R1WggMCbLTHjR
Zdjęcie przedstawia wnętrze opery w Rio de Janeiro w Brazylii. Jest to widok ze sceny na widownię. W centralnej części znajdują się trzy rzędy siedzeń. W górnej części są trzy balkony z kolejnymi rzędami siedzeń. Po prawej i lewej stronie są loże oddzielone od siebie niewielką ścianką. Są usytuowane podobnie jak siedzenia na trzech kondygnacjach. Zdjęcie ma złotawą barwę.

Styl, gatunek, forma

Wnętrze opery w Rio de Janeiro [czytaj: rijo de żanejro], Brazylia, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Wnętrze opery w Rio de Janeiro, Fotografia, licencja: CC BY 3.0.

Wprowadzenie

Trzy terminy styl‑gatunek‑forma mogą odnosić się nie tylko do muzyki. W nich tak samo możemy doszukiwać się podobieństw i różnic w takich dziedzinach jak: malarstwo, sztuki wizualne, architektura, nawet moda czy literatura. Trzeba pamiętać, że każdy z tych terminów nie raz jest ze sobą połączony i tworzy eklektyczne dzieło, warte zapamiętania.

Termin - styl - może być kojarzony głównie z modą czy sztuką użytkową, zmienną i aktualizowaną w czasie rzeczywistym. Jeśli będziemy chcieli opowiedzieć o stylu muzycznym należałoby prześledzić wielowiekowe dzieje historii muzyki, przypatrując się szczegółom, które zmieniały jej bieg. Idąc za myślą Małgorzaty Kowalskiej - autorki książki ABC historii muzyki - należy zauważyć, że sama:

Małgorzata Kowalska
Małgorzata Kowalska ABC historii muzyki

Muzyka XX wieku jawi się jako mozaika stylów, kierunków, technik komponowania, wreszcie różnorodność indywidualnych cech poszczególnych twórców.

cyt1 Źródło: Małgorzata Kowalska, ABC historii muzyki, Kraków 2001.

Zastanawiając się nad definicją gatunku muzycznego najprostszą próbą odpowiedzi na to pytanie jest zrównoważony sposób jej klasyfikowania, pozwalający odróżnić jeden typ muzyki od drugiego.

Forma muzyczna stanowi spośród tych trzech wymienionych terminów najłatwiejszą definicję, gdyż stanowi...

Encyklopedia PWN
Encyklopedia PWN Forma muzyczna

jeden z głównych terminów w teorii muzyki i w praktyce muzycznej.

cyt2 Źródło: Encyklopedia PWN, Forma muzyczna, dostępny w internecie: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/forma-muzyczna;3901930.html [dostęp 13.12.2021].

Materiałem uzupełniającym dla dzieci starszych oraz młodzieży szkół średnich może być w bogate treści, najobszerniejsze studium muzykologiczne pt. Formy muzyczne, w którym autorzy Józef Chomiński i Krystyna Wilkowska‑Chomińska dokładnie opisują przykłady twórczości poszczególnych kompozytorów.

Z pojęciem formy muzycznej spotyka się każdy, kto poznawał świadomie treść piosenki czy grał pierwsze utwory na instrumencie. Przykłady można znaleźć w podręcznikach do przedmiotu muzyka każdego stopnia kształcenia, czego przykładem może być jedna ze stron z książki do klasy szóstej Grażyny Kilbach i Moniki Gromek pt. Lekcja muzyki, omawiająca przykład ronda jako formy muzyki.

