Struktura płci i wieku ludności Polski

Czym zajmuje się demografia? Pewnie odpowiesz, że ludnością – jej liczbą i charakterystyką, a demograf szuka odpowiedzi na pytania, ilu nas jest i jacy jesteśmy pod względem biologicznym? Jakie nasze cechy biologiczne weźmie pod uwagę demograf?

Dwiema podstawowymi biologicznymi cechami demograficznymi ludności są wiek oraz płeć. W niniejszym temacie dowiesz się więcej na temat strukturystruktura ludnościstruktury ludności Polski według wieku i płci. Dowiesz się także, jak te struktury można przedstawić w sposób graficzny.

R1NEr2qbOWwgZ
Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę z małym dzieckiem na miejskim deptaku w letni dzień. Zajmują oni prawą stronę kadru. Mężczyzna stoi profilem w stronę obiektywu. Ma dłuższe szpakowate włosy. Ubrany jest w koszulę z krótkim rękawem w kolorową kratkę. Dziecko ma około pół roku. Ubrane jest w dżinsowe ogrodniczki i białą koszulkę, nie ma włosów. Mężczyzna trzyma dziecko w górze obiema rękami i dotyka nosem i czołem nosa i czoła dziecka. Mężczyzna uśmiecha się. W tle widoczna jest kobieta i deptak miejski z latarniami, chodnikiem, drzewami i kamienicami.
W naszym kraju wzrasta odsetek osób starszych, a zmniejsza się odsetek osób młodych. Kiedy w rodzinie pojawi się dziecko, szczególnie cieszą się z tego faktu dziadkowie.
Źródło: pixnio.com, domena publiczna.
Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:

  • jak zmienia się liczba ludności w naszym kraju;

  • jak kształtowała się liczba urodzeń i zgonów w Polsce począwszy od zakończenia II wojny światowej.

Twoje cele

  • omówisz strukturę wieku ludności Polski;

  • omówisz strukturę płci ludności Polski;

  • dokonasz analizy i interpretacji piramidy płci i wieku ludności Polski;

  • porównasz cechy demograficzne ludności Polski na tle innych krajów europejskich.

1. Struktura ludności Polski według wieku

1.1. Grupy wiekowe

Struktura wieku ludności obrazuje udział poszczególnych roczników lub grup wiekowych w ogólnej liczbie ludności danego kraju. Pozwala ona na planowanie zmian na rynku pracy, a także zapotrzebowania na usługi oświatowe, zdrowotne i socjalne. Najczęściej wyróżnia się dwa podziały ludności według grup wiekowych:

Biologiczne grupy wieku na świecie

Ekonomiczne grupy wieku w Polsce
(określające zdolność do wykonywania pracy)

  • dzieci: 0‑14 lat,

  • młodzież i dorośli: 15‑64 lata,

  • osoby starsze: 65 lat i więcej.

  • wiek przedprodukcyjny: 0‑17 lat,

  • wiek produkcyjny: 18‑59 lat (kobiety) i 18‑64 lata (mężczyźni),

  • wiek poprodukcyjny: 60 lat i więcej (kobiety) oraz 65 lat i więcej (mężczyźni).

Kluczowym dla gospodarki jest podział według ekonomicznych grup wieku, ponieważ określa zdolność do wykonywania pracy:

  • około 60% osób w Polsce jest w wieku produkcyjnym,

  • około 22% osób w Polsce jest w wieku poprodukcyjnym,

  • około 18% osób w Polsce jest w wieku przedprodukcyjnym.

Wiek przed- i poprodukcyjny określa się łącznie jako wiek nieprodukcyjny. Od kilkunastu lat obserwuje się wyraźne zmniejszanie się odsetka osób w wieku produkcyjnym, przy wzroście odsetka osób w wieku poprodukcyjnym i powolnym spadku odsetka osób w wieku przedprodukcyjnym. Jest to zjawisko negatywne, ponieważ taka sama liczba osób pracujących musi utrzymywać więcej osób niepracujących. Dodać także należy, że do osób w wieku produkcyjnym zalicza się nie tylko osoby pracujące, ale również niepracujące: bezrobotne, zajmujące się domem, pobierające zasiłki czy niepracujących studentów.

RPXRHusSg9nLe
Wykres słupkowy przedstawia udział procentowy ludności według ekonomicznych grup wieku w Polsce w wybranych latach. Po lewej stronie wykresu na pionowej osi znajdują się wartości procentowe od 0 do 70 co 10 procent. Na osi poziomej znajdują się lata o 1995 roku do 2020 roku co 5 lat. Poniżej w legendzie oznaczono kolorem turkusowym wiek przedprodukcyjny, kolorem pomarańczowym wiek produkcyjny, a jasnozielonym – poprodukcyjny. W roku 1995 osób w wieku przedprodukcyjnym było 28%, produkcyjnym – 58%, a poprodukcyjnym – 14%. W roku 2000 osób w wieku przedprodukcyjnym było 25%, produkcyjnym – 61%, a poprodukcyjnym – 15%. W roku 2005 osób w wieku przedprodukcyjnym było 21%, produkcyjnym – 64%, a poprodukcyjnym – 16%. W roku 2010 osób w wieku przedprodukcyjnym było 19%, produkcyjnym – 65%, a poprodukcyjnym – 17%. W roku 2015 osób w wieku przedprodukcyjnym było 18%, produkcyjnym – 62%, a poprodukcyjnym – 19%. W roku 2020 osób w wieku przedprodukcyjnym było 18%, produkcyjnym – 59%, a poprodukcyjnym – 22%.
Udział procentowy ludności według ekonomicznych grup wieku w Polsce w wybranych latach
Źródło: BDL GUS, dostępny w internecie: BDL GUS, licencja: CC BY-SA 3.0.

1.2. Średnia długość trwania życia

Ze strukturą wieku ludności związane jest pojęcie średniej długości trwania życia, która w naszym kraju nieustannie wzrasta. Jest to związane z rozwojem medycyny i poprawą warunków życia. W 2019 r. średnia długość trwania życia w Polsce wynosiła 77,9 roku. W ciągu ostatniego trzydziestolecia wzrosła ona o 7 lat (w 2010 r. wynosiła ona 76,2 roku, w 2000 r. - 73,7 roku, a w 1990 - 70,9 roku). Mimo to żyjemy krócej niż wyżej rozwinięte kraje Europy.

RxbPjmxDVKLwd1
Wykres kolumnowy. Średnia długość trwania życia w Polsce na tle wybranych krajów Europy (lub leżących częściowo w Europie). Szwajcaria, średnia długość życia: 83; Hiszpania, średnia długość życia: 82; Włochy, średnia długość życia: 82; Francja, średnia długość życia: 82; Polska, średnia długość życia: 77; Białoruś, średnia długość życia: 74; Kazachstan, średnia długość życia: 71; Rosja, średnia długość życia: 71; Kosowo, średnia długość życia: 77.
Średnia długość trwania życia w latach w Polsce na tle wybranych krajów Europy (lub leżących częściowo w Europie)
Źródło: dostępny w internecie: https://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.LE00.IN?locations=CH-ES-IT-FR-FI-GB-PL-BY-KZ-RU-XK, licencja: CC BY-SA 3.0.

Co ciekawe, kobiety żyją dłużej niż mężczyźni - zarówno w Polsce, jak i w innych krajach europejskich. Średnia długość trwania życia mieszkańców Polski wynosi: dla kobiet 81,8 roku, a dla mężczyzn 74,1 roku.

Rr4GYO89mxPfE1
Mapa myśli złożona z kolorowych kółek, w których zapisano czynniki, od których zależą różnice w długości życia kobiet i mężczyzn (największe niebieskie koło, od którego odchodzą mniejsze koła odpowiadające na postawione pytanie). Lista elementów: Nazwa kategorii – Czynniki wpływające na różnice między długością trwania życia mężczyzn i kobiet. Elementy należące do kategorii: Czynniki wpływające na różnice między długością trwania życia mężczyzn i kobiet; Nazwa kategorii: częstsze sięganie po używki przez mężczyzn; Nazwa kategorii: wykonywanie przez mężczyzn z reguły cięższej, fizycznej pracy; Nazwa kategorii: wyższa umieralność młodych mężczyzn (w grupie wiekowej 15-24 lata) wywołana brawurą i ryzykownym trybem życia; Nazwa kategorii: nadumieralność mężczyzn w wieku 40 lat i więcej wywołana chorobami układu krążenia, układu oddechowego i nowotworami; Nazwa kategorii: większa liczba samobójstw mężczyzn wywołana mniejszą odpornością psychiczną i większą podatnością na stres.
Czynniki, od których zależą różnice w długości życia kobiet i mężczyzn
Źródło: Gromar.eu, licencja: CC BY-SA 3.0.

Czynniki wpływające na różnice między długością trwania życia mężczyzn i kobiet:

  • częstsze sięganie po używki przez mężczyzn,

  • wykonywanie przez mężczyzn z reguły cięższej, fizycznej pracy,

  • wyższa umieralność młodych mężczyzn (w grupie wiekowej 15‑24 lata) wywołana brawurą i ryzykownym trybem życia,

  • nadumieralność mężczyzn w wieku 40 lat i więcej wywołana chorobami układu krążenia, układu oddechowego i nowotworami,

  • większa liczba samobójstw mężczyzn wywołana mniejszą odpornością psychiczną i większą podatnością na stres.

Ciekawostka

Najbardziej długowiecznym narodem na świecie są Japończycy. W 2019 r. średnia długość trwania życia w Japonii wynosiła 84,4 roku (dla kobiet 87,5 roku, a dla mężczyzn 81,4 r.).

