Szkoła wenecka – dlaczego koloryści?
Ważne daty
1514 – Giovanni Bellini, Uczta bogów
1506 – Giorgione, Burza
ok. 1508/1510 – Giorgione, Śpiąca Wenus
1509 - Tycjan/Giorgione, Koncert wiejski
1538 – Tycjan, Wenus z Urbino
1563 – Paolo Veronese, Gody w Kanie Galilejskiej
Scenariusz lekcji dla nauczyciela.
I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych i środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:
I.10. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce oraz środowisk artystycznych.
I.7. łączy najistotniejsze dzieła ze środowiskiem artystycznym, w którym powstały;
I.9. analizuje teksty pisarzy, filozofów, krytyków sztuki i artystów, interpretuje je i wskazuje wpływ tych wypowiedzi na charakter stylów, epok i tendencji w sztuce oraz na kształt dzieła;
II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi osiągnięciami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
II.12. wskazuje w dziele sztuki symbol i alegorię, potrafi wytłumaczyć ich znaczenie;
II.13.c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;
II.14. wskazuje środki stylistyczne i środki ekspresji, które identyfikują analizowane dzieło z odpowiednim stylem, środowiskiem artystycznym lub autorem;
II.15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;
II.16. rozpoznaje podstawowe motywy ikonograficzne, świętych chrześcijańskich, bogów greckich i alegorie wybranych pojęć na podstawie atrybutów;
II.17. analizuje dzieła pod względem ikonograficznym, z wykorzystaniem słowników symboli;
II.18. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat dzieł sztuki.
II.2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;
II.3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;
II.5. wymienia podstawowe gatunki w dziełach sztuk plastycznych, m.in. portret (w tym autoportret, portret psychologiczny i oficjalny), pejzaż (w tym: weduta, marina, pejzaż ze sztafażem), sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna (w tym batalistyczna), martwa natura, akt;
II.7. rozróżnia podstawowe motywy ikonograficzne;
II.9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;
III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
III.1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;
III.3. sytuuje twórczość artystów powszechnie uznawanych za najwybitniejszych w czasie, w którym tworzyli (z dokładnością do jednego wieku, a w przypadku twórców sztuki nowoczesnej i współczesnej – z dokładnością do połowy wieku) oraz we właściwym środowisku artystycznym;
III.4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;
III.5. na podstawie przedłożonych do analizy przykładów dzieł formułuje ogólne cechy twórczości następujących twórców: Fidiasz, Poliklet, Praksyteles, Giotto, Jan van Eyck, Hieronim Bosch, Masaccio, Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Andrea Mantegna, Piero della Francesca, Rafael Santi, Giorgione, Tycjan, Jacopo Tintoretto, Pieter Bruegel Starszy, Albrecht Dürer, Hans Holbein Młodszy, Donatello, Filippo Brunelleschi, Andrea Palladio, El Greco, Caravaggio, Gianlorenzo Bernini, Francesco Borromini, Diego Velázquez, Bartolomé Esteban Murillo, Georges de la Tour, Nicolas Poussin, Claude Lorrain, Peter Rubens, Anton van Dyck, Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Vermeer van Delft, Antoine Watteau, Jacques Louis David, Jean Auguste Dominique Ingres, Antonio Canova, Berthel Thorvaldsen, Francisco Goya, Eugène Delacroix, Caspar David Friedrich, William Turner, John Constable, Gustave Courbet, Jean François Millet, Eduard Manet, Claude Monet, Edgar Degas, August Renoir, Georges Seurat, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne, Henri de Toulouse‑Lautrec, August Rodin, Gustaw Klimt, Alfons Mucha, Antonio Gaudí, Edward Munch, Henri Matisse, Pablo Picasso, Umberto Boccioni, Wasyl Kandinsky, Piet Mondrian, Kazimierz Malewicz, Marcel Duchamp, Giorgio de Chirico, Salvador Dalí, René Magritte, Marc Chagall, Amadeo