Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Rv7oz2PvkVA0y1

Święto wiosny Igora Strawińskiego

Źródło: Barbara Mielcarek-Krzyżanowska, cc0.

Ważne daty

1882‑1971 – lata życia Igora Strawińskiego

1909 – założenie zespołu baletowego Balety Rosyjskie przez Sergiusza Diagilewa

Ważniejsze kompozycje Strawińskiego:

1910 – Ognisty ptak - balet

1911 – Pietruszka - balet

1913 – Święto wiosny - balet

1920 – Pulcinella - balet

1927 – Król Edyp - opera‑oratorium

1930 – Symfonia psalmów - symfonia wokalno‑instrumentalna

1946 – Koncert hebanowy - koncert

md05e39dc88b903b1_0000000000027
1
1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

R4LEjV06myU88
Pobierz plik: scenariusz_lekcji.pdf
Plik PDF o rozmiarze 126.84 KB w języku polskim

I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka.

8. Muzyka XX i XXI wieku. Uczeń:

3) wymienia i charakteryzuje twórczość kompozytorów: Claude Debussy, Maurice Ravel, Aleksander Skriabin, Arnold Schönberg, Siergiej Prokofiew, Igor Strawiński, Béla Bartók, Siergiej Rachmaninow, Dymitr Szostakowicz, Manuel de Falla, George Gershwin, John Cage, Olivier Messiaen, Pierre Boulez, Karheinz Stockhausen, Steve Reich, Gerard Grisey, Kaija Saariaho, Thomas Adès i in..

II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:

1. zna podstawowe terminy i pojęcia właściwe dla opisu i zrozumienia wybranych dzieł muzycznych;

3. zna konteksty kulturowe i naukowe powstawania muzyki;

5. rozpoznaje cechy stylistyczne utworu reprezentującego określoną epokę muzyczną.

III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń:

2. przybliża twórczość i działalność przedstawicieli różnych obszarów kultury muzycznej, np. dyrygent, leader zespołu, koncertmistrz, reżyser spektaklu muzyczno‑teatralnego, kompozytor, wykonawca, wirtuoz, primadonna, primabalerina, performer, klezmer, muzykant, pieśniarz;

4. formułuje logiczną wypowiedź na temat dzieł, form, gatunków, stylów, technik i twórców muzycznych, uwzględniając zależności między nimi w kontekście: genezy, przeobrażeń, porównań.

md05e39dc88b903b1_0000000000035
Nauczysz się

charakteryzować życiorys i twórczość Igora Strawińskiego;

interpretować rolę kampanii baletowej Sergiusza Diagilewa dla promocji twórczości Strawińskiego;

omawiać znaczenie baletu Święto wiosny dla przemian w muzyce XX wieku.