1.3. Starzenie się społeczeństwa

Polskie społeczeństwo się starzeje, co oznacza, że następuje wzrost udziału osób, które ukończyły 65 lat, oraz zmniejszanie się udziału pozostałych grup wiekowych w ogólnej liczbie ludności. Mogłeś to zauważyć podczas analizy wykresu z punktu 1.1. Nie jest to zjawisko dotykające wyłącznie Polski - dotyczy większości krajów Europy. Na poniższym schemacie przedstawiono główne przyczyny i skutki tego zjawiska.

R8ojnswhRqa1Q1
Grafika przedstawia przyczyny i konsekwencje starzenia się społeczeństwa. Na górze po lewej stronie widnieje czarny napis drukowanymi literami PRZYCZYNY. Pod nim w centralnym miejscu znajduje się grafika pięciu postaci symbolizujących różne etapy rozwoju człowieka; osoby różnią się między sobą wzrostem i kolorem ubrań, stoją dość blisko siebie, nie widać ich twarzy, widzimy tylko zarys sylwetek. Ilustracja jest w stylu prostej grafiki komputerowej. Od lewej: dziecko z podniesioną ręką w geście przywitania, starsze dziecko z piłką przytrzymywaną nogą, młody dorosły, dorosły z czarną teczką – najwyższy w grupie, niższy od niego o pół głowy mężczyzna z laską. Wokół grafiki rozrysowane są czerwone prostokątne ramki z poszczególnymi przyczynami starzenia się społeczeństwa. Ramki są ze sobą połączone za pomocą strzałek, które skierowane są w prawą stronę. U góry są to przyczyny prowadzące do większej liczby osób starszych, a na dole przyczyny prowadzące do mniejszej liczby osób młodych. Strzałki z obu tych ramek skierowane są w stronę czerwonego koła znajdującego się pośrodku ilustracji z napisem STARZENIE SIĘ SPOŁECZEŃSTWA. Od koła biegną dwie strzałki na zewnątrz w prawą stronę ilustracji i prowadzą do dwóch ramek znajdujących się po prawej stronie z informacjami o KONSEKWENCJACH takiego stanu rzeczy. Słowo KONSEKWENCJE znajduje się u góry po prawej stronie ilustracji, jest to napis czarny drukowanymi literami. Opis przyczyn starzenia się społeczeństwa. Postęp medycyny (ramka) i rosnąca świadomość ludności w zakresie badań profilaktycznych i dbałości o zdrowie (ramka) wpływa na wzrost trwania życia (ramka), co przekłada się na zmniejszony liczba zgonów (ramka), co decyduje z kolei o większej liczbie osób starszych (ramka). Drugi ciąg przyczyn rozpoczyna się od powszechności metod planowania rodziny (ramka), zmniejszenia liczby zatwierdzonych małżeństw i wzrostu liczby rozwodów (ramka) oraz odkładaniu decyzji o posiadaniu potomstwa (ramka). Te trzy przyczyny wpływają na zmianę modelu rodziny (coraz więcej rodzin bezdzietnych lub z jednym dzieckiem), życie w pojedynkę (ramka). Co przekłada się na zmniejszony liczba urodzeń (ramka), który wraz z emigracją ludzi młodych (osobna, niewynikająca z poprzednich ramka) decyduje o mniejszej liczbie osób młodych. Konsekwencjami starzenia się społeczeństwa są: 1. ramka – większe wydatki na ochronę zdrowia, wzrost wydatków państwa na świadczenia emerytalne, spowolnienie wzrostu gospodarczego, zapotrzebowanie na usługi dla osób starszych, np. edukacyjne czy medyczne (zapotrzebowanie na lekarzy geriatrów), możliwość opieki nad dziećmi przez osobę starszą, seniorzy jako grupa konsumentów pewnych grup usług i pracownicy niektórych branż (strategia srebrnej gospodarki). 2 ramka to: zamykanie oddziałów przedszkoli i szkół, zwolnienie części nauczycieli, mniejsze zapotrzebowanie na lekarzy geriatrów, w przyszłości mniejsza liczba rąk do pracy.
Przyczyny i konsekwencje starzenia się społeczeństwa
Źródło: dostępny w internecie: Gromar sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 1

Przeanalizuj poniższe mapy, a następnie podaj nazwy krajów europejskich, w których panuje najbardziej niepokojąca sytuacja, jeśli chodzi o starzenie się społeczeństwa.

R1VHNIzqbCO5e
Na mapie Europy zaznaczono udział ludności w wieku do 14 lat w ogólnej liczbie ludności w 2021 r. Udział oznaczono 4 odcieniami zielonego. Państwa, które charakteryzuje współczynnik od 12 do 15%, to: Niemcy, Austria, Portugalia, Hiszpania, Włochy, Grecja, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Węgry, Bułgaria i Serbia. Państwa, które charakteryzuje współczynnik od 15 do 18%, to: Francja, Szwajcaria, Belgia, Luksemburg, Holandia, Wielka Brytania, Dania, Słowenia, Norwegia, Szwecja, Finlandia, Rosja, Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, Czechy, Słowacja, Białoruś, Ukraina, Rumunia, Macedonia Północna i Albania. Państwa, które charakteryzuje współczynnik od 18 do 21%, to: Irlandia, Islandia, Czarnogóra, Cypr i Mołdawia. Państwa, które charakteryzuje współczynnik powyżej 21%, to: Kosowo, Turcja i Kazachstan. Kolorem białym oznaczono państwa spoza Europy. Na mapie znajduje się legenda z oznaczeniami kolorów. Zastosowano podziałkę liniową od 0 do 1000 km co 500 km.
Udział ludności w wieku do 14 lat w ogólnej liczbie ludności w 2021 r.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., oprac. na podstawie danych Banku Światowego, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1I3lfHqkMO3i
Na mapie świata zaznaczono udział ludności w wieku od 15 do 65 lat w ogólnej liczbie ludności w 2021 roku. Udział oznaczono 5 odcieniami niebieskiego. Państwa, które charakteryzuje współczynnik od 61 do 63%, to: Francja, Szwecja, Finlandia i Kazachstan. Państwa, które charakteryzuje współczynnik od 63 do 65%, to: Portugalia, Włochy, Wielka Brytania, Belgia, Holandia, Niemcy, Dania, Czechy, Słowenia, Chorwacja, Norwegia, Estonia, Litwa, Bułgaria i Grecja. Państwa, które charakteryzuje współczynnik od 65 do 67%, to Hiszpania, Irlandia, Islandia, Szwajcaria, Austria, Słowacja, Polska, Rosja, Białoruś, Węgry, Rumunia, Mołdawia, Bośnia i Hercegowina, Serbia i Czarnogóra. Państwa, które charakteryzuje współczynnik od 67 do 69%, to: Ukraina i Turcja. Państwa, które charakteryzuje współczynnik powyżej 69%, to Macedonia Północna i Cypr. Kolorem białym oznaczono państwa spoza Europy. Na mapie znajduje się legenda z oznaczeniami kolorów. Zastosowano podziałkę liniową od 0 do 1000 km co 500 km.
Udział ludności w wieku 15‑64 lat w ogólnej liczbie ludności w 2021 r.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., oprac. na podstawie danych Banku Światowego, licencja: CC BY-SA 3.0.
RlYpmKV8Eni94
Na mapie świata zaznaczono udział ludności w wieku powyżej 65 lat w ogólnej liczbie ludności w 2021 roku. Udział oznaczono 6 odcieniami czerwonego. Państwa, które charakteryzuje współczynnik od 5 do 14%, to: Turcja, Kosowo, Mołdawia i Kazachstan. Państwa, które charakteryzuje współczynnik od 14 do 16%, to: Rosja, Islandia, Macedonia Północna, Cypr i Irlandia. Państwa, które charakteryzuje współczynnik od 16 do 18%, to: Ukraina, Białoruś, Słowacja, Albania i Czarnogóra. Państwa, które charakteryzuje współczynnik od 18 do 20%, to: Polska, Austria, Szwajcaria, Bośnia i Hercegowina, Rumunia, Hiszpania, Wielka Brytania, Belgia, Holandia i Norwegia. Państwa, które charakteryzuje współczynnik od 20 do 22%, to: Francja, Czechy, Szwecja, Estonia, Łotwa, Litwa, Węgry, Słowenia, Chorwacja i Serbia. Państwa, które charakteryzuje współczynnik powyżej 22%, to: Portugalia, Włochy, Niemcy, Finlandia, Bułgaria, i Grecja. Kolorem białym oznaczono państwa spoza Europy. Na mapie znajduje się legenda z oznaczeniami kolorów. Zastosowano podziałkę liniową od 0 do 1000 km co 500 km.
Udział ludności w wieku 65 lat i więcej w ogólnej liczbie ludności w 2021 r.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., oprac. na podstawie danych Banku Światowego, licencja: CC BY-SA 3.0.

Przeanalizuj opisy alternatywne map oraz dostępne źródła informacji, a następnie podaj nazwy krajów europejskich, w których panuje najbardziej niepokojąca sytuacja, jeśli chodzi o starzenie się społeczeństwa.

RtLTsLXDcQMoH
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

2. Struktura ludności Polski według płci

Struktura płci ludności ukazuje relacje między liczbą kobiet i mężczyzn w danym społeczeństwie. Rzadziej używa się procentowego udziału osób obu płci, a częściej współczynnika feminizacji:

  • współczynnik feminizacji – liczba kobiet przypadająca na 100 mężczyzn (częściej stosowany),

R1FpexOD8MhTz
Wzór na współczynnik feminizacji. W liczniku: liczba kobiet w danym miejscu i czasie; w mianowniku: liczba mężczyzn w danym miejscu i czasie; wynik mnożony razy sto. Wzór na współczynnik maskulinizacji. W liczniku: liczba mężczyzn w danym miejscu i czasie; w mianowniku: liczba kobiet w danym miejscu i czasie; wynik mnożony razy sto.
Wzór na współczynnik feminizacji
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 2

W Polsce żyje więcej kobiet niż mężczyzn. Według danych GUS w 2020 r. liczba kobiet wynosiła 19 762 772 (51,6% ludności Polski), a liczba mężczyzn - 18 502 241 (48,4% ludności Polski). Oblicz współczynnik feminizacji w Polsce w 2020 r.