Modigliani, Jackson Pollock, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg, Francis Bacon, Yves Klein, Niki de Saint Phalle, Christo, Duane Hanson, Victor Vasarelly, Alberto Giacometti, Constantin Brançusi, Henry Moore, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright, oraz artystów polskich i działających w Polsce (m.in. takich jak: Wit Stwosz, Bartłomiej Berrecci, Tylman z Gameren, Dominik Merlini, Bernardo Belotto, Marceli Bacciarelli, Piotr Aigner, Piotr Michałowski, Artur Grottger, Henryk Rodakowski, Jan Matejko, Józef Chełmoński, Maksymilian i Aleksander Gierymscy, Józef Brandt, Olga Boznańska, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński, Jan Stanisławski, Leon Wyczółkowski, Henryk Siemiradzki, Xawery Dunikowski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Witold Wojtkiewicz, Witkacy, Leon Chwistek i inni przedstawiciele grupy formistów, przedstawiciele grupy Rytm, kapistów i grupy „a.r.”, Tadeusz Makowski, Andrzej Wróblewski, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Alina Szapocznikow, Władysław Hasior, Roman Opałka, Magdalena Abakanowicz);
III.6. porównuje dzieła różnych artystów tworzących w podobnym czasie;
III.8. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat twórczości wybitnych artystów.
IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką, techniką wykonania. Uczeń:
IV.2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;
IV.6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych;
V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:
V.3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje;
V.4. łączy dzieło z fundatorem, mecenasem lub marszandem, dla którego powstało.
omawiać twórczość kolorystów weneckich;
charakteryzować cechy stylu kolorystów weneckich;
identyfikować dzieła na podstawie ich cech;
przyporządkowywać obrazy do miejsc, w których się znajdują lub do których zostały stworzone;
rozpoznawać wskazane w dziełach postacie;
określać tematy i motywy ikonograficzne;
dokonywać analizy porównawczej dzieł.
Znaczenie Belliniego w kształtowaniu się koloryzmu weneckiego
XVI wiek to złoty okres dla kultury weneckiej, a szczególnie malarstwa. Ulegało ono w mniejszym stopniu wpływom zewnętrznym niż malarstwo rzymskie albo florenckie, dzięki czemu wytworzyło ono swój oddzielny, niepowtarzalny styl. Maria Rzepińska w swojej książce Malarstwo cinquecenta, tak opisuje różnice:
Kultura wenecka wyrosła na podłożu społeczeństwa żeglarzy, armatorów i kupców. Humanizm miał tam oblicze odmienne niż gdzie indziej, był mniej intelektualny niż florencki, mniej pompatyczny niż rzymski – był bliższy życiu i uczył, jak z niego korzystać. Nalot orientalizmu i bizantynizmu, widoczny jeszcze w sztuce wieku XV, obecnie zanika zupełnie; malarstwo Wenecji kontynuuje i rozwija środki wyrazu wytworzone w kręgu problematyk i estetyki europejskiej, śródziemnomorskiej i daje własna, oryginalną interpretację antyku. Monumentalność malarstwa jest równa monumentalności rzymskiej, ale weneckie jest bardziej wszechstronne, posiada ciepło, zmysłowość i sugestię pełni życia, jakiej nie osiągnęło malarstwo Włoch środkowych. Sztuka Wenecji ma charakter wystawny i „dworski”, mimo że mecenasami nie zawsze byli arystokraci – nadal zresztą przeważał mecenat zbiorowy, władzy kościelnej i świeckiej.
Źródło: M. Rzepińska, Malarstwo cinquecenta, Warszawa 1989, s. 103
Wyjątkową rolę w dziełach malarzy z tego regionu odgrywał kolor i światłocień. Ich rola nie sprowadzała się jedynie do wyodrębnienia form, ale także stała się środkiem kompozycyjnym. Dzięki temu obraz nie był już jedynie zbiorem poszczególnych, pomniejszych scen, ale tworzył harmonijną całość. Artyści weneccy szczególną uwagę zwracali też na zjawisko refleksu i połysku. Rozszerzyli także skalę wartości barwnych, poprzez powiązanie każdego tonu barwnego ze światłem i cieniem. Najczęściej korzystali z farb olejnych, a tempery używali tylko do podmalówek.
