R1f11v9OZo14r
Zdjęcie przedstawia ogród pełen tulipanów. Na pierwszym planie widać trzy rzędy tulipanów, każdy w innym kolorze: zielonym, różowym i fioletowym. Za nimi jest rzeka, nad jej brzegami rosną drzewa (widoczne są jedynie ich pnie). Po drugiej stronie rzeki jest zielony trawnik porośnięty kępami tulipanów w kolorach białym, różowym i niebieskim.

Świat jest piękny!

Ogród botaniczny Keukenhof w Holandii
Źródło: domena publiczna.
Twoje cele
  • obejrzysz film o cudach świata,

  • na podstawie fragmentu powieści „Tajemniczy ogród” określisz temat utworu,

  • nazwiesz uczucia i emocje;

  • utrwalisz wiadomości o zdrobnieniach i zgrubieniach;

  • nazwiesz środki stylistyczne występujące we fragmencie „Tajemniczego ogrodu”.

Nic tak dobrze nie wpływa na nastrój człowieka, jak spacer po lesie czy wizyta w ogrodzie botanicznym. Naukowcy udowodnili kojący wpływ natury na naszą psychikę. Jeśli spędzamy czas na łonie przyrody, jesteśmy szczęśliwsi.

Polecenie 1

Wybierz się do najbliższego parku, ogrodu czy lasu i stwórz fotorelację z wycieczki pt. „Świat jest piękny”.

RJGrwtJo4tN5p
(Uzupełnij).
Polecenie 1

Wybierz się do najbliższego parku, ogrodu czy lasu i opowiedz o swoich wrażeniach z wycieczki.

RBhCLAjFaxlWg

Zapoznaj się z filmem pt. „Piękno i brzydota świata”, a następnie odpowiedz na pytania.

R1bMYOV3aI8ED
Polecenie 2

Który z siedmiu cudów świata natury najbardziej cię zachwycił? Uzasadnij swój wybór.

Rgz5p4eyOoZKm
(Uzupełnij).
Polecenie 3

W jaki sposób dbasz o piękno przyrody? Rozejrzyj się wokół siebie i zaplanuj działania, mające na celu upiększenie jakiegoś zakątka.

RN047srDzLsJT
(Uzupełnij).
Polecenie 4

Wybierz trzy miejsca w Polsce, które według ciebie są cudami natury. Napisz krótkie uzasadnienie swojego wyboru.

R5AqyN1MpZPvI
(Uzupełnij).

Tajemniczy ogród Frances Hodgson Burnett

Tytułowy tajemniczy ogród to otoczony murem zakątek wielkiego parku, który leży w posiadłości należącej do Archibalda Cravena02Archibalda Cravena. Ogród zamknięty jest od 10 lat, ponieważ wydarzyła się w nim rodzinna tragedia, o której chciano na zawsze zapomnieć. Ukryte wejście do ogrodu po latach odkrywa siostrzenica żony Cravena – Mary Lennox03Mary Lennox. Tajemniczy ogród jest cudem natury, ze względu na piękno kwitnących w nim kwiatów i drzew, ale także dlatego, że przebywanie w nim uskrzydla i uzdrawia człowieka.

Przeczytaj tekst, a następnie odpowiedz na pytania.

Frances Hodgson Burnett Tajemniczy ogród
RhFj7tgBoRVkE1
Przejście do tajemniczego ogrodu
Źródło: Alan Walker, licencja: CC BY-SA 2.0.

Dziwne to jest w życiu, że tylko czasami miewa się uczucie, jakby się miało żyć zawsze — zawsze. Opanowuje uczucie owo niekiedy, gdy człowiek się ze snu zbudzi o jutrzence i znajdzie się sam wobec natury i, głowę w tył odrzuciwszy, spojrzy ku niebu, i ujrzy jego blady seledynseledynseledyn z wolna się przemieniający, poczynający się zmieniać, zmieniać cudownie, dopóki wschód cały nie stanie się jakby jedną HosannąHosannaHosanną. Wtedy to serce bić przestaje wobec onego niezmiennego, potężnego majestatumajestatmajestatu wschodzącego słońca, powtarzającego się wszakże każdego ranka od tylu tysięcy lat. Wtedy — na chwilkę — zapomina się o wszystkim. Czasami znów opanowuje owo uczucie, gdy się człowiek znajdzie sam w lesie o słońca zachodzie, a tajemnicza, przesycona złotymi promieniami cisza wsiąka poprzez drzew konary, jak gdyby z wolna opowiadała o rzeczach jakichś dawnych a cudnych. Nieraz widok olbrzymiej ciszy nocnej z miriadamimiriadymiriadami gwiazd mrugających i patrzących na nas daje nam pewność, że żyć będziem zawsze; czasem utwierdzają nas w tej wierze dalekie dźwięki pięknej muzyki, czasem drogich nam oczu spojrzenie.