RDLKufCb9Btyl
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Statystycznie rodzi się więcej chłopców (dlatego współczynnik feminizacji w młodszych grupach wiekowych jest często niższy niż 100), ale to kobiety żyją dłużej (dlatego wśród starszych grup wiekowych zarysowuje się znaczna przewaga kobiet nad mężczyznami).

R10rqnbl2LNQS1
Wykres kolumnowy. Kolumny są w kolorze niebieskim. Na osi pionowej oznaczono liczby określające współczynnik feminizacji (od 50 do 350, co 20), a na osi poziomej - wiek (0-4 lata, 10-14 lat, 25-29 lat, 40-44 lata, 50-54 lata, 70-74 lata, 80-84 lata, 100 lat i więcej). Lista elementów: 1. zestaw danych: Wiek, Współczynnik_feminizacji 0–4 lat, 94.7 10–14 lat, 95.1 25–29 lat, 96.6 40–44 lat, 98.2 50–54 lat, 101.5 70–74 lat, 136.7 80–84 lat, 195.6 100 lat i więcej, 338.1
Współczynnik feminizacji w wybranych grupach wiekowych w Polsce w 2020 r.
Źródło: dostępny w internecie: BDL GUS, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 3

Wskaż, czy stwierdzenie podane w tabeli jest prawdziwe, czy fałszywe.

R1d89Sq4N6GKD
Łączenie par. .
Źródło: GroMar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

3. Piramida płci i wieku ludności

W kontekście omawiania struktury płci i wieku ludności Polski, warto umieć analizować piramidę ludności.

3.1. Analiza piramidy płci i wieku ludności Polski

Czym jest piramida płci i wieku ludności?

Czym jest piramida płci i wieku ludności? Jest to wykres słupkowy, który przedstawia liczbę ludności w określonym wieku, w podziale na mężczyzn i kobiety.

ReJkXauXSAKXK
Nagranie
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P125uAFFe

Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie

Pokaż transkrypcję
R16bxPWF4jkiz
Piramida płci i wieku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w milionach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 20 w lewą i prawą stronę do 100 milionów. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. W Afryce w 2020 roku było najwięcej ludzi w wieku od 0‑16 lat (3 pierwsze poziomy), a najmniej tych starszych. Zauważalna jest nieznaczna różnica (około 3 mln) liczby kobiet (nieco poniżej 100 mln) i mężczyzn (nieco powyżej 100 mln).
Piramida płci i wieku ludności Afryki w 2020 roku
Źródło: populationpyramid.net, licencja: CC BY-SA 3.0.
RNU3fWiTrDRSx
Piramida płci i wieku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 7 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. W Polsce w 2020 roku najwięcej było osób w wieku produkcyjnym od 20 do 64 roku życia z niewielką przewagą mężczyzn. W wieku poprodukcyjnym widoczna jest znacząca przewaga kobiet (różnica nawet 1%).
Piramida płci i wieku ludności Polski w 2020 roku
Źródło: populationpyramid.net, licencja: CC BY-SA 3.0.

Jak zbudowana jest piramida płci i wieku ludności?

R1UHcGzQ89LOt
Nagranie
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P125uAFFe

Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie

Pokaż transkrypcję

Piramida płci i wieku zawiera dane dla liczby ludności w podziale na mężczyzn i kobiety dla danej grupy wiekowej.

R1AUWMdwVFQca
Piramida płci i wieku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 7 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. W Polsce w 2020 roku najwięcej było osób w wieku produkcyjnym od 20 do 64 roku życia z niewielką przewagą mężczyzn. W wieku poprodukcyjnym widoczna jest znacząca przewaga kobiet (różnica nawet 1%). W przedziale wiekowym 35‑39 na ciemnoniebieskim polu znajduje się czarna kropka połączona kreską z napisem w czarnej ramce „Nadwyżka mężczyzn nad kobietami”. W przedziale wiekowym 80‑84 na ciemnożółtym polu znajduje się czarna kropka połączona kreską z napisem w czarnej ramce „Nadwyżka kobiet nad mężczyznami”.
Piramida wieku i płci dla Polski w 2020 r.
Źródło: population.un.org, dostępny w internecie: populationpyramid.net, licencja: CC BY-SA 3.0.
R2MkUSiMzIuXp
Nagranie
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P125uAFFe

Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie

Pokaż transkrypcję

Po lewej stronie piramidy przedstawia się dane dla mężczyzn, a po prawej – dla kobiet.

R1Ls36yOTLb63
Piramida płci i wieku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 7 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. W Polsce w 2020 roku najwięcej było osób w wieku produkcyjnym od 20 do 64 roku życia z niewielką przewagą mężczyzn. W wieku poprodukcyjnym widoczna jest znacząca przewaga kobiet (różnica nawet 1%). W przedziale wiekowym 35‑39 na ciemnoniebieskim polu znajduje się czarna kropka połączona kreską z napisem w czarnej ramce „Nadwyżka mężczyzn nad kobietami”. W przedziale wiekowym 80‑84 na ciemnożółtym polu znajduje się czarna kropka połączona kreską z napisem w czarnej ramce „Nadwyżka kobiet nad mężczyznami”.
Piramida wieku i płci dla Polski w 2020 r.
Źródło: dostępny w internecie: populationpyramid.net, licencja: CC BY-SA 3.0.

Na osi pionowej przedstawia się grupy wiekowe w podziale co pięć lat lub pojedyncze roczniki.

R1C9PiAOnL3eT
Nagranie
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P125uAFFe

Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie

Pokaż transkrypcję
RhCrkgZGtztZb
Piramida płci i wieku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 7 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. W Polsce w 2020 roku najwięcej było osób w wieku produkcyjnym od 20 do 64 roku życia z niewielką przewagą mężczyzn. W wieku poprodukcyjnym widoczna jest znacząca przewaga kobiet (różnica nawet 1%). W przedziale wiekowym 35‑39 na ciemnoniebieskim polu znajduje się czarna kropka połączona kreską z napisem w czarnej ramce „Nadwyżka mężczyzn nad kobietami”. W przedziale wiekowym 80‑84 na ciemnożółtym polu znajduje się czarna kropka połączona kreską z napisem w czarnej ramce „Nadwyżka kobiet nad mężczyznami”.
Piramida wieku i płci dla Polski w 2020 r.
Źródło: dostępny w internecie: populationpyramid.net, licencja: CC BY 3.0.

Na osi poziomej przedstawia się liczebność osób w poszczególnych grupach wiekowych lub ich procentowy udział w populacji ogółem.

R1U4CqUARtkRo
Nagranie
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P125uAFFe

Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie

Pokaż transkrypcję
R7OToFJ8gtKeK
Piramida płci i wieku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 7 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. W Polsce w 2020 roku najwięcej było osób w wieku produkcyjnym od 20 do 64 roku życia z niewielką przewagą mężczyzn. W wieku poprodukcyjnym widoczna jest znacząca przewaga kobiet (różnica nawet 1%). W przedziale wiekowym 35‑39 na ciemnoniebieskim polu znajduje się czarna kropka połączona kreską z napisem w czarnej ramce „Nadwyżka mężczyzn nad kobietami”. W przedziale wiekowym 80‑84 na ciemnożółtym polu znajduje się czarna kropka połączona kreską z napisem w czarnej ramce „Nadwyżka kobiet nad mężczyznami”.
Piramida wieku i płci dla Polski w 2020 r.
Źródło: dostępny w internecie: populationpyramid.net, licencja: CC BY-SA 3.0.
R197caVYEkwVH
Nagranie
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P125uAFFe

Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie

Pokaż transkrypcję

Co oznaczają kolory na piramidzie ludności? Nie ma ujednoliconego systemu barw dla przedstawiania piramidy płci i wieku – można je zastosować intuicyjne (dla mężczyzn barwy chłodniejsze, a dla kobiet cieplejsze). Równie dobrze wykres można wykonać w skali szarości, w czerni i bieli lub w jednym tonie.

RhBqvA075X7Tp
Nagranie
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P125uAFFe

Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie

Pokaż transkrypcję
RzrRU776jBtci
Piramida płci i wieku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 7 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. W Polsce w 2020 roku najwięcej było osób w wieku produkcyjnym od 20 do 64 roku życia z niewielką przewagą mężczyzn. W wieku poprodukcyjnym widoczna jest znacząca przewaga kobiet (różnica nawet 1%). W przedziale wiekowym 35‑39 na ciemnoniebieskim polu znajduje się czarna kropka połączona kreską z napisem w czarnej ramce „Nadwyżka mężczyzn nad kobietami”. W przedziale wiekowym 80‑84 na ciemnożółtym polu znajduje się czarna kropka połączona kreską z napisem w czarnej ramce „Nadwyżka kobiet nad mężczyznami”.
Piramida płci i wieku Polski w 2020 roku
Źródło: Gromar.eu, dostępny w internecie: populationpyramid.net, licencja: CC BY-SA 3.0.
1,1

Analizujemy dane przedstawione na piramidzie ludności

R1ZXUKDb0hQ0r
Nagranie
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P125uAFFe

Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie

Pokaż transkrypcję

Spróbuj odpowiedzieć na poniższe pytania, następnie sprawdź poprawność swoich odpowiedzi.

