Scenariusz lekcji – Struktura narodowościowa. Grupy etniczne

mniejszość narodowa, grupa etniczna i folklor,

• zna najważniejsze grupy etniczne Polski,

• uczeń omawia i opisuje strukturę narodowościową Polski.

• uczeń potrafi wskazać na mapie i nazwać obszary zamieszkałe przez mniejszości

narodowe w Polsce,

• uczeń analizuje przyczyny zmniejszania się stanu liczebnego mniejszości narodowych

w Polsce,

• potrafi porównać liczebność mniejszości narodowych w Polsce przed II wojną światową z obecnym stanem.

Metoda i forma pracy

Formy pracy:

praca w grupach.

Metody:

Pogadanka, prezentacja teczek z dokumentami tzw. portfolio.

Środki dydaktyczne

Mapa Polski, Atlas geograficzny „Polska, kontynenty, świat”, podręcznik „Planeta 3”, teczki pracy ucznia (portfolio)

Przebieg lekcji

Faza przygotowawcza (zadanie domowe)

Uwaga: Na 2–3 tygodnie przed planowana lekcją nauczyciel prosi uczniów o zgromadzenie dostępnej literatury na temat grup etnicznych w Polsce, ilustracji, zdjęć ze strojami ludowymi, wytworami kultury regionalnej. W tym celu:

• nauczyciel dzieli klasę na grupy tak, aby otrzymał 7 grup. Grupa wybiera lidera, który będzie odpowiedzialny z pracę grupy – zgromadzenie materiału.

• nauczyciel proponuje zgromadzenie wiadomości na temat 6 najbardziej znanych grup etnicznych oraz grupy etnicznej zamieszkującej region, w którym mieszka uczeń (tematy losują liderzy grup)

• Ślązacy

• Górale podhalańscy

• Kurpie

• Kaszubi

• Łowiczanie

• Krakowiacy

• Grupa etniczna regionu... (Ziemia Częstochowska)

  • każda grupa ma zgromadzić foldery, wycinki z prasy, materiały z internetu w formie wydruków, zdjęcia, ilustracje, widokówki itp. dotyczące zagadnień związanych z folklorem wylosowanej grupy, które będą przydatne do prezentacji. Każda grupa przygotuje swoją teczkę z dokumentami tzw. portfolio.

  • nauczyciel określa termin obowiązkowej konsultacji z materiałem zgromadzonym przez grupę (po 1 tygodniu) i podaje czas na przygotowanie portfolio – 3 tygodnie. W czasie konsultacji nauczyciel doradza, podpowiada jak można wykonać prezentację, pomaga dokonać selekcji materiału zgromadzonego przez grupy.

b. Faza wprowadzająca

• część organizacyjna (powitanie, sprawdzenie obecności).

• nauczyciel zadaje pytania powtarzające wiadomości o migracji i nawiązujące do nowego tematu np. czy ruchy migracyjne wewnętrzne i zewnętrzne mogą wpłynąć na strukturę narodowościową państwa?

3. Faza realizacyjna

Faza realizacji tematu głównego:

• nauczyciel wprowadza klasę w temat lekcji: Struktura narodowościowa. Grupy etniczne. Podaje i wyjaśnia cele lekcji.

• nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie wiadomości z wiedzy o społeczeństwie zadając pytania: Co nazywamy narodem? Co to jest państwo wielonarodowościowe? Co to jest państwo jednolite narodowościowo?

• nauczyciel omawia historię kształtowania się struktury narodowościowej Polski w poszczególnych okresach historycznych.

• nauczyciel wymienia mniejszości narodowe zamieszkujące współcześnie w Polsce.

• uczniowie analizują wykres w podręczniku „Mniejszości narodowe w Polsce” (rys. 82 str. 79), odczytują liczbę najliczniejszych i najmniejszych mniejszości.

• nauczyciel wyjaśnia pojecie grupa etniczna, folklor.

• uczniowie lokalizuje na mapie rozmieszczenie najbardziej znanych grup etnicznych str. 80‑81.

• Nauczyciel prosi kolejno przedstawicieli poszczególnych grup o zaprezentowanie materiału zgromadzonego na temat swej grupy etnicznej (portfolio), o języku, zwyczajach, strojach, kulturze, stylu budownictwa.

• Prezentacje grup.

Faza podsumowująca

• nauczyciel ocenia prezentacje grup Przy ocenie zwraca uwagę, czy uczniowie wychwycili najistotniejsze cechy grup np.:

• Kaszubi – język kaszubski, kaszubskie abecadło do nauki języka.

• Ślązacy – gwara śląska, kuchnia śląska, koniakowskie koronki, duże zróżnicowanie regionalne wśród Ślązaków.

• Łowiczanie – łowickie wycinanki, stroje – pasiaki łowickie.

• Podhalanie – strój góralski, styl zakopiański w budownictwie.

• Kurpie – kurpiowskie wycinanki, palmy wielkanocne/

• Krakowiacy – strój, Lajkonik.

• Ziemia Częstochowska – używanie słowa „kaj”, wpływ innych kultur (tradycje zaczerpnięte i od Ślązaków, Krakowiaków i mieszkańców Ziemi Kieleckiej)

- uczniowie wykonują zadnia nr 2 i 3 str. 46 z zeszytu ćwiczeń do geografii „Planeta 3”.

5. Bibliografia

1. Atlas geograficzny – „Polska, kontynenty, świat”. Wydawnictwo Nowa Era Redakcja Kartograficzna Wrocław 2005.

2. Ćwiklińska Ewa, Wawrzkiewicz Anna „Zeszyt ćwiczeń do geografii Planeta 3 Geografia fizyczna i społeczno‑ekonomiczna Polski”. Wydawnictwo M. Rożak Gdańsk‑Straszyn 2004.

3. Czekańska Zdzisława, Wojtkowicz Zofia. „Aktywne metody w edukacji geograficznej. Propozycje metodyczne do pracy z uczniem w gimnazjum część I i II. SOP” Toruń 1999.

4. Flis Jan. “Szkolny słownik geograficzny”. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa 1982.

5. „Ilustrowany Atlas Świata dla gimnazjum”. Wydawnictwo Rożak. Straszyn k. Gdańska 2006.

6. Książka nauczyciela zintegrowana z podręcznikiem „Planeta 3” Wydawnictwo M. Rożak. Gdańsk‑Straszyn 2004.

7. Szubert Mariusz. „Podręcznik do geografii Planeta 3 .Geografia fizyczna i społeczno‑ekonomiczna Polski”. Wyd. M. Rożak Gdańsk‑Straszyn 2004.

Opr. Urszula Różycka‑Nocuń