„…bez tego ludzkiego oddalenia, które niesie poczucie wyobcowania…”, czyli światy istniejące obok ludzkiego w „Prawieku i innych czasach” Olgi Tokarczuk.

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

1. Uczeń zdobywa informacje na temat pracy grupowej.

b) Umiejętności

1. Uczeń dostrzega i ocenia różne sposoby wykorzystania tego samego motywu.

2. Uczeń interpretuje symbolikę już znaną jak i zupełnie nową.

3. Uczeń stara się oceniać obiektywnie siebie i innych

4. Uczeń praktykuje zasady skutecznego porozumiewania się.

5. Uczeń próbuje oceniać obiektywnie.

2. Metoda i forma pracy

Praca w grupieIndeks górny 1¹.

Klasa podzielona jest na 5 grup. Każda otrzymuje spisane informacje o funkcjach jej członków i zadaniu do wykonania.

3. Środki dydaktyczne

1. Tekst „Prawieku…”

2. Instrukcje dotyczące pracy w grupie i zadania do wykonania dla każdej grupy.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Uczniowie wykorzystują zadaną na poprzedniej lekcji pracę domową, czyli zaznaczone fragmenty z książki o współistniejących światach w Prawieku. Na początku lekcji prowadzący ustala, co zostało wybrane z powieści, tzn. jakie współistniejące światy wkomponowane w całość utworu dostrzegli uczniowie. Najlepiej gdyby były to: świat roślin, zwierząt, świat grzybni, świat aniołów, świat innych istot fantastycznych (Arcydzięgiel, Topielec Pluszcz, Zły człowiek). Światem Boga i ludzi zajmujemy się na innej lekcji. Dzielimy klasę na 5 grup, każda wybiera sobie jeden ww. światów.

b) Faza realizacyjna

Grupy dostają instrukcje pracy oraz spis wytycznych do uzyskania kontaktu i porozumienia się

1. Funkcje członków zespołu:

przewodniczący (pilnuje porządku i koncentracji grupy w czasie wykonywania ćwiczeń, nie dominuje nad pozostałymi),

sekretarz (pilnuje, aby żaden pomysł nie umknął uwadze),

sprawozdawca (notuje ustalenia i rozwiązania, publicznie przedstawi tez efekt pracy), pomysłodawcy (osoby wspomagające grupę merytorycznie),

notatnik (osoba redagująca skróconą notatkę dla klasy, która będzie zapisywana na tablicy podczas prezentacji wyników pracy zespołu),

obserwator (osoba taka nie bierze udziału w pracy grupy, ma za zadanie obserwować i oceniać grupę, pomijając swoje odczucia i oceny, ma wykazać się obiektywizmem. Obserwator wynotowuje swoje wnioski: W jaki sposób grupa wyłoniła lidera, sekretarza itd.? Jak układała się współpraca? Czy nikt nie narzucał swego zdania? Czy cała grupa wykazywała zaangażowanie? Jakie utrudnienia wystąpiły? Jak sobie z nimi radziła grupa? Pamiętaj, nie używaj nazwisk ani imion, oceniaj tylko zachowania a nie konkretne osoby)

2. Zadanie do wykonania.

Proszę wykonać tabelę zawierającą w pierwszej kolumnie następujące pytania: Skąd się wziął? Jak poznaje inne światy? Jak myśli i czuje? Jak wygląda? Gdzie się znajduje/gdzie mieszka? Jak odnosi się do świata ludzkiego/ Jaką pełni tam rolę? Jak oddziaływa na niego czas? Jeśli nie ma w książce bezpośredniej odpowiedzi na pytania, napisz własny wniosek. W pierwszym wierszu podaj odpowiedni cytat (w większości przypadków powinien być) oraz ocenę tego świata (jeśli wystąpi rozbieżność w ocenie między członkami zespołu, proszę wynotować wszystkie opinie). Oceniając opisywany świat, możesz użyć słów: infantylne, rozczarowujące, budzi odrazę, budzi współczucie, budzi zachwyt, budzi fascynację, odpowiada moim wyobrażeniom, przedstawiony świat jest bezsensowny, po co miałby/ałaby istnieć taki świat/taka osoba/istota (inwencja własna mile widziana).

3. Podstawy dobrego porozumiewania się.

Nie oceniaj.

Nie daj się ponieść emocjom.

Wysłuchaj każdego do końca

Upewnij się, że dobrze zrozumiałeś.

Nie przeszkadzaj.

Daj czas i poświęć uwagę.

Dostosuj się do funkcji w zespole.

c) Faza podsumowująca

Następuje odczytanie wyników pracy każdej z grup. Klasa, jeśli ma wątpliwości, zadaje pytania. Po przedstawieniu wszystkich prac i wyjaśnieniu nieścisłości prowadzący zadaje pytanie do klasy. Czy ludzie w Prawieku zdają sobie sprawę z istnienia światów istniejących równolegle. Kto zna je wszystkie i dlaczego?

Obserwatorzy czytają swoje wnioski na temat pracy zespołowej. Prowadzący zapisuje na tablicy problemy i trudności powstałe podczas wykonywania zadania. Czy takie trudności są do pokonania w zespole, czy należy zmienić członków grupy lub ich funkcje? Jak najlepiej wyłonić lidera, sekretarza itd.? Czym różni się ocena obserwatora grupy, a czym różni się ocena omawianych światów wystawiona przez grupy? Czy takie ćwiczenia mają sens? Czy odpowiada wam praca w grupie?

5. Bibliografia

1. Bortnowski St., Przewodnik po sztuce uczenia literatury, STENTOR, Warszawa

2. Tokarczuk O., Prawiek i inne czasy, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa, 1996

3. Materiały edukacyjne Kreatora, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji – Biuro Programu SMART, Kraków 1996

6. Załączniki

b) Zadanie domowe

Która koncepcja świata w powieści O. Tokarczuk odpowiada twoim wyobrażeniom? Jakich zmian dokonałbyś/ałabyś w nim?

1. Pomysły zaczerpnięte z Materiałów edukacyjnych Kreatora.↩