I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:
1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;
2) rozróżnia cechy i rodzaje kompozycji w naturze oraz w sztukach plastycznych (odnajduje je w dziełach mistrzów, a także w tworach i zjawiskach przyrody); tworzy różnorodne układy kompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni (kompozycje otwarte i zamknięte, rytmiczne, symetryczne, statyczne i dynamiczne); ustala właściwe proporcje poszczególnych elementów kompozycyjnych, umiejętnie równoważy kompozycję, wykorzystując kształt i kontrast form;
II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:
1) w zadaniach plastycznych interpretuje obserwowane przedmioty, motywy i zjawiska, stosując środki wyrazu zgodnie z własnym odczuciem; w wyższych klasach podejmuje również próby rysunkowego studium z natury;
2) wyraża w pracach plastycznych uczucia i emocje wobec rzeczywistości, a także płynące z inspiracji muzycznych czy literackich (impresja i ekspresja); rysuje, maluje, ilustruje zjawiska i wydarzenia realne i wyobrażone (także w korelacji z innymi przedmiotami);
3) modeluje bryły i reliefy, konstruuje samodzielnie małe rzeźbiarskie formy przestrzenne i bryły architektoniczne, a większe projekty realizuje we współpracy z innymi; tworzy aranżacje przestrzenne z gotowych elementów stosując układy kompozycyjne właściwe dla uzyskania zamierzonego wyrazu;
6) stosuje różnorodne techniki plastyczne (proste techniki graficzne, rzeźbiarskie, malarskie, elementy obrazowania cyfrowego fotograficznego i z wykorzystaniem wybranych graficznych programów komputerowych);
III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:
3) rozumie znaczenie twórczości ludowej; rozróżnia różne jej formy; zna pojęcia sztuka ludowa i etnografia;
4) wymienia, rozpoznaje i charakteryzuje najważniejsze obiekty kultury wizualnej w Polsce, wskazuje ich twórców.
wskazywać formy utrwalania obrzędów i zwyczajów ludowych w polskiej kulturze (na znaczkach, monetach, kartach pocztowych);
interpretować przykłady zwyczajów ludowych zilustrowanych przez artystów w dziełach sztuki;
tworzyć przedmioty i ozdoby inspirowane sztuką ludową.
m86ea9ffc8dac1439_0000000000093
Obrzędowość ludowa
Częścią kultury ludowej są tradycyjne obrzędyObrzędobrzędy i zwyczajeZwyczajzwyczaje. Dotyczą one momentów ważnych, przełomowych w życiu człowieka, wynikają z szacunku do sił nadprzyrodzonych – Boga oraz otaczającej przyrody. Stąd wyróżniamy dwa rodzaje obrzędowości ludowej:
obrzędowość doroczną – obchodzoną co roku, związaną z kalendarzem, w tym także kalendarzem świąt, ze zmianami pór roku i cyklem wegetacyjnym roślin;
obrzędowość rodzinną – związaną z punktami zwrotnymi w życiu człowieka, np. narodzinami, weselem, śmiercią.
W polskim roku obrzędowym odnajdujemy wiele świąt wspólnych dla całego kraju.
classicmobile
Ćwiczenie 1
RWi7lD105h4U21
Do opisu święta dopasuj jego nazwę. 1. Zwyczaj przywoływania wiosny mający zapewnić urodzaj w nadchodzącym roku, związany z paleniem lub topieniem kukły przedstawiającej boginię śmierci. Nazwy do wyboru: A. Topienie Marzanny, B. Wigilia Bożego Narodzenia, C. Zaduszki, D. Dożynki, E. Niedziela Palmowa. 2. Kościelny i ludowy zwyczaj wspominania zmarłych i obchodzenia uroczystości ku ich czci. Nazwy do wyboru: A. Topienie Marzanny, B. Wigilia Bożego Narodzenia, C. Zaduszki, D. Dożynki, E. Niedziela Palmowa. 3. Święto kościelne ustanowione na pamiątkę wjazdu Chrystusa do Jerozolimy i spotkania z wiernymi, którzy witając go z radością, ścielili przed nim swoje płaszcze i gałązki. Nazwy do wyboru: A. Topienie Marzanny, B. Wigilia Bożego Narodzenia, C. Zaduszki, D. Dożynki, E. Niedziela Palmowa. 4. Ludowe święto dziękczynne obchodzone z okazji zakończenia żniw i prac polowych. Nazwy do wyboru: A. Topienie Marzanny, B. Wigilia Bożego Narodzenia, C. Zaduszki, D. Dożynki, E. Niedziela Palmowa. 5. Zwyczaj zasiadania do uroczystej wieczerzy w wieczór poprzedzający święto upamiętniające narodziny Jezusa Chrystusa, rozpoczynający się wraz z pierwszą gwiazdką na niebie. Nazwy do wyboru: A. Topienie Marzanny, B. Wigilia Bożego Narodzenia, C. Zaduszki, D. Dożynki, E. Niedziela Palmowa.