  1. Która grupa wiekowa jest najmniej liczna?

Pokaż odpowiedź#15537cwhite

  1. Która z grup wiekowych jest najliczniejsza?

Pokaż odpowiedź#15537cwhite

  1. Ilu jest mężczyzn w Polsce w wieku 70‑74 lata?

Pokaż odpowiedź#15537cwhite

  1. Ile jest kobiet w Polsce w wieku 20‑24 lata?

Pokaż odpowiedź#15537cwhite

  1. W których grupach wiekowych mężczyzn jest więcej niż kobiet, a w których odwrotnie?

Pokaż podpowiedź#15537cwhite

  1. W której grupie wiekowej (lub grupach wiekowych) kobiet jest przynajmniej dwukrotnie więcej niż mężczyzn?

Pokaż odpowiedź#15537cwhite
RePyDd2OqETiD
Piramida płci i wieku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 7 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. W Polsce w 2020 roku najwięcej było osób w wieku produkcyjnym od 20 do 64 roku życia z niewielką przewagą mężczyzn. W wieku poprodukcyjnym widoczna jest znacząca przewaga kobiet (różnica nawet 1%). W przedziale wiekowym 35‑39 na ciemnoniebieskim polu znajduje się czarna kropka połączona kreską z napisem w czarnej ramce „Nadwyżka mężczyzn nad kobietami”. W przedziale wiekowym 80‑84 na ciemnożółtym polu znajduje się czarna kropka połączona kreską z napisem w czarnej ramce „Nadwyżka kobiet nad mężczyznami”.
Piramida wieku i płci dla Polski w 2020 r.
Źródło: dostępny w internecie: populationpyramid.net, licencja: CC BY-SA 3.0.
RAuVF3a7VRlwB
Nagranie
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P125uAFFe

Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie

Pokaż transkrypcję

Na piramidzie płci i wieku często oznacza się ekonomiczne grupy wiekowe, wydzielając różnymi kolorami wiek produkcyjny, poprodukcyjny i przedprodukcyjny.

RkcqJ21MlkpuQ
Piramida płci i wieku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w tysiącach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 200 tysięcy w lewą i prawą stronę do 400 tysięcy. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe oznaczane co 2 lata od 0 do 100 lat plus. Piramida ma dwa kolory. Kolorem niebieskim oznaczono wierzchołek i podstawę piramidy wraz z wartościami poniżej 250 tysięcy osób (osoby w wieku przed- i poprodukcyjnym), a kolorem zielonym środek piramidy z wartościami powyżej 250 tysięcy osób będących w wieku produkcyjnym. W Polsce w 2020 roku najwięcej było osób w wieku produkcyjnym od 20 do 64 roku życia z niewielką przewagą mężczyzn. W wieku poprodukcyjnym widoczna jest znacząca przewaga kobiet (różnica nawet 50 tysięcy osób). Na piramidzie umieszczono siedem przycisków, po kliknięciu wyświetla się ramka z opisem. Numer jeden: Osoby w wieku 82 lata i starsze. Zmniejszająca się liczba najstarszych roczników wynika z przyczyn naturalnych (zgony). Numer dwa: Osoby w wieku 75‑81 lat. Niewielka liczebność tych roczników wynika z dużej liczby zgonów i niewielkiej liczby urodzeń w okresie okupacji (niż wojenny). Numer trzy: Osoby w wieku 61‑74 lata. Duża liczebność tych roczników jest wynikiem wyżu kompensacyjnego w latach 1946‑1959. Był on spowodowany wzrostem liczby urodzeń spowodowanym dążeniem do zmniejszenia ubytku ludności podczas wojny – rekompensował straty wojenne. Numer cztery: Osoby w wieku 51‑60 lat. Mała liczebność tych roczników oznacza niż demograficzny w latach 1960‑1969 – echo niżu wojennego. Był on spowodowany wejściem w wiek rozrodczy mało licznego pokolenia ludności urodzonego podczas wojny. Numer pięć: Osoby w wieku 36‑50 lat. Duża liczebność tych roczników związana jest z echem wyżu kompensacyjnego w latach 1970‑1984. Był on spowodowany wejściem w wiek rozrodczy licznego pokolenia osób urodzonych podczas wyżu kompensacyjnego; jednakże przyrost ludności był już znacznie mniejszy, na co wpływała zmiana stylu życia na bardziej konsumpcyjny oraz kryzys gospodarczy. Numer sześć: Osoby w wieku 15‑35 lat. Niewielka liczebność tych roczników związana jest z niżem demograficznym w latach 1985‑2005. Był on spowodowany wejściem w wiek rozrodczy osób urodzonych w latach 60. XX wieku; ponadto zmiany społeczno‑gospodarcze wynikające z procesu transformacji ustrojowej (duże bezrobocie, niepewny los) nakładające się na mało liczne pokolenie będące w wieku rozrodczym doprowadziły do ubytku naturalnego – po raz pierwszy miał on miejsce w 2002 roku. Numer siedem: Osoby w wieku 14 lat i młodsze. Od 2006 do 2011 roku miał miejsce opóźniony, bardzo niewielki przyrost liczby ludności, lecz trudno mówić w tej sytuacji o kolejnym wyżu demograficznym; wzrost ten był wynikiem wejścia w wiek rozrodczy osób urodzonych w latach 70. i w pierwszej połowie lat 80. XX w.; zarówno jego późne nadejście, jak i wartości przyrostu naturalnego w ostatnich latach oscylujące wokół zera są następstwem wymagającego rynku pracy – ciągła konieczność podnoszenia kwalifikacji, duża mobilność zawodowa i dyspozycyjność pracowników, zwiększenie znaczenia pracy kosztem wartości rodzinnych, chęć realizacji własnych planów, podróże oraz kariera naukowa i zawodowa powodują zwiększanie się średniego wieku zawierania małżeństw, upowszechnianie się modelu rodziny z jednym dzieckiem lub bez dziecka (w zamian za to – z psem lub kotem) oraz zwiększenie się liczby związków nieformalnych.
Piramida wieku i płci dla Polski z podziałem na ekonomiczne grupy ludności
Źródło: dostępny w internecie: BDL, licencja: CC BY-SA 3.0.

Kształt piramidy wieku mówi nam o proporcjach udziału poszczególnych grup wiekowych w społeczeństwie.

RAuVF3a7VRlwB
Nagranie
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P125uAFFe

Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie

Pokaż transkrypcję
Rr8cmMpqz4jUI
Ilustracja przedstawia kształty piramid wieku i płci dla społeczeństwa starzejącego się (starego). Na osi pionowej znajdującej się po lewej stronie ilustracji określono wiek od 0, przez 15 do 60 lat z wektorem w górę. Piramida swoim kształtem przypomina żarówkę. Najmniej jest osób w wieku przedprodukcyjnym, a najwięcej w wieku produkcyjnym. Liczba osób w wieku poprodukcyjnym jest tu największa w porównaniu z poprzednimi rodzajami piramid.
Kształt piramidy dla społeczeństwa starzejącego się
Źródło: licencja: CC BY-SA 3.0.
R1OBfhcsxLJLA
Nagranie
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P125uAFFe

Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie

Pokaż transkrypcję
RTFCXLeOcLJCF
Ilustracja przedstawia kształty piramid wieku i płci dla społeczeństwa młodego. Na osi pionowej znajdującej się po lewej stronie ilustracji określono wiek od 0, przez 15 do 60 lat z wektorem w górę. Piramida ma kształt trójkąta z największą liczbą osób w wieku przedprodukcyjnym od 0 do 15 lat i najmniejszą liczbą osób w wieku poprodukcyjnym od 60 lat w górę.
Kształt piramidy dla społeczeństwa młodego
Źródło: dostępny w internecie: Gromar sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RNQzQsCcysz2w
Nagranie
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P125uAFFe

Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie

Pokaż transkrypcję
R126dfyMEI1Qs
Ilustracja przedstawia kształty piramid wieku i płci dla społeczeństwa stabilnego (zastojowego). Na osi pionowej znajdującej się po lewej stronie ilustracji określono wiek od 0, przez 15 do 60 lat z wektorem w górę. Piramida ma kształt ściętej u dołu elipsy. Różnice między osobami w wieku przed- i produkcyjnym jest stosunkowo nieduża.
Kształt piramidy dla społeczeństwa zastojowego
Źródło: dostępny w internecie: Gromar sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Długość życia w Polsce zwiększa się (żyjemy coraz dłużej), natomiast rodzi się mniej dzieci niż jeszcze kilkadziesiąt lat temu. Dlatego też kształt piramidy ludności coraz mniej przypomina klasyczną piramidę.

RKgoN4gY6PHv9
Nagranie
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P125uAFFe

Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie

Pokaż transkrypcję
RePyDd2OqETiD
Piramida płci i wieku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 7 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. W Polsce w 2020 roku najwięcej było osób w wieku produkcyjnym od 20 do 64 roku życia z niewielką przewagą mężczyzn. W wieku poprodukcyjnym widoczna jest znacząca przewaga kobiet (różnica nawet 1%). W przedziale wiekowym 35‑39 na ciemnoniebieskim polu znajduje się czarna kropka połączona kreską z napisem w czarnej ramce „Nadwyżka mężczyzn nad kobietami”. W przedziale wiekowym 80‑84 na ciemnożółtym polu znajduje się czarna kropka połączona kreską z napisem w czarnej ramce „Nadwyżka kobiet nad mężczyznami”.
Piramida wieku i płci dla Polski w 2020 r.
Źródło: dostępny w internecie: populationpyramid.net, licencja: CC BY-SA 3.0.
Głośność lektora
Głośność muzyki

Indeks górny Gromar sp. z o. o., licencja CC BY‑SA 3.0 Indeks górny koniec

Polecenie 4

Na podstawie prezentacji wstaw odpowiednie elementy na grafikę przedstawiającą piramidę wieku i płci.