md05e39dc88b903b1_0000000000057

Igor Strawiński

RorpL0lok2fWg1
Ilustracja interaktywna przedstawia zdjęcie młodego Igora Strawińskiego. Mężczyzna nosił okulary z cienkimi oprawkami. Włosy miał zaczesane na boki. Ubrany był w białą koszulę, muszkę i marynarkę. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Uznawany za ojca muzyki współczesnej Igor Strawiński urodził się w Rosji w 1882 roku, niedaleko Petersburga. Wzrastał w rodzinie artystycznej, pobierając od najmłodszych lat lekcji muzyki: uczył się gry na fortepianie, poznawał zasady muzyki, próbował komponować. Choć przejawiał wielki talent muzyczny, rodzice podjęli decyzję o wysłaniu Igora na studia prawnicze. Zgłębiając tajniki sztuki prawniczej na Uniwersytecie Petersburskim kontynuował naukę kompozycji u jednego z najwybitniejszych XIX-wiecznych twórców rosyjskich, Mikołaja Rimskiego-Korsakowa.
Igor Strawiński (1904 r.), culture.ru, CC BY 3.0
RoiR4WriJBynj1
Ilustracja interaktywna przedstawia zdjęcie młodego, otyłego Sergiusza Diagilewa. Mężczyzna z kapeluszem na głowie. Miał gęstego wąsa i przyjazny wyraz twarzy. Ubrany w białą koszulę i ciemny frak. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Wzrastająca samoświadomość artystyczna stała się przyczyną jego buntu wobec XIX-wiecznych koncepcji sztuki, szczególnie wobec ówczesnego rozumienia i realizowania idei muzyki narodowej. W konsekwencji zwrócił swą uwagę na modernistyczne prądy napływające z Europy zachodniej (zwłaszcza z Niemiec i Francji), dokąd wyjechał w 1910 roku. Zafascynowany talentem Strawińskiego Sergiusz Diagilew, po wysłuchaniu jego miniatury orkiestrowej Sztuczne ognie z 1908 roku, nawiązał z kompozytorem współpracę, która zaowocowała szeregiem premier baletowych zrealizowanych przez kampanię „Balety Rosyjskie”.
Sergiusz Diagilew, 2do2go.ru, CC BY 3.0
RFQfkxmiFpL4b1
Ilustracja interaktywna przedstawia projekt kostiumu do baletu Igora Strawińskiego „Ognisty ptak”. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. 25 czerwca 1910 roku, w Paryżu, odbyła się premiera Ognistego ptaka, baletu opartego na rosyjskich baśniach ludowych. Igor Strawiński odniósł wówczas oszałamiający sukces – młody i […] nieznany Rosjanin […] stał się słynny dosłownie w przeciągu jednej nocy. Choć często wskazuje się, że w szacie orkiestrowej tego baletu słyszalne są wpływy Rimskiego-Korsakowa, wyraźnie daje o sobie znać indywidualizm Strawińskiego, przejawiający się w uwypukleniu zjawisk rytmicznych.
Leon Bakst, projekt kostiumu do baletu Igora Strawińskigo „Ognisty ptak” (1922 r.), taneevlibrary.ru, CC BY 3.0
R12ybfUa645sc1
Ilustracja interaktywna przedstawia Sergiusza Diagilewa i Igora Strawińskiego. Mężczyźni siedzą na wprost aparatu, mają poważne miny, ubrani są elegancko w ciemne garnitury. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Dla zespołu „Balety Rosyjskie” Sergiusza Diagilewa Igor Strawiński stworzył kolejne utwory sceniczne, które utwierdziły jego wyjątkową pozycję w ówczesnym świecie muzycznym: Pietruszkę (1911), Święto wiosny (1913), Pulcinellę (1920) i Wesele (1923). Utworami tymi zapewnił sobie uznanie równe sławie Arnolda Schoenberga i Beli Bartóka. Wymienione balety skomponowane przez Strawińskiego są, obok suity baletowej z udziałem narratora – Historia żołnierza z 1918 roku, utworami zaliczanymi do tzw. okresu rosyjskiego w jego twórczości.
Sergiusz Diagilew i Igor Strawiński, 1921, hi-fi.com.pl, CC BY 3.0
R1OZWg0CSSveL1
Ilustracja interaktywna przedstawia zdjęcie Igora Strawińskiego, który ma złożone ręce na piersi. Mężczyzna w średnim wieku, nosił okulary. Włosy miał zaczesane do tyłu i delikatny wąsik. Ubrany był w białą koszulę, krawat i marynarkę. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. W roku 1920 Strawiński przeniósł się do Francji. W tym czasie zwrócił szczególną uwagę na europejską tradycję muzyczną, poszukując źródeł inspiracji w muzyce przeszłości. Opracowując barokowe sonaty i arie Giovanniego Battisty Pergolesiego, przystosowując je do XX-wiecznej szaty brzmieniowej w balecie Pulcinella, którego premiera miała miejsce w roku 1920, rozpoczął w swej twórczości okres neoklasyczny. Odwoływał się do dawnych form i gatunków muzycznych oraz stylów: Jana Sebastiana Bacha, Jerzego Fryderyka Haendla, Józefa Haydna, Piotra Czajkowskiego. Najsłynniejszymi kompozycjami z tego okresu są: oratorium Król Edyp (1927), balet Pocałunek wieszczki, Symfonia psalmów (1930).
Igor Strawiński, notrehistoire.ch.s3.amazonaws.com, CC BY 3.0
R1DJj1fB4igl31
Ilustracja interaktywna przedstawia zdjęcie Igora Strawińskiego, który stoi pod ścianą. Lewą rękę ma uniesioną ku górze do ucha w geście podsłuchiwania. Mężczyzna w średnim wieku, nosił okulary. Włosy miał zaczesane do tyłu i delikatny wąsik. Ubrany był w białą koszulę, krawat i płaszcz oraz szare spodnie. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Ze względów politycznych, w roku 1939 Strawiński wyemigrował do USA, osiedlając się w Los Angeles. W Ameryce dołączył do grona twórców wprowadzających elementy jazzu do muzyki tzw. profesjonalnej. Przyjaciel Strawińskiego, dyrygent Robert Craft, w latach pięćdziesiątych XX wieku przedstawił Strawińskiemu muzykę Arnolda Schoenberga i jego dwóch uczniów: Albana Berga i Antona Weberna, tworzących utwory w technice dodekafonicznej. W szczególny sposób na wyobraźnię kompozytorską Strawińskiego oddziałała muzyka Antona Weberna. Pod wpływem tej fascynacji wprowadził do swych utworów elementy dodekafonii, która stała się wyznacznikiem jego ostatniego, trzeciego etapu twórczości. U schyłku życia podupadł na zdrowiu. Zmarł w wieku 88 lat w Nowym Jorku, pochowany został w Wenecji.
Igor Strawiński, static01.nyt.com, CC BY 3.0
R1Ac1hfZawzxj1
Ilustracja interaktywna przedstawia zdjęcie Igora Strawińskiego, który dyryguje podczas koncertu. Ubrany jest w ciemny frak. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Igor Strawiński znalazł się w zestawieniu 100 najważniejszych postaci stulecia opublikowanym w magazynie „The Times”. W kulturze muzycznej uznawany jest za jednego z najważniejszych twórców XX-wiecznych, za klasyka XX wieku. Odważnie podejmując dialog z rozmaitymi tradycjami (na nowo odczytaną tradycją narodową, muzyką przeszłości oraz techniką komponowania za pomocą dwunastu dźwięków), poszukując indywidualnych środków wyrazu, stał się Strawiński symbolem złożoności kultury muzycznej XX wieku.
Igor Strawiński, s3.amazonaws.com, CC BY 3.0
md05e39dc88b903b1_0000000000061

