Struktura demograficzna ludności świata

Scenariusz lekcji

1. Cele lekcji

   1. Wiadomości
      Uczeń:

      1. wie, co to jest piramida wieku;

      2. wie, co to jest eksplozja demograficzna, przyrost kompensacyjny, echo demograficzne;

      3. wie, jak wygląda piramida wieku dla społeczeństwa młodego, zastojowego i starego;

      4. wie, jak kształtują się piramidy wieku w poszczególnych częściach świata;

      5. zna podział ludności na trzy grupy: w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym;

      6. wie, co to jest współczynnik feminizacji i maskulinizacji.

   2. Umiejętności
      Uczeń:

      7. potrafi wskazać przyczyny zróżnicowania wyglądu piramid wieku w poszczególnych częściach świata;

      8. potrafi podać prawdopodobne tendencje zmian w wyglądzie piramid wieku w wybranych krajach;

      9. potrafi uzasadnić, że światu grozi duży wzrost liczby ludności.

2. Metoda pracy Wykład, dyskusja, praca z rocznikiem statystycznym.

3. Środki dydaktyczne Rzutnik, folie z przykładowymi piramidami wieku, roczniki statystyczne.

4. Przebieg lekcji

   3. Faza przygotowawcza

      10. Sprawy organizacyjno - porządkowe:

          • sprawdzenie obecności;

          • rozdanie roczników statystycznych.

      11. Przypomnienie wiadomości i umiejętności z poprzednich lekcji:

          • wskaźnik urodzeń i wskaźnik zgonów;

          • przyrost naturalny;

          • fazy cyklu demograficznego;

          • wyż demograficzny i niż demograficzny.

      12. Określenie celu i formy pracy na lekcji.

      13. Podanie i zapisanie tematu lekcji.

   4. Faza realizacyjna

      14. Nauczyciel wprowadza w nowe zagadnienie przekazując podstawowe informacje na temat struktury demograficznej ludności świata:

          • wyjaśnia, co to jest piramida wieku i jak się z niej korzysta;

          • wyjaśnia, na wyświetlonych rzutnikiem foliach z przykładowymi piramidami wiekowymi, pojęcie eksplozji demograficznej, przyrostu kompensacyjnego i echa demograficznego.

      15. Nauczyciel razem z uczniami omawia przyczyny eksplozji demograficznej.

      16. Nauczyciel poleca uczniom porównać wyświetlone rzutnikiem folie z piramidami wieku dla społeczeństwa młodego, zastojowego i starego (albo umieszczone w podręczniku). W efekcie, sformułować wnioski dotyczące ich kształtu w zależności od zamożności społeczeństw, mentalności, itp.

      17. Uczniowie porównują piramidy wieku i formułują wnioski.

      18. Nauczyciel poleca zastanowić się uczniom, jak może zmienić się wygląd piramidy wieku w wybranych krajach za 20–30 lat.

      19. Uczniowie próbują rozwiązać problem, a następnie wybrani spośród nich przedstawiają rozwiązanie na forum klasy – jest ono korygowane i uzupełniane przez nauczyciela.

      20. Nauczyciel wprowadza podział ludności na trzy grupy: w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym.

      21. Nauczyciel poleca uczniom odszukanie w rocznikach statystycznych przykładów krajów o dużym odsetku ludności w wieku przedprodukcyjnym oraz o dużym odsetku ludności w wieku poprodukcyjnym.

      22. Uczniowie odnajdują odpowiednie kraje w roczniku i wynotowują je.

      23. Nauczyciel wprowadza pojęcie współczynnika feminizacji oraz maskulinizacji i podaje wartości dla wybranych krajów.

   5. Faza podsumowująca

      24. Nauczyciel podsumowuje lekcję zwracając uwagę na to, że dane statystyczne zawsze uśredniają rzeczywistość.

      25. Nauczyciel przedstawia pracę domową.

5. Bibliografia [1] T. Michalski, E. Sołohubiak - Borchert, Geografia 1, Nowa Era, Warszawa 2002.
   [2] J. Korba, J. Mordawski, W. Wiecki, Geografia 2. Geografia i człowiek, Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON, Gdynia 2005.
   [3] D. Makowska (red.), Geografia, WSiP, Warszawa 2002.
   [4] J. Kop, M. Kucharska, E. Szkurłat, Geografia społeczno - ekonomiczna, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2002.
   [5]Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, GUS, Warszawa.
   [6] D. Jędrzejczyk, Podstawy geografii ludności, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 2001.
   [7] A. Jagielski, Geografia ludności, PWN, Warszawa 1977.

6. Załączniki Zadanie domowe
   Na podstawie wiedzy zdobytej na lekcji oraz dodatkowych źródeł uzasadnij, że światu grozi duży wzrost liczby ludności.

7. Czas trwania lekcji 45 minut