R10eeYUIqzpCA
Źródło: GroMar sp. z o.o., dostępny w internecie: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.

Na podstawie prezentacji multimedialnej połącz w pary odpowiednie elementy piramidy wieku i płci z tym, co jest na nich zaprezentowane.

R1PxaN8F8Kzoq
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 5

Sprawdź, jak liczne były Twoja grupa wiekowa oraz Twój rocznik w 2020 roku. To samo zadanie wykonaj dla grupy wiekowej i rocznika Twoich rodziców i dziadków.

R10COZtJdFvmV
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 6

Na podstawie piramidy ludności Polski w 2020 roku zawartej w prezentacji odpowiedz na poniższe pytania.

  1. Kogo jest więcej w wieku przedprodukcyjnym – kobiet czy mężczyzn? Dlaczego?

  2. Kogo jest więcej w wieku poprodukcyjnym – kobiet czy mężczyzn? Dlaczego?

  3. Od którego rocznika zaczyna się przewaga liczebna kobiet nad mężczyznami?

  4. Jakie będą skutki utrzymujących się tendencji demograficznych w Polsce?

Na podstawie opisu alternatywnego piramidy ludności, znajdującej się na ostatnim slajdzie, oraz dostępnych źródeł informacji, odpowiedz na pytania. Swoją odpowiedź zapisz w wyznaczonym do tego miejscu.

  1. Kogo jest więcej w wieku przedprodukcyjnym – kobiet czy mężczyzn? Dlaczego?

  2. Kogo jest więcej w wieku poprodukcyjnym – kobiet czy mężczyzn? Dlaczego?

  3. Od którego rocznika zaczyna się przewaga liczebna kobiet nad mężczyznami?

  4. Jakie będą skutki utrzymujących się tendencji demograficznych w Polsce?

Rca9QpU0CENoc
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 7

Przeanalizuj poniższą grafikę interaktywną. Klikając na poszczególne liczby, uzyskasz więcej informacji. Określ, czy Ty, Twoi rodzice oraz dziadkowie urodziliście się podczas wyżów czy podczas niżów demograficznych. Pamiętaj, że dane te odnoszą się do roku 2020.

R7ks1M2QrcWXS
Piramida płci i wieku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w tysiącach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 200 tysięcy w lewą i prawą stronę do 400 tysięcy. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe oznaczane co 2 lata od 0 do 100 lat plus. Piramida ma dwa kolory. Kolorem niebieskim oznaczono wierzchołek i podstawę piramidy wraz z wartościami poniżej 250 tysięcy osób (osoby w wieku przed- i poprodukcyjnym), a kolorem zielonym środek piramidy z wartościami powyżej 250 tysięcy osób będących w wieku produkcyjnym. W Polsce w 2020 roku najwięcej było osób w wieku produkcyjnym od 20 do 64 roku życia z niewielką przewagą mężczyzn. W wieku poprodukcyjnym widoczna jest znacząca przewaga kobiet (różnica nawet 50 tysięcy osób). Na piramidzie umieszczono siedem przycisków, po kliknięciu wyświetla się ramka z opisem. Numer jeden: Osoby w wieku 82 lata i starsze. Zmniejszająca się liczba najstarszych roczników wynika z przyczyn naturalnych (zgony). Numer dwa: Osoby w wieku 75-81 lat. Niewielka liczebność tych roczników wynika z dużej liczby zgonów i niewielkiej liczby urodzeń w okresie okupacji (niż wojenny). Numer trzy: Osoby w wieku 61-74 lata. Duża liczebność tych roczników jest wynikiem wyżu kompensacyjnego w latach 1946-1959. Był on spowodowany wzrostem liczby urodzeń spowodowanym dążeniem do zmniejszenia ubytku ludności podczas wojny – rekompensował straty wojenne. Numer cztery: Osoby w wieku 51-60 lat. Mała liczebność tych roczników oznacza niż demograficzny w latach 1960-1969 – echo niżu wojennego. Był on spowodowany wejściem w wiek rozrodczy mało licznego pokolenia ludności urodzonego podczas wojny. Numer pięć: Osoby w wieku 36-50 lat. Duża liczebność tych roczników związana jest z echem wyżu kompensacyjnego w latach 1970-1984. Był on spowodowany wejściem w wiek rozrodczy licznego pokolenia osób urodzonych podczas wyżu kompensacyjnego; jednakże przyrost ludności był już znacznie mniejszy, na co wpływała zmiana stylu życia na bardziej konsumpcyjny oraz kryzys gospodarczy. Numer sześć: Osoby w wieku 15-35 lat. Niewielka liczebność tych roczników związana jest z niżem demograficznym w latach 1985-2005. Był on spowodowany wejściem w wiek rozrodczy osób urodzonych w latach 60. XX wieku; ponadto zmiany społeczno-gospodarcze wynikające z procesu transformacji ustrojowej (duże bezrobocie, niepewny los) nakładające się na mało liczne pokolenie będące w wieku rozrodczym doprowadziły do ubytku naturalnego – po raz pierwszy miał on miejsce w 2002 roku. Numer siedem: Osoby w wieku 14 lat i młodsze. Od 2006 do 2011 roku miał miejsce opóźniony, bardzo niewielki przyrost liczby ludności, lecz trudno mówić w tej sytuacji o kolejnym wyżu demograficznym; wzrost ten był wynikiem wejścia w wiek rozrodczy osób urodzonych w latach 70. i w pierwszej połowie lat 80. XX w.; zarówno jego późne nadejście, jak i wartości przyrostu naturalnego w ostatnich latach oscylujące wokół zera są następstwem wymagającego rynku pracy – ciągła konieczność podnoszenia kwalifikacji, duża mobilność zawodowa i dyspozycyjność pracowników, zwiększenie znaczenia pracy kosztem wartości rodzinnych, chęć realizacji własnych planów, podróże oraz kariera naukowa i zawodowa powodują zwiększanie się średniego wieku zawierania małżeństw, upowszechnianie się modelu rodziny z jednym dzieckiem lub bez dziecka (w zamian za to – z psem lub kotem) oraz zwiększenie się liczby związków nieformalnych.
Piramida płci i wieku dla ludności Polski w 2020 r.
Źródło: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.

Przeanalizuj opis alternatywny do poniższej grafiki interaktywnej i skorzystaj z innych dostępnych źródeł informacji. Określ, czy Ty, Twoi rodzice oraz dziadkowie urodziliście się podczas wyżów czy podczas niżów demograficznych. Pamiętaj, że dane te odnoszą się do roku 2020.

R7ks1M2QrcWXS
Piramida płci i wieku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w tysiącach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 200 tysięcy w lewą i prawą stronę do 400 tysięcy. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe oznaczane co 2 lata od 0 do 100 lat plus. Piramida ma dwa kolory. Kolorem niebieskim oznaczono wierzchołek i podstawę piramidy wraz z wartościami poniżej 250 tysięcy osób (osoby w wieku przed- i poprodukcyjnym), a kolorem zielonym środek piramidy z wartościami powyżej 250 tysięcy osób będących w wieku produkcyjnym. W Polsce w 2020 roku najwięcej było osób w wieku produkcyjnym od 20 do 64 roku życia z niewielką przewagą mężczyzn. W wieku poprodukcyjnym widoczna jest znacząca przewaga kobiet (różnica nawet 50 tysięcy osób). Na piramidzie umieszczono siedem przycisków, po kliknięciu wyświetla się ramka z opisem. Numer jeden: Osoby w wieku 82 lata i starsze. Zmniejszająca się liczba najstarszych roczników wynika z przyczyn naturalnych (zgony). Numer dwa: Osoby w wieku 75-81 lat. Niewielka liczebność tych roczników wynika z dużej liczby zgonów i niewielkiej liczby urodzeń w okresie okupacji (niż wojenny). Numer trzy: Osoby w wieku 61-74 lata. Duża liczebność tych roczników jest wynikiem wyżu kompensacyjnego w latach 1946-1959. Był on spowodowany wzrostem liczby urodzeń spowodowanym dążeniem do zmniejszenia ubytku ludności podczas wojny – rekompensował straty wojenne. Numer cztery: Osoby w wieku 51-60 lat. Mała liczebność tych roczników oznacza niż demograficzny w latach 1960-1969 – echo niżu wojennego. Był on spowodowany wejściem w wiek rozrodczy mało licznego pokolenia ludności urodzonego podczas wojny. Numer pięć: Osoby w wieku 36-50 lat. Duża liczebność tych roczników związana jest z echem wyżu kompensacyjnego w latach 1970-1984. Był on spowodowany wejściem w wiek rozrodczy licznego pokolenia osób urodzonych podczas wyżu kompensacyjnego; jednakże przyrost ludności był już znacznie mniejszy, na co wpływała zmiana stylu życia na bardziej konsumpcyjny oraz kryzys gospodarczy. Numer sześć: Osoby w wieku 15-35 lat. Niewielka liczebność tych roczników związana jest z niżem demograficznym w latach 1985-2005. Był on spowodowany wejściem w wiek rozrodczy osób urodzonych w latach 60. XX wieku; ponadto zmiany społeczno-gospodarcze wynikające z procesu transformacji ustrojowej (duże bezrobocie, niepewny los) nakładające się na mało liczne pokolenie będące w wieku rozrodczym doprowadziły do ubytku naturalnego – po raz pierwszy miał on miejsce w 2002 roku. Numer siedem: Osoby w wieku 14 lat i młodsze. Od 2006 do 2011 roku miał miejsce opóźniony, bardzo niewielki przyrost liczby ludności, lecz trudno mówić w tej sytuacji o kolejnym wyżu demograficznym; wzrost ten był wynikiem wejścia w wiek rozrodczy osób urodzonych w latach 70. i w pierwszej połowie lat 80. XX w.; zarówno jego późne nadejście, jak i wartości przyrostu naturalnego w ostatnich latach oscylujące wokół zera są następstwem wymagającego rynku pracy – ciągła konieczność podnoszenia kwalifikacji, duża mobilność zawodowa i dyspozycyjność pracowników, zwiększenie znaczenia pracy kosztem wartości rodzinnych, chęć realizacji własnych planów, podróże oraz kariera naukowa i zawodowa powodują zwiększanie się średniego wieku zawierania małżeństw, upowszechnianie się modelu rodziny z jednym dzieckiem lub bez dziecka (w zamian za to – z psem lub kotem) oraz zwiększenie się liczby związków nieformalnych.
Piramida płci i wieku dla ludności Polski w 2020 r.
Źródło: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1MuhvYfm0o6H
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

