Sztuka: greckie malarstwo wazowe

Mapa interaktywna przedstawiająca ważniejsze krainy historyczne starożytnej Grecji. Na mapie w kolorze białym zaznaczone zostały morza, natomiast lądy noszą kolor zieleni. Nazwy obszarów podpisano czarną pogrubioną czcionką, zaś morza drukowanymi literami. Po prawej stronie mapy zamieszczone są nazwy regionów. Po naciśnięciu konkretnej nazwy wybrany region pozostaje na mapie, natomiast znikają wszystkie pozostałe i wyświetla się dodatkowa informacja dotycząca danego regionu. Z lewej strony mapy na samym dole, znajduje się legenda, która opisuje rzeki, regiony oraz morza. Zaprezentowanych zostało osiemnaście regionów, zaczynając od góry są to:
Akarnania Po kliknięciu na napis, podświetla się położenie tej krainy historycznej na mapie oraz wyświetla się informacja dodatkowa: kraina historyczna położona w zachodniej Grecji nad Morzem Jońskim. Ze względu na swoje strategiczne położenie, była zależna od różnych potęg greckich (Sparta, Ateny).
Etolia Po kliknięciu na napis, podświetla się położenie tej krainy historycznej na mapie oraz wyświetla się informacja dodatkowa: (z greckiego: Ajtolia, z łacińskiego: Aetolia); część Grecji środkowej granicząca na zachodzie z Akarnanią, na północy z Epirem i Tesalią, na wschodzie z Dorydą i Lokrydą, na południu z zatoką Patras (dziś tereny Artinia i Lepanto). Była to kraina górzysta i nieurodzajna, w historii i w kulturze greckiej nie odegrała większej roli. Najważniejszymi miastami były Pleuron, Chalkis, Ojchalia i Kalidon. Źródło: Mała encyklopedia kultury antycznej, PWN, Warszawa 1990 r.
Elida Po kliknięciu na napis, podświetla się położenie tej krainy historycznej na mapie oraz wyświetla się informacja dodatkowa: kraina historyczna w Grecji, nad Morzem Jońskim, w zachodniej części Peloponezu; nie odgrywała w dziejach Grecji ważnej roli politycznej; otaczana szczególnym szacunkiem jako teren najsłynniejszego okręgu kultowego Zeusa w Olimpii i związanych z nim igrzysk (olimpijskich), w których brała udział cała Grecja; dzięki nim ogłoszono Elidę krajem świętym, a mieszkańcy otrzymali przywileje kapłańskie. Źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Elida;3897538.html [dostęp: 07.02.2023 r.].
Eubea Po kliknięciu na napis, podświetla się położenie tej krainy historycznej na mapie oraz wyświetla się informacja dodatkowa: grecka wyspa na Morzu Egejskim; druga po Krecie, pod względem wielkości w Grecji. Od końca VI w. do 338 p.n.e. Eubea należała do Aten. Ostatecznie od 1830 r., została włączona w granice Grecji. Źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Eubea;3899001.html [dostęp: 07.02.2023 r.]. Dodatkowo pod opisem znajduje się fotografia przedstawiająca starożytną wazę - tak zwany kadmos. Naczynie jest wysokie, swoim kształtem przypomina gruszkę, jest zwężone przy szyjce i szersze w centrum, zwężając się u podstawy. Na zewnętrznych ścianach naczynia namalowana została scena walki żołnierza, przypuszczalnie hoplity, walczącego z wężem. Walce przyglądają się dwie postacie. Pod ilustracją umieszczony został podpis: Starożytny kadmos pochodzący z Eubei, 560 - 550 r. p.n.e., Luwr, Paryż, Francja, źródło: wikimedia.org, CC‑BY‑SA 4.0., fotograf: Bibi Saint‑Pol [dostęp: 07.02.2023 r.].
