Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt
Rg3Eu79gZIu7r1

Sztuka gotycka w Polsce (cz. 2 – rzeźba)

Program ikonograficzny skrzydeł otwartego ołtarza, Wit Stwosz, Ołtarz Mariacki, Kraków, 1477-1489, wikimedia.org, CC BY -SA 3.0

Ważne daty

XIII w. – wczesne średniowiecze w Polsce

II poł. XIII w. – kaplica św. Jadwigi w Trzebnicy

XIV i XV w. – dojrzałe średniowiecze w Polsce

I poł, XIV w. – Sarkofag Henryka IV Probusa

II poł. XIV w. - Krucyfiks z Wrocławia

ok. 1370 – Nagrobek Kazimierza III Wielkiego

ok. 1370 – Pieta z Lubiąża

koniec XIV w. – Madonna z Wrocławia

I poł. XV w. – Madonna z Krużlowej

I poł. XV w. – Piękna Madonna Gdańska

XV w. – portal główny katedry św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu

ok. 1480 – Poliptyk Zwiastowania z Jednorożcem

XVI w. – schyłek średniowiecza w Polsce

Wit Stwosz:

1447 lub 1448 – narodziny Wita Stwosza (Veita Stossa) w Horb am Neckar w południowej Szwabii

1477 - osiedlenie się rzeźbiarza się w Krakowie

1489 – ukończenie prac nad ołtarzem Mariackim

ok. 1492 – powstanie nagrobka Kazimierza IV Jagiellończyka

1496 – powrót Stwosza do Norymbergi

1533 – śmierć w Norymberdze

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

RjbOc4MXiEjpq1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online skills, cc0.

I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych i środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:

I.3. rozumie konteksty kulturowe i uwarunkowania przemian w dziejach sztuki (w tym historyczne, religijne, filozoficzne);

I.7. łączy najistotniejsze dzieła ze środowiskiem artystycznym, w którym powstały;

I.8. porównuje style i kierunki oraz ich wzajemne oddziaływania; uwzględnia źródła inspiracji, wpływ wydarzeń historycznych i kulturalnych oraz estetyki na cechy tych stylów;

II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi osiągnięciami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

II.10. określa funkcję dzieła i wskazuje jej wpływ na kształt dzieła;

II.13.b) w rzeźbie: bryły, kompozycji, faktury, relacji z otoczeniem,

II.15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;

II.2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;

II.3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;

II.7. rozróżnia podstawowe motywy ikonograficzne;

II.8. wymienia różne funkcje dzieł sztuki, takie jak: sakralna, sepulkralna, estetyczna i dekoracyjna, dydaktyczna, ekspresywna, użytkowa, reprezentacyjna, kommemoratywna, propagandowa, kompensacyjna, mieszkalna i rezydencjonalna, obronna, magiczna;

II.9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;

III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

III.1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;

III.3. sytuuje twórczość artystów powszechnie uznawanych za najwybitniejszych w czasie, w którym tworzyli (z dokładnością do jednego wieku, a w przypadku twórców sztuki nowoczesnej i współczesnej – z dokładnością do połowy wieku) oraz we właściwym środowisku artystycznym;

III.4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;

III.5. na podstawie przedłożonych do analizy przykładów dzieł formułuje ogólne cechy twórczości następujących twórców: Fidiasz, Poliklet, Praksyteles, Giotto, Jan van Eyck, Hieronim Bosch, Masaccio, Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Andrea Mantegna, Piero della Francesca, Rafael Santi, Giorgione, Tycjan, Jacopo Tintoretto, Pieter Bruegel Starszy, Albrecht Dürer, Hans Holbein Młodszy, Donatello, Filippo Brunelleschi, Andrea Palladio, El Greco, Caravaggio, Gianlorenzo Bernini, Francesco Borromini, Diego Velázquez, Bartolomé Esteban Murillo, Georges de la Tour, Nicolas Poussin, Claude Lorrain, Peter Rubens, Anton van Dyck, Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Vermeer van Delft, Antoine Watteau, Jacques Louis David, Jean Auguste Dominique Ingres, Antonio Canova, Berthel Thorvaldsen, Francisco Goya, Eugène Delacroix, Caspar David Friedrich, William Turner, John Constable, Gustave Courbet, Jean François Millet, Eduard Manet, Claude Monet, Edgar Degas, August Renoir, Georges Seurat, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne, Henri de Toulouse‑Lautrec, August Rodin, Gustaw Klimt, Alfons Mucha, Antonio Gaudí, Edward Munch, Henri Matisse, Pablo Picasso, Umberto Boccioni, Wasyl Kandinsky, Piet Mondrian, Kazimierz Malewicz, Marcel Duchamp, Giorgio de Chirico, Salvador Dalí, René Magritte, Marc Chagall, Amadeo Modigliani, Jackson Pollock, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg, Francis Bacon, Yves Klein, Niki de Saint Phalle, Christo, Duane Hanson, Victor Vasarelly, Alberto Giacometti, Constantin Brançusi, Henry Moore, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright, oraz artystów polskich i działających w Polsce (m.in. takich jak: Wit Stwosz, Bartłomiej Berrecci, Tylman z Gameren, Dominik Merlini, Bernardo Belotto, Marceli Bacciarelli, Piotr Aigner, Piotr Michałowski, Artur Grottger, Henryk Rodakowski, Jan Matejko, Józef Chełmoński, Maksymilian i Aleksander Gierymscy, Józef Brandt, Olga Boznańska, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński, Jan Stanisławski, Leon Wyczółkowski, Henryk Siemiradzki, Xawery Dunikowski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Witold Wojtkiewicz, Witkacy, Leon Chwistek i inni przedstawiciele grupy formistów, przedstawiciele grupy Rytm, kapistów i grupy „a.r.”, Tadeusz Makowski, Andrzej Wróblewski, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Alina Szapocznikow, Władysław Hasior, Roman Opałka, Magdalena Abakanowicz);

IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką, techniką wykonania. Uczeń:

IV.2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;

IV.6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych;

V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:

V.3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje.