R1D6WSjVwzMu0
Materiał przedstawia partyturę utworu „Na okrągło”. Autorem słów jest Arleta Niciewicz‑Tarach, muzyka została napisana przez Monikę Gromek oraz Michała Józwiaka. Utwór jest napisany w metrum cztery czwarte, w tonacji C‑dur. Wszystkie dźwięki znajdują się w obrębie oktaw małej oraz razkreślnej i są zapisane w kluczu wiolinowym. W pierwszych czterech taktach utworu, czyli dwóch pierwszych linijkach zapisano refren utworu. W pierwszym takcie na pierwszą miarę zapisane są dwie ósemki g. Na miarę drugą śpiewane są ósemki e oraz c, dalej, na miarę trzecią dwie ósemki a, natomiast na miarę czwartą ósemki g oraz f. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz F‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie drugim na miarę pierwszą śpiewane są dwie ósemki: e oraz f, dalej na miarę drugą e i c, natomiast na miary trzecią i czwartą ćwierćnuty d. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz G‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W trzecim takcie na pierwszą miarę wykonywane są dwie ósemki g. Na miarę drugą śpiewane są ósemki e oraz c, dalej, na miarę trzecią dwie ósemki a, natomiast na miarę czwartą ósemki g oraz f. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz F‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie czwartym na pierwszą miarę śpiewane są ósemki e oraz c, na miarę drugą ósemki d oraz h, a na miary trzecią oraz czwartą ćwierćnuty c. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwszą miarę, G‑dur na miarę drugą oraz ponownie C‑dur na miary trzecią oraz czwartą. Pod koniec taktu czwartego zapisano koniec repetycji. W linijkach trzeciej oraz czwartej, czyli w taktach od piątego do dwunastego zapisano pierwszą zwrotkę utworu. W takcie piątym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta h, na miarę drugą ósemki h oraz c, a na miary trzecią oraz czwartą dwie ćwierćnuty d. W takcie grany jest akord G‑dur. Takt szósty jest dokładnie taki sam, jak piąty: ćwierćnuta h na pierwszą miarę, ósemki h i c na miarę drugą, dwie ćwierćnuty d na miary trzecią oraz czwartą oraz akord G‑dur grany w całym takcie. W takcie siódmym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę e, dalej na miarę drugą ósemki e oraz f, a na miary trzecią i czwartą dwie ćwierćnuty g. W takcie grany jest akord C‑dur. W takcie ósmym na pierwsze dwie miary śpiewana jest półnuta a, a następnie na miary trzecią oraz czwartą półnuta g. Na pierwsze dwie miary grany jest akord F‑dur z c w basie (czyli w drugim przewrocie), a w reszcie taktu akord C‑dur. W takcie dziewiątym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta h, na miarę drugą ósemki h oraz c, a na miary trzecią oraz czwartą dwie ćwierćnuty d. W takcie grany jest akord G‑dur. W dziesiątym takcie na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta c, dalej na miarę drugą ósemki c oraz d, a na miary trzecią oraz czwartą dwie ćwierćnuty e. W takcie grany jest akord a‑moll. W jedenastym takcie na pierwszą miarę wykonywana jest ćwierćnuta f, następne na miarę drugą dwie ósemki: g oraz f, na miarę trzecią ćwierćnuta e, natomiast na czwartą miarę ósemki d oraz c. W takcie grane są akordy: d‑moll na pierwsze dwie miary oraz D‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W ostatnim takcie pierwszej zwrotki, czyli dwunastym, na pierwsze dwie miary zapisano półnutę d, a na miary trzecią oraz czwartą półnutę g. W takcie grany jest akord G‑dur. W linijkach piątej oraz szóstej, czyli taktach od trzynastego do szesnastego zapisano refren utworu. W trzynastym takcie zaznaczono początek repetycji; na pierwszą miarę zapisane są dwie ósemki g. Na miarę drugą śpiewane są ósemki e oraz c, dalej, na miarę trzecią dwie ósemki a, natomiast na miarę czwartą ósemki g oraz f. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz F‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie czternastym na miarę pierwszą śpiewane są dwie ósemki: e oraz f, dalej na miarę drugą e i c, natomiast na miary trzecią i czwartą ćwierćnuty d. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz G‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W piętnastym takcie na pierwszą miarę wykonywane są dwie ósemki g. Na miarę drugą śpiewane są ósemki e oraz c, dalej, na miarę trzecią dwie ósemki a, natomiast na miarę czwartą ósemki g oraz f. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz F‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie szesnastym na pierwszą miarę śpiewane są ósemki e oraz c, na miarę drugą ósemki d oraz h, a na miary trzecią oraz czwartą ćwierćnuty c. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwszą miarę, G‑dur na miarę drugą oraz ponownie C‑dur na miary trzecią oraz czwartą. Pod koniec taktu szesnastego zapisano koniec repetycji. W ostatniej, siódmej linijce na pierwszej stronie oraz w linijce pierwszej na stronie drugiej, czyli w taktach od siedemnastego do dwudziestego czwartego zapisano drugą zwrotkę utworu. W takcie siedemnastym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta g, na miarę drugą dwie ósemki g, natomiast na miary trzecią oraz czwartą dwie ćwierćnuty: odpowiednio a oraz g. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary, F‑dur na miarę trzecią oraz C‑dur na czwartą miarę. W takcie osiemnastym na pierwszą miarę wykonywana jest ćwierćnuta e, na miarę drugą dwie ósemki e, natomiast na miary trzecią oraz czwartą dwie ćwierćnuty: najpierw f, a na koniec e. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary, F‑dur na miarę trzecią oraz C‑dur na czwartą miarę. W dziewiętnastym takcie na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę c, na miarę drugą ósemki h oraz c, natomiast na miary trzecią i czwartą dwie ćwierćnuty: odpowiednio d oraz e. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz d‑moll na miary trzecią i czwartą. Takt dwudziesty rozpoczyna się od ćwierćnuty f na pierwszą miarę, na miarę drugą śpiewane są ósemki e oraz d, a na miarę trzecią zapisano półnutę e. W takcie grane są akordy: G‑dur na pierwsze dwie miary oraz C‑dur na miary trzecią oraz czwartą.
Piosenka „Na okrągło” muz. M. Gromek, M. Jóźwiak, sł. A. Nickiewicz‑Tarach. Przykład formy muzycznej – ronda przedstawiona w zapisie nutowym wraz z akordami do gry np. na gitarze, ilustracja powstała na podstawie: M. Gromek, G. Kilbach, „Lekcja muzyki”, podręcznik do muzyki dla klasy szóstej szkoły podstawowej, wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2019, s. 20 - 21, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Monika Gromek, Grażyna Kilbach, Piosenka „Na okrągło” muz. M. Gromek, M. Jóźwiak, sł. A. Nickiewicz-Tarach. Przykład formy muzycznej – ronda przedstawiona w zapisie nutowym wraz z akordami do gry np. na gitarze, s. 20–21, dostępny w internecie: https://flipbook.nowaera.pl/dokumenty/Flipbook/Muzyka-lekcja-muzyki[PD][kl_6][pr_2019]/index.html#p=22 [dostęp 19.01.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RSyqjGp3Uy6ED
Materiał przedstawia partyturę utworu „Na okrągło”. Autorem słów jest Arleta Niciewicz‑Tarach, muzyka została napisana przez Monikę Gromek oraz Michała Józwiaka. Utwór jest napisany w metrum cztery czwarte, w tonacji C‑dur. Wszystkie dźwięki znajdują się w obrębie oktaw małej oraz razkreślnej i są zapisane w kluczu wiolinowym. W takcie dwudziestym pierwszym na miarę pierwszą śpiewana jest ćwierćnuta f, na miarę drugą ósemki g oraz a, na miarę trzecią ćwierćnuta g, a na miarę czwartą ćwierćnuta e. W takcie grane są akordy: F‑dur na pierwsze dwie miary oraz C‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie dwudziestym drugim na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta d, na miarę drugą ósemki d oraz f, na miarę trzecią ćwierćnuta e, a na czwartą miarę ćwierćnuta c. W takcie grane są akordy: G‑dur na pierwszą miarę, E‑dur z gis w basie (pierwszy przewrót) na miarę drugą oraz a‑moll na miary trzecią oraz czwartą. W takcie dwudziestym trzecim na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta a, na miarę drugą ósemki h oraz c, na miarę trzecią ćwierćnuta g, a na czwartą miarę ćwierćnuta c. W takcie grane są akordy: F‑dur na pierwsze dwie miary oraz C‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W ostatnim takcie drugiej zwrotki, czyli dwudziestym czwartym, na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta a, na miarę drugą ósemki c oraz h, a na miary trzecią oraz czwartą półnuta c. W takcie grane są akordy: d‑moll na pierwszą miarę, G‑dur na miarę drugą oraz C‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W linijkach drugiej oraz trzeciej na drugiej stronie, czyli w taktach od dwudziestego piątego do dwudziestego ósmego zapisano refren utworu. W dwudziestym piątym takcie na początku zapisano początek repetycji. Na pierwszą miarę śpiewane są dwie ósemki g, na miarę drugą są ósemki e oraz c, dalej, na miarę trzecią dwie ósemki a, natomiast na miarę czwartą ósemki g oraz f. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz F‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie dwudziestym szóstym na miarę pierwszą śpiewane są dwie ósemki: e oraz f, dalej na miarę drugą e i c, natomiast na miary trzecią i czwartą ćwierćnuty d. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz G‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W dwudziestym siódmym takcie na pierwszą miarę wykonywane są dwie ósemki g. Na miarę drugą śpiewane są ósemki e oraz c, dalej, na miarę trzecią dwie ósemki a, natomiast na miarę czwartą ósemki g oraz f. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz F‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie dwudziestym ósmym na pierwszą miarę śpiewane są ósemki e oraz c, na miarę drugą ósemki d oraz h, a na miary trzecią oraz czwartą ćwierćnuty c. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwszą miarę, G‑dur na miarę drugą oraz ponownie C‑dur na miary trzecią oraz czwartą. Pod koniec taktu dwudziestego ósmego zapisano koniec repetycji. W linijkach czwartej oraz piątej na drugiej stronie, czyli w taktach od dwudziestego dziewiątego do trzydziestego szóstego zapisano trzecią zwrotkę utworu. W takcie dwudziestym dziewiątym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta d, na miarę drugą dwie ósemki d, na trzecią miarę ćwierćnuta e, a na miarę czwartą ćwierćnuta d. W takcie grane są akordy: d‑moll na pierwsze dwie miary oraz G‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie trzydziestym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta c, na miarę drugą ćwierćnuta g, a na miary trzecią oraz czwartą zapisano półnutę g. W takcie grany jest akord C‑dur. W trzydziestym pierwszym takcie na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta f, na miarę drugą dwie ósemki f, na miarę trzecią ćwierćnuta g, a na miarę czwartą ćwierćnuta f. W takcie grane są akordy: d‑moll na pierwsze dwie miary oraz G‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W trzydziestym drugim takcie na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę e, na miarę drugą ćwierćnutę a, natomiast na miary trzecią oraz czwartą półnutę a. W takcie grany jest akord a‑moll. W takcie trzydziestym trzecim na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta g, na miarę drugą ósemki a oraz h, na miarę trzecią ćwierćnuta c, a na czwartą miarę ćwierćnuta g. W takcie grane są akordy: na pierwsze dwie miary e‑moll, na miary trzecią oraz czwartą a‑moll z septymą małą. W takcie trzydziestym czwartym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta a, na miarę drugą ćwierćnuta f, a na miary trzecią oraz czwartą półnuta g. W takcie grane są akordy: F‑dur na pierwsze dwie miary oraz C‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W trzydziestym piątym takcie na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta c, na miarę drugą ósemki d oraz e, na trzecią miarę ćwierćnuta f, a na miarę czwartą ćwierćnuta e. W takcie grany jest akord d‑moll. W ostatnim takcie trzeciej zwrotki, czyli w trzydziestym szóstym, na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta d, na miarę drugą ćwierćnuta g, a na miary trzecią oraz czwartą półnuta c. W takcie grane są akordy: G‑dur na pierwsze dwie miary oraz C‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W linijkach szóstej oraz siódmej na drugiej stronie, czyli w taktach od trzydziestego siódmego do czterdziestego zapisano refren utworu. W trzydziestym siódmym takcie zapisano początek repetycji. Na pierwszą miarę śpiewane są dwie ósemki g. Na miarę drugą wykonywane są ósemki e oraz c, dalej, na miarę trzecią dwie ósemki a, natomiast na miarę czwartą ósemki g oraz f. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz F‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie trzydziestym ósmym na miarę pierwszą śpiewane są dwie ósemki: e oraz f, dalej na miarę drugą e i c, natomiast na miary trzecią i czwartą ćwierćnuty d. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz G‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W trzydziestym dziewiątym takcie na pierwszą miarę wykonywane są dwie ósemki g. Na miarę drugą śpiewane są ósemki e oraz c, dalej, na miarę trzecią dwie ósemki a, natomiast na miarę czwartą ósemki g oraz f. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz F‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie czterdziestym na pierwszą miarę śpiewane są ósemki e oraz c, na miarę drugą ósemki d oraz h, a na miary trzecią oraz czwartą ćwierćnuty c. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwszą miarę, G‑dur na miarę drugą oraz ponownie C‑dur na miary trzecią oraz czwartą. Pod koniec taktu czterdziestego zapisano koniec repetycji.
Piosenka „Na okrągło” muz. M. Gromek, M. Jóźwiak, sł. A. Nickiewicz‑Tarach. Przykład formy muzycznej – ronda przedstawiona w zapisie nutowym wraz z akordami do gry np. na gitarze, ilustracja powstała na podstawie: M. Gromek, G. Kilbach, „Lekcja muzyki”, podręcznik do muzyki dla klasy szóstej szkoły podstawowej, wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2019, s. 20 - 21, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Monika Gromek, Grażyna Kilbach, Piosenka „Na okrągło” muz. M. Gromek, M. Jóźwiak, sł. A. Nickiewicz-Tarach. Przykład formy muzycznej – ronda przedstawiona w zapisie nutowym wraz z akordami do gry np. na gitarze, s. 20–21, ilustracja, dostępny w internecie: https://flipbook.nowaera.pl/dokumenty/Flipbook/Muzyka-lekcja-muzyki[PD][kl_6][pr_2019]/index.html#p=22 [dostęp 19.01.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Wszystkie wyżej wymienione terminy łączą się ze sobą i są spójne, a czasami nawet traktowane wymiennie.

Nauczysz się

  • rozróżniać pojęcia styl, gatunek, forma na podstawie przykładów muzycznych;

  • rozpoznawać przedstawienia operowe i baletowe;

  • przypisywać tytuły dzieł muzycznych do danej epoki;

  • zwracać uwagę na przemiany, jakie zachodzą w dziedzinie muzyki.

Jak rozróżnić pojęcia: styl, gatunek, forma w muzyce?

Internetowy serwis edukacji muzycznej Muzykoteka Szkolna podaje różne sposoby i kategorie podziału muzyki ze względu na jej przeznaczenie, formę czy właśnie gatunek lub styl. Ile osób zapytanych o to, w jaki sposób by ją podzielili - usłyszelibyśmy tyle różnych odpowiedzi.

