Substancje uzależniające – alkohol, papierosy, narkotyki

Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• wie, co to są substancje uzależniające,

• wie, dlaczego ludzie zażywają substancje uzależniające,

• zna skutki używania substancji uzależniających.

b) Umiejętności

Uczeń:

• rozróżnia naturalne i sztuczne (chemiczne) sposoby osiągania dobrego samopoczucia,

• potrafi scharakteryzować mechanizm uzależnienia.

2. Metoda i forma pracy

Metoda pracy: łańcuch skojarzeń, burza mózgów, praktyczne działanie, wykład.

Forma pracy: indywidualna, grupowa, zbiorowa.

3. Środki dydaktyczne

Materiały plastyczne (arkusz papieru, flamaster), szpulka nici.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Rundka wstępna: uczniowie, siedząc w kręgu, określają swoją gotowość do zajęć w skali od 1 do 10.

Łańcuch skojarzeń: uczniowie siedzą w kręgu, kolejno wypowiadają skojarzenia związane z trudnymi sytuacjami (np. krzyk mamy, zła ocena), a następnie zapisują je na dużym arkuszu papieru.

b) Faza realizacyjna

1. Burza mózgów: skojarzenia.

Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Co robią ludzie, by poprawić sobie samopoczucie?

Zapisując odpowiedzi uczniów na arkuszu papieru, nauczyciel przyjmuje określone kategorie: naturalne sposoby uzyskiwania zadowolenia z życia, np. sport oraz metody sztuczne takie, jak: alkohol, papierosy, narkotyki. Uczniowie przez chwilę zastanawiają się nad podziałem arkusza na dwie części. Nauczyciel informuje uczniów, że w trudnych sytuacjach radzimy sobie:

1. w sposób naturalny – poprzez własną aktywność, która nie szkodzi ani nam, ani innym ludziom;

2. sztucznie – stosując środki uzależniające – bezpośrednio działające na nasz mózg
   i nasze uczucia, które tylko chwilowo ulegają, dzięki działaniu danej substancji, zmianie. Przyjmując tego typu środki, ludzie nie są w stanie rozwiązać swoich problemów. Ograniczają natomiast swoją wolność, bo stopniowo uzależniają się od chemicznych polepszaczy rzeczywistości. Dorośli piją i palą także w sytuacjach przyjemnych. Ale bez względu na okoliczności organizm przyzwyczaja się do substancji uzależniających.

2. Wykład: substancje uzależniające – mechanizm uzależnienia.

Nauczyciel rozpoczyna wykład doświadczeniem ze szpulką nici. Nauczyciel prosi dwie chętne osoby, by zademonstrowały ćwiczenie. Osoba pierwsza rozrywa nitkę – uczniowie wnioskują, że łatwo jest przerwać nitkę. Osoba druga owija nitką nadgarstki osoby pierwszej. Prowadzący ponownie prosi osobę pierwszą o zerwanie nitki w celu oswobodzenia rąk. Kiedy okazuje się, że wykonanie polecenia nie jest możliwe, nauczyciel wyjaśnia klasie, na czym polega mechanizm uzależnienia: człowiek uzależnia się od używki stopniowo, bezwiednie. Nadchodzi jednak moment, w którym uświadamia sobie, że nie może wykonywać swoich obowiązków, żyć, nie zażywając danej substancji. Ludzie najczęściej uzależniają się od:

• papierosów,

• alkoholu,

• lekarstw (które zażywają bez zalecenia lekarza),

• narkotyków,

• jedzenia.

Ludzie, którzy sięgają po środki uzależniające, często myślą, że dzięki używkom uporają się
z problemami, uspokoją się, będą bardziej swobodni w kontaktach z innymi. W rzeczywistości jednak niszczą siebie. Kiedy uświadamiają sobie, że nie rozwiązali swoich problemów, z reguły są już osobami uzależnionymi.

3. Burza mózgów: czy znasz skutki palenia papierosów, picia alkoholu, używania narkotyków?

Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy. Każda grupa otrzymuję kartę pracy – kontury postaci człowieka. Zadaniem każdej z grup jest zaznaczenie na kartach pracy miejsca uszkodzenia przez substancje uzależniające (1. grupa zajmuje się wpływem nikotyny na organizm człowieka, 2. grupa wpływem alkoholu, a 3. narkotyków). Po wypełnieniu kart liderzy grup omawiają swoje zadanie. Nauczyciel informuje uczniów o skutkach alkoholizmu, palenia papierosów czy zażywania narkotyków (załącznik 1).

c) Faza podsumowująca

Praktyczne działanie: praca plastyczna – plakat „Nie wącham, nie palę, nie piję i dlatego zdrowo żyję”.

Uczniowie wykonują plakat dowolną techniką. Po skończonej pracy nauczyciel wiesza prace na gazetce szkolnej.

5. Bibliografia

1. Drugi elementarz, czyli Program Siedmiu Kroków. Program profilaktyki dla młodzieży, nauczycieli i rodziców, wyd. 3, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa 1998.

2. Kołodziejczyk A., Czemierowska E., Spójrz inaczej, Wydawnictwo EDUCATIO,
   Kraków 1993.

3. Wczesna profilaktyka – program „Cukierki”, Centrum Szkoleniowe MARABUT Fundacji Homo Homini, Warszawa 2001.

6. Załączniki

a) Załącznik 1

Materiały dla nauczyciela do wykorzystania w burzy mózgów.

Wpływ nikotyny na organizm człowieka:

• dym wdychamy przez usta, tym samym tracąc poczucie smaku;

• nikotyna negatywnie oddziałuje na układ oddechowy: podrażnia błonę śluzową nosa, gardła krtani, tchawicy, dociera do płuc, gdzie pozostawia osady smoły;

• wpływa na pracę serca, w rezultacie podnosi się ciśnienie krwi;

• uszkadza wątrobę.

Wpływ alkoholu na organizm człowieka:

• podrażnia błonę śluzową żołądka,

• niszczy wątrobę i mózg.

Wpływ narkotyków na organizm człowieka:

• niszczą uzębienie,

• uszkadzają układ pokarmowy,

• osłabiają serce,

• powodują choroby płuc, wątroby, nerek,

• powodują poważne negatywne zmiany w układzie nerwowym i mózgu,

• uszkadzają szpik kostny,

• doprowadzają do śmierci.

b) Karta pracy ucznia

Kontur postaci człowieka.

RS3DSIFQO4vR6

7. Czas trwania lekcji

2 x 45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Scenariusz godziny wychowawczej przeznaczony jest dla klasy drugiej gimnazjum. Zajęcia można przedłużyć do trzech godzin lekcyjnych w zależności od tempa pracy uczniów.