Nauczysz się

wskazywać rodzaje rzeźb ze względu na jej funkcję;

rozpoznawać architektoniczne dekoracje rzeźbiarskie i przyporządkowywać je do miejsc, w których się znajdują lub do których zostały stworzone;

omawiać program ikonograficzny, w oparciu o który powstały wielkie dzieła średniowiecznej rzeźby;

wskazywać tematy ikonograficzne ukazane w dziełach sztuki rzeźbiarskiej.

Rzeźba architektoniczna

Rzeźba gotycka pojawiła się w sztuce polskiej w XIII wieku, ale pełny, gotycki kształt uzyskała w wieku XIV. Zabytki tego okresu posiadają wpływy niemieckie i francuskie. Podstawowym materiałem stosowanym przez artystów był kamień, zwłaszcza w okresie wcześniejszym, gdy największe znaczenie miała rzeźba architektoniczna i nagrobkowa. Drewno zdominowało sztukę rzeźbiarską pod koniec XIV wieku, stając się głównym materiałem do produkcji szafiastych ołtarzy, zyskujących coraz większą popularność. W okresie gotyku rzeźby - zwłaszcza drewniane - często pokrywano polichromią.

We wczesnym gotyku największym rozwojem cieszyła się rzeźba architektoniczna, obejmująca detale konstrukcyjne - kapitele, wsporniki i zworniki sklepienne. Nie mniejszym powodzeniem cieszyła się dekoracja rzeźbiarska w postaci tympanonów portalowych, fryzów z figurami, ornamentów. Najbogatszy zestaw dekoracji portalowej z widocznymi wpływami zachodnimi znajduje się w dolnej kaplicy św. Anny na zamku w Malborku z I połowy XIV wieku. W portalu głównym od strony północnej ukazana została scena Ukoronowania Matki Boskiej, natomiast w bocznych - Adoracja Trzech Króli i Zaśnięcie Najświętszej Maryi Panny. Na uwagę zasługują pochodzące z XV wieku, pełnoplastyczne, oderwane od ściany i realistycznie potraktowane rzeźby, zdobiące portal katedry we Wrocławiu.

R1c1yoKxClvcp1
Ilustracja przedstawiatrzy tympanony ukazujące trzy różne sceny. W pierwszym następuje koronacja Maryi. W tej scenie na pierwszym planie widoczne są dwie osoby - mężczyzna i kobieta. Kobieta to Maryja, która klęczy przed mężczyzną. Obok widoczne są postacie które się temu przyglądają. W drugiej scenie następuje adoracja trzech króli. Trzej królowie spoglądają w niebo, obok nich widoczne są postacie oraz anioły. Trzecia scena dotyczy śmierci Matki Boskiej. W tej scenie widoczna jest leżąca i zmarła Matka Boska. Nad nią latają anioły, a obok jej ciała widać przygnębionych ludzi.
Tympanony portalu północnego („Ukoronowanie Matki Boskiej”, „Adoracja Trzech Króli”, „Zaśnięcie Najświętszej Maryi Panny”), I poł. XIV w., kaplica św. Anny, Malbork, wikimedia.org, CC BY 3.0
RLEY7saYydyX21
Ilustracja przedstawia wejście główne do katedry św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu. Portal ten zawiera ozdobne wieżyczki oraz przedstawienia postaci. Sam portal jest dużo większy od wejścia do świątyni. Przy drzwiach do kościoła widoczni są turyści.
Portal główny katedry św. Jana Chrzciciela, XV w., Wrocław, wikimedia.org, CC BY 3.0

Związana z architekturą były także kamienne rzeźby zdobiące sklepienia. Szczególnie cenne są zwornikiZwornikzworniki z Sali gotyckiej w kamienicy Hetmańskiej (tzw. Starej Mennicy) w Krakowie. Ich heraldyczny program związany został z ziemiami Korony Królestwa Polskiego i przedstawia głowy Kazimierza Wielkiego, głowę Elżbiety Łokietkówny oraz wyobrażenia alegoryczne i zwierzęce: trzech brodatych starców, suka ze szczeniętami, smok zwinięty w kłębek. Podobne zabytki znajdują się między innymi w: Kaplicy Najświętszej Marii Panny na zamku w Malborku, katedrze w Gnieźnie, kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Chełmnie.

RbMBfOzXyQTOV1
Ilustracja przedstawia trzy zworniki. Pierwszy z nich przedstawia zwierzę z ogonem i dużymi uszami, drugi zwornik to postać króla z koroną na głowie i wzrokiem skierowanym w lewo. Trzeci zwornik prezentuje zwierzę - samicę karmiącą swoje młode.
Zworniki w „Sali gotyckiej”, kamienica Hetmańska w Krakowie, wikimedia.org, domena publiczna
R1RfzNRGaDIAz1
Ilustracja przedstawiająca zwornik, na którym widoczna jest postać świętego z aureolą trzymającego książkę. Święty ubrany jest w szaty.
Zwornik przy wejściu do kaplicy zamkowej, Zamek Wysoki, Malbork, XIII/XIV w., wikimedia.org, CC BY 3.0
R17rHMcOxtfUD1
Ilustracja przedstawia zwornik z wizerunkiem orła białego na czerwonym tle. Od zwornika wychodzą cztery odnóża - trzy czerwone z czarnymi detalami oraz jedno szare z czerwonym detalem.
Zwornik w katedrze Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, Gniezno, chrzest966.pl, CC BY 3.0
RH4RuL45hJ8Xf1
Ilustracja przedstawia zwornik, na którym umieszczony jest wizerunek hybrydy człowieka i zwierzęcia. Prawdopodobnie jest to postać fauna. W jednej z dłoni trzyma miecz, a w drugiej tarczę.
Zwornik kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, Chełmno, wikimedia.org, CC BY 2.5

Rzeźba sepulkralna

Osobną pozycję stanowiły pomniki nagrobne, częste w Polsce zwłaszcza od XIV wieku. Miały one znaczenie nie tylko religijne, ale także świeckie, a nawet polityczne. Do wznoszenia licznych pomników nagrobkowych przyczynił się walnie rozwój liturgii za zmarłych. (Źródłom16cce46a4aeeed6c_0000000000014Źródło)

Z XIV stulecia pochodzi sarkofagSarkofagsarkofag w kształcie tumbyTumbatumby, przedstawiający księcia wrocławskiego Henryka IV Probusa. W końcu tego stulecia powstał także nagrobek Kazimierza III Wielkiego. Na Wawelu znajduje się także gotycki sarkofag Kazimierza Jagiellończyka, dzieło Wita Stwosza.