Malarzem, który wywarł największy wpływ na ukształtowanie się koloryzmu był Giovanni Bellini, tworzący początkowo pod wpływem Andrea Mantegny, ale w latach 80. XV wieku odszedł od sztywnego rysunku na rzecz modulacji światłocieniowych i luministycznych, w wiarygodny sposób przedstawiał naturalne światło pejzażu oraz efekty atmosferyczne na niebie. Malarz stał się dominującą osobowością na weneckiej scenie artystyczne. W Tronującej Madonnie z Dzieciątkiem i świętymi Bellini ukazał temat Sacra ConversazioneSacra Conversazione. Mimo powagi sceny i zastosowanej w dziele symetrii, sprawiającej wrażenie sztywności, postacie są pełne życia. Aby uzyskać efekt naturalnego padania światła, artysta ustawił postacie w otwartej na boki apsydzie.
Poza czworga świętych wtórują sobie nawzajem – dwaj mężczyźni na zewnątrz kierują się w stronę widza, dwie kobiety ukazane z profilu zwracają się w stronę tronu. Wszyscy czworo mają nieobecne twarze z wyrazem całkowitego zamyślenia. Madonna siedzi w oczekiwaniu. Dzieciątko, równie zamyślone jak Matka, stoi niezdecydowane na drobny gest i nawet grający anioł słucha nie muzyki, jaką wydobywa, lecz poprzedniej zamierającej nuty. Chłodne, perłowe światło ślizga się delikatnie po formach, oblewając je łagodnym blaskiem. Wszystko zastygło w doskonałym spokoju i zamyśleniu. To dzieło starego człowieka, owoc życia spędzonego na cierpliwych studiach i rozważaniach, dla którego niespieszność i brak skrajności są oznaką doskonałości zarówno zrozumienia, jak przekazu.
Źródło: Peter i Linda Murray, Sztuka renesansu, Toruń 1999, s. 264
Przykładem ewolucji barwnej w malarstwie Belliniego i typowym dziełem weneckiego koloryzmu jest Uczta bogów, ostatnie dzieło artysty i pierwsze znaczące przedstawienie tego tematu w sztuce renesansu. Malarz ukazał ucztujących bogów w strojach wieśniaków, nadał twarzom miękkości, wprowadził ruch i swobodę.
Uczta bogów, pierwszy obraz zamówiony i wykonany do Camerino d’Alabastro, została namalowana przez wybitnego weneckiego artystę Giovanniego Belliniego, który w 1514 roku, w czasie ukończenia obrazu, był już leciwym mistrzem. Kolejne obrazy malował Tycjan. Ostatnią interwencją Tycjana w Camerino była „modernizacja” tła we wcześniejszym o dekadę obrazie Belliniego. Tycjan „poprawił” tło obrazu, nie naruszając jednak grupy postaci, a zatem w ogóle nie interweniując w symboliczne znaczenie i ogólną wymowę obrazu.
Uczta bogów to według wielu interpretacji ilustracja historii nimfy Lotis i opiekuna ogrodów Priapa, temat zaczerpnięty z Kalendarza poetyckiego Owidiusza. W jednej z historii Kalendarza opisana jest uczta wydana przez Bachusa. Pod koniec przyjęcia jej goście zasnęli odurzeni nadmiarem wina, wówczas Priap zakradł się do śpiącej Lotis, pragnąc ją posiąść. Nie udało mu się to jednak, gdyż osioł, na którym przyjechał Sylen, zaczął ryczeć, budząc biesiadników z drzemki. Nimfa uciekła, a Priapa wyśmiano.
Jaki to miało związek z Alfonsem d’Este? Książę miał być zapewne utożsamiany z Bachusem, jako władca krainy pełnej dobrobytu, lecz także… jako wielbiciel ziemskich uciech.