Uczucie to opanowało Colina, gdy po raz pierwszy usłyszał i poczuł wiosnę wpośród czterech murów tajemniczego ogrodu. Zdawało się, że tego popołudnia cały świat się sprzysiągł być doskonałym, promieniejąco cudnym i dobroci pełnym dla jednego chłopczyka. Być może, iż jedynie z niebiańskiej dobroci wiosna przyszła i skupiła cudów tyle w tym jednym miejscu. Więcej niż raz Dick odrywał się od roboty, przystawał z rosnącym podziwem w oczach i głową potrząsał.

— Jak też cudnie! — powiedział. — Mam już lat dwanaście, zacząłem trzynasty: wiele już dni przeżyłem, ale mi się zdaje, żem jeszcze w życiu tak cudnego nie widział!

— Cudny dzień! Naprawdę cudny! — dorzuciła Mary i westchnęła z wielkiej radości. — RęczęręczyćRęczę, że może to najcudniejszy dzień, jaki dotąd był na świecie.

— Czy nie sądzicie — począł mówić Colin z wolna, starając się mówić gwarą — czy nie sądzicie, że to może dla mnie tak cudnie?

— O mój Boże! — zawołała Mary z zachwytem. — Jak ślicznie po yorkshirsku04yorkshirsku to powiedziałeś! Pierwsza próba i tak doskonale!

I zapanowało szczęście.

Fotel ustawili pod drzewem śliwkowym, które białe było od kwiecia i pełne pszczółek brzęczenia. Było ono niby baldachimbaldachimbaldachim nad tronem królewicza z bajki. Opodal były czereśnie i jabłonie okryte biało‑różowym pękiem — gdzieniegdzie ukazującym kwiat rozkwitnięty. Poprzez ukwiecone gałązki przezierał błękit nieba niby czyjeś cudne, modre oczy.

MaryDick wzięli się do roboty, Colin im się przyglądał. Przynosili mu różne rzeczy do oglądania — to rozwijające się pączki, to znów inne, ściśle jeszcze zwinięte, to gałązki poczynające wypuszczać listeczki, to piórka dzięcioła, które w trawie pogubił, to pustą skorupkę wcześnie wyklutego jajka. Dick obwoził go naokoło ogrodu, zatrzymując się co chwila, by popatrzeć na cuda wyrastające z ziemi, lub zwieszające się z drzew. Było to tak, jakby go zaniesiono do zaczarowanej krainy i pokazywano wszystkie jej skarby i bogactwa.

— Ciekawy jestem, czy zobaczymy gila! — powiedział Colin05Colin.

— Trzeba trochę poczekać, to mu się panicz dosyć jeszcze napatrzy — odparł Dick06Dick. — Jak się jajka wylęgną, to biedak będzie taki zapracowany, że głowę straci. Zobaczy panicz, jak będzie latał jak opętany tu i tam, i znosił robaki, takie duże jak on sam; a ten hałas, a te piski, gdy je do gniazdka doniesie — tyle dziobków się otworzy, że nie będzie wiedział, komu wpierw dać. Matka mówi, że kiedy patrzy na gila, ile ma do roboty, żeby wszystkie te rozwarte dziobki nakarmić, to jej się zdaje, że jest wielką damą, która nie ma nic do roboty. Mówi, że się taki biedak pewnie dobrze napoci, choć tam ludzie tego nie widzą.

Tak im się to spodobało, że zaczęli śmiać się serdecznie, aż musieli buzie rękami zakryć, przypomnieli sobie bowiem, że nie może ich nikt posłyszeć. Colinowi dawali już od kilku dni lekcje cichego mówienia i szeptania. Tajemniczość ta była mu miła i robił jak umiał najlepiej, lecz wśród takiego radosnego ożywienia to czasem trudno się nie roześmiać głośniej od szeptu.