R1Eb5RMSOrXiG1
Ilustracja interaktywna przedstawia sarkofag Henryka IV Probusa. Postać trzyma w rękach miecz oraz tarczę, na której znajduje się orzeł. Henryk IV uśmiecha się. Ma długie kręcone włosy. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Na płycie został wyobrażony Probus: ukazany jako żywy. Henryk IV odziany jest w pełną zbroję kolczą, widoczną spod nałożonej nań, rozciętej bokiem, sięgającej kolan dalmatyki, oraz narzuconego na ramiona i spiętego taśmą na piersiach płaszcza, opadającego na konsolę stanowiącą podporę stóp księcia.
Sarkofag Henryka IV Probusa, I poł, XIV w., Muzeum Narodowe, Wrocław, dolny-slask.org.pl, CC BY 3.0
RqLaUdNsfSODm1
Ilustracja interaktywna przedstawia sarkofag Henryka IV Probusa. Na zdjęciu ukazano rzeźbę Henryka, która znajduje się na górnej części sarkofagu. Na ścianach bocznych umieszczone są postacie w długich szatach. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Na bokach tumby ukazano szereg postaci ujętych gotyckimi arkadami. Na dłuższym boku, po stronie miecza dzierżonego przez księcia, widnieją cztery arkady ujmujące triady postaci świeckich: najpierw trzy niewieście, następnie kobietę podtrzymywaną przez dwóch mężczyzn, następnie dwie kolejne grupy męskie. Na analogicznym boku po stronie tarczy widnieje osobno pod arkadami pięciu duchownych. Kolejni duchowni ukazani zostali na węższych bokach skrzyni: po stronie nóg zmarłego widoczny jest biskup i dwóch akolitów, zaś po stronie głowy - dwaj diakoni ze świecami w rękach. Niewątpliwie wszystkie te postaci odtwarzają orszak żałobny. Sam zmarły zdaje się być niesiony po środku konduktu na marach, które w nadprzyrodzony sposób dźwigają czterej aniołowie ukazani na narożach tumby.
Sarkofag Henryka IV Probusa, I poł, XIV w., Muzeum Narodowe, Wrocław, dolny-slask.org.pl, CC BY 3.0
R1TN7HTnvvLf71
Ilustracja interaktywna przedstawia nagrobek króla Kazimierza III Wielkiego widziany z góry. Na zdjęciu ukazano rzeźbę króla leżącego na poduszce. Nagrobek jest w kolorze brązowym. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Władca ukazany został jako brodaty starzec o włosach i długiej brodzie utrefionych w długie loki. Król ukazany został w skórzanym kaftanie i luźnym płaszczu, a więc w stroju typowym dla dworskiej mody w 3 ćwiartce XIV wieku. Szczególną uwagę zwraca wspaniały pas złożony z segmentów w kształcie budowli obronnych, który – jak można sądzić – zawiera przesłanie eschatologiczne, przez odwołanie do wizerunków Niebiańskiej Jerozolimy.
Nagrobek króla Kazimierza III Wielkiego, ok. 1370, katedra na Wawelu, Kraków, katedra-wawelska.pl, CC BY 3.0
R1EectqYyJ0Fq1
Ilustracja interaktywna przedstawia nagrobek króla Kazimierza III Wielkiego ukazany w całości. Górna część jest biała, pozostała w kolorach brązowych. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Tumba króla została opracowana tylko z trzech stron. Boki tumby zostały rozczłonkowane arkadami, w których ukazano ośmiu świeckich mężczyzn siedzących na bogatych zydlach. Są oni zwróceni ku sobie i prowadzą ożywiony dialog, w którym najistotniejszą rolę odgrywa mowa ciała. Baldachim nad grobem Kazimierza III ustawiono wprost na płycie wierzchniej tumby, bowiem mur łączący filary uniemożliwiał wzniesienie konstrukcji wolnostojącej. Ponad arkadami znajduje się tylko profilowany gzyms, przebity na osiach kolumn smukłymi fialami.
Nagrobek króla Kazimierza III Wielkiego, ok. 1370, katedra na Wawelu, Kraków, wikimedia.org, CC BY 2.5
R1cPGKKyilBR91
Ilustracja interaktywna przedstawia nagrobek Kazimierza Jagiellończyka widziany od góry. Znajduje się na nim rzeźba wspomnianej postaci. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Stopy wspiera król na konsoli z herbem swego rodu. Po bokach tarczy herbowej jest wyryty podpis mistrza VIT STVOS i jego gmerk oraz data 1492. Figura Kazimierza Jagiellończyka na wierzchniej płycie tumby ma cechy postaci jednocześnie leżącej i stojącej. Ramiona i głowa króla spoczywają na poduszce, przez co harmonizują z poziomą pozycją rzeźby. Sprzeczna z tym układem jest żywa, kontrapostowa poza monarchy stojącego, z nogami wspartymi na konsoli i dzierżącego w dłoniach jabłko i berło. Kazimierz Jagiellończyk ma strój koronacyjny, na głowie ma koronę, w prawej dłoni jabłko, w lewej berło, na palcach pierścienie, u boku skierowany ostrzem do góry, wielki miecz. Przy królu na płycie znajdują się trzy herby: na odwrocie konsoli pod stopami figuruje herb jego rodu, podwójny krzyż Jagiellonów; po bokach dwa lwy w szyszakach trzymają tarcze z herbami: Polski i domu Habsburgów. Lew po lewej stronie trzyma równocześnie miecz króla. Nad głową lwa po stronie przeciwnej umieszczony jest orzeł w koronie, klejnot herbu Polski.
Nagrobek Kazimierza Jagiellończyka, ok. 1492, Kaplica Św. Krzyża, katedra na Wawelu, Kraków, online-skills, CC BY 3.0
RHTGTDdZUa8wX1
Ilustracja interaktywna przedstawia tzw. tumbę z baldachimem. Na ilustracji widoczny jest nagrobek. W górnej części nagrobka przedstawiona jest postać zmarłego mężczyzny. Dolna część nagrobka przedstawia trzy sceny - każda to scena oczekiwania. Na każdej ze scen widoczne są dwie postaci z trzema różnymi godłami. Nad grobowcem widoczne są duże kolumny baldachimu. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Niewątpliwie za bezpośredni wzór wskazano Stwoszowi nagrobek Władysława Jagiełły. Monument Jagiellończyka został również odkuty w czerwonym marmurze, jest cenotafem (nie zawiera ciała zmarłego, które spoczywa poniżej w komorze grobowej), boki tumby zdobią pary płaczków pełniących funkcje trzymaczy herbowych, zaś samą tumbę otacza baldachim wsparty na ośmiu kolumienkach zespolonych z jej cokołem. Na bokach tumby Jagiellończyka wyobrażono przedstawicieli czterech stanów otaczających najważniejsze herby państwowe oraz ziem pomniejszych Królestwa, które wskazują na zasługi Jagiellonów dla polskiej monarchii. Na wspierających go [baldachim] kapitelach zilustrowano - znów bez analogii w rzeźbie nagrobnej tych czasów - zwięzły, ale pełny program opowiadający historię Zbawienia. Obejmuje on trzynaście scen: od niezwykle rzadkiego przedstawienia „Podjęcia przez Boga decyzji o Odkupieniu przez Chrystusa ludzkości” po sprawowany przez Bożego Syna „Sąd Ostateczny”.
Tumba wraz z baldachimem na XIX-wiecznej grafice, wikimedia.org, domena publiczna
m16cce46a4aeeed6c_0000000000014