Nawet jeśli w praktyce dość często używa się zamiennie wszystkich trzech terminów, to jednak gatunki muzyczne trzeba odróżnić od form muzycznych, gdyż ta ostatnia dość często posiada z góry nałożone schematy budowy, widoczne przy komponowaniu muzyki.

Forma w muzyce

W definicji trochę można porównać do upieczonego ciasta, które musi mieć kolor, zapach, smak, określona konsystencję i przeznaczenie. Z muzyczną formą jest bardzo podobnie:

muzykotekaszkona.pl
muzykotekaszkona.pl Forma muzyczna

to nie tylko typ kompozycji, ale również muzyczne odzwierciedlenie idei, treści, wszystkiego, co muzyka wyraża.

cyt_forma_w_muzyce Źródło: muzykotekaszkolna.pl, Forma muzyczna, dostępny w internecie: https://muzykotekaszkolna.pl/wiedza/gatunki/forma-muzyczna/ [dostęp 19.01.2023].

Mówiąc o formie muzycznej musimy mieć na uwadze jej niepowtarzalną strukturę dźwiękową, czyli z czego jest zbudowana.

Do najbardziej rozpowszechnianych form w muzyce należy zaliczyć:

Chorał, pieśni, suita, sonata, allegro sonatowe, symfonia, wariacja, rondo, kantata, opera, msza. Formy można podzielić ze względu na skład wykonawczy to jest: na wokalne i instrumentalne lub też mieszane (wokalno‑instrumentalne). Inną formą podziału są zasady budowy utworów - wtedy dzielimy na: cykliczne i jednoczęściowe. Jeszcze trudniejszym wydaje się podział utworów ze względu na rodzaj fakturę, która może być polifoniczna lub homofoniczna.

Więcej informacji na temat form muzycznych można znaleźć w materiale Formy Muzyczne - A, AB, ABA, który jest dostępny pod adresem: https://zpe.gov.pl/a/formy-muzyczne–a-ab-aba/D1CwPtOSB [dostęp: 19.01.2023].

Popularny Marsz turecki z Sonaty A‑dur Wolfganga Amadeusza Mozart [czytaj: mocarta] to najbardziej znana forma ronda w muzyce.

Rzd29AGMKqv5O
Utwór pod tytułem „Marsz Turecki” z XI Sonaty Fortepianowej, cz. III autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta [czytaj: wolfganga amadeusza mocarta] w wykonaniu Pianisty z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Utwór trwający 3 minuty oraz 42 sekundy. Kompozycja jest przeznaczona na fortepian solo, a jej tytuł nawiązuje do tureckich kapel wojskowych z tamtego okresu. Utwór jest wykonywany w szybkim tempie i ma pełny emocji charakter, zmieniający się między częściami: pierwsze są sentymentalne, kolejne weselsze, ale wszystkie są bardzo żywe.
Wolfgang Amadeusz Mozart [czytaj: mocart], „Marsz turecki” z Sonaty fortepianowej A‑dur, wykonanie: Pianista z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, AMFN, CC BY 3.0
Źródło: AMFN, Wolfgang Amadeusz Mozart, „Marsz turecki” z Sonaty fortepianowej A-dur, licencja: CC BY 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PZcAZJYOW

Wolfgang Amadeusz Mozart [czytaj: mocart], „Marsz turecki” z Sonaty fortepianowej A‑dur, wykonanie: Pianista z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, AMFN, CC BY 3.0
Źródło: AMFN, Wolfgang Amadeusz Mozart, „Marsz turecki” z Sonaty fortepianowej A-dur, licencja: CC BY 3.0.

Utwór pod tytułem „Marsz Turecki” z XI Sonaty Fortepianowej, cz. III autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta [czytaj: wolfganga amadeusza mocarta] w wykonaniu Pianisty z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Utwór trwający 3 minuty oraz 42 sekundy. Kompozycja jest przeznaczona na fortepian solo, a jej tytuł nawiązuje do tureckich kapel wojskowych z tamtego okresu. Utwór jest wykonywany w szybkim tempie i ma pełny emocji charakter, zmieniający się między częściami: pierwsze są sentymentalne, kolejne weselsze, ale wszystkie są bardzo żywe.

Często przy omawianiu formy muzycznej można posłużyć się graficznymi umownymi znakami, które przybliżą nam elementy charakterystyczne.

Dalej na przykładzie formy ronda sprawdźmy jak układają i nazywają się poszczególne części.

Żółta gwiazdką oznaczone są refreny (bo są zazwyczaj takie same - np. dotyczy to formy wielu piosenek), zaś kupletami nazwane są części zmienne (mówiąc prościej w piosence są to zwrotki - tutaj zaznaczone w różnymi figurami). Coda w muzyce oznacza zakończenie, a nazwa pochodzi z języka włoskiego i oznacza ogonek.

R13LQ1CLC358G
Ilustracja przedstawia zapis formalnej budowy ronda w muzyce. Składa się on z różnych figur geometrycznych, ułożonych w jednym rzędzie, a nad tymi figurami znajdują się nazwy. Pierwsza figura to sześcioramienna gwiazda, a nad nią napis: refren. Następnie koło, a nad nim napis: kuplet 1. Następnie sześcioramienna gwiazda oznaczająca refren. Następnie pięciokąt oznaczający kuplet 2. Następnie znów refren. Po nim prostokąt oznaczający kuplet 3. Następnie znów refren. Ostatnia jest pięcioramienna gwiazda, a nad nią napis: coda.
Zapis formalnej budowy ronda w muzyce, grafika przerysowana na podstawie: z‑przymruzeniem‑ucha.blogspot.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Zapis formalnej budowy ronda w muzyce, ilustracja, dostępny w internecie: http://z-przymruzeniem-ucha.blogspot.com/2015/01/muzyczna-architektura.html [dostęp 19.01.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Gatunek muzyczny

Bardziej skomplikowany wydaje się jednak wytłumaczenie terminu gatunku muzycznego, gdyż jak niektóre współczesne źródła podają, gdyż liczba rekordów w tym zakresie przekroczyła już 1000. Mówiąc o gatunku muzyki będziemy mieli na myśli jej rozróżnianie – jednego typu od drugiego.

muzykotekaszkolna.pl
muzykotekaszkolna.pl Gatunki muzyczne

Istnieją różne sposoby i kategorie podziału na gatunki. Jego podstawą może być funkcja muzyki (np. muzyka religijna, filmowa, taneczna), zastosowane środki wykonawcze, czyli instrument lub zespół instrumentów/głosów, na jaki została przeznaczona (np. instrumentalna, wokalna, elektroakustyczna ale też fortepianowa, skrzypcowa itp.

cyt3 Źródło: muzykotekaszkolna.pl, Gatunki muzyczne, dostępny w internecie: https://muzykotekaszkolna.pl/wiedza/gatunki/gatunki-muzyczne/ [dostęp 19.01.2023].

W taki sposób zostało wyjaśnione pojęcie gatunku we wspomnianym powyżej już serwisie edukacji muzycznej Muzykoteka Szkolna.

muzykotekaszkolna.pl
muzykotekaszkolna.pl Gatunki muzyczne

Gatunki muzyki dzieli się według wielu różnych kategorii:

  1. Ze względu na rodzaj i zakres użytych środków (obsady) – muzyka instrumentalna, wokalno‑instrumentalna, chóralna, wokalna, orkiestrowa, kameralna, elektroakustyczna, elektroniczna.

  2. Ze względu na jej przeznaczenie wyróżnia się np. muzykę filmową, sceniczną (teatralną, baletową, operową, operetkową).

  3. Ze względu na ilość użytych instrumentów i głosów wokalnych stosuje się podział na muzykę solistyczną (gdy gra solista) i zespołową (gdy bierze w niej udział więcej niż jeden wykonawca), w tym kameralną (od dwóch muzyków) i symfoniczną (z udziałem orkiestry symfonicznej).

  4. Ze względu na społeczne warunki uprawiania tej muzyki: kościelna, ludowa, dworska, miejska itp.

  5. Ze względu na uwarunkowania geograficzne i kulturowe: europejska, amerykańska itp.

  6. Ze względu na styl i technikę dźwiękową: renesansowa, barokowa, jazzowa, popowa, hip‑hopowa, heavy-metalowa [czytaj: hewi metalowa], punkowa [czytaj: pankowa] itd.

  7. Ze względu na jej cel: artystyczna (zwana też „klasyczną”, „poważną”, zapisywana i przekazywana za pomocą nut), popularna (przeznaczona dla masowych odbiorców, przekazywana za pomocą środków masowego przekazu - radia, telewizji), tradycyjna („ludowa”, „etniczna”, przekazywana drogą ustną).

cyt3 Źródło: muzykotekaszkolna.pl, Gatunki muzyczne, dostępny w internecie: https://muzykotekaszkolna.pl/wiedza/gatunki/gatunki-muzyczne/ [dostęp 19.01.2023].

Utworem łączącym co najmniej kilka gatunków muzyki jest przykład twórczości jednego z ciekawszych, współczesnych polskich zespołów muzycznych.

Polecenie 1

Wysłuchajmy utworu Do Ciebie Kasiuniu zespołu o nazwie Kapela ze Wsi Warszawa.