Źródło: https://www.polskieradio.pl/8/406/Artykul/2163717,Co‑sie‑wydarzylo‑na‑Uczcie‑bogow (dostęp z dnia 31.03.2018)
Tajemnica obrazów Giorgiona
Giorgione (1477 lub 1478 - ok. 1510) był pierwszym malarzem weneckim, który zerwał z tradycją przedstawiania konkretnych scen religijnych i mitologicznych. Tworzył dzieła symboliczne, których znaczenie jest obecnie trudne do rozszyfrowania. Był uczniem Belliniego, jednak malarstwo cechowało się delikatnością modelunku światłocieniowego złagodzeniem konturów. Malował bez wcześniejszego wykonywania szkiców, a nadrzędną rolę w jego dziełach pełnił kolor i światło.
Obrazem Madonna z Castelfranco, przeznaczonym dla kaplicy grobowej Matteo Costanzo w katedrze San Liberale, Giorgione wykreował nowy typ kompozycji, rezygnując z pejzażowego tła charakterystycznego dla przedstawień Sacra Conversazione. Tradycyjne zobrazowanie tematu sugeruje wyłącznie tron z baldachimem, na którego cokole malarz umieścił herb rodziny Costanzo, aby uczcić fundatora. U Giorgione Matka Boża z Dzieciątkiem symbolizuje na jego obrazie Kościół. Umieszczony wysoko tron oznacza panowanie nad światem, co podkreśla krajobraz w tle emanujący pełnym spokojnym nastrojem odpowiadającym emocjom Marii. Z obu stron Madonny stoją: św. Franciszek z Asyżu (z prawej) i św. Liberalis, patron świątyni, stanowiący filary Kościoła.
Burza to jeden z najbardziej tajemniczych obrazów w całej historii sztuki – podobnie jak inne dzieła malarza, do dziś pozostaje zagadkowy. Hipotezy dotyczące znaczeń poszczególnych postaci dostarczyli wielu hipotez badaczom dzieła.
Co przedstawia ukazana scena? Pytanie to zaczęto zadawać wkrótce po śmierci artysty. Oto kilka najczęściej spotykanych hipotez:
· epizod z mitologii greckiej – popularnego źródła inspiracji malarskiej w Wenecji za czasów Giorgiona;
· młoda matka wygnana z miasta spotyka przyjaźnie nastawionego pasterza;
· trojański ksiądz‑pasterz Parys porzuca swą żonę Ojnone i potomka dla Greczynki Heleny, przyobiecanej mu przez Wenus. Parys porywa Helenę, wywołując tym samym wojnę trojańską, podczas której ginie Ojone wraz z dzieckiem – nadciągająca burza ma zwiastować te wydarzenia;
· odpoczynek podczas ucieczki do Egiptu (…);
· scena alegoryczna: burza symbolizuje nieprzewidywalne, lecz nieuniknione Przeznaczenie; żołnierz to Stałość, a kobieta – Szczodrość.
Źródło: P. de Rynck, Jak czytać malarstwo, Kraków, 2005, s. 139
Za jedno z najważniejszych dzieł renesansu uważany jest obraz Śpiąca Wenus, w którym po raz pierwszy w malarstwie nowożytnym niemal naturalnej wielkości damski akt wypełnia prawie całą powierzchnię płótna, łącząc tradycyjny sposób ukazywania Wenus i śpiących nimf. Obraz przedstawia nagą kobietę, lewą dłonią zasłaniającą łono. Głowę wsparta ma na prawym ramieniu. Niebiańska Wenus ukazana jest jako tajemnicza, podczas odpoczynku na łonie natury, jej oczy są zamknięte. Pejzaż nie jest jedynie uzupełnieniem, jego liryczny nastrój łączy się z postacią Wenus w harmonijną całość. Badacze dopatrują się w nim udziału ucznia Giorgiona, Tycjana.
