W przypadku chowu trzody chlewnej oprócz ustawy o ochronie zwierząt obowiązkowym aktem prawnym jest Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie wymagań i sposobu postępowania przy utrzymywaniu gatunków zwierząt gospodarskich, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej (Dz. U. z 2010 r. Nr 56, poz. 344 z późn. zm.). Zgodnie z jego zapisami świnie mogą być utrzymywane w:

a) pomieszczeniu inwentarskim do tego przeznaczonym, w kojcu na ściółce lub bez ściółki:

• pojedynczo,

• grupowo,

b) systemie otwartym (łącząc w grupę zwierzęta o zbliżonym wieku oraz dbając o to, aby zapobiegać agresji i walkom zwierząt).

W chowie trzody chlewnej wyróżniamy warchlaki (świnie w wieku do 10 tygodni) oraz tuczniki (świnie w wieku powyżej 10 tygodni, loszki i wieprzki przeznaczone na rzeź). Te pierwsze należy utrzymywać w stałych grupach, które tworzone są krótko po odsadzeniu zwierząt. Ważne jest, aby unikać mieszania miotów. W zależności od wielkości pomieszczeń można je obsadzać jednym miotem (małe kojce) lub kilkoma (większe kojce), przy czym w tym ostatnim przypadku dobierane są warchlaki o zbliżonej masie. Także tuczniki – od początku do zakończenia tuczu – trzymane są w stałych grupach. Optymalna liczebność grup to 4‑8 sztuk w małych chlewniach i 8‑12 sztuk w większych, choć można trzymać w kojcach zwierzęta po 20‑25 sztuk. Istotne jest zagęszczenie warchlaków czy tuczników w kojcach oraz pilnowanie, aby ich masa była wyrównana. Chów zbyt wielkiej liczby zwierząt w kojcach obniża ich przyrosty, a jeśli dopuścimy do różnic w masie zwierząt, to może się to przekładać na odpychanie przez silniejsze osobniki tych słabszych od koryta i agresywne zachowania. 

Bez względu na kategorię zwierzęta powinny być utrzymywane w odpowiednich warunkach i zgodnie z normami w zakresie podstawowych parametrów zoohigienicznych (dobrostanu). Istotne jest nie tylko zapewnienie optymalnej temperatury, wilgotności względnej, oświetlenia itp., ale także zabezpieczenie trzody chlewnej przed wilgocią podłoża i odchodami oraz zagwarantowanie zwierzętom minimalnej powierzchni według kategorii świń oraz ich masy. Świń dogląda się co najmniej raz dziennie.

Minimalne warunki utrzymania świń w kojcach

Zgodnie z zapisami rozporządzenia z dnia 15 lutego 2010 r. minimalna powierzchnia kojców dla zwierząt utrzymywanych pojedynczo wynosi:

Indeks górny Minimalna powierzchnia kojców trzody chlewnej dla zwierząt utrzymywanych pojedynczo (rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie wymagań i sposobu postępowania przy utrzymywaniu gatunków zwierząt gospodarskich, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej) Indeks górny koniec^{Minimalna powierzchnia kojców trzody chlewnej dla zwierząt utrzymywanych pojedynczo (rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie wymagań i sposobu postępowania przy utrzymywaniu gatunków zwierząt gospodarskich, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej)}

W przypadku utrzymywania loch pojedynczo wymiary kojca powinny wynosić co najmniej 0,6 m szerokości, natomiast długość obliczana jest jako długość zwierzęcia powiększona o 0,3 m, nie mniej jednak niż 2 m. 

Minimalna powierzchnia kojców dla zwierząt utrzymywanych grupowo w przeliczeniu na jedną sztukę:

Indeks górny * w przypadku loch prośnych co najmniej 1,3 m2 powierzchni kojca powinno stanowić stałe podłoże i nie więcej niż 15% tego podłoża - otwory odpływowe; Indeks górny koniec^{* w przypadku loch prośnych co najmniej 1,3 m2 powierzchni kojca powinno stanowić stałe podłoże i nie więcej niż 15% tego podłoża - otwory odpływowe;}

