Stosowanie prawa autorskiego
Uzasadnienie konieczności stosowania prawa autorskiego
Korzystając z zasobów sieci internetowej lub materiałów znalezionych w czytelni czy bibliotece, musisz przestrzegać prawa autorskiego, zgodnie z podstawowym aktem prawnym, czyli z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskimprawie autorskim i prawach pokrewnych.
Stosownie do art. 79 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, twórca, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:
zaprzestania naruszania;
usunięcia skutków naruszenia;
naprawienia wyrządzonej szkody najczęściej poprzez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej, lub wydania uzyskanych korzyści.
Wykorzystywanie zasobów Internetu z uwzględnieniem prawa autorskiego
Chcąc w zgodzie z prawem autorskim korzystać z zasobów Internetu, musisz poznać możliwości korzystania z udostępnionych w nim zasobów. Możesz mieć darmowy dostęp do informacji:
znajdujących się w tzw. domenie publicznejdomenie publicznej,
wykorzystanych w ramach tzw. dozwolonego użytku,
udostępnionych w ramach licencji
Domena publiczna (DP)
Jeśli chcesz dzielić się w sieci zasobami własnego autorstwa, np. prezentacją czy filmem, pamiętaj by do ich tworzenia wykorzystywać materiały z legalnych źródeł, np. znajdujących się w domenie publicznej (ang.: public domain). Są to zasoby, z których możesz korzystać bez ograniczeń, bo prawa majątkowe do twórczości wygasły, minęło 70 lat od śmierci ich twórcy, ewentualnie minęło 70 lat od pierwszego rozpowszechnienia utworu danego twórcy.
Dozwolony użytek
Najważniejszym elementem prawa autorskiego jest możliwość nieodpłatnego korzystania z utworów w określonych sytuacjach, tzw. dozwolony użytek. Przykładowo, zakazane jest wykorzystanie utworu w celach zarobkowych, ale możesz sam lub w towarzystwie członków rodziny i bliskich znajomych:
pobrać plik z muzyką ze strony WWW,
pożyczyć książkę znajomemu,
zrobić kserokopię książki,
wykonać kopię płyty CD,
odtwarzać muzykę na imprezie urodzinowej,
odwiedzać strony WWW.
Ponadto, dozwolonym użytkiem jest pobranie materiałów ze stron internetowych na własne potrzeby, ale nie wolno udostępniać dzieł innych twórców w sieci oraz zmieniać ich i prezentować jako własne dzieło.
Dozwolony użytek prywatny nie obejmuje płatnych programów komputerowych. Taki program komputerowy trzeba zawsze zakupić.
Licencje oprogramowania
Poszukując programu komputerowego, potrzebnego do zrealizowania jakiegoś zadania, możesz skorzystać z oprogramowania, które jest oprogramowaniem udostępnianym na licencjach różnego typu.
Licencja to umowa, w której autor utworu określa warunki, na jakich pozwala odbiorcy utworu (np. użytkownikowi oprogramowania) z niego korzystać. Zawsze więc, gdy zechcesz skorzystać z tzw. darmowego oprogramowania, przeczytaj dołączoną do niego instrukcję licencyjną.
Podstawowe rodzaje licencji oprogramowania komputerowego to:
Freeware – program udostępniany bezpłatnie i bez żadnych ograniczeń. Prawa autorskie pozostają nadal w mocy.
Shareware – program udostępniany bezpłatnie do testów przed ewentualnym zakupem.
Adware – programy, za których użytkowanie się nie płaci, ale umieszczane są w nich reklamy.
Powszechna Licencja Publiczna GNU – pozwala na nieodpłatne użytkowanie programu, modyfikowanie go i rozpowszechnianie pod warunkiem dołączenia informacji o zmianach oraz źródle oryginalnej wersji.
O tzw. wolnych licencjach (Creative CommonsCreative Commons), które nie dotyczą oprogramowania komputerowego, a wykorzystujących prawo autorskie w taki sposób, aby umożliwić autorowi przekazanie innym części przysługujących mu praw, dowiesz się w klasie szóstej.
Korzystając z możliwości wybranej przez ciebie wyszukiwarki, znajdź w sieci więcej informacji o prawie autorskim oraz o oprogramowaniu edukacyjnym oferowanym na różnych licencjach.