Synonimy / antonimy
Synonimy/Antonimy
Ćwiczenia w rodzaju: Dopisz wyrazy bliskoznaczne do podanych...Indeks górny 11 mogą być uzupełniane zabawami szaradziarskimi, np. wirówką „Od słowa do słowa”, w której dla ułatwienia podano pierwsze litery odgadywanych wyrazówIndeks górny 22. W wirówkach, także w tej, najczęściej wpisuje się wyrazy prawoskrętnie. Miejsce wpisania jest do samodzielnego uzgodnienia, ale dla ułatwienia podano pierwsze litery odgadywanych wyrazów.
schorzenie, niedomaganie, niedyspozycja, złe samopoczucie
człowiek odważny, mężny, heros
klęska, przegrana
pochwała, uznanie, wyróżnienie
rozchód, koszt
wielkolud, dryblas, drągal, kawał chłopa, bardzo wysoki i dobrze zbudowany mężczyzna
Taka „rozrywkowa” forma wydaje się ciekawsza, a pełni takie same funkcje: zwiększa płynność słowną i skojarzeniową, polegającą na szybkim wybraniu z posiadanego zasobu słownikowego żądanego wyrazu. W objaśnieniach podano już po kilka synonimów, by w dłuższej wypowiedzi ustnej czy pisemnej uczeń mógł stosować je wymiennie, unikając w ten sposób powtarzania wyrazów, których chce użyć w bliskim sąsiedztwie. Mając ich tyle we własnym słowniku, będzie mu łatwiej wybrać te, które najlepiej odpowiadają określonej sytuacji komunikacyjnej. Używając ich, może tylko informować, ale może też wyrażać swój stosunek do treści: ocenę, postawę wobec kogoś, czyli niejako wpisywać w wypowiedź funkcję impresywno‑ekspresywną języka. Sytuacja komunikacyjna wymaga od ucznia trafnego wyboru wyrazów ze względu na to, do kogo mówi, także: o kim mówi. Takiej właśnie oceny kontekstu sytuacyjnego wymagają synonimy do wyrazu olbrzym.
Diagram wirówki kryje jeszcze jedno zadanie, można go bowiem wykorzystać do dobierania wyrazów przeciwstawnych znaczeniowo. W objaśnieniach pojawią się wówczas: zdrowie, tchórz, sukces, kara, dochód, karzeł.