Lakonia Po kliknięciu na napis, podświetla się położenie tej krainy historycznej na mapie oraz wyświetla się informacja dodatkowa: kraina historyczna w Grecji, w południowo‑wschodniej części Peloponezu; Największym miastem‑państwem była Sparta - silnie militarne państwo, przewodniczące Symmachi Spartańskiej (Związek peloponeski), które było wojskowym sojuszem obronnym. Kraina znana z tego, że ludność zamieszkująca te tereny była uczona odpowiadać na pytania w możliwie zwięzły sposób - od tego regionu wzięło się pojęcie „lakoniczny”. Dodatkowo pod opisem znajduje się fotografia przedstawiająca starożytny kyliks - naczynie kształtem przypominające dzisiejszą wazę obiadową. Jest to szerokie naczynie zwężające się u podstawy. Z obu stron, mniej więcej w połowie wysokości naczynia znajdują się uchwyty służące do jego przenoszenia. Waza jest trójkolorowa, szyjka zdobiona jest czarnymi wzorami geometrycznymi na beżowym tle, u dołu namalowane są trójkąty również na beżowym tle. Środkowa część wazy ma jednolity ciemny kolor. Pod ilustracją umieszczony został podpis: Starożytny kyliks pochodzący z Lakonii, 580 - 575 r. p.n.e., Muzeum Archeologiczne, Rodos, Grecja, źródło: wikimedia.org, CC‑BY‑SA 4.0., fotograf: ArchaiOptix [dostęp: 07.02.2023 r.].
Messenia Po kliknięciu na napis, podświetla się położenie tej krainy historycznej na mapie oraz wyświetla się informacja dodatkowa: górzysta kraina historyczna w Grecji, w południowo‑zachodniej części Peloponezu. Uczestnik wojen spartańskich, w 371 r. p.n.e. Messenia uzyskała niepodległość, w 369 r. p.n.e. zbudowano stolicę Messenę. Od 146 r. p.n.e stała się częścią rzymskiej prowincji Achaia. Źródło: Mała encyklopedia kultury antycznej, PWN, Warszawa 1990 r.
Attyka Po kliknięciu na napis, podświetla się położenie tej krainy historycznej na mapie oraz wyświetla się informacja dodatkowa: (z języka greckiego: Attike, z łaciny: Attica); kraina historyczna w Grecji środkowej, sąsiadująca z Beocją i Megarą. Głównym miastem Attyki były (i są obecnie) Ateny. Największy rozkwit tej krainy przypada na V w. p.n.e., gdzie wpływy Aten rozciągnęły się na cały basen Morza Śródziemnego. Dodatkowo pod opisem znajduje się fotografia przedstawiająca starożytny kyliks pochodzący z Attyki. Naczynie widoczne jest od dołu, ponieważ jest zawieszone na ścianie ekspozycyjnej. Naczynie ma wąską stopę, która rozszerza się. Po obu stronach wazy znajdują się uszy, które mogły służyć do przenoszenia naczynia lub pełnić funkcję ozdobną. Na powierzchni naczynia namalowana została para muzyków grająca na aulosach. Obok muzyków umieszczono ornamenty, kształtem przypominające liście. Waza została wykonana w stylu czerwonofigurowym. Pod ilustracją umieszczony został podpis: Starożytny kyliks pochodzący z Attyki, około 510 r. p.n.e., Narodowe Muzeum Archeologiczne, Madryt, Hiszpania, źródło: wikimedia.org, CC‑BY‑SA 4.0., fotograf: Jerónimo Roure Pérez [dostęp: 07.02.2023 r.].