3.2. Piramida ludności Polski i innych krajów europejskich

1
Rd6DK30Tf1YI2
Piramida płci i wieku ludności Polski w tysiąc dziewięćset sześćdziesiątym roku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 5 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. Piramida płci i wieku ludności Polski w tysiąc dziewięćset sześćdziesiątym roku przybiera kształt trójkąta o szerokiej podstawie. Oznacza to największy udział procentowy osób najmłodszych, przedziały osób do dziewiątego roku życia przybierają wartości około 4,5%. Następnie piramida zwęża się do około 2,5% dla osób w wieku 15‑19 lat, po czym rozszerza do około 3% dla osób od 25 do34 roku życia. Dalej następuje ponowne zwężenie do około 1,75% dla osób w wieku 40‑44 lat i kolejne rozszerzenie do poziomu nieco ponad 2% dla osób w wieku 45‑54 lat. Dla kolejnych grup wiekowych piramida systematycznie zwęża się, osiągając marginalne wartości dla najstarszych grup wiekowych. Na piramidzie przedstawiono również dysproporcje między udziałem danej płci w ogóle populacji. Dla osób do dwudziestego roku życia notuje się przewagę mężczyzn, wynoszącą średnio około 0,2%. Powyżej tej granicy wieku notuje się przewagę kobiet, wynoszącą średnio od 0,3% do 0,4%.
Piramida płci i wieku dla ludności Polski w 1960 r.
Źródło: Gromar.eu, dostępny w internecie: źródło danych: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1Khp6pasw8uJ
Piramida płci i wieku ludności Polski w tysiąc dziewięćset osiemdziesiątym roku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 5 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. Piramida płci i wieku ludności Polski w tysiąc dziewięćset osiemdziesiątym roku ma dość szeroką podstawę, wartości dla przedziału do czwartego roku życia wynoszą około 4,2%. Następnie maleją do poziomu około 3,2% dla grupy wiekowej 10‑14, po czym ponownie zwiększają się do poziomu około 4,5% dla grupy 20‑24. Dla kolejnych grup ponownie maleją, osiągając poziom około 2,3% dla grupy w wieku 35‑39. Do wieku 34 lat na piramidzie notowany jest większy udział mężczyzn niż kobiet w ogólnej populacji, średnio o około 0,2% dla każdego z przedziałów. Dalej następuje wzrost wartości udziału w populacji dla grupy 45‑49 do poziomu niespełna 3%, a dalej spadek do poziomu około 1,5% dla kobiet i 1,2% dla mężczyzn w wieku 60‑64. Następnie wzrosty o kilka dziesiątych procent, a dalej spadki do marginalnych wartości w najstarszych grupach. Od trzydziestego piątego roku życia notuje się większy udział kobiet w populacji, szczególnie w przedziale 55‑84, gdzie notowane wartości są większe średnio o około 0,5% niż wartości dla mężczyzn.
Piramida płci i wieku dla ludności Polski w 1980 r.
Źródło: Gromar.eu, dostępny w internecie: źródło danych: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.
RgHiaTtizjgOm
Piramida płci i wieku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 7 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. W Polsce w 2020 roku najwięcej było osób w wieku produkcyjnym od 20 do 64 roku życia z niewielką przewagą mężczyzn. W wieku poprodukcyjnym widoczna jest znacząca przewaga kobiet (różnica nawet 1%).
Piramida płci i wieku dla ludności Polski w 2000 r.
Źródło: Gromar.eu, dostępny w internecie: źródło danych: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.
RxMDyyGQ8Ie14
Piramida płci i wieku ludności Polski w dwa tysiące dwudziestym roku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 5 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. Piramida płci i wieku ludności Polski w dwa tysiące dwudziestym roku ma dość wąską podstawę, dla grup wiekowych do dwudziestego czwartego roku życia wartości przybierają około 2,3%. Następnie zaczynają wzrastać do poziomu około 4% dla kobiet i 4,3% dla mężczyzn w grupie wiekowej 35‑39. W dalszych latach spadają do poziomu około 3% dla przedziału 50‑54. Dalej wzrastają do około 3,8% dla kobiet i 3,5% dla mężczyzn z grupy wiekowej 60‑64. W kolejnych latach spadają do marginalnych wartości w najstarszych grupach wiekowych. Dla grup do czterdziestego dziewiątego roku życia notowane są większe wartości jeśli chodzi o udział mężczyzn, średnio o około 0,2%, największe różnice dla grup 30‑39, sięgające około 0,3%. W grupach wiekowych od pięćdziesiątego roku życia przewaga kobiet. Znaczne wartości od sześćdziesiątego do osiemdziesiątego dziewiątego roku przewaga wynosi średnio 0,5%.
Piramida płci i wieku dla ludności Polski w 2020 r.
Źródło: Gromar.eu, dostępny w internecie: źródło danych: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.
RLmMIF4sl8Wjw
Piramida płci i wieku ludności Polski przedstawiająca prognozę dla dwa tysiące czterdziestego roku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 5 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. Prognozowana piramida płci i wieku ludności Polski dla dwa tysiące czterdziestego roku ma dość wąską podstawę. Wartości u dołu sięgają niespełna dwóch procent. Następnie stopniowo piramida rozszerza się, do poziomu około 2,4% dla grupy 30‑34, po czym zwęża do poziomu około 2,2% dla grupy 35‑39. Następnie dynamicznie rozszerza się, do poziomu około 4% dla grupy 55‑59. W kolejnych latach stopniowe spadki aż do wartości w przedziale 0,1 do 0,2% w ostatnich dwóch grupach. Do pułapu pięćdziesiątego dziewiątego roku życia notowane są większe wartości ilości mężczyzn niż kobiet, średnio o około 0,2%. Następnie systematycznie zwiększa się udział kobiet, notowane są wartości średnio o 1% większe niż u mężczyzn w przedziale 80‑84. Nieco niższa przewaga w kolejnym przedziale, zmniejszająca się w następnych.
Prognozowana piramida płci i wieku dla ludności Polski w 2040 r.
Źródło: Gromar.eu, dostępny w internecie: źródło danych: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.

Należy zwrócić uwagę, iż jeszcze kilkadziesiąt lat temu kształt wykresu płci i wieku ludności Polski - pomijając wcięcia związane z II wojną światową - przypomniał rzeczywiście piramidę. Piramida ludności Polski z 2020 r. ma znacznie zwężoną podstawę i dość szeroki wierzchołek. Jeszcze węższa i dłuższa podstawa oraz znacznie szerszy wierzchołek są prognozowane na 2040 rok. Są one typowe dla społeczeństw starzejących się (często określanych też jako stare). Takimi piramidami ludności odznacza się zdecydowana większość państw europejskich. Społeczeństwa młode nie występują w Europie (można je spotkać w wielu krajach afrykańskich), natomiast do społeczeństw stabilnych (zastojowych) zalicza się m.in. ludność Kosowa czy Turcji.