Koncert wiejski jest obrazem, którego autorstwo jest niepewne - przypisuje się je Giorgionemu lub Tycjanowi. Jedne hipotezy, zakładają, że obraz jest dziełem wyłącznie Giorgiona, gdy młody Tycjan nie mógł namalować tak dojrzałego artystycznie dzieła, inne odrzucają autorstwo Giorgiona ze względu na postacie, które nie były charakterystyczne dla malarza. Pojawiły się także stwierdzenia o współautorstwie obrazu.
Obraz przedstawia arkadyjską scenę o nostalgicznym nastroju. Można go uznać za scenę tzw. Fête champêtreFête champêtre. Jednak pomiędzy mężczyznami i kobietami brak jest dialogu, nie nawiązują też kontaktu wzrokowego. Nad studnią pochyla się tajemnicza kobieta. To kolejne dzieło o wielu niedopowiedzeniach, posiadające ukryty, głębszy sens, sprawiające dyskusje interpretacyjne.
Czy chodzi tu zatem o alegorię poezji? Czy też muzyki i jej mocy? A może jest to ewokacja Arkadii? Albo też swobodna ilustracja, któregoś z motywów poezji miłosnej Pietra Bemby? Nie wiadomo. W każdym razie, obraz zaskakuje zarówno pomysłem zestawienia nagich kobiecych postaci z postaciami całkowicie ubranych mężczyzn, jak i obojętnością tych ostatnich, wobec swych towarzyszek. Spośród wielu interpretacji tego obrazu, najciekawszą jest teza historyka sztuki P. Fehla (1957), według której: „Dwie nagie kobiety nie są istotami ludzkimi. To nimfy leśne, zwabione muzyką i urodą młodzieńców, przysłuchują się ich koncertowi. Dla mężczyzn tych, są one w tej samej mierze niewidoczne, w jakiej widoczne są dla nas - w skończonym pięknie pejzażu, który cieleśnie reprezentują”.
Źródło: Wielcy Malarze. Ich życie, inspiracje i dzieło. Giorgione, nr 47, 1999, s. 26
Patos, dramatyzm i swoboda kompozycji Tycjana
Tycjan, właściwie Tiziano Vecellio (1488/1490 - 1576) uczył się w Wenecji u Gentile i Giovanniego Bellinich oraz Giorgiona. Pracował dla rodu d’Este w Ferrarze, Gonzagów w Mantui, księcia Urbino Francesca Marii della Rovere oraz objęty został mecenatem Karola V i Filipa II. We wczesnym okresie artysta operuje intensywnymi i świetlistymi barwami. Dojrzałą twórczość cechuje większy dramatyzm i przyciemnienie kolorytu.
Kolorystyczną doskonałość Tycjana prezentuje patetyczne dzieło namalowane dla rodziny Pesaro, przedstawiający Madonnę z Dzieciątkiem. Jest to pierwszy obraz w historii malarstwa, w którym najważniejsze dla tematu postacie umieszczono poza centrum kompozycji. Takie ujęcie Sacra Conversazione spowodowało wzbogacenie kompozycji, zbudowanej po przekątnej oraz wyeksponowanie sceny drugorzędnej – adoratorów Marii i Dzieciątka.
Temat realizowany przez Giorgiona Tycjan powtórzył w obrazie Wenus z Urbino. Jednak nie namalował niewinnie śpiącej, niebiańskiej bogini, a sportretował akt kobiety dla Guidobalda della Rovere (1514‑1574), księcia Urbino. Erotyczna zmysłowość Wenus oraz ujęcie modelki są alegorią miłości i wierności małżeńskiej, której symbolem jest śpiący piesek i dwie służące w tle, zajęte przygotowywaniem ubrań.
