Po przeczytaniu przytoczonego przepisu z Konstytucji RP wykonaj krótki test dotyczący tego fragmentu.

Władza sądownicza

R1GfrdUowMvjk

Posąg Temidy Źródło: Kiki1196, Posąg Temidy, licencja: CC 0.

Władza sądownicza

Sądy powszechne

Rozstrzygają one między innymi sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego, prawa pracy, a także wszystkie inne, z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów.

Sądy wojskowe

Sądy te rozpatrują przede wszystkim sprawy dotyczące przestępstw lub wykroczeń popełnionych przez żołnierzy w służbie czynnej.

Sądy administracyjne

Ich zadaniem jest przede wszystkim kontrolowanie działalności organów administracji publicznej, zarówno rządowej, jak i samorządowej. Kontrola ta dotyczy między innymi decyzji administracyjnych, postanowień wydanych w postępowaniu administracyjnym czy skarg na bezczynność organów administracji.

Sąd Najwyższy

Zadaniem Sądu Najwyższego jest sprawowanie nadzoru nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania. Odbywa się to w dwóch podstawowych formach:

• rozpoznawanie środków odwoławczych od orzeczeń sądowych;

• podejmowanie uchwał rozstrzygających problemy prawne, które budzą wątpliwości lub rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych i wojskowych.

Do kompetencji Sądu Najwyższego należy także orzekanie o ważności wyborów i referendów oraz opiniowanie projektów ustaw i innych aktów prawnych.

Trybunał Konstytucyjny

Do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego należy przede wszystkim kontrola zgodności obowiązujących w Polsce źródeł prawa z Konstytucją (ustaw, umów międzynarodowych, rozporządzeń). Idea kontroli konstytucyjności prawa opiera się na założeniu, że jest ono systemem hierarchicznym, czyli że akty prawne niższego rzędu nie mogą zawierać przepisów sprzecznych z tymi, które zawarto w aktach wyższego rzędu. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego są ostateczne. Akt niezgodny z Konstytucją przestaje obowiązywać albo w momencie ogłoszenia orzeczenia, albo w terminie określonym przez Trybunał.

Zgodnie z Konstytucją RP, każdy czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, może wnieść skargę konstytucyjną dotyczącą zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na którego mocy sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach, prawach lub obowiązkach.

Do zadań Trybunału Konstytucyjnego należy też:

• orzekanie w sprawach zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych;

• rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między centralnymi konstytucyjnymi organami państwa;

Trybunał Stanu

We współczesnych demokracjach odpowiedzialność konstytucyjna jest, obok politycznej, najważniejszą formą odpowiedzialności władzy wykonawczej. Jest to odpowiedzialność za naruszenie prawa, inicjowana przez parlament, ale ponoszona przed organem władzy sądowniczej. W Polsce jest nim Trybunał Stanu.

Odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą między innymi:

• Prezydent RP – za naruszenie Konstytucji, ustawy lub za popełnienie przestępstwa;

• Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady Ministrów - za naruszenie Konstytucji lub ustaw, a także za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem;

• posłowie i senatorowie – za naruszenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego oraz nabywania tego majątku.

Podsumowanie

Zapamiętaj:

• na podstawie art. 10 ust. 2 Konstytucji RP władzę sądowniczą w Polsce sprawują sądy i trybunały;

• władza sądownicza jest odrębna i niezależna od organów władzy ustawodawczej i wykonawczej;

• wymiar sprawiedliwości w Polsce sprawują: Sąd Najwyższy, sądy powszechne, administracyjne oraz wojskowe;

• Trybunał Konstytucyjny i Trybunał Stanu orzekają wyłącznie w sprawach wymienionych w Konstytucji RP.

Karol wystąpił o zgodę na rozpoczęcie działalności gospodarczej do właściwego urzędu. Otrzymał decyzję odmowną. Złożone przez niego odwołanie zostało też rozpatrzone negatywnie. Karol postanowił wnieść do sądu skargę na decyzję o odmowie wydania pozwolenia na rozpoczęcie działalności gospodarczej.