Każda chwila tego popołudnia obfitowała w nowe niespodzianki, a z każdą godziną słońce stawało się złocistsze.

unikatowy_nr_id_wpisu_01 Źródło: Frances Hodgson Burnett, Tajemniczy ogród, Wrocław 2016.
01
02
03
04
05
06
R16gf7txukDwm
Ćwiczenie 1
Przyporządkuj poniższe wyrazy związane ze słowem „ogród” do odpowiednich kategorii. słownictwo nacechowane pozytywnie Możliwe odpowiedzi: 1. zaniedbany, 2. botaniczny, 3. wypielęgnowany, 4. angielski, 5. piękny, 6. opuszczony, 7. efektowny, 8. przydomowy słownictwo nacechowane negatywnie Możliwe odpowiedzi: 1. zaniedbany, 2. botaniczny, 3. wypielęgnowany, 4. angielski, 5. piękny, 6. opuszczony, 7. efektowny, 8. przydomowy słownictwo neutralne Możliwe odpowiedzi: 1. zaniedbany, 2. botaniczny, 3. wypielęgnowany, 4. angielski, 5. piękny, 6. opuszczony, 7. efektowny, 8. przydomowy
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 2

Określ, co jest tematem fragmentu powieści Tajemniczy ogród.

R172Oy8J23ulg
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 3

Przypomnij sobie oglądany kiedyś wschód lub zachód słońca. Nazwij uczucia, jakie wzbudza to zjawisko. Na podstawie fragmentu „Tajemniczego ogrodu” wypisz uczucia i emocje, jakie wzbudza wschód słońca.

R1C6xEPrdyYRW
(Uzupełnij).
R1KAGWAZh618c
Ćwiczenie 4
W poniższym fragmencie tekstu zaznacz wyrazy nacechowane emocjonalnie. Mary i Dick wzięli się do roboty, Colin im się przyglądał. Przynosili mu różne rzeczy do oglądania — to rozwijające się pączki, to znów inne, ściśle jeszcze zwinięte, to gałązki poczynające wypuszczać listeczki, to piórka dzięcioła, które w trawie pogubił, to pustą skorupkę wcześnie wyklutego jajka. Dick obwoził go naokoło ogrodu, zatrzymując się co chwila, by popatrzeć na cuda wyrastające z ziemi, lub zwieszające się z drzew. Było to tak, jakby go zaniesiono do zaczarowanej krainy i pokazywano wszystkie jej skarby i bogactwa.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RV1MyCJdOYd8N
Ćwiczenie 4
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu prawidłowych informacji.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Rguxx1J5CY3JE
Ćwiczenie 5
Uzupełnij poniższe zdania. Zaznaczone w ćwiczeniu 7 wyrazy nacechowane emocjonalnie, to zdrobnienia. zgrubienia. Ich funkcją w tekście literackim jest ujawnienie pogardliwego lub ironicznego stosunku do opisywanych istot i rzeczy. ukazanie ciepłego, uczuciowego stosunku mówiącego do opisywanych istot i rzeczy.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 6

Jakimi zmysłami odbierał Colin świat przyrody? Z podanego powyżej fragmentu „Tajemniczego ogrodu” wypisz stosowne cytaty.

„Fotel ustawili pod drzewem śliwkowym, które białe było od kwiecia i pełne pszczółek brzęczenia. Było ono niby baldachim nad tronem królewicza z bajki. Opodal były czereśnie i jabłonie okryte biało‑różowym pękiem — gdzieniegdzie ukazującym kwiat rozkwitnięty. Poprzez ukwiecone gałązki przezierał błękit nieba niby czyjeś cudne, modre oczy”.