(…) koloryt i styl Tycjana bardzo mu się podobają, szkoda tylko, że w Wenecji od początku nie uczono rysować i że tamtejsi malarze nie posiadają, wprost nie stosują lepszych wzorów. Gdyby temu człowiekowi sztuka i rysunek stały do pomocy na równi z naturą, przede wszystkim przy malowaniu scen z życia, nie mogły powstać nic znakomitszego, bo umysł jego jest świetny a jego styl przyjemny i żywy.
w: G. Vasari, Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów, Kraków 1980, s. 560
W latach 1522‑1523, na zlecenie Ferrary, Alfonso d’Este Tycjan namalował obraz Bachus i Ariadna, przeznaczony do alabastrowego gabinetu księcia, a zamieszczonego obok innych dzieł o tej tematyce, miedzy innymi dzieła Belliniego Uczta bogów. Malarz przedstawił scenę, w której do porzuconej na wyspie Nakos przez Tezeusza Ariadny, przybył Bachus z orszakiem, który następnie poślubił boginię. Dzieło cechuje dynamiczna kompozycja, efekty światłocieniowe oraz intensywna, świetlista kolorystyka.
Bogactwo treści i koloru u Veronese’a
Paolo Veronese (1528 – 1588) jest malarzem osiadłym w Wenecji i przedstawicielem koloryzmu. Zasłynął jako wszechstronny artysta, podejmujący w swoich dziełach różnorodną tematykę, charakteryzujący się stosowaniem chłodnych tonacji barwnych z dominantą błękitów i zieleni lub ciepłych kolorów o ciemnych akcentach. W jego malarstwie można zauważyć łączenie cech koloryzmu z elementami charakterystycznymi dla manierystów.
Dla refektarza klasztoru benedyktynów San Giorgio Maggiore w Wenecji Veronese namalował Gody w Kanie Galilejskiej. Temat religijny stał się pretekstem do ukazania radości życia i uciech ze świętowania. Scena przypomina przedstawienie teatralne – kilkadziesiąt postaci wygląda jak aktorzy na scenie. Wszyscy mają na sobie bogate stroje w stylu weneckim. Obraz cechuje bogata, intensywna i świetlista kolorystyka.
1 Trzeciego dnia odbywało się wesele w Kanie Galilejskiej i była tam Matka Jezusa. 2 Zaproszono na to wesele także Jezusa i Jego uczniów. 3 A kiedy zabrakło wina, Matka Jezusa rzekła do Niego: «Nie mają wina». 4 Jezus Jej odpowiedział: «Czyż to moja lub Twoja sprawa, Niewiasto? [Czy] jeszcze nie nadeszła godzina moja?» 5 Wtedy Matka Jego powiedziała do sług: «Zróbcie wszystko, cokolwiek wam powie». 6 Stało zaś tam sześć stągwi kamiennych przeznaczonych do żydowskich oczyszczeń, z których każda mogła pomieścić dwie lub trzy miary. 7 Jezus rzekł do sług: «Napełnijcie stągwie wodą». i napełnili je aż po brzegi. 8 Potem powiedział do nich: «Zaczerpnijcie teraz i zanieście staroście weselnemu». Ci więc zanieśli. 9 Gdy zaś starosta weselny skosztował wody, która stała się winem – a nie wiedział, skąd ono pochodzi, ale słudzy, którzy czerpali wodę, wiedzieli – przywołał pana młodego 10 i powiedział do niego: «Każdy człowiek stawia najpierw dobre wino, a gdy się napiją, wówczas gorsze. Ty zachowałeś dobre wino aż do tej pory». 11 Taki to początek znaków uczynił Jezus w Kanie Galilejskiej. Objawił swoją chwałę i uwierzyli w Niego Jego uczniowie. 12 Następnie On, Jego Matka, bracia i uczniowie Jego udali się do Kafarnaum, gdzie pozostali kilka dni.
J, 2, 1‑12
Źródło: http://www.biblijni.pl/J,2,1‑12 (dostęp z dnia 31.03.2019)
Kolejny obraz ukazujący ucztę wywołał skandal. Dzieło namalowane dla refektarza klasztoru dominikanów SS. Giovanni e Paolo w Wenecji w 1573 roku pierwotnie zatytułowane jako Ostatnia Wieczerza zaprowadziło malarza przed oblicze Inkwizycji ze względu na towarzyszące religijnej scenie sytuacje i postacie nieodpowiadające wydarzeniu opisanemu w Biblii. Veronese zamieścił na obrazie błaznów, karły, Murzynów, a nawet mężczyznę dłubiącego nożem w zębach. Najsilniejszy sprzeciw wywołało ukazanie niemieckich lancknechtów z halabardami, kojarzonych z luteranizmem. Postaciom towarzyszyły papugi i psy. Malarzowi nakazano zamalować obraz w ciągu trzech miesięcy, jednak zmienił tylko tytuł na Wieczerzę w domu Lewiego.