Święto wiosny Igora Strawińskiego

Święto wiosny Igora Strawińskiego – dzieło rewolucyjne, dzieło przełomowe, dzieło oryginalne… jego premiera, która miała miejsce w paryskim Théâtre des Champs‑Élysées 29 maja 1913 roku, zakończyła się skandalem. Spektakl baletowyBaletbaletowy budził kontrowersje, poruszał publiczność, oburzał, nie pozostawiał widzów obojętnymi.

Akcję Święta wiosny – obrazów z życia dawnej Rusi, o ile w utworze tym można mówić o zaplanowanej akcji, podzielił Strawiński na dwie części. Akt pierwszy zatytułowany został Uwielbienie ziemi, zaś akt drugi – Wielka ofiara. Kompozytor wraz z Mikołajem Roerichem przygotowali ogólny zarys scen, które w indywidualny sposób realizować miał choreograf (w wersji premierowej był nim Wacław Niżyński). W akcie pierwszym, zgromadzone grupy dziewcząt i chłopców oddają cześć siłom natury, tańcem próbują przyspieszyć nadejście wiosny, a tradycyjnymi zabawami wpisują się w kontekst dorocznej obrzędowości, budząc ziemię ze snu zimowego. Akt drugi, w którym szczególnie wyeksponowana została magiczna rola ruchu i gestu, kończy się rytualnym tańcem, którego konsekwencją jest śmierć wybranej. Jej ofiara przyczynia się do przebudzenia życia na ziemi i otoczenia opieką pozostałych na ziemi ludzi. LibrettemLibrettoLibrettem baletu są zatem, współtworząc staroruski pogański rytuał, tańce i obrzędy.