R10bWZVQLkxc2
Utwór pod tytułem „Do Ciebie Kasiuniu” autorstwa zespołu Kapela ze Wsi Warszawa. Fragment trwający 38 sekund. Kompozycja jest wokalno‑instrumentalna wykonywana przez głos żeński oraz zespół muzyczny: skrzypce, trąbkę, oraz instrumenty ludowe. Utwór ma lekki charakter.
Kapela ze Wsi Warszawa, „Do Ciebie Kasiuniu” (fragment), online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Kapela ze Wsi Warszawa, „Do Ciebie Kasiuniu” (fragment), licencja: CC BY 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PZcAZJYOW

Kapela ze Wsi Warszawa, „Do Ciebie Kasiuniu” (fragment), online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Kapela ze Wsi Warszawa, „Do Ciebie Kasiuniu” (fragment), licencja: CC BY 3.0.

Utwór pod tytułem „Do Ciebie Kasiuniu” autorstwa zespołu Kapela ze Wsi Warszawa. Fragment trwający 38 sekund. Kompozycja jest wokalno‑instrumentalna wykonywana przez głos żeński oraz zespół muzyczny: skrzypce, trąbkę, oraz instrumenty ludowe. Utwór ma lekki charakter.

W swoich brzmieniach utwór odwołuje się do dźwięki dalekiego wschodu, muzyki ludowej, instrumentów dla naszej kultur dość odległych brzmieniowo, a jednak z wplecioną w to polską pieśnią ludową Do ciebie Kasiuniu.

Znaczenie pojęcia stylu w muzyce

Styl ubierania się, stylistyka języka, a obecnie słowo „stylizacja” w dziedzinie ubioru, mody sposobu bycia robią zawrotna karierę. Często pojęcie stylu nadal funkcjonuje w codziennym życiu, ale nie zawsze już tak jednoznacznie kojarzone tylko z muzyką.

Jak na wstępie powiedziane było, że oba terminy gatunek i styl często traktowane są zamiennie. Dzisiejsze czasy wskazują na najpopularniejsze style muzyczne, do których zaliczyć należy:

  • muzykę rockową [czytaj rokową];

  • pop;

  • disco [czytaj: disko];

  • techno;

  • rap;

  • reggae [czytaj regge];

  • muzykę elektroniczną;

  • country [czytaj: kantry] i muzykę folkową.

Styl muzyczny wyróżniają charakterystyczne cechy: melodii i rytmu utworu, nastrój muzyki oraz sposób jej komponowania i wykonywania.

R12fnVoQqh2xn
Zdjęcie przedstawia Taco Hemingway'a [czytaj: tako hemingłeja]. Młody mężczyzna stoi na scenie, oświetlony reflektorem. Ręce trzyma za sobą, a kolano prawej nogi ma uniesione do góry. Ma na sobie dżinsy i białą koszulkę z długim rękawem. Na głowie ma czapkę z daszkiem. Ma niewielki zarost, patrzy przed siebie. Tło jest czarne.
Taco Hemingway [czytaj: tako hemingłej] z duetu Taconafide [czytaj: takonafide] w czasie koncertu w Warszawie w ramach trasy Ekodiesel Tour [czytaj: ekodizel tur] promującej debiutancki album Soma 0,5 mg, wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0, fotograf: Itokyl
Źródło: Itokyl, Taco Hemingway z duetu Taconafide w czasie koncertu w Warszawie w ramach trasy Ekodiesel Tour promującej debiutancki album Soma 0,5 mg, fotografia, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Taconafide-2018-04-21-0026_(cropped).jpg [dostęp 23.01.2023], licencja: CC BY-SA 4.0.

Z pewnością poniższe utwory nie będą stanowiły problemu z przyporządkowaniem ich do określonego stylu muzycznego.

R13ZfJ2YglHYx
Utwór pod tytułem „Bonanza” autorstwa Johnny’ego Casha [czytaj: dżonego kesza] w jego wykonaniu wraz z zespołem. Fragment trwający 38 sekund. Kompozycja jest wokalno‑instrumentalna, wykonywana przez głos męski oraz zespół muzyczny: gitarę elektryczną, kontrabas, chór oraz perkusję. Utwór jest wykonywany w dość szybkim tempie i ma bardzo dynamiczne brzmienie z charakterystycznym dla muzyki country oraz wykonawcy prostym rytmem. Tekst jest śpiewany w języku angielskim.
Johnny Cash [czytaj: dżony kesz], „Bonanza” (fragment), online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Johnny Cash, Raymond Evans, Jay Livingston, Bonanza, licencja: CC BY 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PZcAZJYOW

Johnny Cash [czytaj: dżony kesz], „Bonanza” (fragment), online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Johnny Cash, Raymond Evans, Jay Livingston, Bonanza, licencja: CC BY 3.0.

Utwór pod tytułem „Bonanza” autorstwa Johnny’ego Casha [czytaj: dżonego kesza] w jego wykonaniu wraz z zespołem. Fragment trwający 38 sekund. Kompozycja jest wokalno‑instrumentalna, wykonywana przez głos męski oraz zespół muzyczny: gitarę elektryczną, kontrabas, chór oraz perkusję. Utwór jest wykonywany w dość szybkim tempie i ma bardzo dynamiczne brzmienie z charakterystycznym dla muzyki country oraz wykonawcy prostym rytmem. Tekst jest śpiewany w języku angielskim.

R1c4QLCIvQMiY
Utwór pod tytułem „Is this love” [czytaj: is tys lof] autorstwa Boba Marleya [czytaj: boba marleja] w jego wykonaniu wraz z zespołem The Wailers [czytaj: łelers]. Fragment trwający 35 sekund. Kompozycja jest wokalno‑instrumentalna, wykonywana przez głos męski oraz zespół muzyczny: gitarę elektryczną, gitarę basową, syntezator oraz perkusję oraz dodatkowe instrumenty perkusyjne. Utwór jest wykonywany w niespiesznym tempie i ma bardzo lekki, rytmiczny charakter, z brzmieniem typowym dla muzyki reggae [czytaj: regge]. Tekst jest śpiewany w języku angielskim.
Bob Marley & The Wailers [czytaj: bob marlej i de łelers], „Is this love” [czytaj: is tys lof] (fragment), online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: The Wailers, Bob Marley, Bob Marley, „Is this love” (fragment), licencja: CC BY 3.0.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PZcAZJYOW

Bob Marley & The Wailers [czytaj: bob marlej i de łelers], „Is this love” [czytaj: is tys lof] (fragment), online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: The Wailers, Bob Marley, Bob Marley, „Is this love” (fragment), licencja: CC BY 3.0.

Utwór pod tytułem „Is this love” [czytaj: is tys lof] autorstwa Boba Marleya [czytaj: boba marleja] w jego wykonaniu wraz z zespołem The Wailers [czytaj: łelers]. Fragment trwający 35 sekund. Kompozycja jest wokalno‑instrumentalna, wykonywana przez głos męski oraz zespół muzyczny: gitarę elektryczną, gitarę basową, syntezator oraz perkusję oraz dodatkowe instrumenty perkusyjne. Utwór jest wykonywany w niespiesznym tempie i ma bardzo lekki, rytmiczny charakter, z brzmieniem typowym dla muzyki reggae [czytaj: regge]. Tekst jest śpiewany w języku angielskim.

Dobieranie odpowiednich słów określających te trzy pojęcia bierze się z ogólnej erudycji, wiedzy z zakresu aktualnych wydarzeń muzycznych oraz znajomości historii muzyki. Rozpoznawanie stylu muzycznego czy formy lub też gatunku przyjdzie nam z łatwością poprzez aktywne uczestniczenie w koncertach, audycjach muzycznych, a także poprzez dobrą literaturę muzyczną.

RSG2z4scrHgNX
Ilustracja przedstawia okładkę książki. Na czarnym tle znajduje się tytuł: Teoria muzyki dla bystrzaków, wydanie czwarte. Nad tytułem znajduje się napis: w prostocie tkwi siła. Pod tytułem, po lewej stronie znajduje się okrągłe pole, a w nim zilustrowano kolorowe nuty. Po prawej znajduje się różowe, okrągłe pole, na którym znajduje się tekst: „Poznaj elementy składowe muzyki. Zrozum muzykę, którą grasz, komponujesz lub analizujesz. Posłuchaj online dołączonych nagrań”. W prawym dolnym rogu, na żółtym tle znajdują się nazwiska autorów: Michael Pilhofer [czytaj: majkel pilhofer] oraz Molly Day [czytaj: moli dej].
Przykład współczesnej literatury wprowadzającej w zagadnienia związane z podstawami muzyki - M. Pilhofer, H. Day [czytaj: dej], Teoria muzyki dla bystrzaków, Wydawnictwo Septem, dlabystrzakow.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Holly Day, Michael Pilhofer, Przykład współczesnej literatury wprowadzającej w zagadnienia związane z podstawami muzyki - M. Pilhofer, H. Day, Teoria muzyki dla bystrzaków, Wydawnictwo Septem, ilustracja, dostępny w internecie: https://dlabystrzakow.pl/pobierz-fragment/temub4/pdf [dostęp 23.01.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Połączeniem wszystkich omawianych powyżej pojęć: stylu, gatunku i formy jest przykład baletu, którego szczegółowy znajdziemy poniżej.

O najsłynniejszych baletach

Kiedy mówimy balet widzimy od razu kroki tancerzy, lekko ubrane baletmistrzynie i subtelność ruchów dopracowanych do perfekcji i zgranych z muzyką. Zanim ten fakt zapadnie w naszą pamięć niech krótka historia baletu zapisana na wielu kartach przypomni nam najważniejsze fakty.