Rozpoznaj dzieła. Pod ilustracjami wpisz ich tytuły.
Do dzieł dopisz ich autora.
Uzupełnij dane. Wskaż temat ikonograficzny ujęty na obrazach i do każdego z nich dopisz autora.
Sacra Conversazione, Tycjan, Giorgione, Giovanni Bellini
Podaj trzy tytuły dzieł z motywem uczty.
Do dzieł dobierz miejsca, w których się znajdują.
Uffizi, Florencja, Galleria dell’Accademia, Wenecja, Gemaeldegalerie Alte Meister, Drezno, National Gallery of Art, Waszyngton, National Gallery, Londyn, Luwr, Paryż
| Giovanni Bellini, Uczta bogów | |
| Giorgione, Burza | |
| Giorgione, Śpiąca Wenus | |
| Tycjan/Giorgione, Koncert wiejski | |
| Tycjan, Wenus z Urbino | |
| Tycjan, Bachus i Ariadna |
Zaznacz dzieła, których autorstwo przypisuje się zarówno Giorgionemu, jak i Tycjanowi.
- 1
- 2
- 3
- 4
Wskaż, kto był zleceniodawcą poniższych dzieł. Przeciągnij i upuść nazwiska do właściwego obrazu.
Alfonso d’Este, Matteo Costanzo, Guidobaldo della Rovere
Na podstawie obrazu i otrzymanych danych uzupełnij imiona postaci mitologicznych.
1. ............ bóg wina
2. .............. posłaniec bogów
3. .............. bóg światła i nieba
4. ............ bóg opiekuńczy lasów i pól, opiekun pasterzy
5. ............ bóg słońca i sztuk
6. ............ nimfa, ukochana Priapa
Wymień pięć imion postaci mitologicznych z obrazu Uczta bogów Belliniego.
Dokonaj porównania poniższych dzieł według wskazówek.
Tycjan, „Wenus z Urbino”, 1538, Uffizi, Florencja, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna |  Giorgione, „Śpiąca Wenus”, 1508-1510, Gemaeldegalerie Alte Meister, Drezno, Niemcy, wikimedia.org, domena publiczna |
Wypisz po trzy cechy kompozycji. | |
Wskaż cztery cechy kolorystyki każdego z dzieł. | |
Scharakteryzuj światłocień w obrazach, wymień po 3 jego cechy. | |
Wskaż różnice w sposobie ujęcia tematu. | |
Podaj miejsce, w którym znajduje się Śpiąca Wenus Giorgione’a.
Słownik pojęć
mały kawałek papieru, etykietka.
( wym. fet szãpẹtr; fr.], scena pasterska, przedstawienie sielankowych scen pasterskich.
wł. (łac. Santa Conversatione) święta rozmowa; w sztukach plastycznych przedstawienie tronującej lub stojącej Marii z Dzieciątkiem w otoczeniu świętych.
Słownik pojęć został opracowany na podstawie:
encyklopedia.pwn.pl
Galeria dzieł sztuki
Bibliografia
M. Rzepińska, Malarstwo cinquecenta , WAiF, Warszawa 1989
P. i L. Murray, Sztuka renesansu, Universitas, Toruń 1999
Muzea świata, Luwr, Świat Książki, Warszawa 2005
Muzea świata, National Gallery, Świat Książki, Warszawa 2005
Muzea świata, Uffizi, Świat Książki, Warszawa 2005
P. de Rynck, Jak czytać malarstwo, Universitas, Kraków, 2005
Wielcy Malarze. Ich życie, inspiracje i dzieło. Giorgione, nr 47, 1999
G. Vasari, Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów, PIW, Kraków 1980