Struktura moralności

Celem lekcji jest zapoznanie uczniów z problematyką struktury (anatomii) moralności. Omówienie ocen moralnych bezpośrednio związanych z życiem (związane z pojęciem dobra i zła; wyrażone w formie pochwały lub nagany; mające charakter osobowy; obejmujące formy działania człowieka; jako posiadające cechę nadrzędności nad innymi ocenami), charakterystyki norm moralnych (m.in. jako podstawy ludzkich działań; charakteryzujące się zróżnicowaną siła powinności; kształtujące współżycie społeczne; jako zasady wskazujące jak należy czynić), omówienie wartości ideałów moralnych i wzorów osobowych występujących w omawianej problematyce.

Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. Przedstawić rodzaje ocen moralnych.

2. Omówić charakterystykę norm moralnych.

3. Wyjaśnić sposoby istnienia wartości moralnych.

4. Przedstawić problematykę dążenia do ideałów (realnych i tych utopijnych).

5. Wyjaśnić związek ideałów moralnych z wzorami osobowymi.

Metoda i forma pracy

Metoda pogadanki z elementami opisu.

3. 1. Kalita Z., Etyka w teorii i praktyce. Antologia tekstów, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2001, s. 37–47.

   2. Karta pracy ucznia.

4. 3. 3. Sprawdzenie obecności.

      4. Sprawdzenie zadania domowego.

      5. Przypomnienie metodą pogadanki najważniejszych wiadomości z poprzedniej lekcji.

(10 min.)

4. 6. Omówienie metodą opisu różnych sposobów pojmowania ocen moralnych, które miałyby wspólny mianownik, różniący je od wszelkich ocen pozamoralnych (oceny moralne wiążące się z pojęciem dobra i zła; wyrażone w formie pochwały lub nagany; mające charakter osobowy; obejmujące formy działania człowieka; posiadające cechę nadrzędności nad innymi ocenami).

   7. Przedstawienie metodą opisu charakterystyki norm moralnych (m.in. jako podstawy ludzkich działań; charakteryzujące się zróżnicowaną siła powinności; kształtujące współżycie społeczne; jako zasady wskazujące jak należy czynić; normy moralne odwołujące się do kodeksu religijnego).

   8. Omówienie metodą opisu sposobu istnienia wartości (dwa stanowiska – obiektywne i subiektywne).

   9. Omówienie metodą opisu związku pomiędzy wartościami a ideałami moralnymi (ideały – jako myśli [idee] przedstawiające coś lepszego niż jest, regulują całe życie człowieka).

   10. Przedstawienie metodą opisu problematyki wzorów osobowych (m.in. jako regulujących zachowania ludzi w danej społeczności).

(25 min.)

Faza podsumowująca

Zapisanie przez uczniów notatki do zeszytu.

• Notatka:

Problem przyjęcia kryteriów moralnych nie jest jednorodny i prosty do przedstawienia, natomiast można przyjąć pewne właściwości ocen moralnych, z którymi zgadza się większość badaczy moralności.

1. Oceny moralne, które wiążą się np. z pojęciem dobra i zła, wolności, odpowiedzialności, mające charakter powinnościowy.

2. Oceny moralne wyrażające aprobatę lub dezaprobatę, pochwałę lub naganę, wchodzą najczęściej w skład systemu etycznego, który akceptujemy.

3. Oceny moralne mające charakter osobowy i obejmują całego człowieka lub jego działanie.

4. Oceny moralne obejmujące wszelkie formy działania człowieka.

5. Oceny moralne, jako nadrzędne wobec wszelkich innych ocen.

Normy moralne wskazują, jak człowiek powinien postępować wobec siebie samego i innych. Różnią się od siebie znaczeniem, sposobem sformułowania, adresatem, a przede wszystkim zróżnicowaną siłą powinności. Odgrywają ważną rolę w wartościowaniu i są powiązane z wartościami moralnymi (takimi jak cele czy ideały). Istnieją dwa stanowiska odnoszące się do istnienia wartości – obiektywistycznie (wartości istnieją obiektywnie w konkretnych przedmiotach jako ich własności, są autonomiczne w stosunku do ocen) i subiektywistycznie (pojawiają się w efekcie naszych subiektywnych doznań, istnieją jako wytwór ocen zależny od aktów świadomości).

(10 min.)

5. 11. Kalita Z., Etyka w teorii i praktyce. Antologia tekstów, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2001, s. 37–47.

Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji Pojęcie moralności*.*