Od najdawniejszych czasów muzyka i taniec są ze sobą związane. W historii muzyki zauważymy zwłaszcza w okresie baroku za sprawą francuskiego władcy Ludwika XIV (1643 – 1715) zmianę myślenia o balecie nie tylko, jako o tańcu, lecz – jak sam władca powiadał - elementu wychowania moralnego ludzi, który powinien budzić szacunek dla potęgi państwa. Majestatyczność spektakli na dworze królewskim, wypełnione przepychem i pochwałami dla osoby króla rozpoczęły proces krystalizowania formy. Już w 1661 roku Król Słońce (tak nazywano Ludwika XIV) założył Królewską Akademię Tańca. Ta niestety niewiele się przyczyniła do rozwoju sztuki tanecznej, za to większe zasługi położył jej baletmistrz Pierre Beauchamp [czytaj pier buszą], który opracował między innymi pięć podstawowych pozycji nóg.

W okresie klasycyzmu balet przeszedł prawdziwą reformę za sprawą francuskiego tancerza i choreografa Jean‑Georges Noverre’a [czytaj: żana‑żorża nowerre], dzięki któremu, zamiast wstawek wokalnych i recytacji, pojawia się więcej tańca i pantomimyPantomimapantomimy.

Czasy romantyzmu otwierają dwa nazwiska: Petipy i Czajkowskiego. Powstają takie dzieła jak: Dziadek do orzechów, Jezioro Łabędzie czy Śpiąca Królewna.

Ale czy na tym kończą się czasy świetności baletu? Zobaczmy to w filmie.

R15flVudHzZCH
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „O najsłynniejszych baletach i pozycjach baletowych”.
O najsłynniejszych baletach i pozycjach baletowych - film, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, O najsłynniejszych baletach i pozycjach baletowych - film, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 2

Który z przedstawionych baletów w filmie zapadł Ci w pamięci najbardziej i dlaczego? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RHGrPsMSPdZAO
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3

Wymień tytuły i autorów dzieł baletowych, które zapamiętałeś z filmu? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1PAcuVqvceH2
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 4

Odpowiedz na pytanie: Taniec wieszczki cukrowej, Taniec hiszpański, Taniec arabski - to wymienione tylko niektóre części jakiego baletu?

R5hwozEOsWhJA
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

O najsłynniejszych operach

Opera to dzieło wyjątkowe. Nawet, jeśli w dzisiejszych czasach zastąpiono je wieloma multimedialnymi namiastkami. Jedni jej w ogóle nie dostrzegają, inni bez niej nie potrafią żyć. Czasami jest lekarstwem na całe zło. Znaleźć w niej można odpowiedź na wiele dręczących nas pytań. Często w jej fabule można przejrzeć się jak w lustrze i znaleźć swoje życie. Warunek jest jeden: trzeba znać librettoLibrettolibretto, ale może nie do końca. Zwroty akcji, punkty kulminacyjne lub nagłe zawieszenie w próżni otoczonej dźwiękiem wśród misternie przygotowanej scenografii, jest w stanie oczarować każdego, kto chociaż raz odwiedził gmach opery.

Postrzegana i tłumaczona, jako sceniczne dzieło muzyczne wokalno‑instrumentalne, w którym muzyka współdziała z akcją dramatyczną (libretto) stanowi przykład syntezy sztuk. W niej muszą współgrać równocześnie: słowo, muzyka, plastyka, ruch, gest oraz gra aktorska, podzielona na akty i sceny. Podobnie jak balet, wywodzi się z włoskich renesansowych maskarad karnawałowych, które przerodziły się w widowiska dramatyczne.

Rozróżnić możemy kilka rodzajów oper i są nimi:

Kliknij na wybraną zakładkę, aby zapoznać się z informacją dodatkową.

R1XfShvoozvS0
Seria poważna., Buffa komiczna., Semiseria poważna, ale z elementami komicznymi., Balladowa inaczej śpiewogra., Wodewilowa lekki muzyczny utwór sceniczny o cechach farsy, ze śpiewami, tańcami i pantomimą., Operetka jako dzieło operowe o tematyce rozrywkowej.
Źródło: Mała Encyklopedia Muzyki, 1968, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Zawarte poniżej w filmie przykłady wybranych przedstawień operowych należy zapamiętać jako top listę osiągnięć w tej dziedzinie muzyki.

R1IDKGEjsW96S
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „O najsłynniejszych operach”.
O najsłynniejszych operach - film, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, O najsłynniejszych operach - film, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 5

W której z wymienionych w filmie oper można usłyszeć słynną Habanerę? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

Rc9w0hliB502B
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 6

Gdzie znajdziemy opisy i treść libretta ulubionej opery? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1dlyzvwZKqpM
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 7

Verdi [czytaj: werdi], Mozart [czytaj: mocart], Puccini [czytaj: puczini], Wagner. Do wskazanych nazwisk dopisz tytuł przynajmniej jednej opery. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RIutpyMSGBeRm
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

O najsłynniejszych operetkach i musicalach [czytaj: mjuzikalach]

Jak rozpoznanie baletu od opery nie powinno przysporzyć większego kłopotu, tak już znalezienie dokładnych różnic pomiędzy wszystkimi poznanymi już formami może być wyzwaniem. Zatem czymże jest musical [czytaj: mjuzikal]? I co go wiąże z operetką, operą lub baletem?

To na pewno rodzaj formy teatralnej, w której największy nacisk położony jest na dialogi mówione bądź śpiewane. Mocną stroną musicalu jest taniec, który wykonywany jest zarówno przez solistów, jak i chór i muzyka. W musicalu [czytaj: mjuzikalu] trudniej już znaleźć utwory napisane w konwencji operowych arii, więcej jest za to muzyki popularnej, autentycznej i różnorodnych stylów śpiewania z krzykiem włącznie.

Sprawdźmy, gdzie te dwa gatunki muzyki - operetka i musical [czytaj: mjuzikal] - znalazły swoje miejsce w historii? Poniższy film przybliży nam również muzykę i obrazy z najsłynniejszych dzieł.

R1FK03L1eP2hy
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „O najsłynniejszych operetkach i musicalach”.
O najsłynniejszych operetkach i musicalach - film, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, O najsłynniejszych operetkach i musicalach - film, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 8

Zapisz tytuł musicalu [czytaj: mjuzikalu] zaprezentowanego w filmie, który szczególnie zapadł Ci w pamięci. Uzasadnij swój wybór.

R151VmUCwrdwv
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 9

Dokonaj porównania wybranego przez siebie musicalu [czytaj: mjuzikalu] i operetki.

Rphag5IG3bahh
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 10

W którym musicalu [czytaj: mjuzikalu] można śledzić losy biednego mleczarza Tewiego. Czy potrafisz zaśpiewać lub zanucić jego ulubiony fragment? Nazwę musicalu [czytaj: mjuzikalu] zapisz poniżej.

RwA1EWUoC3Mmd
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Podsumowanie

Zwieńczeniem każdego dzieła jest jego finał. W operze, balecie, musicalu [czytaj: mjuzikalu] czy beztroskiej zazwyczaj operetce zderzają się tematy błahe i poważne problemy. Sztuką kompozytorskiego ujęcia jest ubranie myśli w szczególną oprawę, czyli nadanie temu swoistej formy tak, by pozostała w zmysłach słuchacza a zawsze. Zdarza się, że nie pamiętamy tytułu, ale przemawia do nas zawsze muzyka. Wymienione fragmenty w powyższych filmach i treści tam zawarte są zaledwie osobliwym wyborem spośród wielu dzieł. Style, gatunki i forma – chociaż terminologicznie „działają” wymiennie są sposobem zachęty do pojmowania po coraz bogatszą paletę muzycznych dzieł. Może się okazać, że jedynie nowoczesna technologia dzieli je, od tych dawnych inscenizacji znanych tylko z literatury, a tematyka wciąż pozostaje ta sama, niezmieniona od wieków. Dobro i zło, smutek i radość, miłość i zazdrość. Jak długo świat, będzie światem, tak w muzycznej bajce zwanej operą czy musicalem [czytaj: mjuzikalem], zawsze znajdziemy lustrzane odbicie każdej z towarzyszących temu emocji.

Ćwiczenia

R1RTMiFr0qWZ01
Ćwiczenie 1
Dopasuj tytuł utworu do gatunku muzycznego Jacques Offenbach [czytaj: żak offenbach], Orfeusz w piekle Możliwe odpowiedzi: 1. Balet, 2. Operetka, 3. Rondo Wolfgang Amadeusz Mozart [czytaj: mocart], „Marsz turecki” z Sonaty fortepianowej A-dur Możliwe odpowiedzi: 1. Balet, 2. Operetka, 3. Rondo Siergiej Prokofjew, Romeo i Julia Możliwe odpowiedzi: 1. Balet, 2. Operetka, 3. Rondo
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1LNpa0DFxRa92
Ćwiczenie 1
Dopasuj ścieżkę dźwiękową do formy. Możliwe odpowiedzi: 1. Rondo 2. Balet, 3. Operetka. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RDkpgVw20v9tt2
Ćwiczenie 2
Uzupełnij poniższy tekst wyrazami w odpowiedniej formie.