Do opisu święta dopasuj jego nazwę. 1. Zwyczaj przywoływania wiosny mający zapewnić urodzaj w nadchodzącym roku, związany z paleniem lub topieniem kukły przedstawiającej boginię śmierci. Nazwy do wyboru: A. Topienie Marzanny, B. Wigilia Bożego Narodzenia, C. Zaduszki, D. Dożynki, E. Niedziela Palmowa. 2. Kościelny i ludowy zwyczaj wspominania zmarłych i obchodzenia uroczystości ku ich czci. Nazwy do wyboru: A. Topienie Marzanny, B. Wigilia Bożego Narodzenia, C. Zaduszki, D. Dożynki, E. Niedziela Palmowa. 3. Święto kościelne ustanowione na pamiątkę wjazdu Chrystusa do Jerozolimy i spotkania z wiernymi, którzy witając go z radością, ścielili przed nim swoje płaszcze i gałązki. Nazwy do wyboru: A. Topienie Marzanny, B. Wigilia Bożego Narodzenia, C. Zaduszki, D. Dożynki, E. Niedziela Palmowa. 4. Ludowe święto dziękczynne obchodzone z okazji zakończenia żniw i prac polowych. Nazwy do wyboru: A. Topienie Marzanny, B. Wigilia Bożego Narodzenia, C. Zaduszki, D. Dożynki, E. Niedziela Palmowa. 5. Zwyczaj zasiadania do uroczystej wieczerzy w wieczór poprzedzający święto upamiętniające narodziny Jezusa Chrystusa, rozpoczynający się wraz z pierwszą gwiazdką na niebie. Nazwy do wyboru: A. Topienie Marzanny, B. Wigilia Bożego Narodzenia, C. Zaduszki, D. Dożynki, E. Niedziela Palmowa.
Odwołując się do własnego doświadczenia, przypomnij sobie wymienione poniżej, wybrane najpopularniejsze obrzędy doroczne obchodzone w Polsce, a następnie połącz w pary nazwę święta i jego opis.
Święto kościelne ustanowione na pamiątkę wjazdu Chrystusa do Jerozolimy i spotkania z wiernymi, którzy witając go z radością, ścielili przed nim swoje płaszcze i gałązki., Ludowe święto dziękczynne obchodzone z okazji zakończenia żniw i prac polowych., Kościelny i ludowy zwyczaj wspominania zmarłych i obchodzenia uroczystości ku ich czci., Zwyczaj przywoływania wiosny mający zapewnić urodzaj w nadchodzącym roku, związany z paleniem lub topieniem kukły przedstawiającej boginię śmierci., Zwyczaj zasiadania do uroczystej wieczerzy w wieczór poprzedzający święto upamiętniające narodziny Jezusa Chrystusa, rozpoczynający się wraz z pierwszą gwiazdką na niebie.
Dożynki
Niedziela Palmowa
Topienie Marzanny
Wigilia Bożego Narodzenia
Zaduszki
Źródło: online skills.
static
Ćwiczenie 1
Odwołując się do własnego doświadczenia, przypomnij sobie wymienione poniżej, wybrane najpopularniejsze obrzędy doroczne obchodzone w Polsce, a następnie połącz w pary nazwę święta i jego opis.
A - Topienie Marzanny B - Wigilia Bożego Narodzenia C - Zaduszki D - Dożynki E - Niedziela Palmowa
1 - Zwyczaj przywoływania wiosny mający zapewnić urodzaj w nadchodzącym roku, związany z paleniem lub topieniem kukły przedstawiającej boginię śmierci. 2 - Kościelny i ludowy zwyczaj wspominania zmarłych i obchodzenia uroczystości ku ich czci. 3 - Święto kościelne ustanowione na pamiątkę wjazdu Chrystusa do Jerozolimy i spotkania z wiernymi, którzy witając go z radością, ścielili przed nim swoje płaszcze i gałązki. 4 - Ludowe święto dziękczynne obchodzone z okazji zakończenia żniw i prac polowych. 5 - Zwyczaj zasiadania do uroczystej wieczerzy w wieczór poprzedzający święto upamiętniające narodziny Jezusa Chrystusa, rozpoczynający się wraz z pierwszą gwiazdką na niebie.