Rzeźba wolnostojąca i dekoracyjna

W okresie gotyku bardzo silnie rozwinęła się wolnostojąca rzeźba o charakterze kultowym, mająca jednocześnie charakter dekoracyjny i związana z wystrojem wnętrz kościołów. Najwięcej przedstawień poświęconych było czci Matki Boskiej, ukazywanej jako stojącej lub siedzącej z Dzieciątkiem, Bolesnej stojącej pod krzyżem lub Piety z ciałem Chrystusa na kolanach. Spośród nich wyróżniają się figury tzw. Pięknych Madonn. W odniesieniu do środowiska, które reprezentowały i procesów społecznego charakteru zachodzących w średniowieczu zmian Madonny te reprezentowały tzw. styl dworski. Ze względu na ogólnoeuropejską genezę i ówczesne tendencje artystyczne, a także zatarcie środowiskowych odrębności były objawem stylu międzynarodowego. Natomiast biorąc pod uwagę charakter środków artystycznych, formę, linię i modelunek rzeźby reprezentowały sty miękki. Styl piękny natomiast, korespondując z innymi, wyrażał przede wszystkim urodę dziewczęcej twarzy Marii, podkreślając Jej subtelność i liryzm. Pod wpływem tego stylu powstały arcydzieła rzeźby gotyckiej, prezentujące najwyższy poziom formalny i techniczny. W rzeźbach uderza płynność fałdów układających się w kaskady z jednej strony figury oraz manieryczne przegięcie tułowia. Figury o smukłych proporcjach, ciele wygiętym w kształcie litery S oraz przepełnionych uczuciem pomiędzy Marią a Jezusem, nawiązywały nie tylko do dworskiej elegancji. Oprócz funkcji religijnej, uosabiały świecki ideał piękna i miłości macierzyńskiej.

RBzg9kf2P96xG1
Ilustracja przedstawia rzeźbę Madonny trzymającej dziecko na rękach. Madonna jest ubrana w złotą szatę oraz ma koronę na głowie. Dziecko, które jest trzymane przez kobietę jest gołe oraz ma rude włosy.
„Madonna z Wrocławia”, koniec XIV w., Muzeum Narodowe, Warszawa, wikimedia.org, CC BY 3.0
R1eADXCGK4pjD1
Ilustracja przedstawia rzeźbę Madonny trzymającą dziecko na rękach. Kobieta ubrana jest w złotą szatę oraz wystającą spod niej czerwoną suknię. Kobieta ma brązowe włosy. Dziecko trzymane przez Madonnę jest gołe oraz ma rudawe włosy. Obie postacie się uśmiechają.
„Madonna z Krużlowej”, I poł. XV w., Muzeum Narodowe, Kraków, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
RswnidI9rD3ZK1
Ilustracja przedstawia figurę Madonny trzymającej dziecko na prawej ręce. Madonna ubrana jest w niebieską szatę ze złotymi dodatkami oraz na głowie ma koronę. Dziecko, które jest przez nią trzymane, ma narzuconą szatę zakrywającą dolną część ciała. Kobieta jak i dziecko mają jasne włosy.
„Piękna Madonna Gdańska”, I poł. XV w., Kościół Mariacki, Gdańsk, bazylikamariacka.gdansk.pl, CC BY 3.0

Styl piękny ogarnął całą Polskę i trwał do pierwszej ćwierci XV stulecia. W jego konwencji powstały także rzeźby określane jako piety. W średniowieczu panował pogląd na rolę Marii w dziele odkupienia, sformułowany w traktacie pasyjnym, nowym wówczas gatunku literackim, który komentuje kolejne wydarzenia Męki: od pojmania Chrystusa do jego śmierci. Mariologia średniowieczna i traktat pasyjny określają znaczenie Piety jako przedstawienia historycznego i dogmatycznego. Jest ono historyczne, ponieważ w pisanej historii pasyjnej po Zdjęciu z krzyża następuje wydarzenie odpowiadające tematowi ukazywanemu przez artystów: Maria trzyma na kolanach ciało Syna. Pieta jest zarazem przedstawieniem dogmatycznym, ponieważ Maria, (…) trzymając ciało Chrystusa, składa jako Współodkupicielka ofiarę ze swego jedynego Syna (źródłom16cce46a4aeeed6c_0000000000015źródło). Wyrzeźbiona około 1370 roku w drewnie lipowym i polichromowana Pieta z Lubiąża jest przepełniona mistyczną wizją współudziału Matki Boskiej w dziele Odkupienia. Maria przeżywa śmierć Syna, jest bolejąca, ale jednocześnie skupiona. Przepełnienie mistycyzmem i drastyczne umęczenie ciała Chrystusa ukazane jest także w Krucyfiksie z Wrocławia z II połowy XIV wieku.