Wyrazy do wyboru: taniec, musical, śpiewanie,, chór, europejski Tu uzupełnij to przedstawienie teatralne lub film, złożone z partii mówionych, Tu uzupełnij solowych (songi) i zespołowych (duety, tercety, Tu uzupełnij) i Tu uzupełnij, zwykle w formie dwuaktowej. Musical [czytaj: mjuzikal] jest gatunkiem pokrewnym Tu uzupełnij operetce.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3

Określ, co łączy Ryszarda Wagnera z Teatrem Operowym w Bayreuth [czytaj: bajrojt].

R1Tor5LvFBL64
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 3

Ułóż układankę, a następnie określ jaki budynek się na nich znajduje i jaką pełni funkcję.

Rose5nhc2AXQG
Ułóż układankę.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RZAxFFJJlTdQM
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R37TX0TOzEFlJ
Ćwiczenie 4
Dopasuj tytuł utworu do autora. Harnasie Możliwe odpowiedzi: 1. Piotr Czajkowski, 2. Karol Szymanowski, 3. Siergiej Prokofiev Taniec Śnieżynek z baletu Dziadek do Orzechów Możliwe odpowiedzi: 1. Piotr Czajkowski, 2. Karol Szymanowski, 3. Siergiej Prokofiev Taniec Rycerzy z baletu Romeo i Julia Możliwe odpowiedzi: 1. Piotr Czajkowski, 2. Karol Szymanowski, 3. Siergiej Prokofiev
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R7ofAWSdzanuw2
Ćwiczenie 4
Dopasuj tytuł dzieła do muzyki. Możliwe odpowiedzi: 1. Taniec Rycerzy z baletu Romeo i Julia Siergieja Prokofjewa, 2. Singin' in the Rain [czytaj: singin in de rejn] z musicalu [czytaj:mjuzikalu]„Deszczowa Piosenka”, 3. Taniec Śnieżynek z baletu Dziadek do Orzechów Piotra Czajkowskiego, 4. Harnasie Karola Szymanowskiego
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RYFyW6UYaRHUJ2
Ćwiczenie 5
Wskaż błędne wpisy. Możliwe odpowiedzi: 1. Piotr Czajkowski - Śpiąca królewna, 2. Siergiej Prokofiev - Pietruszka, 3. Igor Strawiński - Piotruś i wilk
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 6

Które z wymienionych dzieł są baletem?

R38Ucld9dLZOx
Wybierz prawidłowe odpowiedzi. Możliwe odpowiedzi: 1. „Dziadek do orzechów”, 2. „Jezioro Łabędzie”, 3. „Śpiąca Królewna”, 4. „Walkiria”
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 6

Znajdź wskazane wyrazy w wykreślance.

R1MlP3cCt3N7F
Znajdź wskazane wyrazy w wykreślance.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1LNP5Y4OAUP72
Ćwiczenie 7
Uzupełnij tekst. Opera Straszny dwór to dzieło Tu uzupełnij. Balet Jezioro łabędzie to dzieło Tu uzupełnij. Franz Suppé [czytaj: franc zupe], Johann Strauss [czytaj: johan sztrałs] (młodszy) to twórcy Tu uzupełnij. Skrzypek na dachu, Dźwięki Muzyki i Deszczowa piosenka to tytuły Tu uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 8

Który rodzaj opery należy do gatunku „poważna”?

Rt0oTRE2eClUZ
Wybierz właściwą odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. Seria, 2. Buffa, 3. Operetka
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 8

Podaj tytuł wybranego musicalu [czytaj: mjuzikalu] z filmu. Opisz, co Ci się w nim najbardziej podobało? Zwróć uwagę na muzykę i pozostałe elementy tego dzieła.

RleYi6hutb1f1
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Słownik pojęć

Aria
Aria

[z języka włoskiego: aria]; pieśń solowa z akompaniamentem orkiestry, składająca się zwykle z dwóch części, na przykład w operze lub innej wielkiej formie instrumentalno‑wokalnej: w oratorium, operetce, kantacie.

Balet
Balet

[z języka włoskiego: balletto, zdrobnienie od balio = taniec];

  1. utwór muzyczno‑sceniczny, w którym treść, tak zwane libretto , wyrażona jest za pośrednictwem tańców solowych i zbiorowych oraz gestykulacji tanecznej wykonawców w oparciu o tło muzyczne orkiestry (...);

  2. scena tańców zbiorowych (scena baletowa) w operze, operetce;

  3. zespół taneczny biorący udział w balecie lub scenach baletowych.

Libretto
Libretto

[z języka włoskiego: książeczka] scenariusz do baletu; librecista — autor libretta.

  1. tekst słowny utworu muzyczno‑scenicznego, na przykład opery, operetki, oratorium; libretto powinno uwzględniać wokalno‑muzyczne wymagania utworu, dając kompozytorowi możność wykorzystania jego odcinków do tworzenia arii, recytatywów, duetów, ustępów chóralnych i tak dalej.

Musical [czytaj: mjuzikal]
Musical [czytaj: mjuzikal]

przedstawienie teatralne lub film, złożone z partii mówionych, śpiewanych solowych (songi) i zespołowych  (duety, tercety, chóry)  i tanecznych, zwykle w formie dwuaktowej. Musical [czytaj: mjuzikal] jest gatunkiem pokrewnym europejskiej operetce.

Opera
Opera

utwór dramatyczno‑muzyczny, w którym całe libretto jest śpiewane; w skład opery wchodzą śpiewane partie solowe (arie, ariosa [czytaj: arioza], recytatywy), partie zespołowe (duety, tercety, kwartety i tym podobne, czyli tak zwane ansamble), partie chóralne oraz ustępy czysto instrumentalne (uwertura, intermezza, antrakty); całość podzielona jest na akty, sceny, obrazy.

Operetka
Operetka

[z języka włoskiego: operetla = mała opera]; komedia muzyczna; utwór sceniczny z towarzyszeniem orkiestry, w którym śpiewane krótkie i lekkie ustępy o popularnym charakterze przeplatane są ustępami mówionymi i efektownymi tańcami baletowymi; jednym z twórców operetki był Jacques Offenbach [czytaj: żak offenbach].

Paczka
Paczka

rodzaj spódniczki baletnicy.

Pantomima
Pantomima

[z języka greckiego: pantómimos = wszystko naśladujący] [czytaj: pantomimosz];

  1. utwór muzyczno‑dramatyczny, sceniczny lub muzyczno‑sceniczny, w którym treść wyrażona jest przez ruchy taneczne i ruchy artystów zastępujące tekst słowny; zobacz: balet.

  2. gestykulacja artystów w balecie i pantomimie wyrażająca akcję dramatyczną i zastępująca tekst słowny.

Pointy [czytaj: płenty]
Pointy [czytaj: płenty]

twarde baletki, używane w balecie, przeznaczone do tańca klasycznego lub ostatnio używane w tańcu współczesnym. Tancerki tańcząc stoją na samych czubkach palców, czyli wchodzą na pointy [czytaj: płenty]. Artystka wchodząca na pointy ma stwarzać wrażenie lekkości i unoszenia się w powietrzu.

Primabalerina
Primabalerina

pierwsza tancerka w balecie, wykonująca role tytułowe i solowe.

Singspiel [czytaj: singszpil]
Singspiel [czytaj: singszpil]

[z języka niemieckiego: „śpiewogra”];

  1. niemiecka forma dramatyczno‑muzyczna z końca XVII w., poprzedzająca powstanie opery, składająca się z części poważnych i komicznych; odpowiednik włoskiego dramma per musica [czytaj: drama per mjuzika];

  2. mniej więcej po roku 1750 termin ten oznaczał rodzaj opery komicznej z partiami mówionymi, odpowiednik francuskiej opera comique [czytaj: opera komik], czy angielskiej ballad‑opera (opera balladowa); artystyczną formą Singspielu [czytaj: singszpilu] jest opera Uprowadzenie z seraju Wolfganga Amadeusza Mozarta.

Wodewil
Wodewil

[z języka francuskiego: vaudeville] [czytaj: wodewil], wesoły, lekki utwór sceniczny o treści komicznej lub satyrycznej, z ilustracją muzyczną i piosenkami.

Słownik pojęć został opracowany na podstawie:

  • Habela J., Słowniczek muzyczny, PWM, Kraków 1998.