Anonse prasowe Sergiusza Diagilewa zapraszały publiczność na spektakl obiecując emocjonujące przeżycia, jakie staną się zalążkiem dyskusji. Wieczór otwierały Sylfidy do muzyki Fryderyka Chopina, po czym zaproponowano modnemu towarzystwu – jak określił ówczesnych słuchaczy wizjoner Jean Cocteau – równie ciekawą, jak muzyka Igora Strawińskiego, choreografięChoreografiachoreografię Wacława Niżyńskiego.

md05e39dc88b903b1_0000000000070

Skandaliczna choreografia Wacława Niżyńskiego

W 1913 r. Igor Strawiński był już znanym w Paryżu kompozytorem. Dzięki zespołowi Balety Rosyjskie zyskał renomę i pozwolić mógł sobie na stworzenie muzyki, która sprowokowała nowoczesną choreografię Niżyńskiego. To właśnie jego choreografia – zdaniem Strawińskiego: nieudana, zrywająca z tradycją tańca klasycznego, nowoczesna, przyczyniła się do skandalu, jaki towarzyszył premierze Święta wiosny. Historyk tańca, Lynn Garafola, tak relacjonowała premierę: tancerze trzęśli się, drżeli, dygotali i tupali; skakali jak dzikusy i biegali po scenie w szalonym korowodzie. Czyżby zatem opinia kompozytora obwiniająca za niepowodzenie premiery baletu Wacława Niżyńskiego była uzasadniona? Wydaje się to prawdopodobne, znalazła bowiem potwierdzenie w recepcji wykonań Le sacre du printemps w wersji estradowej (koncertowej), zakończonych wielkim sukcesem. Wyeksponowany rytm, nieregularne akcenty, brzmienia dysonansowe, jaskrawa barwa – środki muzyczne, jakie posłużyły twórcy do oddania rytuału dookreślonego tytułem i szkicem libretta, współgrały z barbarzyństwem pogańskiej tematyki baletu umiejscowionego w dawnej pogańskiej Rusi.

Podczas premierowego spektaklu rozlegały się chichoty, gwizdy i szepty przeradzające się w okrzyki; Gertrude Stein relacjonowała: W trakcie spektaklu dosłownie nie było słychać muzyki. Pomimo takiej reakcji części publiczności, Strawiński z Niżyńskim po premierze kilka razy wychodzili kłaniając się oklaskującej ich publiczności. Tego właśnie chciałem powiedział choreograf po spektaklu Strawińskiemu.

md05e39dc88b903b1_0000000000081

Nowe spojrzenie na estetykę tańca

Obecnie Święto wiosny uchodzi za sztandarowe dzieło, łączące tradycję baletu i tańca nowoczesnego, ukazuje nowe spojrzenie na uwolnioną od XIX‑wiecznej estetyki tradycję ludową – w kulturze ludowej poszukuje piękna w jej archaicznych, surowych formach, nie łącząc folkloru z kategoriami muzyki narodowej.

RASPJA3XDumBg1
Utwór muzyczny: Igor Strawiński – „Święto wiosny”, introdukcja (temat fagotu). Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
R1GJzEPIJ2DV11
Utwór muzyczny: Igor Strawiński – „Święto wiosny”, transkrypcja fortepianowa na 4 ręce Taniec młodych dziewcząt. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
RNzhw26FyQJnp1
Utwór muzyczny: Igor Strawiński – „Tango na fortepian”. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
md05e39dc88b903b1_0000000000161