m16cce46a4aeeed6c_0000000000015
m16cce46a4aeeed6c_0000000000118
RTnwq4rNYTxne1
Ilustracja przedstawia figurę, na której Matka Boska opłakuje śmierć Jezusa. Maryja ubrana jest w złote szaty, ma także złoty kaptur. Na jej kolanach spoczywa ciało Chrystusa – poranione, z widocznymi żebrami oraz dziurami w ciele. Na głowie widoczna jest jeszcze korona cierniowa.
„Pieta z Lubiąża”, ok, 1370, Muzeum Narokowe, Warszawa, wikimedia.org, CC BY 3.0
RD5i3l3DRfCbF1
Ilustracja przedstawia figurę, na której widoczny jest Jezus wiszący na krzyżu z licznymi ranami na ciele. Rzeźba wykonana jest z drewna.
„Krucyfiks z Wrocławia”, II poł. XIV w., Muzeum Narodowe, Warszawa, Wikiemdia, CC BY 3.0

Rzeźba ołtarzowa

Największym dziełem późnego średniowiecza, wyrażającym najważniejsze idee mariologii jest w całości rzeźbiony, monumentalny ołtarz, wykonany na zlecenie rady miejskiej w latach 1477‑1489 przez Wita Stwosza do kościoła Mariackiego w Krakowie.

Kosztował 2808 florenów czyli tyle ile wynosił wówczas całoroczny budżet Krakowa. Dzieło posiada niezwykle złożony program ikonograficzny, oparty na życiu Marii, a połączony w jedną ideę - współudział w Odkupieniu. Ołtarz ma 13 metrów wysokości i 11 metrów szerokości. Wykonany został z drzewa dębowego, a figury wyrzeźbiono w drewnie lipowym. Monumentalne rzeźby ze sceny głównej mają po około 2m 70 cm wysokości.

Pod względem typologicznym retabulum Stwosza należy do niezwykle rzadkiej grupy pentaptyków pozornych, to jest nastaw składających się z pięciu części (szafa środkowa i dwie pary skrzydeł), przy czym tylko skrzydła wewnętrzne są zamykane, zewnętrzne natomiast pozostają nieruchome, dlatego są wypełnione płaskorzeźbioną dekoracją tylko na awersach. Nietypowy jest także podział każdego skrzydła na trzy (a nie zwyczajowe dwie) kwatery.

Źródło: http://culture.pl/pl/tworca/wit‑stwosz (dostęp z dnia 31.03.2018)

Rhx5Bs7NQ1Yq51
Ilustracja interaktywna przedstawia Ołtarz Mariacki, który składa się z dwóch ruchomych skrzydeł. W każdej części ołtarzu przedstawione są sceny religijne. Obok bogato zdobionego ołtarza widoczne są świeczniki oraz witraże. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.

Drzewo Jessego

, 2.

Zaśnięcie Marii

, 3.

Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny

, 4.

Figurki rycerzy i pachołków nad sceną Wniebowzięcia

, 5.

Obramowanie części środkowej z figurami Ojców Kościoła: św. Grzegorza, św. Hieronima, św. Ambrożego, św. Augustyna

, 6.

Zwiastowanie

, 7.

Boże Narodzenie – Pokłon Pasterzy

, 8.

Pokłon Trzech Króli

, 9.

Zmartwychwstanie Chrystusa

, 10.

Wniebowstąpienie Chrystusa

, 11.

Zesłanie Ducha Świętego

Program ikonograficzny skrzydeł otwartego ołtarza, Wit Stwosz, Ołtarz Mariacki, Kraków, 1477-1489, wikimedia.org, CC BY -SA 3.0

Układ figur w szafieSzafaszafie nawiązuje do południowoniemieckiej tradycji nastawy o wyraźnie zaznaczonych pięciu osiach. Grupa apostoła podtrzymującego Marię i umieszczonego powyżej ucznia załamującego dłonie, tworzące baldachim nad jej głową, wyznaczają oś środkową. Po obu stronach na pierwszym planie ustawiono po dwie postacie apostołów, tworzące osie boczne. Tradycja ta została tu jednak zinterpretowana w sposób bardzo nowatorski. Osie kompozycyjne zostały wyznaczone przez postacie biorące udział w scenie narracyjnej. Grupa apostołów została ponadto spiętrzona, a wzrok jednych postaci jest skierowany ku umierającej Marii, podczas gdy inni uczniowie obserwują już jej Wniebowzięcie, ukazane również w szafie nastawyNastawa ołtarzowanastawy. Scena Wniebowzięcia znajduje się zatem w przedłużeniu osi środkowej, którą rozpoczyna Drzewo Jessego zajmujące predellęPredellapredellę, a zamyka grupa Koronacji Marii w zwieńczeniu.

Źródło: http://culture.pl/pl/tworca/wit‑stwosz (dostęp z dnia 31.03.2018)

R86CAXGxPDKDp1
Ilustracja interaktywna przedstawia scenę główną z Ołtarzem Mariackim. Dominuje w nim kolor złoty oraz niebieski. Pod ilustracją umieszczone są trzy kolorowe punkty: żółty, niebieski i czerwony. Po wybraniu kolorowego punktu wyświetlą się dodatkowe informacje. Po wybraniu koloru żółtego pojawią się w centrum ilustracji dwie żółte strzałki skierowane w górę. Informacja do koloru żółtego jest następująca: osiowa kompozycja wyznacza pionowy układ głównych scena, kierujący się ku górze. Po wybraniu koloru niebieskiego pojawiają się niebieskie strzałki skierowane od oczu trzech postaci w kierunku głowy Maryi. Informacja do koloru niebieskiego jest następująca: kierunek spojrzenia apostołów na omdlewającą Marię. Po wybraniu koloru czerwonego pojawiają się czerwone strzałki skierowane od oczu postaci stojących u dołu sceny w górę w kierunku sceny Wniebowzięcia. Informacja do koloru czerwonego jest następująca: wzrok postaci skierowany ku górze na scenę Wniebowzięcia.
Schemat kompozycyjny sceny głównej z Ołtarza Mariackiego, mariacki.com, CC BY 3.0

Na awersie lewego skrzydła znajdują się przedstawienia podkreślające udział Marii we Wcieleniu: Zwiastowanie, Adoracja Dzieciątka, Hołd Magów. Na prawym skrzydle widnieją sceny Zmartwychwstania, Wniebowstąpienia i Zesłania Ducha Świętego. Kwatery zamkniętego retabulum ukazują sceny odnoszące się do dzieciństwa Marii i Chrystusa (Joachim i Anna przy Złotej Bramie, Narodziny Marii, Prezentacja Marii w świątyni, Ofiarowanie Chrystusa w świątyni i Chrystus wśród doktorów) oraz tzw. cykl wielkanocny (siedem scen odnoszących się do Pasji i Zmartwychwstania).

