obraz Carlo Maratta, Odnalezienie Romulusa i Remusa. W centrum obrazu znajdują się dwie postaci: mężczyzna trzymający na rękach nagie niemowlę oraz kobieta wyciągająca po nie ręce. Na ziemi, w koszyku leży drugie niemowlę. Za mężczyzną stoi drugi, w tunice i czerwonej szacie. Jedną ręką podtrzymuje konia, drugą wskazuje na niemowlę. Obok kobiety stoi dwójka dzieci. W lewym dolnym rogu obrazu siedzą pod drzewem trzy nagie postaci: dwie kobiety i jeden mężczyzna. W tle widać góry i skromną wiejską chatę. W dole obrazu widnieje fragment Tybru z brzegami porośniętymi wysoką trawą. W prawym dolnym rogu znajduje się wilczyca. Odwraca głowę w stronę niemowląt, jakby chciała się z nimi pożegnać. 8. Ostatnim sławnym Fabiuszem był Kwintylian – autor Institutio oratoria („Kształcenia mówcy”), pierwszego podręcznika sztuki krasomówczej. Dodatkowo pojawia się ilustracja pt. Strona z Institutio oratoria. Ukazuje ona pierwszą stronę I księgi dzieła. Treść pisana jest w języku łacińskim. Akapity zdobią piękne inicjały. Zwieńczenie strony stanowi dookolna ornamentyka. 9. Kwintylian kierował także pierwszą publiczną szkołą retoryki w Rzymie. Dodatkowo pojawia się ilustracja pt. „Wizerunek Kwintyliana, w „Kronika Norymberska”. Obraz przedstawia postać starego człowieka z siwą brodą i siwymi włosami wystającymi spod kaptura. Siedzi na wijących się roślinach, jakby wtapia się a nie. Ubrany jest w zieloną szatę z przerzuconą czerwoną opończą i kapturem. Nad nim widnieje napis „Quintylianus”.

Giuseppe Cesari, „Walka mieszkańców Weje i Fidenae”, 1598-1602, Muzeum Kapitolińskie, Rzym, Włochy, wikimedia.org,

R1DaerI1NM1G5

Ćwiczenie 9

Uzupełnij

Annales, Pictor, Kwintylian, Salus, Weje

1. Gens Fabia prawie nie przetrwała wojny z etruskim miastem .....................
2. Autorem najstarszych malowideł w świątyni .................... w Rzymie był Fabiusz o przydomku „Malarz”,
po łacinie .....................
3. Jeden z jego potomków należał do grona najstarszych historyków rzymskich. Dzieło owego Fabiusza nosiło tytuł .....................
4. Wśród Fabiuszy znalazł się także sławny retor, który kierował pierwszą publiczną szkołą retoryki w Mieście. Nazywał się on .....................

Polecenie 1

Napisz mowę Kwintusa Fabiusza Kunktatora, w której przekonuje on senat rzymski do swojej defensywnej strategii walki z Hannibalem.

R1Oaxknof1i3q

Słowniki

Słownik pojęć

Annaliści

najstarsi rzymscy dziejopisarze, którzy prowadzili kroniki (annales – roczniki, kroniki o układzie chronologicznym) najpierw po grecku, potem po łacinie.

Dyktator

urzędnik powoływany w Rzymie w sytuacji wyjątkowej; dyktatura trwała najwyżej sześć miesięcy.

Gens

rzymskie określenie rodu.

Konsyderacja

rozważanie, wzięcie pod uwagę.

Patrycjusze

łac. patricii od patres – ojcowie; w okresie republiki warstwa obywateli, których pozycja była uprzywilejowana: posiadali pełne prawa obywatelskie.

Retoryka

starożytna sztuka przemawiania i przekonywania

Słownik łacińsko‑polski

RLSfitjN6bvDB1

Źródło: online-skills, licencja: CC0.

mb4c7a22317e8ca92_0000000000271

Galeria dzieł sztuki

RiGMsZcoA8cnt1

R11fJcmmXVtqh1

RAGu6UmX7tXbN1

R139xIXxPTpGK1

RAhwQcLzPFQzH1

RouV0UbdhHGgQ1

Ri4yuCiTfTaHi1

Kolorowa ilustracja przedstawia dzieło Giuseppe Cesari’ego -fresk pod tytułem „Walka mieszkańców Weje i Fidenae”. Obraz ukazuje starcie oddziałów rzymskich z mieszkańcami wymienionych miast. Widoczna jest przewaga zbrojnych ekwitów. Na polu bitwy spoczywa wielu rannych i zabitych. Kompozycję zamykają dwie postaci przywódców na białych koniach; jeden z prawej, drugi z lewej strony obrazu. Ilustracja stanowi tło do tematu lekcji: Stopniowanie przymiotników. — Giuseppe Cesari, „Walka mieszkańców Weje i Fidenae”, 1598-1602, Muzeum Kapitolińskie, Rzym, Włochy, wikimedia.org,

mb4c7a22317e8ca92_0000000000279

Bibliografia

M. Crawford, Rzym w okresie republiki, Warszawa 2000.

M. Jaczynowska (red.), D. Musiał, M. Stępień, Historia starożytna, Warszawa 2004.

A. Ziółkowski, Historia Rzymu, Poznań 2008.

A. Ziółkowski, Starożytność, Warszawa 2009.

Rzym i my. Wprowadzenie do literatury i kultury łacińskiej, tł. I. Lewandowski, W.M. Malinowski, Poznań 2009.

Słownik kultury antycznej, red. Ryszard Kulesza, Warszawa 2012.

Stopniowanie przymiotników