R1WJPkXa1dYLa
Ilustracja przedstawia trzy kształty piramid wieku zależne od rodzaju społeczeństwa. Piramidy mają kolor jasnoniebieski. Na osi pionowej znajdującej się po lewej stronie ilustracji określono wiek od 0, przez 15 do 60 lat z wektorem w górę. Na osi poziomej oznaczono społeczeństwo młode, społeczeństwo stabilne (zastojowe) i społeczeństwo starzejące się (stare). Piramida dla społeczeństwa młodego ma kształt trójkąta z największą liczbą osób w wieku przedprodukcyjnym od 0 do 15 lat i najmniejszą liczbą osób w wieku poprodukcyjnym od 60 lat w górę. Piramida dla społeczeństwa stabilnego (zastojowego) ma kształt ściętej u dołu elipsy. Różnice między osobami w wieku przed- i produkcyjnym jest stosunkowo nieduża. A w porównaniu z trójkątną piramidą społeczeństwa młodego znacznie więcej jest w tym przypadku osób w wieku poprodukcyjnym. Piramida typowa dla społeczeństwa starzejącego się (starego) swoim kształtem przypomina żarówkę. Najmniej jest osób w wieku przedprodukcyjnym, a najwięcej w wieku produkcyjnym. Liczba osób w wieku poprodukcyjnym jest tu największa w porównaniu z poprzednimi rodzajami piramid.
Kształt piramid wieku zależny od rodzaju społeczeństwa
Źródło: Gromar.eu, licencja: CC BY-SA 3.0.
1
R1MkFyf3Y2LLj
Piramida płci i wieku ludności Europy w 2020 roku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 5 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. Piramida płci i wieku ludności Europy w 2020 roku prezentuje się następująco. Ludność w wieku od 0 do 29 lat mieści się w przedziale 2,5 do 3,2% z nieznaczną przewagą mężczyzn. Ludność w wieku od 30 do 64 lat mieści się w przedziale od 3,5 do 3,7% z minimalnymi różnicami między kobietami a mężczyznami.
Piramida płci i wieku ludności Europy w 2020 roku
Źródło: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.
RO7ge8xQ8wAlc
Piramida płci i wieku ludności Niemiec w 2020 roku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 5 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. Piramida płci i wieku ludności Niemiec w 2020 roku prezentuje się następująco. Ludność w wieku od 0 do 29 lat mieści się w przedziale 2,2 do 3,2% z nieznaczną przewagą mężczyzn. Ludność w wieku od 30 do 49 lat mieści się w przedziale od 3 do 3,6% z nieznaczną przewagą mężczyzn. Ludność w wieku od 50 do 59 lat stanowi największy procent ludności od 4 do 4.2% z minimalnymi różnicami między kobietami a mężczyznami. Ludność w wieku 60 lat i więcej stopniowo maleje.
Piramida płci i wieku ludności Niemiec w 2020 roku
Źródło: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.
RCUJXaCfTSsgL
Piramida płci i wieku ludności Włoch w 2020 roku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 5 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. Piramida płci i wieku ludności Włoch w 2020 roku prezentuje się następująco. Znacznie bardziej przypomina swym kształtem żarówkę z równomiernym wzrostem od postawy piramidy (ludność w wieku od 0 do 39 lat mieści się w przedziale 1,8 do 3% z nieznaczną przewagą mężczyzn. Ludność w wieku od 30 do 49 lat mieści się w przedziale od 3 do 3,6% z nieznaczną przewagą mężczyzn. Ludność w wieku od 45 do 59 lat stanowi największy procent ludności (od 4,1 do 4,3% z minimalnymi różnicami między kobietami a mężczyznami z przewagą kobiet). Ludność w wieku 60 lat i więcej wraz z wiekiem stopniowo maleje. Od połowy do szczytu piramidy ma ona kształt zbliżony do trójkąta.
Piramida płci i wieku ludności Włoch w 2020 roku
Źródło: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1XYjvqRmDMND
Piramida płci i wieku ludności Szwecji w 2020 roku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 5 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. Piramida płci i wieku ludności Szwecji w 2020 roku prezentuje się następująco. Ludność od 0 do 74 lat mieści się w przedziale od 2,8 do 3,5% z minimalną przewagą mężczyzn nad kobietami. Najwięcej jest osób w wieku produkcyjnym od 25 do 34 lat (3,4 do 3,6%). Ludność w wieku od 75 lat i więcej wraz z wiekiem stopniowo maleje. Od 2/3 do szczytu piramidy ma ona kształt zbliżony do trójkąta.
Piramida płci i wieku ludności Szwecji w 2020 roku
Źródło: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.
RlDxZgO9Il8Rn
Piramida płci i wieku ludności Turcji w 2020 roku jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 5 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. Piramida płci i wieku ludności Turcji w 2020 roku prezentuje się następująco. Ludność od 0 do 39 lat mieści się w przedziale od 3,8 do 4,2% z minimalną przewagą mężczyzn nad kobietami. Stanowi ona najwięcej osób w wieku przed- i produkcyjnym. Ludność w wieku od 40 lat i więcej wraz z wiekiem stopniowo maleje, mając od tego miejsca kształt zbliżony do trójkąta.
Piramida płci i wieku ludności Turcji w 2020 roku
Źródło: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.
Praca domowa

Korzystając z danych BDL GUS, pobierz dane dotyczące piramidy płci i wieku ludności w gminie, w której mieszkasz. Stwórz wykres podobny do tych, które widziałeś w niniejszym temacie i dokonaj jego analizy.

R1NGeiN7Dah8q
Źródło: GroMar sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Pokaż podpowiedź#15537cwhite

Podsumowanie

  • Piramida płci i wieku ludności to wykres słupkowy, który przedstawia liczbę ludności w określonym wieku i w podziale na mężczyzn i kobiet.

  • Po lewej stronie piramidy ludności przedstawia się dane dla mężczyzn, a po prawej – dla kobiet.

  • Na osi pionowej przedstawia się grupy wiekowe (najczęściej pięcioletnie) lub pojedyncze roczniki; oś może być umieszczona z prawej, z lewej lub w środkowej części wykresu. Natomiast na osi poziomej przedstawia się liczebność osób w poszczególnych grupach wiekowych lub ich procentowy udział w populacji ogółem; oś umieszczona jest zwykle w dolnej części wykresu.

  • Społeczeństwo polskie - podobnie jak społeczeństwo europejskie - starzeje się, co przejawia się w zwiększaniu się odsetka osób w wieku poprodukcyjnym (wierzchołka piramidy) kosztem pozostałych grup wiekowych: osób w wieku produkcyjnym i osób w wieku przedprodukcyjnym (podstawy piramidy).

Słownik

lekarz geriatra
lekarz geriatra

lekarz zajmujący się profilaktyką, diagnostyką i leczeniem chorób charakterystycznych dla ludzi w wieku podeszłym i starczym

niż demograficzny
niż demograficzny

zjawisko okresowego zmniejszania się liczby urodzeń wśród populacji osób, a tym samym niższych udziałów grupy wieku dzieci

struktura ludności
struktura ludności

podział ludności według określonych kryteriów, np. wieku, płci, zatrudnienia, wykształcenia itp.

wyż demograficzny
wyż demograficzny

zjawisko okresowego zwiększania się liczby urodzeń, a tym samym wyższych udziałów grupy wieku dzieci

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wybierz poprawne dokończenie zdania.

RmwC2tksLiOf51
Wybierz poprawne dokończenie zdania Ty - jako uczeń szkoły podstawowej - znajdujesz się w grupie osób w wieku przedprodukcyjnym/produkcyjnym/poprodukcyjnym, która stanowi około 60%/20%/10% ludności Polski.
Źródło: GroMar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 2

Wybierz stwierdzenia zawierające poprawne informacje.

R1Ba5EBW9mhLK1
Wybierz zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. W Polsce żyje więcej kobiet niż mężczyzn., 2. Ludność Polski, podobnie jak ludność Europy, jest określana jako społeczeństwo starzejące się., 3. Średnia długość trwania życia w Polsce od kilkunastu lat jest na stałym, wyrównanym poziomie., 4. Rozszerzona podstawa piramidy ludności świadczy o zwiększonym udziale osób starszych w ogólnej liczbie ludności danego kraju., 5. Na obecny kształt piramidy płci i wieku ludności Polski miała wpływ II wojna światowa.
Źródło: GroMar sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 3

Po przeanalizowaniu poniższych wykresów uzupełnij zdania podanymi wyrazami i wyrażeniami.

R1OeVSTmaawOR
Piramida płci i wieku ludności jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 8 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. Przedstawiona piramida płci i wieku ma kształt trójkąta.
Piramida płci i wieku ludności A
Źródło: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.
ReSbdey7meWxc
Piramida płci i wieku ludności jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 8 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. Przedstawiona piramida płci i wieku ma kształt zbliżony do elipsy – delikatnie mniejszy u podstawy przy ludności w wieku przedprodukcyjnym, nieco szerszy przy ludności w wieku produkcyjnym i stopniowo się zwężający w wieku poprodukcyjnym.
Piramida płci i wieku ludności B
Źródło: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.
R14mPNoG5E2gh
Źródło: GroMar sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Po przeanalizowaniu opisów alternatywnych do wykresów i uzupełnieniu wiedzy z dostępnych źródeł uzupełnij zdania podanymi wyrazami i wyrażeniami.