Źródło: http://culture.pl/pl/tworca/wit‑stwosz (dostęp z dnia 31.03.2018)

RiCp60mKCjE6C11
Ilustracja interaktywna przedstawia zamknięty Ołtarz Mariacki, który jest podzielony na dwanaście części. W każdej części przedstawione są sceny religijne. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Spotkanie Joachima i Anny, 2. Narodziny Marii, 3. Ofiarowanie Marii w świątyni, 4. Ofiarowanie Jezusa w świątyni, 5. Dwunastoletni Jezus nauczający w świątyni, 6. Pojmanie Jezusa, 7. Ukrzyżowanie, 8. Zdjęcie z krzyża, 9. Złożenie do grobu, 10. Zmartwychwstały Jezus ukazujący się Marii Magdalenie, 11. Trzy Marie u grobu, 12. Chrystus w otchłani.
Zamknięty Ołtarz Mariacki, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0

Nieznanego autorstwa jest gotyckie retabulumRetabulumretabulum ołtarzowe wykonane około roku 1480 dla kościoła Świętej Elżbiety we Wrocławiu - Poliptyk Zwiastowania Marii z jednorożcem - jedna z najbogatszych śląskich nastaw ołtarzowych z tego okresu, która przedstawia Zwiastowanie jako scenę polowania na jednorożca. Zwierzę jest symbolem dziewictwa Marii i cudownego wcielenia Chrystusa. W głównej kwateryKwaterakwatery postaciom Dziewicy i Archanioła Gabriela (z rogiem) towarzyszą ustawione po bokach figury św. Jana Chrzciciela i św. Jadwigi Śląskiej. W zwieńczeniu ołtarza zamieszczona została scena Koronacji, a otwarte skrzydła dekorują sceny: Nawiedzenie przez Marię św. Elżbiety, Boże Narodzenie, Pokłon Trzech Króli, Ucieczka Świętej Rodziny do Egiptu, Ofiarowanie Chrystusa i Zaśnięcie Marii. Ołtarz znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie.

RlweDlDxooZxS1
Ilustracja przedstawia poliptyk Zwiastowania z Jednorożcem. Ze środkowej części odchodzą dwa skrzydła z obrazami, natomiast z obu stron głównego przedstawienia znajdują się dwie części poliptyku. Na każdym ze skrzydeł widoczni są święci.
Poliptyk Zwiastowania z Jednorożcem, ok. 1480, pierwotna lokalizacja: kościół św. Elżbiety we Wrocławiu, wł. Muzeum Narodowe w Warszawie, fot. MNW, CC BY 3.0
RGwsCBF2Iyuzx
Ćwiczenie 1
Wymień dwa poznane w lekcji zabytki wraz z miastami, z których pochodzą.

Do zabytków dopisz miasta, z którymi są związane.

.................
.................
.................
R4Gz9jgXl5Jyl
Ćwiczenie 2
Wymień trzy postacie ukazane na nagrobkach omówionych w lekcji.

Rozpoznaj postaci z nagrobków. Dobierz właściwe imiona z podanych: Kazimierz III Wielki, Kazimierz Jagiellończyk, Henryk IV Probus.

Kazimierz III Wielki, Kazimierz Jagiellończyk, Henryk IV Probus

.................
.................
.................
Rljg9Wzuv0jf4
Ćwiczenie 3
Wymień dwa poznane tematy ikonograficzne.

Rozpoznaj tematy ikonograficzne.

.................
.................
.................
.................
R1buDe5uUxg5d
Ćwiczenie 4
Wymień elementy ołtarza.

Nazwij wskazane elementy ołtarza.

.................
.................
.................
R13GjxrnYrZOw
Ćwiczenie 5
Omów Ołtarz Mariacki.

Uzupełnij dane dotyczące dzieła.

Autorem dzieła jest (podaj imię i nazwisko) ..................... Jest ono środkową częścią ołtarza, który został wyrzeźbiony w II połowie ............ wieku na zlecenie ...................... i znajduje się w Kościele .................. w ................. Ukazuje dwie sceny - u dołu znajduje się .................................., a na górze ...............................

R5KBHtQuMrSzv
Ćwiczenie 6
Wyjaśnij, czym jest zwornik.

Jaki detal architektoniczny przedstawia ilustracja? Nazwij przedstawiony typ ikonograficzny Chrystusa.

Detal - ..............
Typ ikonograficzny Chrystusa - ......................

RYvex2tZSh31T
Ćwiczenie 7
Podaj tytuły dwóch rzeźb określanych jako pieta.

Dokończ nazwy poniższych zabytków.

.................
.................
.................
.................
Polecenie 1

Uzasadnij tezę historyka sztuki, Janusza Kębłowskiego że krakowski ołtarz Stwosza to siła wizji plastycznej, która umożliwiła mu stworzenie niezwykłego theatrum (źródło: http://staropolska.pl/konteksty/sztuka/Janusz_Keblowski_01.html dostęp z dnia 31.03.2018 )

R1HygqktbwmsI
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
m16cce46a4aeeed6c_0000000000274

Słownik pojęć

Fiala (pinakiel)
Fiala (pinakiel)

charakterystyczny dla gotyku dekoracyjny element w postaci wysmukłej kamiennej sterczyny, zwykle o czworobocznym trzonie, z rytmicznymi szeregami żabek wzdłuż krawędzi i kwiatonem na szczycie.

Gzyms
Gzyms

architektoniczny element w formie poziomego (zwykle profilowanego) występującego przed lico muru pasa pojedynczego lub złożonego, o krawędziach przebiegających w płaszczyźnie równoległej do ściany.

