Struktura demograficzna ludności świata
Scenariusz lekcji
Cele lekcji
Wiadomości
Uczeń:wie, co to jest piramida wieku;
wie, co to jest eksplozja demograficzna, przyrost kompensacyjny, echo demograficzne;
wie, jak wygląda piramida wieku dla społeczeństwa młodego, zastojowego i starego;
wie, jak kształtują się piramidy wieku w poszczególnych częściach świata;
zna podział ludności na trzy grupy: w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym;
wie, co to jest współczynnik feminizacji i maskulinizacji.
Umiejętności
Uczeń:potrafi wskazać przyczyny zróżnicowania wyglądu piramid wieku w poszczególnych częściach świata;
potrafi podać prawdopodobne tendencje zmian w wyglądzie piramid wieku w wybranych krajach;
potrafi uzasadnić, że światu grozi duży wzrost liczby ludności.
Metoda pracy Wykład, dyskusja, praca z rocznikiem statystycznym.
Środki dydaktyczne Rzutnik, folie z przykładowymi piramidami wieku, roczniki statystyczne.
Przebieg lekcji
Faza przygotowawcza
Sprawy organizacyjno - porządkowe:
sprawdzenie obecności;
rozdanie roczników statystycznych.
Przypomnienie wiadomości i umiejętności z poprzednich lekcji:
wskaźnik urodzeń i wskaźnik zgonów;
przyrost naturalny;
fazy cyklu demograficznego;
wyż demograficzny i niż demograficzny.
Określenie celu i formy pracy na lekcji.
Podanie i zapisanie tematu lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel wprowadza w nowe zagadnienie przekazując podstawowe informacje na temat struktury demograficznej ludności świata:
wyjaśnia, co to jest piramida wieku i jak się z niej korzysta;
wyjaśnia, na wyświetlonych rzutnikiem foliach z przykładowymi piramidami wiekowymi, pojęcie eksplozji demograficznej, przyrostu kompensacyjnego i echa demograficznego.
Nauczyciel razem z uczniami omawia przyczyny eksplozji demograficznej.
Nauczyciel poleca uczniom porównać wyświetlone rzutnikiem folie z piramidami wieku dla społeczeństwa młodego, zastojowego i starego (albo umieszczone w podręczniku). W efekcie, sformułować wnioski dotyczące ich kształtu w zależności od zamożności społeczeństw, mentalności, itp.
Uczniowie porównują piramidy wieku i formułują wnioski.
Nauczyciel poleca zastanowić się uczniom, jak może zmienić się wygląd piramidy wieku w wybranych krajach za 20–30 lat.
Uczniowie próbują rozwiązać problem, a następnie wybrani spośród nich przedstawiają rozwiązanie na forum klasy – jest ono korygowane i uzupełniane przez nauczyciela.
Nauczyciel wprowadza podział ludności na trzy grupy: w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym.
Nauczyciel poleca uczniom odszukanie w rocznikach statystycznych przykładów krajów o dużym odsetku ludności w wieku przedprodukcyjnym oraz o dużym odsetku ludności w wieku poprodukcyjnym.
Uczniowie odnajdują odpowiednie kraje w roczniku i wynotowują je.
Nauczyciel wprowadza pojęcie współczynnika feminizacji oraz maskulinizacji i podaje wartości dla wybranych krajów.
Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje lekcję zwracając uwagę na to, że dane statystyczne zawsze uśredniają rzeczywistość.
Nauczyciel przedstawia pracę domową.
Bibliografia [1] T. Michalski, E. Sołohubiak - Borchert, Geografia 1, Nowa Era, Warszawa 2002.
[2] J. Korba, J. Mordawski, W. Wiecki, Geografia 2. Geografia i człowiek, Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON, Gdynia 2005.
[3] D. Makowska (red.), Geografia, WSiP, Warszawa 2002.
[4] J. Kop, M. Kucharska, E. Szkurłat, Geografia społeczno - ekonomiczna, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2002.
[5]Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, GUS, Warszawa.
[6] D. Jędrzejczyk, Podstawy geografii ludności, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 2001.
[7] A. Jagielski, Geografia ludności, PWN, Warszawa 1977.Załączniki Zadanie domowe
Na podstawie wiedzy zdobytej na lekcji oraz dodatkowych źródeł uzasadnij, że światu grozi duży wzrost liczby ludności.Czas trwania lekcji 45 minut