Zadania

R1aQIPOZlfFG1
Ćwiczenie 1
RoyHDGlrRPIFc
Ćwiczenie 2
RKBmoGCe0VHJ8
Ćwiczenie 3
RPH1rLdFXDcDq
Ćwiczenie 4
Uzupełnij wypowiedź: Premiera baletu Święto wiosny Igora Strawińskiego miała miejsce w Tu uzupełnij 1. Wielka ofiara, 2. Wacław Niżyński, 3. pogańskich dawnej Rusi, 4. Sergiusza Diagilewa, 5. Lynn Garafola, 6. Uwielbienie ziemi, 7. paryskim Théâtre des Champs-Élysées 
w 1913 roku. Akcja baletu opowiada o obrzędach Tu uzupełnij 1. Wielka ofiara, 2. Wacław Niżyński, 3. pogańskich dawnej Rusi, 4. Sergiusza Diagilewa, 5. Lynn Garafola, 6. Uwielbienie ziemi, 7. paryskim Théâtre des Champs-Élysées 
co znajduje swoje odzwierciedlenie w tytułach aktów: I. Tu uzupełnij 1. Wielka ofiara, 2. Wacław Niżyński, 3. pogańskich dawnej Rusi, 4. Sergiusza Diagilewa, 5. Lynn Garafola, 6. Uwielbienie ziemi, 7. paryskim Théâtre des Champs-Élysées  i II Tu uzupełnij 1. Wielka ofiara, 2. Wacław Niżyński, 3. pogańskich dawnej Rusi, 4. Sergiusza Diagilewa, 5. Lynn Garafola, 6. Uwielbienie ziemi, 7. paryskim Théâtre des Champs-Élysées .
Choreografię do spektaklu ułożył Tu uzupełnij 1. Wielka ofiara, 2. Wacław Niżyński, 3. pogańskich dawnej Rusi, 4. Sergiusza Diagilewa, 5. Lynn Garafola, 6. Uwielbienie ziemi, 7. paryskim Théâtre des Champs-Élysées  solista zespołu Balety Rosyjskie Tu uzupełnij 1. Wielka ofiara, 2. Wacław Niżyński, 3. pogańskich dawnej Rusi, 4. Sergiusza Diagilewa, 5. Lynn Garafola, 6. Uwielbienie ziemi, 7. paryskim Théâtre des Champs-Élysées .
Przyzwyczajona do tańca klasycznego paryska publiczność nie była gotowa na drżenie, dygotanie i tupot tancerzy na scenie, jak pisała Tu uzupełnij 1. Wielka ofiara, 2. Wacław Niżyński, 3. pogańskich dawnej Rusi, 4. Sergiusza Diagilewa, 5. Lynn Garafola, 6. Uwielbienie ziemi, 7. paryskim Théâtre des Champs-Élysées .
R1Ki8iuj90Epf
Ćwiczenie 5
RZ9BaggcYDs3O
Ćwiczenie 6
RVwpWpXonJ20E
Ćwiczenie 7
md05e39dc88b903b1_0000000000188

Słownik pojeć

Balet
Balet

widowisko teatralne z muzyką, w którym uczucia i emocje wyrażane są tańcem.

Choreografia
Choreografia

układ ruchów w przedstawieniu baletowym, w niektórych dyscyplinach sportu (łyżwiarstwo, gimnastyka artystyczna) etc.

Dodekafonia
Dodekafonia

technika komponowania za pomocą 12 dźwięków, skodyfikowana przez Arnolda Schoenberga, przejęta przez jego uczniów: Albana Berga i Antona Weberna.

Koncert
Koncert

gatunek muzyczny, którego istota zasadza się na współgraniu i współzawodniczeniu solisty (grupy solistów) i orkiestry; w dojrzałym baroku przyjął postać trzyczęściową o układzie temp: szybka‑wolna‑szybka.

Libretto
Libretto

literacko opracowany tekst będący podstawą muzycznych dzieł scenicznych.

Opera
Opera

sceniczne dzieło wokalno‑instrumentalne, w którym muzyka współgra z librettem.

Oratorium
Oratorium

estradowe dzieło wokalno‑instrumentalne, w którym muzyka współgra z librettem o charakterze religijnym.

Symfonia
Symfonia

orkiestrowy odpowiednik sonaty, jako samodzielny gatunek muzyczny przeznaczony do wykonania przez największy instrumentalny skład wykonawczy wypracowany w klasycyzmie; od czasów IX Symfonii Beethovena powstawać zaczęły także symfonie wokalno‑instrumentalne.

Źródło:

sjp.pwn.pl

Biblioteka muzyczna

Bibliografia

sjp.pwn.pl