Beocja Po kliknięciu na napis, podświetla się położenie tej krainy historycznej na mapie oraz wyświetla się informacja dodatkowa: (z greckiego: Boiotia, z łaciny: Beotia); kraina historyczna w środkowej części starożytnej Grecji. Głównym miastem były Teby; kraina odgrywała dużą rolę w starożytności, posiadała żyzne pola uprawne. W VII w. p.n.e. powstał Związek Beocki - sojusz militarny, który miał zadanie odstraszające. W czasie wojny peloponeskiej Beocja stanęła po stronie Związku peloponeskiego. Dodatkowo pod opisem znajduje się fotografia przedstawiająca starożytny kantaros, który kształtem przypomina filiżankę lub miskę z dwoma podłużnymi uszami wystającymi wysoko ponad szyjkę naczynia. Naczynie pomalowane zostało dwoma kolorami, czarnym oraz jasno brązowym, na powierzchni umieszczono parę koni stojących naprzeciwko siebie. Pomiędzy końmi stoi fragment płotu. Naczynie zostało namalowane w stylu czarnofigurowym. Pod ilustracją umieszczony został podpis: Starożytny kantaros pochodzący z Beocji, 730 - 700 r. p.n.e., Narodowe Muzeum Archeologiczne, Ateny, Grecja, źródło: wikimedia.org, CC‑BY‑SA 4.0., fotograf: ArchaiOptix [dostęp: 07.02.2023 r.].
Argolida Po kliknięciu na napis, podświetla się położenie tej krainy historycznej na mapie oraz wyświetla się informacja dodatkowa: kraina historyczna w Grecji, położona w północno‑wschodniej części Peloponezu, nad Morzem Egejskim. Założona przez Achajów, których uważa się za twórców kultury mykeńskiej. Główne miasta to Mykeny, Argos. Dodatkowo pod opisem znajduje się fotografia przedstawiająca grupę waz, które zostały odnalezione w mykeńskich nekropoliach. Wazy stoją za szybą, na ekspozycji w muzeum i jest ich siedem: jedyna duża, stojąca z lewej strony) oraz sześć mniejszych, stojących z prawej strony dużej wazy i pod nią. Część naczyń stoi na podestach, a część na półkach, jedna z waz leży na boku. Największe naczynie swoim kształtem przypomina bańkę, posiada wąską podstawę oraz szyjkę. Jest pomalowane brązowymi i beżowymi kolorami. W centralnej części dużej wazy znajduje się ornament kształtem przypominający liść koniczyny. Mniejsze wazy są zdobione wzorami geometrycznymi lub kolistymi. Pod ilustracją znajduje się podpis: Grupa starożytnych waz odnalezionych w mykeńskich nekropoliach, 1500 - 1100 r. p.n.e., Muzeum Archeologiczne, Napulion, Grecja, źródło: wikimedia.org, CC‑BY‑SA 4.0., fotograf: Schuppi [dostęp: 07.02.2023 r.].
Arkadia Po kliknięciu na napis, podświetla się położenie tej krainy historycznej na mapie oraz wyświetla się informacja dodatkowa: kraina historyczna w Grecji, położona w środkowej części Peloponezu; kraina słynąca z jezior i bagien, utożsamiana jako kraj pierwotny i szczęśliwy. W starożytności Arkadia była sojusznikiem Sparty, i członkiem związku achajskiego.
Rodos Po kliknięciu na napis, podświetla się położenie tej krainy historycznej na mapie oraz wyświetla się informacja dodatkowa: (z greckiego: Rhodos); grecka wyspa oraz państwo‑miasto w południowo‑wschodniej części Morza Egejskiego; w starożytności: członek I Ateńskiego Związku Morskiego, ważny ośrodek handlowy, polityczny i wojskowy, naukowy i kulturowy. Tutaj powstała słynna rzeźba „Grupa Laokoona” oraz zaliczany do siedmiu cudów świata monumentalny posąg Heliosa, tzw. kolos rodyjski. Źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Rodos;3968310.html [dostęp: 07.02.2023 r.]. Dodatkowo pod opisem znajduje się fotografia przedstawiająca starożytną amforę, na której namalowana została tak zwana Grupa z Rodos . Jest to grupa osób (kobiet i mężczyzn) stojąca obok mitologicznych stworzeń, wśród nich sfinksa. Naczynie zostało wykonane w stylu czarnofigurowym. Obok widoczne są inne naczynia, kształtem przypominające płytkie talerze. Pod ilustracją znajduje się podpis: Starożytna Amfora przedstawiająca grupę kobiet i mężczyzn, tzw. Grupa z Rodos, około 570 - 550 r. p.n.e., Muzeum Archeologiczne, Rodos, Grecja, źródło: wikimedia.org, CC‑BY‑SA 4.0., fotograf: ArchaiOptix [dostęp: 07.02.2023 r.].