Indeks górny ** co najmniej 0,95 m2 powierzchni kojca powinno stanowić stałe podłoże i nie więcej niż 15% tego podłoża - otwory odpływowe. Indeks górny koniec^{** co najmniej 0,95 m2 powierzchni kojca powinno stanowić stałe podłoże i nie więcej niż 15% tego podłoża - otwory odpływowe.}

Indeks górny Minimalna powierzchnia kojców trzody chlewnej dla zwierząt utrzymywanych grupowo w przeliczeniu na jedną sztukę (rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie wymagań i sposobu postępowania przy utrzymywaniu gatunków zwierząt gospodarskich, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej) Indeks górny koniec^{Minimalna powierzchnia kojców trzody chlewnej dla zwierząt utrzymywanych grupowo w przeliczeniu na jedną sztukę (rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie wymagań i sposobu postępowania przy utrzymywaniu gatunków zwierząt gospodarskich, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej)}

Powierzchnia kojca w przypadku utrzymywania w grupie loch lub loszek po pokryciu:

• do 5 sztuk - powinna być większa o 10%,

• powyżej 39 sztuk - może być mniejsza o 10%.

W przypadku utrzymywania w gospodarstwie co najmniej 10 loch lub loszek, jeśli znajdują się one w okresie od 4 tygodnia po pokryciu do tygodnia przed przewidywanym terminem proszenia, długość każdego z boków kojca powinna wynosić w przypadku grup:

• do 5 sztuk - co najmniej 2,14 m,

• powyżej 5 sztuk - co najmniej 2,81 m.

W przypadku prowadzenia chowu świń w systemie otwartym minimalna powierzchnia utrzymywania zwierząt powinna wynosić co najmniej 15 mIndeks górny 2² na jedną dorosłą sztukę.

System kojcowy ściółkowy to jedna z form hodowli trzody chlewnej. W tym systemie hodowlanym każde zwierzę lub grupa zwierząt ma wydzieloną kojcową przestrzeń, w której może swobodnie poruszać się, odpoczywać i spożywać pokarm. Kojce są często wykonane z metalowych prętów lub siatki, co zapewnia dobrą wentylację i łatwiejsze utrzymanie czystości.

R11BEFDpBgjBW

Zdjęcie przedstawia trzodę chlewną w systemie ściółkowym. Podłoga pokryta jest sianem i słomą.

Na podłodze kojców umieszcza się ściółkę, którą można przygotować z różnych materiałów, takich jak słoma, trociny, torf lub pelety z drewna. Może to być płytka lub głęboka ściółka. Zapewnia ona komfort legowiska, chroniąc zwierzęta przed zimnem, wilgocią i infekcjami, a także ma właściwości higroskopijne – stanowi pożywienie dla bakterii, które naturalnie rozkładają odchody i utrzymują higienę w kojcach. Ściółka umożliwia też świniom naturalne zachowanie, jakim jest rycie, słoma jest również chętnie przez nie zjadana. Powstający obornik usuwany jest z kojców po zakończeniu cyklu produkcyjnego.

W systemie kojcowym ściółkowym trzoda chlewna ma stały dostęp do pokarmu i  wody pitnej, które są umieszczone w specjalnych pojemnikach wewnątrz kojców. W kojcach powinno być również odpowiednie oświetlenie i wentylacja, które zapewnią dobre warunki bytowe i zdrowie zwierząt.

System kojcowy ściółkowy ma wiele zalet:

• wolna przestrzeń i swoboda ruchu,

• dostęp do świeżej ściółki i  pożywienia,

• łatwa kontrola stanu zdrowia zwierząt.

System kojcowy ściółkowy wymaga większej przestrzeni w porównaniu z innymi systemami hodowlanymi, takimi jak system uwięziowy. Konieczne jest również regularne czyszczenie kojców i utrzymywanie czystości ściółki, aby zapobiec rozwojowi chorób i infekcji. W tym systemie dobowe zapotrzebowanie na słomę wynosi około 0,15 kg na sztukę (kg/szt.) dla warchlaków, około 0,3‑0,5 kg/szt. dla tuczników oraz około 1,0 kg/szt. dla loch prośnych i knurów. Pomocą w usuwaniu obornika są posadzki samospławialne; dzięki ich nachyleniu pod kątem 6‑8 stopni i przemieszczaniu się zwierząt przesuwa się on samoczynnie do kanału gnojowego.

