Scenariusz lekcji

Styl narodowy w twórczości Karola Szymanowskiego

Cele lekcji

Wiadomości

Zapoznanie uczniów z postacią Karola Szymanowskiego – polskiego kompozytora XX wieku. Przedstawienie jego najważniejszych dzieł. Wyjaśnienie pojęcia „muzyka narodowa” i wskazanie najważniejszych elementów narodowych. Omówienie stosowania nowych elementów w utworach muzycznych Szymanowskiego. Wskazanie charakterystycznych cech stylistycznych, narodowych w twórczości kompozytora. Wysłuchanie i percepcja wybranych utworów. Wskazanie elementów narodowych w wysłuchanych działach.

Umiejętności

Uczeń potrafi:

- omówić postać Karola Szymanowskiego;

- wskazać najważniejsze dzieła Karola Szymanowskiego;

- omówić charakterystyczne cechy stylistyczne twórczości Szymanowskiego;

- wyjaśnić pojęcie „styl narodowy”;

- wskazać elementy narodowe w wysłuchanych utworach.

Metoda i forma pracy

Metoda opisu z elementami pogadanki. Przedstawienie postaci Karola Szymanowskiego za pomocą rysunków – pokaz.

Środki dydaktyczne

1. Panek W., Świat muzyki. Podręcznik dla klas 1‑3 gimnazjum, WSiP, Warszawa 2004.

2. Stanowisko do odtwarzania płyt.

3. Nagranie fragmentów utworów Karola Szymanowskiego:

- Balet Harnasie.

- Pieśni kurpiowskie.

4. Karta pracy ucznia.

Przebieg lekcji

Faza przygotowawcza

- Sprawdzenie obecności.

- Powtórzenie wiadomości poprzez odpytanie jednej osoby z trzech ostatnich lekcji.

- Wspólne zaśpiewanie przy akompaniamencie pianina lub gitary ostatnio poznanej piosenki.

- Podanie tematu do zeszytu.

(10 min.)

b) Faza realizacyjna

Zapoznanie uczniów metodą opisu z postacią Karola Szymanowskiego. Przedstawienie kompozytora, jako twórcy nowych idei muzyki współczesnej. Przedstawienie kierunku twórczego kompozytora zbliżonego do postawy poetów Młodej Polski.

Notatka:

Karol Szymanowski – urodzony 6 października 1882 r. w majątku Tymoszówka na Ukrainie, zmarł 29 marca 1937 r. w Lozannie. Wybitny polski kompozytor. Należał do grupy kompozytorów Młodej Polski, obok Grzegorza Fitelberga, Ludomira Różyckiego i Apolinarego Szeluto. Podobnie jak Fryderyk Chopin, uznawany za najwybitniejszego polskiego kompozytora. W wieku siedmiu lat rozpoczął domową edukację, z naciskiem na naukę muzyki. Miał bujne życie towarzyskie. Podróżował do Wiednia, Włoch, na Sycylię, do Afryki, Paryża, Londynu, USA. Interesował się antyczną kulturą śródziemnomorską. W czasie I wojny światowej izolował się w Tymoszówce. Objął stanowisko dyrektora Konserwatorium Warszawskiego. Pisał przez całe życie i wystawiał utwory na całym świecie. Otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pod koniec życia, osłabiony gruźlicą krtani, dla zarobku koncertował jako pianista w wielu miastach Europy.

Metodą pogadanki wyjaśnienie definicji stylu narodowego. Wskazanie elementów narodowych w twórczości znanych kompozytorów polskich.

Notatka:

Elementy stylu narodowego:

- utwory w języku narodowym,

- wykorzystanie zwyczajów, tekstów, motywów ludowych w muzyce,

- przedstawienie realiów historycznych charakterystycznych dla danej epoki,

- przedstawienie losów i historii narodu;

Wysłuchanie fragmentu baletu Harnasie. Wskazanie metodą pogadanki elementów narodowych w utworze.

Przedstawienie nowych elementów w twórczości Karola Szymanowskiego i w muzyce polskiej XX wieku.

Notatka:

Cechy muzyki nowej Karola Szymanowskiego:

- nowa organizacja dźwięków,

- nowe brzmienie – Szymanowski uważany był za „demona fałszu”,

- nowa artykulacja,

- częste zmiany dynamiczne.

Przedstawienie metodą opisu najważniejszych dzieł Karola Szymanowskiego.

Notatka:

Twórczość:

Pieśni (Pieśni Kurpiowskie), muzyka chóralna, symfonie, koncerty, muzyka kameralna, opery (Król Roger), operetki, balety (Harnasie), utwory fortepianowe, Stabat Mater.

Faza podsumowująca

Wysłuchanie Pieśni Kurpiowskich. Metodą pogadanki wskazanie elementów ludowych, narodowych w tym utworze.

Bibliografia

1. Panek W., Świat muzyki. Podręcznik dla klas 1‑3 gimnazjum, WSiP, Warszawa 2004.

Załączniki

Karta pracy ucznia

Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji „Styl narodowy w twórczości Karola Szymanowskiego”.

Zadanie domowe

Na podstawie podręcznika lub innego źródła, wymień przynajmniej trzy tytuły dzieł Karola Szymanowskiego, które nie były omawiane na lekcji.