Achaja Po kliknięciu na napis, podświetla się położenie tej krainy historycznej na mapie oraz wyświetla się informacja dodatkowa: kraina leżąca w północnej części Peloponezu, nad Zatoką Koryncką. Po zdobyciu przez Rzymian w r. 146 p.n.e. stała się prowincją rzymską, przy czym cała Grecja otrzymała urzędową nazwę Achaea.
Fokida Po kliknięciu na napis, podświetla się położenie tej krainy historycznej na mapie oraz wyświetla się informacja dodatkowa: kraina w środkowej Grecji, leżąca nad Zatoką Koryncką, w starożytności należała do Związku Etolskiego. Jednym z ważniejszych miast były Delfy, które pełniły funkcję ośrodka religijnego. Według wierzeń, to właśnie w Fokidzie Prometeusz ulepił człowieka, a Edyp zabił swojego ojca.
Tesalia Po kliknięciu na napis, podświetla się położenie tej krainy historycznej na mapie oraz wyświetla się informacja dodatkowa: (z greckiego: Thessalia); kraina w północno‑wschodniej Grecji, otoczona wieloma łańcuchami górskimi, granicząca między innymi z Olimpem. Tesalia nie odegrała poważniejszej roli w historii Grecji. W roku 344 p.n.e. została podbita przez Filipa Macedońskiego. Źródło: Mała encyklopedia kultury antycznej, PWN, Warszawa 1990 r.. Dodatkowo pod opisem znajduje się fotografia przedstawiająca terakotową amforę z wizerunkiem Heraklesa walczącego z Centaurem. Naczynie jest wysokie, u podstawy wąskie, rozszerzające się i przy szyjce zwężone. Naczynie ma dwoje uszu. Malunek na wazie jest częściowo uszkodzony; dobrze widoczny jest Herakles, który dźga centaura mieczem. Waza została wykonana w stylu czarnofigurowym - postacie są czarne a tło beżowe. Pod ilustracją znajduje się podpis: Terakotowa amfora przedstawiająca Heraklesa walczącego z Centaurem; przypuszczalnie pochodząca z Tesalii, około 560 - 550 Muzeum Sztuki Metropolitan, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, źródło: wikimedia.org, CC0 1.0. [dostęp: 07.02.2023 r.].
Macedonia Po kliknięciu na napis, podświetla się położenie tej krainy historycznej na mapie oraz wyświetla się informacja dodatkowa: kraina w północno‑zachodniej części Półwyspu Bałkańskiego. Za założyciela państwa uchodził Perdikkas I (połowa VII w. p.n.e.), który dał początek dynastii Argeadów. Po okresie zależności od Persji (VI/V w.) starożytna Macedonia doszła do znaczenia pod rządami Archelaosa I (413 – 399), a zwłaszcza Filipa II (359 – 336). Jego syn, Aleksander III Wielki (336 – 323), podbił państwo perskie i uczynił starożytną Macedonię pierwszą potęgą ówczesnego świata. Źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Macedonia‑starozytna;3935623.html [dostęp: 07.02.2023 r.].
Kreta Po kliknięciu na napis, podświetla się położenie tej krainy historycznej na mapie oraz wyświetla się informacja dodatkowa: największa grecka wyspa, na Morzu Śródziemnym, na południowy wschód od Peloponezu; w starożytności: kolebka kultury kreteńskiej, która wywarła znaczny wpływ na kulturę grecką. Kreta stanowiła strategiczny punkt handlowy na szlaku: Grecja - Cyklady - Cypr - Egipt. Źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Kreta;3927357.html [dostęp: 07.02.2023 r.]. Dodatkowo pod opisem znajduje się fotografia przedstawiająca starożytną wazę glinianą pochodzącą z Krety. Naczynie swoim kształtem przypomina imbryczek lub czajniczek, i zostało wykonane z jasnej gliny; posiada dziubek po przekątnej ucha. Fotografia wazy została wykonana na tle szarej ściany. Pod ilustracją znajduje się podpis: Starożytna waza gliniana pochodząca z Krety, 2180 - 1800 r. p.n.e., Muzeum Archeologiczne, Chania (Kreta), Grecja, źródło: wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0, fot. Zdenek Kratochvil [dostęp: 07.02.2023 r.]