Notatki ucznia

R1P4aNZbZTRBT
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Galeria

R1D6WSjVwzMu0
Materiał przedstawia partyturę utworu „Na okrągło”. Autorem słów jest Arleta Niciewicz‑Tarach, muzyka została napisana przez Monikę Gromek oraz Michała Józwiaka. Utwór jest napisany w metrum cztery czwarte, w tonacji C‑dur. Wszystkie dźwięki znajdują się w obrębie oktaw małej oraz razkreślnej i są zapisane w kluczu wiolinowym. W pierwszych czterech taktach utworu, czyli dwóch pierwszych linijkach zapisano refren utworu. W pierwszym takcie na pierwszą miarę zapisane są dwie ósemki g. Na miarę drugą śpiewane są ósemki e oraz c, dalej, na miarę trzecią dwie ósemki a, natomiast na miarę czwartą ósemki g oraz f. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz F‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie drugim na miarę pierwszą śpiewane są dwie ósemki: e oraz f, dalej na miarę drugą e i c, natomiast na miary trzecią i czwartą ćwierćnuty d. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz G‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W trzecim takcie na pierwszą miarę wykonywane są dwie ósemki g. Na miarę drugą śpiewane są ósemki e oraz c, dalej, na miarę trzecią dwie ósemki a, natomiast na miarę czwartą ósemki g oraz f. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz F‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie czwartym na pierwszą miarę śpiewane są ósemki e oraz c, na miarę drugą ósemki d oraz h, a na miary trzecią oraz czwartą ćwierćnuty c. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwszą miarę, G‑dur na miarę drugą oraz ponownie C‑dur na miary trzecią oraz czwartą. Pod koniec taktu czwartego zapisano koniec repetycji. W linijkach trzeciej oraz czwartej, czyli w taktach od piątego do dwunastego zapisano pierwszą zwrotkę utworu. W takcie piątym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta h, na miarę drugą ósemki h oraz c, a na miary trzecią oraz czwartą dwie ćwierćnuty d. W takcie grany jest akord G‑dur. Takt szósty jest dokładnie taki sam, jak piąty: ćwierćnuta h na pierwszą miarę, ósemki h i c na miarę drugą, dwie ćwierćnuty d na miary trzecią oraz czwartą oraz akord G‑dur grany w całym takcie. W takcie siódmym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę e, dalej na miarę drugą ósemki e oraz f, a na miary trzecią i czwartą dwie ćwierćnuty g. W takcie grany jest akord C‑dur. W takcie ósmym na pierwsze dwie miary śpiewana jest półnuta a, a następnie na miary trzecią oraz czwartą półnuta g. Na pierwsze dwie miary grany jest akord F‑dur z c w basie (czyli w drugim przewrocie), a w reszcie taktu akord C‑dur. W takcie dziewiątym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta h, na miarę drugą ósemki h oraz c, a na miary trzecią oraz czwartą dwie ćwierćnuty d. W takcie grany jest akord G‑dur. W dziesiątym takcie na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta c, dalej na miarę drugą ósemki c oraz d, a na miary trzecią oraz czwartą dwie ćwierćnuty e. W takcie grany jest akord a‑moll. W jedenastym takcie na pierwszą miarę wykonywana jest ćwierćnuta f, następne na miarę drugą dwie ósemki: g oraz f, na miarę trzecią ćwierćnuta e, natomiast na czwartą miarę ósemki d oraz c. W takcie grane są akordy: d‑moll na pierwsze dwie miary oraz D‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W ostatnim takcie pierwszej zwrotki, czyli dwunastym, na pierwsze dwie miary zapisano półnutę d, a na miary trzecią oraz czwartą półnutę g. W takcie grany jest akord G‑dur. W linijkach piątej oraz szóstej, czyli taktach od trzynastego do szesnastego zapisano refren utworu. W trzynastym takcie zaznaczono początek repetycji; na pierwszą miarę zapisane są dwie ósemki g. Na miarę drugą śpiewane są ósemki e oraz c, dalej, na miarę trzecią dwie ósemki a, natomiast na miarę czwartą ósemki g oraz f. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz F‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie czternastym na miarę pierwszą śpiewane są dwie ósemki: e oraz f, dalej na miarę drugą e i c, natomiast na miary trzecią i czwartą ćwierćnuty d. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz G‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W piętnastym takcie na pierwszą miarę wykonywane są dwie ósemki g. Na miarę drugą śpiewane są ósemki e oraz c, dalej, na miarę trzecią dwie ósemki a, natomiast na miarę czwartą ósemki g oraz f. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz F‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie szesnastym na pierwszą miarę śpiewane są ósemki e oraz c, na miarę drugą ósemki d oraz h, a na miary trzecią oraz czwartą ćwierćnuty c. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwszą miarę, G‑dur na miarę drugą oraz ponownie C‑dur na miary trzecią oraz czwartą. Pod koniec taktu szesnastego zapisano koniec repetycji. W ostatniej, siódmej linijce na pierwszej stronie oraz w linijce pierwszej na stronie drugiej, czyli w taktach od siedemnastego do dwudziestego czwartego zapisano drugą zwrotkę utworu. W takcie siedemnastym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta g, na miarę drugą dwie ósemki g, natomiast na miary trzecią oraz czwartą dwie ćwierćnuty: odpowiednio a oraz g. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary, F‑dur na miarę trzecią oraz C‑dur na czwartą miarę. W takcie osiemnastym na pierwszą miarę wykonywana jest ćwierćnuta e, na miarę drugą dwie ósemki e, natomiast na miary trzecią oraz czwartą dwie ćwierćnuty: najpierw f, a na koniec e. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary, F‑dur na miarę trzecią oraz C‑dur na czwartą miarę. W dziewiętnastym takcie na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę c, na miarę drugą ósemki h oraz c, natomiast na miary trzecią i czwartą dwie ćwierćnuty: odpowiednio d oraz e. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz d‑moll na miary trzecią i czwartą. Takt dwudziesty rozpoczyna się od ćwierćnuty f na pierwszą miarę, na miarę drugą śpiewane są ósemki e oraz d, a na miarę trzecią zapisano półnutę e. W takcie grane są akordy: G‑dur na pierwsze dwie miary oraz C‑dur na miary trzecią oraz czwartą.
Piosenka „Na okrągło” muz. M. Gromek, M. Jóźwiak, sł. A. Nickiewicz‑Tarach. Przykład formy muzycznej – ronda przedstawiona w zapisie nutowym wraz z akordami do gry np. na gitarze, ilustracja powstała na podstawie: M. Gromek, G. Kilbach, „Lekcja muzyki”, podręcznik do muzyki dla klasy szóstej szkoły podstawowej, wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2019, s. 20 - 21, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Monika Gromek, Grażyna Kilbach, Piosenka „Na okrągło” muz. M. Gromek, M. Jóźwiak, sł. A. Nickiewicz-Tarach. Przykład formy muzycznej – ronda przedstawiona w zapisie nutowym wraz z akordami do gry np. na gitarze, s. 20–21, dostępny w internecie: https://flipbook.nowaera.pl/dokumenty/Flipbook/Muzyka-lekcja-muzyki[PD][kl_6][pr_2019]/index.html#p=22 [dostęp 19.01.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RSyqjGp3Uy6ED
Materiał przedstawia partyturę utworu „Na okrągło”. Autorem słów jest Arleta Niciewicz‑Tarach, muzyka została napisana przez Monikę Gromek oraz Michała Józwiaka. Utwór jest napisany w metrum cztery czwarte, w tonacji C‑dur. Wszystkie dźwięki znajdują się w obrębie oktaw małej oraz razkreślnej i są zapisane w kluczu wiolinowym. W takcie dwudziestym pierwszym na miarę pierwszą śpiewana jest ćwierćnuta f, na miarę drugą ósemki g oraz a, na miarę trzecią ćwierćnuta g, a na miarę czwartą ćwierćnuta e. W takcie grane są akordy: F‑dur na pierwsze dwie miary oraz C‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie dwudziestym drugim na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta d, na miarę drugą ósemki d oraz f, na miarę trzecią ćwierćnuta e, a na czwartą miarę ćwierćnuta c. W takcie grane są akordy: G‑dur na pierwszą miarę, E‑dur z gis w basie (pierwszy przewrót) na miarę drugą oraz a‑moll na miary trzecią oraz czwartą. W takcie dwudziestym trzecim na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta a, na miarę drugą ósemki h oraz c, na miarę trzecią ćwierćnuta g, a na czwartą miarę ćwierćnuta c. W takcie grane są akordy: F‑dur na pierwsze dwie miary oraz C‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W ostatnim takcie drugiej zwrotki, czyli dwudziestym czwartym, na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta a, na miarę drugą ósemki c oraz h, a na miary trzecią oraz czwartą półnuta c. W takcie grane są akordy: d‑moll na pierwszą miarę, G‑dur na miarę drugą oraz C‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W linijkach drugiej oraz trzeciej na drugiej stronie, czyli w taktach od dwudziestego piątego do dwudziestego ósmego zapisano refren utworu. W dwudziestym piątym takcie na początku zapisano początek repetycji. Na pierwszą miarę śpiewane są dwie ósemki g, na miarę drugą są ósemki e oraz c, dalej, na miarę trzecią dwie ósemki a, natomiast na miarę czwartą ósemki g oraz f. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz F‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie dwudziestym szóstym na miarę pierwszą śpiewane są dwie ósemki: e oraz f, dalej na miarę drugą e i c, natomiast na miary trzecią i czwartą ćwierćnuty d. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz G‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W dwudziestym siódmym takcie na pierwszą miarę wykonywane są dwie ósemki g. Na miarę drugą śpiewane są ósemki e oraz c, dalej, na miarę trzecią dwie ósemki a, natomiast na miarę czwartą ósemki g oraz f. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz F‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie dwudziestym ósmym na pierwszą miarę śpiewane są ósemki e oraz c, na miarę drugą ósemki d oraz h, a na miary trzecią oraz czwartą ćwierćnuty c. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwszą miarę, G‑dur na miarę drugą oraz ponownie C‑dur na miary trzecią oraz czwartą. Pod koniec taktu dwudziestego ósmego zapisano koniec repetycji. W linijkach czwartej oraz piątej na drugiej stronie, czyli w taktach od dwudziestego dziewiątego do trzydziestego szóstego zapisano trzecią zwrotkę utworu. W takcie dwudziestym dziewiątym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta d, na miarę drugą dwie ósemki d, na trzecią miarę ćwierćnuta e, a na miarę czwartą ćwierćnuta d. W takcie grane są akordy: d‑moll na pierwsze dwie miary oraz G‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie trzydziestym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta c, na miarę drugą ćwierćnuta g, a na miary trzecią oraz czwartą zapisano półnutę g. W takcie grany jest akord C‑dur. W trzydziestym pierwszym takcie na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta f, na miarę drugą dwie ósemki f, na miarę trzecią ćwierćnuta g, a na miarę czwartą ćwierćnuta f. W takcie grane są akordy: d‑moll na pierwsze dwie miary oraz G‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W trzydziestym drugim takcie na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę e, na miarę drugą ćwierćnutę a, natomiast na miary trzecią oraz czwartą półnutę a. W takcie grany jest akord a‑moll. W takcie trzydziestym trzecim na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta g, na miarę drugą ósemki a oraz h, na miarę trzecią ćwierćnuta c, a na czwartą miarę ćwierćnuta g. W takcie grane są akordy: na pierwsze dwie miary e‑moll, na miary trzecią oraz czwartą a‑moll z septymą małą. W takcie trzydziestym czwartym na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta a, na miarę drugą ćwierćnuta f, a na miary trzecią oraz czwartą półnuta g. W takcie grane są akordy: F‑dur na pierwsze dwie miary oraz C‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W trzydziestym piątym takcie na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta c, na miarę drugą ósemki d oraz e, na trzecią miarę ćwierćnuta f, a na miarę czwartą ćwierćnuta e. W takcie grany jest akord d‑moll. W ostatnim takcie trzeciej zwrotki, czyli w trzydziestym szóstym, na pierwszą miarę śpiewana jest ćwierćnuta d, na miarę drugą ćwierćnuta g, a na miary trzecią oraz czwartą półnuta c. W takcie grane są akordy: G‑dur na pierwsze dwie miary oraz C‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W linijkach szóstej oraz siódmej na drugiej stronie, czyli w taktach od trzydziestego siódmego do czterdziestego zapisano refren utworu. W trzydziestym siódmym takcie zapisano początek repetycji. Na pierwszą miarę śpiewane są dwie ósemki g. Na miarę drugą wykonywane są ósemki e oraz c, dalej, na miarę trzecią dwie ósemki a, natomiast na miarę czwartą ósemki g oraz f. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz F‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie trzydziestym ósmym na miarę pierwszą śpiewane są dwie ósemki: e oraz f, dalej na miarę drugą e i c, natomiast na miary trzecią i czwartą ćwierćnuty d. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz G‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W trzydziestym dziewiątym takcie na pierwszą miarę wykonywane są dwie ósemki g. Na miarę drugą śpiewane są ósemki e oraz c, dalej, na miarę trzecią dwie ósemki a, natomiast na miarę czwartą ósemki g oraz f. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwsze dwie miary oraz F‑dur na miary trzecią oraz czwartą. W takcie czterdziestym na pierwszą miarę śpiewane są ósemki e oraz c, na miarę drugą ósemki d oraz h, a na miary trzecią oraz czwartą ćwierćnuty c. W takcie grane są akordy: C‑dur na pierwszą miarę, G‑dur na miarę drugą oraz ponownie C‑dur na miary trzecią oraz czwartą. Pod koniec taktu czterdziestego zapisano koniec repetycji.
Piosenka „Na okrągło” muz. M. Gromek, M. Jóźwiak, sł. A. Nickiewicz‑Tarach. Przykład formy muzycznej – ronda przedstawiona w zapisie nutowym wraz z akordami do gry np. na gitarze, ilustracja powstała na podstawie: M. Gromek, G. Kilbach, „Lekcja muzyki”, podręcznik do muzyki dla klasy szóstej szkoły podstawowej, wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2019, s. 20 - 21, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Monika Gromek, Grażyna Kilbach, Piosenka „Na okrągło” muz. M. Gromek, M. Jóźwiak, sł. A. Nickiewicz-Tarach. Przykład formy muzycznej – ronda przedstawiona w zapisie nutowym wraz z akordami do gry np. na gitarze, s. 20–21, ilustracja, dostępny w internecie: https://flipbook.nowaera.pl/dokumenty/Flipbook/Muzyka-lekcja-muzyki[PD][kl_6][pr_2019]/index.html#p=22 [dostęp 19.01.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R13LQ1CLC358G
Ilustracja przedstawia zapis formalnej budowy ronda w muzyce. Składa się on z różnych figur geometrycznych, ułożonych w jednym rzędzie, a nad tymi figurami znajdują się nazwy. Pierwsza figura to sześcioramienna gwiazda, a nad nią napis: refren. Następnie koło, a nad nim napis: kuplet 1. Następnie sześcioramienna gwiazda oznaczająca refren. Następnie pięciokąt oznaczający kuplet 2. Następnie znów refren. Po nim prostokąt oznaczający kuplet 3. Następnie znów refren. Ostatnia jest pięcioramienna gwiazda, a nad nią napis: coda.
Zapis formalnej budowy ronda w muzyce, grafika przerysowana na podstawie: z‑przymruzeniem‑ucha.blogspot.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Zapis formalnej budowy ronda w muzyce, ilustracja, dostępny w internecie: http://z-przymruzeniem-ucha.blogspot.com/2015/01/muzyczna-architektura.html [dostęp 19.01.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R12fnVoQqh2xn
Zdjęcie przedstawia Taco Hemingway'a [czytaj: tako hemingłeja]. Młody mężczyzna stoi na scenie, oświetlony reflektorem. Ręce trzyma za sobą, a kolano prawej nogi ma uniesione do góry. Ma na sobie dżinsy i białą koszulkę z długim rękawem. Na głowie ma czapkę z daszkiem. Ma niewielki zarost, patrzy przed siebie. Tło jest czarne.
Taco Hemingway [czytaj: tako hemingłej] z duetu Taconafide [czytaj: takonafide] w czasie koncertu w Warszawie w ramach trasy Ekodiesel Tour [czytaj: ekodizel tur] promującej debiutancki album Soma 0,5 mg, wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0, fotograf: Itokyl
Źródło: Itokyl, Taco Hemingway z duetu Taconafide w czasie koncertu w Warszawie w ramach trasy Ekodiesel Tour promującej debiutancki album Soma 0,5 mg, fotografia, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Taconafide-2018-04-21-0026_(cropped).jpg [dostęp 23.01.2023], licencja: CC BY-SA 4.0.
RSG2z4scrHgNX
Ilustracja przedstawia okładkę książki. Na czarnym tle znajduje się tytuł: Teoria muzyki dla bystrzaków, wydanie czwarte. Nad tytułem znajduje się napis: w prostocie tkwi siła. Pod tytułem, po lewej stronie znajduje się okrągłe pole, a w nim zilustrowano kolorowe nuty. Po prawej znajduje się różowe, okrągłe pole, na którym znajduje się tekst: „Poznaj elementy składowe muzyki. Zrozum muzykę, którą grasz, komponujesz lub analizujesz. Posłuchaj online dołączonych nagrań”. W prawym dolnym rogu, na żółtym tle znajdują się nazwiska autorów: Michael Pilhofer [czytaj: majkel pilhofer] oraz Molly Day [czytaj: moli dej].
Przykład współczesnej literatury wprowadzającej w zagadnienia związane z podstawami muzyki - M. Pilhofer, H. Day [czytaj: dej], Teoria muzyki dla bystrzaków, Wydawnictwo Septem, dlabystrzakow.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Holly Day, Michael Pilhofer, Przykład współczesnej literatury wprowadzającej w zagadnienia związane z podstawami muzyki - M. Pilhofer, H. Day, Teoria muzyki dla bystrzaków, Wydawnictwo Septem, ilustracja, dostępny w internecie: https://dlabystrzakow.pl/pobierz-fragment/temub4/pdf [dostęp 23.01.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Biblioteka muzyczna

