Style funkcjonalne polszczyzny – analiza przykładów.
Style funkcjonalne polszczyzny – analiza przykładów
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
zna funkcjonalne odmiany polszczyzny,
określa typowe gatunki i podstawowe wyznaczniki danego stylu użytkowego.
b) Umiejętności
Uczeń potrafi:
scharakteryzować przykład wypowiedzi w danym stylu,
napisać tekst spełniający wymogi określonej odmiany stylistycznej języka.
2. Metoda i forma pracy
Analiza tekstów
Ćwiczenia praktyczne
Praca w grupach
3. Środki dydaktyczne
Podręcznik z serii „Pamiętajcie o ogrodach…” cz. 2.
Teksty źródłowe wybrane przez nauczyciela
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel rozpoczyna zajęcia od przedstawienia celu lekcji, którym jest charakterystyka stylów użytkowych (funkcjonalnych) polszczyzny. Zapisuje na tablicy graf z poradnika M. Miazgi „Pamiętajcie o ogrodach…”. Literatura – kultura – język, cz. 2. (s. 99), klasyfikujący style językowe.
b) Faza realizacyjna
Uczniowie czytają po cichu charakterystyki zamieszczone w podręczniku: stylu wystąpień publicznych, stylu urzędowo‑kancelaryjnego, stylu naukowego i stylu gatunków dziennikarskich oraz stylu gatunków publicystycznych (ok. 15 min.)
Następnie nauczyciel dzieli klasę na kilkuosobowe grupy i przydziela materiał przykładowy. Zadaniem poszczególnych zespołów jest rozpoznać odmianę funkcjonalną polszczyzny i wypisać – na podstawie tego konkretnego tekstu, a nie ogólnie – najbardziej charakterystyczne cechy tej odmiany, tj. w zakresie słownictwa, składni, wymowy, układu graficznego etc.
Grupa I
Fragment Przemówienia prezydenta RP Lecha Wałęsy, które zostało wygłoszone na spotkaniu noworocznym z korpusem dyplomatycznym dnia 14 stycznia 1993 r. – do analizy stylu wystąpień publicznych.
Grupa II
Fragment Wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 października 2002 r. (sygn. akt K. 48/01)
jako przykład stylu urzędowo‑kancelaryjnego, a ściślej – stylu aktów prawnych.
Fragment Umowy sprzedaży jako przykład urzędowo‑kancelaryjnego.
Grupa III
Fragment tekstu Główne idee polskiego sarmatyzmu w oprac. Romana Mazurkiewicza jako przykład stylu naukowego, w odmianie popularnonaukowej.
Grupa IV
Fragment artykułu Gniewomira Kuciapskiego Prawo międzynarodowe kosmiczne („Sprawy Międzynarodowe”) jako przykład stylu gatunków dziennikarskich.
Grupa V
Fragment felietonu Jacka Podsiadły Centon i lichość („Tygodnik Powszechny”) jako przykład stylu gatunków publicystycznych.
c) Faza podsumowująca
Po zakończeniu pracy przedstawiciele poszczególnych grup prezentują wyniki na forum klasy. Nauczyciel analizuje i ocenia przygotowane przez uczniów materiały.
5. Bibliografia
Główne idee polskiego sarmatyzmu, oprac. Roman Mazurkiewicz, [w:] http://www.staropolska.gimnazjum.com.pl/barok/opracowania/sarmatyzm.html
Karaś H., Wierzbicka‑Piotrowska E., Język polski wśród znaków kultury. Stylistyka. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, profilowanego i technikum, MAC Edukacja, Kielce 2004.
Kuciapski G.: Prawo międzynarodowe kosmiczne, [w:] http://www.stosunki.pl/main287525520210,2,yisvp.htm
Makowiecki A. Z. i in., „Pamiętajcie o ogrodach…”. Literatura – kultura – język, cz. 2 Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum, WSiP, Warszawa 2003.
Miazga M., „Pamiętajcie o ogrodach…”. Literatura – kultura – język, cz. 2 Poradnik dla nauczyciela…, WSiP, Warszawa 2004.
Podsiadło J., Centon i lichość, „Tygodnik Powszechny” 2006 nr 25 , s. 16.
Przemówienie prezydenta RP Lecha Wałęsy wygłoszone na spotkaniu noworocznym z korpusem dyplomatycznym dnia 14 stycznia 1993 r., [w:] http://www.sprawymiedzynarodowe.pl/rocznik/1992/przemowienie_prezydenta_rp.html
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 października 2002 r. (sygn. akt K. 48/01), [w:]
http://www.rzeczpospolita.pl/prawo/doc/Orzecznictwo/TK/K_48_01.html
6. Załączniki
brak
7. Czas trwania lekcji
2 x 45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Lekcja jest przeznaczona dla klasy drugiej liceum ogólnokształcącego.
W zależności od tempa pracy uczniów czas trwania lekcji może ulec zmianie i zajęcia mogą być zrealizowane w ciągu jednej jednostki lekcyjnej.