Epir Po kliknięciu na napis, podświetla się położenie tej krainy historycznej na mapie oraz wyświetla się informacja dodatkowa: (z greckiego: Epejros, z łaciny: Epirus); kraina historyczna, obecnie region w północno‑zachodniej Grecji nad Morzem Jońskim. Północną i środkową część Epiru zamieszkiwały ludy niegreckiego pochodzenia. Grecy natomiast osiedlili się w części południowej i na wybrzeżu. Kraj, rozbity ze względu na strukturę geograficzną na kilkanaście państw, został zjednoczony dopiero przez Pyrrusa (III w. p.n.e.), którego rządy były najświetniejszym okresem w historii Epiru. W r. 168 p.n.e. Emiliusz Paulus zajął Epir i zamienił go w prowincję rzymską. Źródło: Mała encyklopedia kultury antycznej, PWN, Warszawa 1990 r. [dostęp: 07.02.2023 r.].
Jonia Po kliknięciu na napis, podświetla się położenie tej krainy historycznej na mapie oraz wyświetla się informacja dodatkowa: kraina historyczna położona w centralnej części Azji Mniejszej (dzisiejsza Turcja). Jonia uznawana jest za jeden z punktów zapalnych wojen grecko‑perskich. To właśnie tam wybuchło powstanie miast jońskich skierowane przeciwko Persji. Jonia była ważnym ośrodkiem naukowym (w szczególności Milet). Z Jonii pochodzili między innymi: Tales z Miletu czy Heraklit. Dodatkowo pod opisem znajduje się fotografia przedstawiająca starożytny aryballos - naczynie swoim kształtem przypominające gęś lub kaczkę bez głowy (na jej miejscu jest krótka szyjka do nalewania płynu). Aryballos został uformowany na kształt zwierzęcia, ma zarysowane kolorowe skrzydła, szyję oraz kuper. Fotografia została wykonana na jasnym stole. Pod ilustracją umieszczono podpis: Starożytny aryballos pochodzący prawdopodobnie z Jonii lub Rodos, ok. 600 - 550 r. p.n.e., Muzeum Antyczne, Berlin, Niemcy źródło: wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0, fot. ArchaiOptix [dostęp: 07.02.2023 r.].

Grafika przedstawia wysoką wazę z dwoma uchwytami. Naczynie jest wąskie u nasady, szerokie i pękate pośrodku, a u góry się zwęża. Waza została podzielona na cztery style malarskie, jeden z nich prezentuje czterech mężczyzn, przy czym jeden z nich odziany jest w zbroję i hełm, a w rękach trzyma tarczę oraz włócznię. Kolejny przedstawiony styl charakteryzuje się głównie poziomymi pasami, które wypełnione zostały rysunkami. Następny zaprezentowany styl przedstawia pionowe oraz poziome pasy, pomiędzy którymi namalowane zostały zwierzęta, takie jak na przykład gęś, czy lew. Czwarty styl przedstawia wazę w ciemnych kolorach o delikatnych ornamentach, na której w żółtym kolorze zostały namalowane dwie osoby, jedna z nich odpoczywa leżąc. W drugiej warstwie ilustracji w panelu bocznym znajdującym się po prawej stronie zaprezentowane zostały cztery opisy, kolejno od góry: styl geometryczny (IX – VIII w. p.n.e.), styl orientalizujący (VIII – VII w. p.n.e.), styl czarnofigurowy (VI w. p.n.e.), styl czerwonofigurowy (VI – V w. p.n.e.). Po wciśnięciu danego napisu kontur wazy wypełnia się malowidłami ukazując opisany styl.