R1OeVSTmaawOR
Piramida płci i wieku ludności jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 8 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. Przedstawiona piramida płci i wieku ma kształt trójkąta.
Piramida płci i wieku ludności A
Źródło: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.
ReSbdey7meWxc
Piramida płci i wieku ludności jest rozrysowana na siatce. Dolna pozioma oś oznacza liczbę ludności w procentach, od 0 w centralnym punkcie rośnie co 1% w lewą i prawą stronę do 8 procent. Oś pionowa oznaczona po prawej stronie określa grupy wiekowe: 0‑4, 5‑9, 10‑14, 15‑19, 20‑24, 25‑29, 30‑34, 35‑39, 40‑44, 45‑49, 50‑54, 55‑59, 60‑64, 65‑69, 70‑74, 75‑79, 80‑84, 85‑89, 90‑94, 95‑99, 100+. Piramida ma dwa kolory. Po lewej stronie wartości oznaczone są kolorem niebieskim dane mężczyzn, a po prawej – żółtym dane dla kobiet. Kolorem ciemnożółtym i ciemnoniebieskim oznaczone są różnice w danych dotyczących płci. Dolną część piramidy (oznaczającą najmłodsze grupy wiekowe) określa się jako podstawę, a górną (oznaczającą grupy najstarsze) - wierzchołek. Przedstawiona piramida płci i wieku ma kształt zbliżony do elipsy – delikatnie mniejszy u podstawy przy ludności w wieku przedprodukcyjnym, nieco szerszy przy ludności w wieku produkcyjnym i stopniowo się zwężający w wieku poprodukcyjnym.
Piramida płci i wieku ludności B
Źródło: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1DdFOBTskeHZ
Kształt piramidy charakterystycznej dla większości krajów Europy przedstawia piramida 1. mały, 2. A, 3. przedprodukcyjnym, 4. produkcyjnym, 5. maleje, 6. poprodukcyjnym, 7. bardzo liczne, 8. wzrasta, 9. wąską, 10. mało liczne, 11. rozszerzonym, 12. węższym, 13. szerszą, 14. młode, 15. duży, 16. B, 17. starzejące się. Charakteryzuje się ona 1. mały, 2. A, 3. przedprodukcyjnym, 4. produkcyjnym, 5. maleje, 6. poprodukcyjnym, 7. bardzo liczne, 8. wzrasta, 9. wąską, 10. mało liczne, 11. rozszerzonym, 12. węższym, 13. szerszą, 14. młode, 15. duży, 16. B, 17. starzejące się podstawą i 1. mały, 2. A, 3. przedprodukcyjnym, 4. produkcyjnym, 5. maleje, 6. poprodukcyjnym, 7. bardzo liczne, 8. wzrasta, 9. wąską, 10. mało liczne, 11. rozszerzonym, 12. węższym, 13. szerszą, 14. młode, 15. duży, 16. B, 17. starzejące się wierzchołkiem. Oznacza to, że w Europie występuje 1. mały, 2. A, 3. przedprodukcyjnym, 4. produkcyjnym, 5. maleje, 6. poprodukcyjnym, 7. bardzo liczne, 8. wzrasta, 9. wąską, 10. mało liczne, 11. rozszerzonym, 12. węższym, 13. szerszą, 14. młode, 15. duży, 16. B, 17. starzejące się odsetek dzieci i młodzieży, a liczba osób starszych 1. mały, 2. A, 3. przedprodukcyjnym, 4. produkcyjnym, 5. maleje, 6. poprodukcyjnym, 7. bardzo liczne, 8. wzrasta, 9. wąską, 10. mało liczne, 11. rozszerzonym, 12. węższym, 13. szerszą, 14. młode, 15. duży, 16. B, 17. starzejące się. Taki typ społeczeństwa określa się jako 1. mały, 2. A, 3. przedprodukcyjnym, 4. produkcyjnym, 5. maleje, 6. poprodukcyjnym, 7. bardzo liczne, 8. wzrasta, 9. wąską, 10. mało liczne, 11. rozszerzonym, 12. węższym, 13. szerszą, 14. młode, 15. duży, 16. B, 17. starzejące się. Za kilkanaście i kilkadziesiąt lat mało liczne młode grupy wiekowe będą w wieku 1. mały, 2. A, 3. przedprodukcyjnym, 4. produkcyjnym, 5. maleje, 6. poprodukcyjnym, 7. bardzo liczne, 8. wzrasta, 9. wąską, 10. mało liczne, 11. rozszerzonym, 12. węższym, 13. szerszą, 14. młode, 15. duży, 16. B, 17. starzejące się i będą musiały utrzymywać 1. mały, 2. A, 3. przedprodukcyjnym, 4. produkcyjnym, 5. maleje, 6. poprodukcyjnym, 7. bardzo liczne, 8. wzrasta, 9. wąską, 10. mało liczne, 11. rozszerzonym, 12. węższym, 13. szerszą, 14. młode, 15. duży, 16. B, 17. starzejące się roczniki starsze. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu piramida ludności Europy odznaczała się 1. mały, 2. A, 3. przedprodukcyjnym, 4. produkcyjnym, 5. maleje, 6. poprodukcyjnym, 7. bardzo liczne, 8. wzrasta, 9. wąską, 10. mało liczne, 11. rozszerzonym, 12. węższym, 13. szerszą, 14. młode, 15. duży, 16. B, 17. starzejące się podstawą i 1. mały, 2. A, 3. przedprodukcyjnym, 4. produkcyjnym, 5. maleje, 6. poprodukcyjnym, 7. bardzo liczne, 8. wzrasta, 9. wąską, 10. mało liczne, 11. rozszerzonym, 12. węższym, 13. szerszą, 14. młode, 15. duży, 16. B, 17. starzejące się wierzchołkiem, zatem przypominała bardziej piramidę 1. mały, 2. A, 3. przedprodukcyjnym, 4. produkcyjnym, 5. maleje, 6. poprodukcyjnym, 7. bardzo liczne, 8. wzrasta, 9. wąską, 10. mało liczne, 11. rozszerzonym, 12. węższym, 13. szerszą, 14. młode, 15. duży, 16. B, 17. starzejące się. Ludność w wieku 1. mały, 2. A, 3. przedprodukcyjnym, 4. produkcyjnym, 5. maleje, 6. poprodukcyjnym, 7. bardzo liczne, 8. wzrasta, 9. wąską, 10. mało liczne, 11. rozszerzonym, 12. węższym, 13. szerszą, 14. młode, 15. duży, 16. B, 17. starzejące się stanowiła znacznie większy odsetek niż obecnie, a ludność w wieku 1. mały, 2. A, 3. przedprodukcyjnym, 4. produkcyjnym, 5. maleje, 6. poprodukcyjnym, 7. bardzo liczne, 8. wzrasta, 9. wąską, 10. mało liczne, 11. rozszerzonym, 12. węższym, 13. szerszą, 14. młode, 15. duży, 16. B, 17. starzejące się - znacznie mniejszy.
Źródło: GroMar sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 4

Przeanalizuj poniższą piramidę ludności, a następnie oceń poprawność poniższych stwierdzeń.

RLrH3oxq7gl7C
Piramida wieku i płci ludności Polski w 2020r.
Piramida wieku i płci ludności Polski w 2020r.
Źródło: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1PvusmNERWjR
Łączenie par. . 1. W Polsce rodzi się więcej dziewczynek niż chłopców. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. 2. Przewaga liczby kobiet nad liczbą mężczyzn w Polsce występuje w grupie wiekowej poniżej 50. roku życia.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. 3. Osoby urodzone około 10 lat po II wojnie światowej są pokoleniem rodziców osób, którzy obecnie są wieku około 40 lat i pokoleniem dziadków osób, którzy mają obecnie kilkanaście lat. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. 4. Osoby w wieku 40-44 lata są urodzone w okresie powojennego wyżu demograficznego.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. 5. Osoby w wieku 50-54 są pokoleniem dzieci pokolenia niżu demograficznego czasów okupacji.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. 6. Osoby w wieku 15-19 lat urodzone były w okresie niżu demograficznego.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. 7. W Polsce żyje około 0,6 mln mężczyzn w przedziale wiekowym 75-79 lat.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. 8. Łącznie liczba osób w wieku 30-34 lata nie przekracza 3 mln.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Źródło: GroMar sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4

Korzystając z informacji zawartych w e‑materiale, oceń poprawność poniższych zdań.

R1e7Ftc2KYujl
21
Ćwiczenie 5

Na podstawie poniższych piramid płci i wieku wybierz poprawne dokończenie zdania.

R1d1AWZv3u4JO
Ilustracja
Źródło: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY 3.0.
R4eFIuRFcTCug
Ilustracja
Źródło: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.
RKQF9pgP1rlTG
Prognozowaną piramidę ludności Polski dla 2040 przedstawiono na rysunku A/B, ponieważ występuje na niej przewaga liczby kobiet nad liczbą mężczyzn w starszych grupach wiekowych/ wyraźnie zaznaczają się wyże i niże demograficzne odsetek dzieci i młodzieży jest większy niż odsetek osób starszych/ odsetek osób starszych jest większy niż odsetek dzieci i młodzieży
Źródło: GroMar sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Korzystając z informacji zawartych w e‑materiale, opisz niżej prognozy dotyczące płci i wieku ludności Polski w 2040 r.

R1EaYXVWlEnQe
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Pokaż podpowiedź
Pokaż odpowiedź
2
Ćwiczenie 6

Uzupełnij ciąg przyczynowo‑skutkowy.

R1E90bSWYepN2
Źródło: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY 3.0.

A. mniejszy odsetek osób młodych

B. wzrost długości trwania życia

C. większe wydatki na emerytury, konieczność otwierania nowych domów opieki

D. mała liczba urodzeń

E. większa dbałość o zdrowie, wyższy poziom opieki medycznej

F. chęć realizowania swoich planów zawodowych, opóźnienie decyzji o posiadaniu dziecka

G. konieczność zwolnienia części nauczycieli, zamknięcie niektórych szkół

Korzystając z informacji zawartych w e‑materiale, wskaż trzy przyczyny starzenia się społeczeństw Europy i Polski.

R3L15X62NcsDF
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
3
Ćwiczenie 7

Na poniższym wykresie przedstawiono zmiany średniej długości trwania życia w Polsce w latach 1960–2019. Zapisz trzy wnioski wynikające z analizy tego wykresu.

RnJOGW0cQTEUP
Źródło: Bank Światowy
Źródło: Bank Światowy
Źródło: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.

Korzystając z informacji zawartych w e‑materiale, podaj trzy wnioski płynące ze zmian w średniej długości trwania życia w Polsce w latach 1960‑2019.

R1YCLn2IyFiEp
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 8

Przeanalizuj poniższe piramidy płci i wieku ludności, a następnie wypisz trzy różnice między nimi.

Rjpx1iZkJDffB
Ilustracja
Źródło: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1Rmkq7wJkgCF
Ilustracja
Źródło: https://www.populationpyramid.net/, licencja: CC BY 3.0.

Korzystając z informacji zawartych w e‑materiale, opisz trzy różnice pomiędzy strukturą społeczeństwa Polski w 2020 roku, w podziale na wieś i miasto.

RnpPsQcXknXf2
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Bibliografia

Luchter B., Wrona J., (2018), Podstawy geografii społeczno‑ekonomicznej świata, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.

Bank Danych Lokalnych, GUS.

Notatnik

R1YcGF4Xa2Hzh
(Uzupełnij).
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.