Kapitel
Kapitel

(głowica) górna, wieńcząca część kolumny, pilastra, filara, ukształtowana plastycznie; pełni funkcję konstrukcyjną jako człon pośredniczący między podporą i elementami podpieranymi.

Konsola
Konsola

ozdobny wspornik architektoniczny lub podstawa rzeźby.

Kwatera
Kwatera

czworoboczna płaszczyzna okolona czymś lub wyodrębniona z większej całości.

Mara
Mara

nosze do przenoszenia zmarłych lub katafalk (podwyższenie, na którym stawia się trumnę podczas uroczystości związanych z pogrzebem).

Nastawa ołtarzowa
Nastawa ołtarzowa

(retabulum) część ołtarza nad stołem często oddzielona od niego predellą.

Predella
Predella

w kościele podstawa nastawy ołtarzowej w postaci skrzyni spoczywającej na mensie (płyta stanowiąca blat ołtarza)

Retabulum
Retabulum

część ołtarza zwana nastawą.

Sarkofag
Sarkofag

grobowiec w kształcie trumny z kamienia, rzadziej z drewna lub metalu.

Szafa
Szafa

rodzaj ołtarza często z ruchomymi skrzydłami przypominającymi szafę.

Tumba
Tumba

kamienny nagrobek w formie skrzyni przykrytej płytą.

Zwornik
Zwornik

(klucz) najwyżej umieszczony kliniec łuku lub niektórych typów sklepień, zazwyczaj bogato profilowany i zdobiony dekorem rzeźbiarskim, wykonany z kamienia lub ceramiki, charakterystyczny dla gotyckich sklepień krzyżowo‑żebrowych , konstrukcyjne zamknięcie sklepienia lub łuku.