R1LzairDvqoqs
(Uzupełnij).
RI8z8ka3lubxr
Ćwiczenie 7
Połącz wyrażenia frazeologiczne z odpowiednimi definicjami. Matka Natura Możliwe odpowiedzi: 1. Obszar, na którym rośnie dużo roślin, nieskażony zanieczyszczeniem., 2. Wewnętrzny pierwotny nakaz, który skłania ludzi i zwierzęta do takiego, a nie innego działania zgodnego z naturą., 3. Przyroda jako siła kształtująca człowieka i jego otoczenie., 4. Coś niezwykłego, odbiegającego od przyjętych norm i przyzwyczajeń., 5. Kompozycja plastyczna przedstawiająca nieruchome obiekty, takie jak kwiaty, owoce i przedmioty codziennego użytku. Martwa natura Możliwe odpowiedzi: 1. Obszar, na którym rośnie dużo roślin, nieskażony zanieczyszczeniem., 2. Wewnętrzny pierwotny nakaz, który skłania ludzi i zwierzęta do takiego, a nie innego działania zgodnego z naturą., 3. Przyroda jako siła kształtująca człowieka i jego otoczenie., 4. Coś niezwykłego, odbiegającego od przyjętych norm i przyzwyczajeń., 5. Kompozycja plastyczna przedstawiająca nieruchome obiekty, takie jak kwiaty, owoce i przedmioty codziennego użytku. Wybryk natury Możliwe odpowiedzi: 1. Obszar, na którym rośnie dużo roślin, nieskażony zanieczyszczeniem., 2. Wewnętrzny pierwotny nakaz, który skłania ludzi i zwierzęta do takiego, a nie innego działania zgodnego z naturą., 3. Przyroda jako siła kształtująca człowieka i jego otoczenie., 4. Coś niezwykłego, odbiegającego od przyjętych norm i przyzwyczajeń., 5. Kompozycja plastyczna przedstawiająca nieruchome obiekty, takie jak kwiaty, owoce i przedmioty codziennego użytku. Łono natury Możliwe odpowiedzi: 1. Obszar, na którym rośnie dużo roślin, nieskażony zanieczyszczeniem., 2. Wewnętrzny pierwotny nakaz, który skłania ludzi i zwierzęta do takiego, a nie innego działania zgodnego z naturą., 3. Przyroda jako siła kształtująca człowieka i jego otoczenie., 4. Coś niezwykłego, odbiegającego od przyjętych norm i przyzwyczajeń., 5. Kompozycja plastyczna przedstawiająca nieruchome obiekty, takie jak kwiaty, owoce i przedmioty codziennego użytku. Zew natury Możliwe odpowiedzi: 1. Obszar, na którym rośnie dużo roślin, nieskażony zanieczyszczeniem., 2. Wewnętrzny pierwotny nakaz, który skłania ludzi i zwierzęta do takiego, a nie innego działania zgodnego z naturą., 3. Przyroda jako siła kształtująca człowieka i jego otoczenie., 4. Coś niezwykłego, odbiegającego od przyjętych norm i przyzwyczajeń., 5. Kompozycja plastyczna przedstawiająca nieruchome obiekty, takie jak kwiaty, owoce i przedmioty codziennego użytku.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 8

Z fragmentu „Tajemniczego ogrodu” wypisz najładniejsze, według ciebie epitety, metafory i porównania, opisujące świat przyrody.

RC3iIA865t7O7
(Uzupełnij).
Polecenie 5

Opisz swój wymarzony, tajemniczy ogród, w którym można ukryć się przed światem, odpocząć i nabrać sił.

Wskazówki:

  • Zadbaj, aby znalazły się tu opisy drzew i krzewów.

  • Stwórz ciekawe metafory i porównania.

  • Zastanów się co widać, słychać i czuć w twoim ogrodzie.

  • Epitetami „namaluj” kształty, kolory, zapachy i dźwięki.

RfgGmKBauQ6Rd
(Uzupełnij).

Słownik

baldachim
baldachim

osłona z tkaniny umocowana nad tronem, łożem lub rozpięta na drążkach, noszona nad władcami, dostojnikami lub nad przedmiotami kultu

Hosanna
Hosanna

zawołanie zaczerpnięte z Biblii, wyrażające radość, uwielbienie, a także prośbę
o pomoc

majestat
majestat

dostojeństwo, powaga lub okazałość jakichś osób, zjawisk lub rzeczy

miriady
miriady

niezliczona ilość, ogromna liczba, mnóstwo

ręczyć
ręczyć

być pewnym czegoś, zapewniać o czymś

seledyn
seledyn

kolor bladozielony

Notatki ucznia

RUfoHnLdQBMpO
(Uzupełnij).

Bibliografia

Bralczyk J., Drabik L. (red.), (2005) Słownik języka polskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, wydanie elektroniczne [dostęp dn. 12.12.2022].

Burnett F. H., (2016), Tajemniczy ogród, Wrocław: Siedmioróg.