A‑1,C‑2,E‑3,D‑4,B‑5
Zobacz także
Inna wersja zadania
RtLVa7mhjmIgom86ea9ffc8dac1439_00000000000061
Ćwiczenie 2
Każdy z obrzędów ma właściwą dla siebie oprawę plastyczną. Towarzyszą im tzw. przedmioty obrzędowePrzedmiot obrzędowyprzedmioty obrzędowe. Stąd istotną pozycję w sztuce ludowej zajmują stroje, dekoracje i przedmioty służące uzewnętrznieniu ważnych treści.
classicmobile
Ćwiczenie 3
ROVdybH27Nwjj1
static
Ćwiczenie 3
Do każdego przedmiotu obrzędowego dopasuj nazwę właściwego święta.
Odpowiedzi: A - Zaduszki B - Niedziela Palmowa C - Dożynki D - Wigilia Bożego Narodzenia E - Topienie Marzanny
1‑E 2‑C 3‑B 4‑A 5‑D
Zobacz także
Inna wersja zadania
R1LkM7CQWEr5Dm86ea9ffc8dac1439_00000000000071
classicmobile
Ćwiczenie 4
RfYU6gFWBZ4jp1
static
Ćwiczenie 4
Okresem wprowadzającym w rok obrzędowy jest wczesna zima. Spróbuj uporządkować wymienione polskie obrzędy doroczne, zachowując porządek chronologiczny – od zimy do jesieni.
A - Dożynki B - Topienie Marzanny C - Zaduszki D - Niedziela Palmowa E - Wigilia Bożego Narodzenia
E,B,D,A,C
Zobacz także
Inna wersja zadania
R1CMIqh3kvAezm86ea9ffc8dac1439_00000000000081
Ćwiczenie 5
m86ea9ffc8dac1439_0000000000006
m86ea9ffc8dac1439_0000000000006
Odwołując się do własnego doświadczenia, przypomnij sobie wymienione poniżej, wybrane najpopularniejsze obrzędy doroczne obchodzone w Polsce, a następnie połącz w pary nazwę święta i jego opis.
Odpowiedzi: A - Zwyczaj przywoływania wiosny mający zapewnić urodzaj w nadchodzącym roku, związany z paleniem lub topieniem kukły przedstawiającej boginię śmierci. B - Ludowe święto dziękczynne obchodzone z okazji zakończenia żniw i prac polowych. C - Zwyczaj zasiadania do uroczystej wieczerzy w wieczór poprzedzający święto upamiętniające narodziny Jezusa Chrystusa, rozpoczynający się wraz z pierwszą gwiazdką na niebie. D - Święto kościelne ustanowione na pamiątkę wjazdu Chrystusa do Jerozolimy i spotkania z wiernymi, którzy witając go z radością, ścielili przed nim swoje płaszcze i gałązki. E - Kościelny i ludowy zwyczaj wspominania zmarłych i obchodzenia uroczystości ku ich czci.
Rozwiązanie: 1‑B 2‑D 3‑A 4‑C 5‑E
m86ea9ffc8dac1439_0000000000007
m86ea9ffc8dac1439_0000000000007
Do każdego przedmiotu obrzędowego dopasuj nazwę właściwego święta.
Odpowiedzi: A - Topienie Marzanny B - Wigilia Bożego Narodzenia C - Niedziela Palmowa D - Zaduszki E - Dożynki
Rozwiązanie: 1‑A 2‑E 3‑C 4‑D 5‑B
m86ea9ffc8dac1439_0000000000008
m86ea9ffc8dac1439_0000000000008
Okresem wprowadzającym w rok obrzędowy jest wczesna zima. Spróbuj uporządkować wymienione polskie obrzędy doroczne, zachowując porządek chronologiczny – od zimy do jesieni.
Odpowiedzi: A - Zaduszki B - Wigilia Bożego Narodzenia C - Dożynki D - Niedziela Palmowa E - Topienie Marzanny
Rozwiązanie: 1‑B 2‑E 3‑D 4‑C 5‑A
m86ea9ffc8dac1439_0000000000141
Gody
Okres od pierwszego dnia świąt Bożego Narodzenia do Trzech Króli nazywany jest w obrzędowości ludowej Godami. Cały cykl świąteczny powiązany z Godami obejmuje dni Bożego Narodzenia poprzedzone Wigilią oraz Nowy Rok i święto Trzech Króli. W tym czasie kultywujemy wiele zwyczajów, między innymi: wieczerzę wigilijną, strojenie choinki, budowanie żłóbka lub szopki, kolędowanie, przywitanie Nowego Roku, obchodzenie święta Trzech Króli.
