1528 – przebudowy pałacu w Fontainebleau przez Franciszka I
1530 – objęcie kierownictwa przebudowy pałacu w Fontainebleau przez Fiorentino Rossa
1533 - 1539 – prace nad Wielką Galerię Franciszka I
1540 – przejęcie kierownictwa nad pracami w pałacu w Fontainebleau przez Francesco Primaticcia
1552 – zaangażowanie do prac Niccola dell’Abbate’a
m554bf92e688a25b9_0000000000016
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
RikyBkFq0u47N
m554bf92e688a25b9_0000000000019
II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
10. określa funkcję dzieła i wskazuje jej wpływ na kształt dzieła;
13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:
c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;
14. wskazuje środki stylistyczne i środki ekspresji, które identyfikują analizowane dzieło z odpowiednim stylem, środowiskiem artystycznym lub autorem;
15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;
16. rozpoznaje podstawowe motywy ikonograficzne, świętych chrześcijańskich, bogów greckich i alegorie wybranych pojęć na podstawie atrybutów;
17. analizuje dzieła pod względem ikonograficznym, z wykorzystaniem słowników symboli;
2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;
7. rozróżnia podstawowe motywy ikonograficzne;
8. wymienia różne funkcje dzieł sztuki, takie jak: sakralna, sepulkralna, estetyczna i dekoracyjna, dydaktyczna, ekspresywna, użytkowa, reprezentacyjna, kommemoratywna, propagandowa, kompensacyjna, mieszkalna i rezydencjonalna, obronna, magiczna;
9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;
III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;
4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;
6. porównuje dzieła różnych artystów tworzących w podobnym czasie;
IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:
2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;
4. rozróżnia techniki sztuk plastycznych, jak:
a) w malarstwie: enkaustyka, mozaika, witraż, fresk, tempera, malarstwo olejne, pastel, malarstwo akwarelowe, akrylowe,
6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych;
8. wiąże technikę wykonanego dzieła z jego funkcją (fresk, miniatura, malarstwo tablicowe, sztalugowe);
V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:
2. zna najistotniejszych fundatorów, mecenasów i marszandów, na których zlecenie powstawały wybitne dzieła sztuki;
3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje;
4. łączy dzieło z fundatorem, mecenasem lub marszandem, dla którego powstało.
m554bf92e688a25b9_0000000000026
Nauczysz się
określać wpływ malarstwa włoskiego na styl artystyczny szkoły w Fontaibleau;
wskazywać cechy malarstwa niderlandzkiego obecne w obrazach reprezentujących szkołę w Fontainebleau;
rozpoznawać obrazy manieryzmu francuskiego;
określać temat w dziele malarskim;
dokonywać porównania obrazów pod kątem tematyki.
m554bf92e688a25b9_0000000000053
Pierwsza szkoła Fontainebleau
W 1528 roku król Francji, Franciszek I rozpoczął przebudowę pałacu w Fontainebleau. W wyniku wielu architektonicznych zmian za sprawą projektu Gillesa le Bretona w miejscu dawnego zamku powstała reprezentacyjna rezydencja. Kierownictwo nad dekoracjami wnętrz król powierzył w 1530 roku Florentczykowi Rossowi Fiorentino (właśc. Giovanni Battista di Jacopo d’Rosso), który w latach 1533‑39 pracował nad Wielką Galerię Franciszka I, ozdabiając górną część wnętrza alegorycznymi malowidłami o tematyce mitologicznej oraz motywami związanymi z symboliką chrześcijańską. Dzieła poświęcone były postaci władcy i jego przymiotom. Prace pierwszej szkoły Fontainebleau charakteryzowały się szerokim wykorzystaniem sztukateriiSztukateriasztukaterii. Popularne były renesansowe motywy dekoracyjne: groteski i putta, a także nawiązania do erotyki. Postacie uzyskiwały eleganckie formy charakterystyczne dla dzieł Michała Anioła, Rafaela oraz artystów włoskiego manieryzmu, zwłaszcza Parmigianina.
R1bHfzEo4yunS1
Z Rossem współpracował Francesco Primaticcio, który w 1540 roku przejął po nim kierownictwo nad pałacem w Fontainebleau. Podobnie jak poprzednik, artysta łączył swoje freski ze stiukowymi ornamentami. Wykonał dekoracje w Galerii Ulissesa, freskiFreskfreski w Komnacie Księżnej d'Etampes, Gabinecie króla oraz Sali Balowej. Malarz rozwinął styl, który charakteryzował się przesadnymi liniami, jaskrawymi kolorami i wydłużonymi figurami z niekiedy niezręcznymi pozami, często osadzonymi w klasycznych i mitologicznych pejzażach. Ponadto w jego pracach pojawiła się zmysłowość nagiej postaci, nieobecnej dotąd w sztuce francuskiej.