Bibliografia

  • Gwizdalanka D., Muzyka. Podręcznik dla szkół średnich, WSiP, Warszawa, 1997.

  • Habela J., Słowniczek muzyczny, PWM, Kraków 1998.

  • Kański J., Przewodnik Operowy, PWM, Kraków 1995.

  • Korwin‑Piotrowski K., Pretty Woman wkracza na łódzką scenę; https://orfeo.com.pl/muzyczne-newsy/pretty-woman-wkracza-na-lodzka-scene/ [dostęp: 14.12.2021].

  • Lindstedt I., Opera i oratorium w pigułce: https://www.muzykotekaszkolna.pl/wiecej-o-muzyce/opera-i-oratorium-w-pigulce/ [dostęp: 14.12.2021].

  • Olbiński R., Polski plakat do opery Czarodziejski flet, W.A. Mozarta; https://galeriaplakatu.com.pl/4382-czarodziejski-flet-mozart-polski-plakat-operowy-rafal-olbinski.html [dostęp: 14.12.2021].

  • Strona Ogólnokształcącej Szkoły Baletowej im. Ludomira Różyckiego w Bytomiu http://osb.bytom.pl [dostęp: 14.12.2021].

  • Śledziński S., Mała Encyklopedia Muzyki, PWN, Warszawa 1981.

  • Szymanowski K., Balety polskie; http://www.encyklopediateatru.pl/przedstawienie/41833/balety-polskie [dostęp: 14.12.2021].

  • Turska I., Krótki zarys historii tańca i baletu, PWM, Kraków 2010.

  • Wywiad zatytułowany: Sztuka jest doskonale zbędna z Mariuszem Trelińskim – polskim reżyserem operowym; https://k-mag.pl/article/sztuka-jest-doskonale-zbedna-mowi-jeden-z-najslynniejszych-polskich-rezyserow-operowych-mariusz-trelinski-wywiad [dostęp: 14.12.2021].