Styl narodowy w twórczości Karola Szymanowskiego
Scenariusz lekcji
Styl narodowy w twórczości Karola Szymanowskiego
Cele lekcji
Wiadomości
Zapoznanie uczniów z postacią Karola Szymanowskiego – polskiego kompozytora XX wieku. Przedstawienie jego najważniejszych dzieł. Wyjaśnienie pojęcia „muzyka narodowa” i wskazanie najważniejszych elementów narodowych. Omówienie stosowania nowych elementów w utworach muzycznych Szymanowskiego. Wskazanie charakterystycznych cech stylistycznych, narodowych w twórczości kompozytora. Wysłuchanie i percepcja wybranych utworów. Wskazanie elementów narodowych w wysłuchanych działach.
Umiejętności
Uczeń potrafi:
- omówić postać Karola Szymanowskiego;
- wskazać najważniejsze dzieła Karola Szymanowskiego;
- omówić charakterystyczne cechy stylistyczne twórczości Szymanowskiego;
- wyjaśnić pojęcie „styl narodowy”;
- wskazać elementy narodowe w wysłuchanych utworach.
Metoda i forma pracy
Metoda opisu z elementami pogadanki. Przedstawienie postaci Karola Szymanowskiego za pomocą rysunków – pokaz.
Środki dydaktyczne
1. Panek W., Świat muzyki. Podręcznik dla klas 1‑3 gimnazjum, WSiP, Warszawa 2004.
2. Stanowisko do odtwarzania płyt.
3. Nagranie fragmentów utworów Karola Szymanowskiego:
- Balet Harnasie.
- Pieśni kurpiowskie.
4. Karta pracy ucznia.
Przebieg lekcji
Faza przygotowawcza
- Sprawdzenie obecności.
- Powtórzenie wiadomości poprzez odpytanie jednej osoby z trzech ostatnich lekcji.
- Wspólne zaśpiewanie przy akompaniamencie pianina lub gitary ostatnio poznanej piosenki.
- Podanie tematu do zeszytu.
(10 min.)
b) Faza realizacyjna
Zapoznanie uczniów metodą opisu z postacią Karola Szymanowskiego. Przedstawienie kompozytora, jako twórcy nowych idei muzyki współczesnej. Przedstawienie kierunku twórczego kompozytora zbliżonego do postawy poetów Młodej Polski.
Notatka:
Karol Szymanowski – urodzony 6 października 1882 r. w majątku Tymoszówka na Ukrainie, zmarł 29 marca 1937 r. w Lozannie. Wybitny polski kompozytor. Należał do grupy kompozytorów Młodej Polski, obok Grzegorza Fitelberga, Ludomira Różyckiego i Apolinarego Szeluto. Podobnie jak Fryderyk Chopin, uznawany za najwybitniejszego polskiego kompozytora. W wieku siedmiu lat rozpoczął domową edukację, z naciskiem na naukę muzyki. Miał bujne życie towarzyskie. Podróżował do Wiednia, Włoch, na Sycylię, do Afryki, Paryża, Londynu, USA. Interesował się antyczną kulturą śródziemnomorską. W czasie I wojny światowej izolował się w Tymoszówce. Objął stanowisko dyrektora Konserwatorium Warszawskiego. Pisał przez całe życie i wystawiał utwory na całym świecie. Otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pod koniec życia, osłabiony gruźlicą krtani, dla zarobku koncertował jako pianista w wielu miastach Europy.
Metodą pogadanki wyjaśnienie definicji stylu narodowego. Wskazanie elementów narodowych w twórczości znanych kompozytorów polskich.
Notatka:
Elementy stylu narodowego:
- utwory w języku narodowym,
- wykorzystanie zwyczajów, tekstów, motywów ludowych w muzyce,
- przedstawienie realiów historycznych charakterystycznych dla danej epoki,
- przedstawienie losów i historii narodu;
Wysłuchanie fragmentu baletu Harnasie. Wskazanie metodą pogadanki elementów narodowych w utworze.
Przedstawienie nowych elementów w twórczości Karola Szymanowskiego i w muzyce polskiej XX wieku.
Notatka:
Cechy muzyki nowej Karola Szymanowskiego:
- nowa organizacja dźwięków,
- nowe brzmienie – Szymanowski uważany był za „demona fałszu”,
- nowa artykulacja,
- częste zmiany dynamiczne.
Przedstawienie metodą opisu najważniejszych dzieł Karola Szymanowskiego.
Notatka:
Twórczość:
Pieśni (Pieśni Kurpiowskie), muzyka chóralna, symfonie, koncerty, muzyka kameralna, opery (Król Roger), operetki, balety (Harnasie), utwory fortepianowe, Stabat Mater.
Faza podsumowująca
Wysłuchanie Pieśni Kurpiowskich. Metodą pogadanki wskazanie elementów ludowych, narodowych w tym utworze.
Bibliografia
1. Panek W., Świat muzyki. Podręcznik dla klas 1‑3 gimnazjum, WSiP, Warszawa 2004.
Załączniki
Karta pracy ucznia
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji „Styl narodowy w twórczości Karola Szymanowskiego”.
Zadanie domowe
Na podstawie podręcznika lub innego źródła, wymień przynajmniej trzy tytuły dzieł Karola Szymanowskiego, które nie były omawiane na lekcji.