RZyEa35pcST6L1
W 1552 roku Primaticcio zaangażował w prace Niccola dell’Abbate’a. Artysta miał ogromny wpływ na dekoracje dla Galerii Ulissesa i tzw. Galerii Henryka II. Jego malowidła charakteryzowały się nowatorskim ujęciem, witalnością rysunku i bogactwem kolorystycznym. Oprócz wielu rysunków wykonał także szkice do rycin, wydarzeń świątecznych i metaloplastyki. Jego formalny styl wpłynął na kolejne pokolenie artystów szkoły w Fontainebleau.
RV9GCAuvhQGld1
Na styl pierwszej szkoły Fontainebleau wpłynęło także wielu twórców anonimowych. Malarze ci tworzyli pod wpływem artystów włoskich, ale widoczne także sa wpływy malarstwa północnego. Italianizujące jest dzieło o mitologicznej tematyce Diana łowczyni, a rodzajowa tematyka obrazu Gabrielle d'Estrées ai jej siostra księżna de Villars w kąpieli przypomina dzieła mistrzów niderlandzkich. Obrazy te charakteryzuje lekkość i wdzięk, elegancja i wytworność, jednak pojawia się też odmienny realizm scen, stanowiący o nowatorstwie ich autorów.
R1RhXkG7G1Zth1
RFt0MXtDKCQOm1
Wpływy włoskie i cechy szkół północnych pojawiają się także w twórczości dwóch innych malarzy francuskich: Jeana Cousina Starszego oraz Françoisa Cloueta. Dzieła tych artystów zapowiadają zupełnie odmienny styl, właściwy dla drugiej szkoły Fontainbleau. Obraz Jeana Cousina Starszego Eva Prima Pandora posiada odniesienia religijne i mitologiczne. Kobieta reprezentuje zarówno Ewę, pierwszą biblijną kobietę, jak i Pandorę. Podwójna, mitologiczna i religijna symbolika obrazu jest także oddana w symbolice: czaszce, owiniętym wokół ramienia wężu, gałęzi jabłoni, wazonie, nawiązującym do wazonu Pandory.
RwHxng9NN3omF1
Polecenie 1
Porównaj dwa przedstawienia aktu kobiecego: renesansowego obrazu Tycjana Wenus z Urbino z, z 1538 z manierystycznym dziełem Jean Cousin starszego Eva Prima Pandora. Podczas porównania zwróć uwagę na wskazane poniżej elementy.
R1K65dceJTA7N1
RwHxng9NN3omF1
Wskaż scenerię, w jakiej znajdują się kobiece akty.
RkzJZ6LY8zJWU
Porównaj sposób ułożenia i wygląd postaci
RtYDaCQMDYZBT
Wymień elementy, które wypełniają tło, odczytaj ich znaczenie, korzystając ze słownika symboli.
RxHw6Z81fOYng
Inna wersja zadania
Przypomnij sposób przedstawienia Wenus w dziełach renesansowych kolorystów: Giorgiona i Tycjana.
Kobieta w kąpieli Françoisa Cloueta jest domniemanym portretem Diany de Poitier, kochanki króla Francji Henryka II. Jednak Kobieta w akcie może także nawiązywać do przedstawień Wenus, prezentować idealne piękno, a nie konkretną osobę. Kontrast nagiej postaci o gładkiej cerze z misternie opracowanymi detalami: fakturą owoców, draperią i biżuterią, wskazuje na połączenie cech flamandzkich i włoskich, które charakteryzowały francuską sztukę dworską z XVI wieku.
W tym renesansowym portrecie Clouet przedstawia o nieznanej tożsamości nagą kobietę w wannie. Wanna jest wyłożona białym obrusem i obwieszona z obu stron królewskimi szkarłatnymi zasłonami. Lewa ręka kobiety odsłania imię artysty wpisane poniżej, podczas gdy jej prawa ręka spoczywa na desce, pokrytej martwą naturą. Nieco za kąpiącym się młody chłopak sięga po jakieś winogrona, a uśmiechnięta mokra pielęgniarka karmi dziecko. W tle widać pokojówkę z metalowym dzbankiem z wodą do kąpieli, gdy więcej wody ogrzewa się w kominku. Ta aluzja odnosi się do szczęśliwego, zdrowego domu.
R2Qjdg8vtrhF51
Druga szkoła Fontainebleau
Malarstwo tzw. drugiej szkoły z Fontaibleau, reprezentowane jest głównie przez artystów francuskich i flamandzkich. Toussaint Dubreuil uczestniczył w tworzeniu dekoracji Pawilonu Pieców (dziś niezachowany). Henryk IV powierzył mu dekorację także niezachowanej Galerii Jelenia. W Luwrze znajduje się obraz Hyante i Climène w swojej toalecie, będący częścią cyklu około sześćdziesięciu dzieł zamówionych przez Henryka IV w latach 1594‑1602 Hyante i Climène, dwie córki króla Krety, zakochane w tym bohaterze, zajęły się toaletą, aby go uwieść. Jest to nawiązanie do motywów istotnych dla pierwszej szkoły Fontainebleau, z energiczną stylizacją planów zaakcentowanych światłem i barwami.