System kojcowy bezściółkowy to jeden z systemów hodowli trzody chlewnej. W tym systemie hodowlanym kojce są wykonane z betonu lub metalowych prętów, a na podłodze nie ma ściółki, może ona zaś być pełna, rusztowa lub częściowo rusztowa (w części gnojowej). Hodowcy decydujący się na system bezściółkowy muszą zadbać o to, aby podłoga w pomieszczeniach inwentarskich wykazywała dobrą izolację termiczną oraz wytrzymałość na ścieranie i obciążenia, a także była odporna na działanie substancji organicznych i nie zawierała toksycznych związków. Podłogi rusztowe muszą mieć właściwą, ustaloną przepisami szerokość szczelin i beleczek, dostosowaną do wielkości i masy zwierząt. Są one zaprezentowane w poniższej tabeli. Zbyt szerokie szczeliny w rusztach mogą powodować uszkodzenia kończyn, natomiast przy zbyt wąskich utrudnione jest prawidłowe oczyszczanie podłogi.

Maksymalna szerokość szczelin i minimalna szerokość beleczek w przypadku utrzymywania trzody chlewnej grupowo na betonowej podłodze szczelinowej:

Indeks górny Maksymalna szerokość szczelin i minimalna szerokość beleczek w przypadku utrzymywania trzody chlewnej grupowo na betonowej podłodze szczelinowej (rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie wymagań i sposobu postępowania przy utrzymywaniu gatunków zwierząt gospodarskich, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej) Indeks górny koniec^{Maksymalna szerokość szczelin i minimalna szerokość beleczek w przypadku utrzymywania trzody chlewnej grupowo na betonowej podłodze szczelinowej (rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie wymagań i sposobu postępowania przy utrzymywaniu gatunków zwierząt gospodarskich, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej)}

W systemie kojcowym bezściółkowym trzoda chlewna ma stały dostęp do pokarmu i wody pitnej, które są umieszczone w specjalnych pojemnikach wewnątrz kojców. Kojce powinny być odpowiednio oświetlone i wentylowane, aby zapewnić dobre warunki bytowe i zdrowie zwierząt.

R1OZfU28RVvMv

Zdjęcie przedstawia świnie trzymane w systemie bezściółkowym. Zwierzęta znajdują się po prawej i lewej stronie chodnika, za metalowymi kratami. Podłoga w oborze jest gładka. Chodnikiem idzie świnia o różowym kolorze skóry.

Jedną z głównych zalet systemu kojcowego bezściółkowego jest łatwość utrzymania czystości. Elementy rusztu powinny być łatwe do montażu i demontażu oraz mycia i dezynfekcji. Ponadto, system ten zapewnia stałą przestrzeń dla każdego zwierzęcia, co pozwala mu na swobodne poruszanie się i odpoczynek. Jest on tańszy, ponieważ nie wymaga stosowania ściółki, co pozwala na oszczędność czasu i pieniędzy. Jednocześnie jednak pojawia się problem zagospodarowania gnojowicy (gdy nie ma ściółki jako naturalnego pokrycia dla odchodów, co utrudnia też kontrolę zapachu i rozwoju bakterii).

Sytuacja, w której zwierzęta są zmuszone do poruszania się po twardym podłożu, może również prowadzić do problemów zdrowotnych (takich jak choroby kończyn, złe samopoczucie zwierząt) i ostatecznie obniżać rentowność produkcji. Zalecane jest więc utrzymanie w kojcu przynajmniej 1/3 powierzchni litej.

Odchody wytwarzane przez trzodę chlewną usuwa się różnymi sposobami, w zależności od systemu utrzymania zwierząt oraz wielkości hodowli. W małych chlewniach odchody z części gnojowej kojca wyrzucane są ręcznie, z wykorzystaniem taczek i wózków. W systemie bezściółkowym lub z płytką ściółką stosowane są zgarniaki typu delta. Natomiast w większych gospodarstwach korzysta się z zainstalowanych w korytarzu gnojowym zgarniaki łańcuchowe lub listwowe, spychacze samojezdne linowe albo szynowe. Jeżeli korytarz gnojowy jest wystarczająco szeroki, można wprowadzać tam spychacze ciągnikowe. A części płynne odprowadzane są do studzienek i zbiorników na gnojówkę.

Miejsce na notatki