m16cce46a4aeeed6c_0000000000317

Galeria dzieł sztuki

R1c1yoKxClvcp1
Ilustracja przedstawiatrzy tympanony ukazujące trzy różne sceny. W pierwszym następuje koronacja Maryi. W tej scenie na pierwszym planie widoczne są dwie osoby - mężczyzna i kobieta. Kobieta to Maryja, która klęczy przed mężczyzną. Obok widoczne są postacie które się temu przyglądają. W drugiej scenie następuje adoracja trzech króli. Trzej królowie spoglądają w niebo, obok nich widoczne są postacie oraz anioły. Trzecia scena dotyczy śmierci Matki Boskiej. W tej scenie widoczna jest leżąca i zmarła Matka Boska. Nad nią latają anioły, a obok jej ciała widać przygnębionych ludzi.
Tympanony portalu północnego („Ukoronowanie Matki Boskiej”, „Adoracja Trzech Króli”, „Zaśnięcie Najświętszej Maryi Panny”), I poł. XIV w., kaplica św. Anny, Malbork, wikimedia.org, CC BY 3.0
RLEY7saYydyX21
Ilustracja przedstawia wejście główne do katedry św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu. Portal ten zawiera ozdobne wieżyczki oraz przedstawienia postaci. Sam portal jest dużo większy od wejścia do świątyni. Przy drzwiach do kościoła widoczni są turyści.
Portal główny katedry św. Jana Chrzciciela, XV w., Wrocław, wikimedia.org, CC BY 3.0
RbMBfOzXyQTOV1
Ilustracja przedstawia trzy zworniki. Pierwszy z nich przedstawia zwierzę z ogonem i dużymi uszami, drugi zwornik to postać króla z koroną na głowie i wzrokiem skierowanym w lewo. Trzeci zwornik prezentuje zwierzę - samicę karmiącą swoje młode.
Zworniki w „Sali gotyckiej”, kamienica Hetmańska w Krakowie, wikimedia.org, domena publiczna
R1RfzNRGaDIAz1
Ilustracja przedstawiająca zwornik, na którym widoczna jest postać świętego z aureolą trzymającego książkę. Święty ubrany jest w szaty.
Zwornik przy wejściu do kaplicy zamkowej, Zamek Wysoki, Malbork, XIII/XIV w., wikimedia.org, CC BY 3.0
R17rHMcOxtfUD1
Ilustracja przedstawia zwornik z wizerunkiem orła białego na czerwonym tle. Od zwornika wychodzą cztery odnóża - trzy czerwone z czarnymi detalami oraz jedno szare z czerwonym detalem.
Zwornik w katedrze Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, Gniezno, chrzest966.pl, CC BY 3.0
RH4RuL45hJ8Xf1
Ilustracja przedstawia zwornik, na którym umieszczony jest wizerunek hybrydy człowieka i zwierzęcia. Prawdopodobnie jest to postać fauna. W jednej z dłoni trzyma miecz, a w drugiej tarczę.
Zwornik kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, Chełmno, wikimedia.org, CC BY 2.5
R11eDU7GeuPIm1
Ilustracja przedstawia sarkofag Henryka IV Probusa. Postać została bardzo realistycznie przedstawiona na rzeźbie. Henryk trzyma w rękach miecz oraz tarczę, na której znajduje się orzeł. Na jego twarzy widoczny jest uśmiech. Ma długie i lekko kręcone włosy.
Sarkofag Henryka IV Probusa, I poł, XIV w., Muzeum Narodowe, Wrocław, dolny-slask.org.pl, CC BY 3.0
R1Hfybn7Tiucv1
Ilustracja przedstawia sarkofag Henryka IV Probusa. Na zdjęciu widoczna jest rzeźba Henryka, która znajduje się na górnej części sarkofagu, która jest wiekiem. Dolna część sarkofagu to widok na ludzi, którzy znajdują się przy bocznych ścianach sarkofagu.
Sarkofag Henryka IV Probusa, I poł, XIV w., Muzeum Narodowe, Wrocław, dolny-slask.org.pl, CC BY 3.0
RQYSnKFGOrNT21
Ilustracja przedstawia widok z góry na nagrobek króla Kazimierza III Wielkiego. Król leży na poduszcze. Na głowie ma założóną koronę. W rękach trzyma atrubyty władzy - jabłko królewskie, oraz berło. Głowę ma lekko skierowaną w bok.
Nagrobek króla Kazimierza III Wielkiego, ok. 1370, katedra na Wawelu, Kraków, katedra-wawelska.pl, CC BY 3.0
RqnMKcZ6huqZM1
Ilustracja przedstawia nagrobek Kazimierza Jagiellończyka widziany od góry. Na nagrobku król leży na poduszce. Na głowie ma koronę, a w rękach trzyma atrybuty władzy – jabłko królewskie oraz berło. Król ubrany jest w długie szaty.
Nagrobek Kazimierza Jagiellończyka, ok. 1492, Kaplica Św. Krzyża, katedra na Wawelu, Kraków, online-skills, CC BY 3.0
ReeX33BLyjaVD1
Ilustracja przedstawia tzw. Tumbę z baldachimem. Na ilustracji widoczny jest nagrobek. W górnej części nagrobka przedstawiona jest postać zmarłego mężczyzny. Dolna część nagrobka przedstawia trzy sceny - każda to scena oczekiwania. Na każdej ze scen widoczne są dwie postaci z trzema różnymi godłami. Nad grobowcem widoczne są duże kolumny baldachimu.
Tumba wraz z baldachimem na XIX-wiecznej grafice, wikimedia.org, domena publiczna
RBzg9kf2P96xG1
Ilustracja przedstawia rzeźbę Madonny trzymającej dziecko na rękach. Madonna jest ubrana w złotą szatę oraz ma koronę na głowie. Dziecko, które jest trzymane przez kobietę jest gołe oraz ma rude włosy.
„Madonna z Wrocławia”, koniec XIV w., Muzeum Narodowe, Warszawa, wikimedia.org, CC BY 3.0
R1eADXCGK4pjD1
Ilustracja przedstawia rzeźbę Madonny trzymającą dziecko na rękach. Kobieta ubrana jest w złotą szatę oraz wystającą spod niej czerwoną suknię. Kobieta ma brązowe włosy. Dziecko trzymane przez Madonnę jest gołe oraz ma rudawe włosy. Obie postacie się uśmiechają.
„Madonna z Krużlowej”, I poł. XV w., Muzeum Narodowe, Kraków, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
RswnidI9rD3ZK1
Ilustracja przedstawia figurę Madonny trzymającej dziecko na prawej ręce. Madonna ubrana jest w niebieską szatę ze złotymi dodatkami oraz na głowie ma koronę. Dziecko, które jest przez nią trzymane, ma narzuconą szatę zakrywającą dolną część ciała. Kobieta jak i dziecko mają jasne włosy.
„Piękna Madonna Gdańska”, I poł. XV w., Kościół Mariacki, Gdańsk, bazylikamariacka.gdansk.pl, CC BY 3.0
RTnwq4rNYTxne1
Ilustracja przedstawia figurę, na której Matka Boska opłakuje śmierć Jezusa. Maryja ubrana jest w złote szaty, ma także złoty kaptur. Na jej kolanach spoczywa ciało Chrystusa – poranione, z widocznymi żebrami oraz dziurami w ciele. Na głowie widoczna jest jeszcze korona cierniowa.
„Pieta z Lubiąża”, ok, 1370, Muzeum Narokowe, Warszawa, wikimedia.org, CC BY 3.0
RD5i3l3DRfCbF1
Ilustracja przedstawia figurę, na której widoczny jest Jezus wiszący na krzyżu z licznymi ranami na ciele. Rzeźba wykonana jest z drewna.
„Krucyfiks z Wrocławia”, II poł. XIV w., Muzeum Narodowe, Warszawa, Wikiemdia, CC BY 3.0
Rg3Eu79gZIu7r1
Ilustracja przedstawia widok na Ołtarz Mariacki, który składa się z dwóch ruchomych skrzydeł. W każdej części ołtarzu przedstawione są sceny religijne. Obok bogato zdobionego ołtarzu widoczne są świeczniki, oraz witraże.
Program ikonograficzny skrzydeł otwartego ołtarza, Wit Stwosz, Ołtarz Mariacki, Kraków, 1477-1489, wikimedia.org, CC BY -SA 3.0
RGNeuSG9nx4qp1
Ilustracja przedstawia scenę główną z Ołtarza Mariackiego. Dominuje w niej kolor złoty oraz niebieski. Na tym fragmencie ołtarzu widoczne są figury osób. W centrum znajduje się mężczyzna i kobieta.
Schemat kompozycyjny sceny głównej z Ołtarza Mariackiego, mariacki.com, CC BY 3.0
RKUwvW0WjGsMM1
Ilustracja przedstawia widok na zamknięty Ołtarz Mariacki, który jest podzielony na dwanaście części. W każdej części przedstawione są sceny religijne.
Zamknięty Ołtarz Mariacki, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
RlweDlDxooZxS1
Ilustracja przedstawia poliptyk Zwiastowania z Jednorożcem. Ze środkowej części odchodzą dwa skrzydła z obrazami, natomiast z obu stron głównego przedstawienia znajdują się dwie części poliptyku. Na każdym ze skrzydeł widoczni są święci.
Poliptyk Zwiastowania z Jednorożcem, ok. 1480, pierwotna lokalizacja: kościół św. Elżbiety we Wrocławiu, wł. Muzeum Narodowe w Warszawie, fot. MNW, CC BY 3.0

Bibliografia

Kębłowski J., Polska sztuka gotycka, Warszawa 1983

Ks. Liedtke A., Historia sztuki kościelnej w zarysie, Pallotinum, Poznań 1961

Muzeum Narodowe w Warszawie. Przewodnik po galeriach stałych i zbiorach studyjnych, Warszawa 2006

Skubiszewska M., Program ikonograficzny nagrobka Kazimierza Jagiellończyka w katedrze wawelskiej, [w:] Studia do dziejów Wawelu, t. IV, 1978

http://culture.pl/pl/dzielo/autor‑nieznany‑sarkofag‑ksiecia‑henryka‑iv‑prawego‑probusa (dostęp z dnia 31.03.2018)

http://culture.pl/pl/tworca/wit‑stwosz (dostęp z dnia 31.03.2018)

http://cyfrowe.mnw.art.pl (dostęp z dnia 31.03.2018)

http://www.wirtualnakatedra.pl/katedra‑krolow/nagrobek‑kazimierza‑wielkiego/ (dostęp z dnia 31.03.2018)

http://www.wirtualnakatedra.pl/katedra‑krolow/nagrobek‑kazimierza‑wielkiego/ (dostęp z dnia 31.03.2018)