R1a94N2dWxMrJ1
Podczas gdy styl Dubreuila nawiązywał do elementów realizmu i klasycznej harmonii artystów reprezentujących pierwsza szkołę Fontainebleau, inny artysta, Ambroise Dubois podsumował w swej twórczości cechy późnego manieryzmu drugiej szkoły na obrazie Alegoria malarstwa i rzeźby. Artysta nadał alegorycznym postaciom cechy typowe dla manierystów włoskich, ich ciała są wydłużone, majestatyczne, figury przybierają lekko skręcone pozy, skomplikowane układy.
R4L41ThdY3ZQA1
W 1608 r. prace w kaplicy Fontainebleau król powierzył Martinowi Fréminetowi. W pięciu podziałach sufitu artysta wykonał Noego wchodzącego do Arki, Upadek aniołów, Pana w chwale, Anioła Gabriela i Stworzenie. Za ołtarzem namalował Zwiastowanie, a także wykonał inne freskiFreskfreski przedstawiające królów, proroków i sceny z życia Chrystusa. Jego styl nawiązywał do fresków Michała Anioła, skomplikowane, skręcone ciała przypominają postacie z Sądu Ostatecznego w Kaplicy Sykstyńskiej.
R1SFh2cwZPEtE1
R1JIxUKsHoLH2
Ćwiczenie 1
Ćwiczenie 2
Odczytaj symbolikę przypisaną zwierzętom w poniższym dziele. Wpisz ich nazwy obok podanych znaczeń.
R1DWQqXQD0xZc1
R1N9o1un8vJCB
Inna wersja zadania
Przypomnij symbolikę zwierząt zamieszczonych we fresku Fiorentina Rossa, „Ukwiecony słoń”.
R18Btlqo2QMWU
Ćwiczenie 3
Rq3Gx9anTH1Xw
Ćwiczenie 4
RmhbtwCrYUpZX
Ćwiczenie 5
R1eJ3MxNEgLUr
Ćwiczenie 6
R18Qrv0YSLQU5
Ćwiczenie 7
Polecenie 2
Porównaj pejzaże w dwóch poniższych obrazach. Wypisz cechy każdego z nich i wyciągnij wnioski.
RmutabjMueVD61
RwHxng9NN3omF1
RsuLAAQenJove
Inna wersja zadania
Określ, jaka rolę pełni pejzaż w dziełach malarzy z Fontaibleau. Przypomnij jego funkcje w obrazach renesansowych i wyciągnij wnioski na temat różnic w sprawowanej funkcji.
m554bf92e688a25b9_0000000000200
Słownik pojęć
Fresk
Fresk
alfresco, buon fresco: 1) technika malarstwa ściennego, polegająca na malowaniu na mokrym tynku, pokrytym kilku warstwami zaprawy (…), farbami z pigmentów odpornych na alkaliczne działanie wapna, rozprowadzonymi wodą deszczową; 2) malowidło wykonane tą techniką; spoiwem staje się tu samo podłoże na skutek przemiany wapna gaszonego pod wpływem dwutlenku węgla z powietrza w krystaliczny węglan wapnia, który wiąże cząsteczki farby.
Sztukateria
Sztukateria
stiuk, materiał zdobniczy nakładany na ściany i elementy arch. wnętrz (rzadziej elewacji)
m554bf92e688a25b9_0000000000236
Galeria dzieł sztuki
R1DWQqXQD0xZc1
RZyEa35pcST6L1
RhxKK5bjBrPmz1
R160yPyNdoG8e1
R6wdyg6uSxCpH1
RwHxng9NN3omF1
R1K65dceJTA7N1
RqSlGsFWUY2pj1
R1a94N2dWxMrJ1
R4L41ThdY3ZQA1
R1SFh2cwZPEtE1
m554bf92e688a25b9_0000000000244
Bibliografia
Dulewicz A., Encyklopedia sztuki francuskiej, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1997
Fregolent A., Muzea świata. Luwr Paryż, Świat Książki, Warszawa 2005
Sherman J., Manieryzm, PWN, Warszawa 1970
http://expositions.bnf.fr/renais/grand/111.htm (dostęp z dnia 31.03.2018)
https://www.aparences.net/art‑et‑mecenat/les‑valois‑et‑lecole‑de‑fontainebleau/lecole‑de‑fontainebleau‑et‑la‑renaissance‑en‑france/ (dostęp z dnia 31.03.2018)
https://www.aparences.net/art‑et‑mecenat/les‑valois‑et‑lecole‑de‑fontainebleau/les‑italiens‑a-fontainebleau/ (dostęp z dnia 31.03.2018)
Słownik terminologiczny sztuk pięknych, opr. zbiorowe pod red. Krystyny Kubalskiej‑Sulkiewicz, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003