Zapoznaj się z opisem trzech wybranych bożonarodzeniowych zwyczajów, a następnie rozwiąż zadania.
Kolędowanie, nazywane też chodzeniem po kolędzie – obchód domów przez grupę kolędników w okresie Bożego Narodzenia. Kolędnicy odgrywają różne scenki, stąd towarzyszą im rekwizyty, takie jak: gwiazda, turoń – rogate, włochate zwierzę z kłapiącą paszczą, kosa – atrybutAtrybutatrybut śmierci.
Orszak Trzech Króli – uliczne jasełka, czyli przedstawienia nawiązujące treścią do Bożego Narodzenia, podczas których wspólnemu przejściu setek osób ulicami danej miejscowości towarzyszy głośne, radosne śpiewanie kolęd.
Szopki bożonarodzeniowe – zwyczaj budowania stajenki betlejemskiej ze żłóbkiem i figurkami, będących miniaturami lub konstrukcjami rzeczywistej wielkości. W Polsce szczególnie znane są bogato zdobione szopki krakowskie, nawiązujące swą architekturą do zabytków Krakowa.
classicmobile
Ćwiczenie 6
R20g2VWzIcJ4u1
static
Ćwiczenie 6
Dopasuj odpowiednie podpisy do zdjęć ilustrujących obrzędy i zwyczaje.
Odpowiedzi: A - Szopki bożonarodzeniowe B - Szopki bożonarodzeniowe C - Orszak Trzech Króli D - Kolędowanie
1‑D 2‑C 3‑A,B 4‑A,B
Zobacz także
Inna wersja zadania
RzVNuHB8KSYqRm86ea9ffc8dac1439_00000000000091
classicmobile
Ćwiczenie 7
RAFdMGXb3RYCM1
static
Ćwiczenie 7
Przyjrzyj się niżej zamieszczonej reprodukcji i odpowiedz na pytanie: Który ze zwyczajów ludowych zilustrował polski malarz – Julian Fałat?
RD50ibykf675V1
A - Orszak Trzech Króli B - Kolędowanie z turoniem C - Szopkę bożonarodzeniową
B
Ważnym bożonarodzeniowym zwyczajem jest strojenie choinki. Zwyczaj ten pojawił się w Polsce dopiero na przełomie XVIII i XIX wieku. Wcześniej, tradycyjną polską ozdobą była podłaźniczka, zwana też wiechą lub bożym drzewkiem, czyli przyozdobione gałązki jodłowe lub czubek choinki, zawieszane pod sufitem lub nad drzwiami czy oknami. Zobacz na ilustracjach, jak wygląda tradycyjna podłaźniczka.
R1TAg5IIwjfGg1
R1BN61gb1KVmA1
Dawniej, zarówno podłaźniczka, jak i choinka strojone była własnoręcznie wykonanymi ozdobami: ciasteczkami, owocami – rajskimi jabłuszkami i orzechami, kolorowymi łańcuchami z bibułki i słomek, papierowymi aniołkami, szyszkami, jeżykami oraz światami, jak nazywano krążki opłatków składane w kulę przypominającą kształtem kulę ziemską.
Odpowiedzi: A - Szopki bożonarodzeniowe B - Orszak Trzech Króli C - Szopki bożonarodzeniowe D - Kolędowanie
Rozwiązanie: 1‑D 2‑B 3‑A,C 4‑A,C
m86ea9ffc8dac1439_0000000000183
Obrzędowość na znaczkach i monetach
Polskie obrzędy i zwyczaje ludowe wielu ludziom są wciąż bliskie i zrozumiałe. Dzieje się tak dzięki temu, że przekazywane są z pokolenia na pokolenie, a także utrwalane w formie ekspozycji w muzeach, na zdjęciach, filmach, wcześniej na rycinach i obrazach. Ciekawą formą jest także wprowadzanie do obiegu tematycznych znaczków pocztowych oraz monet. W 1977 roku Poczta Polska wydała serię znaczków opartych na XIX‑wiecznych rycinach pt. Polskie zwyczaje ludowe, natomiast w latach 2001–2006 Mennica Polska wybiła monety z serii Polski Rok Obrzędowy. Przyjrzyj im się w galerii, zwracając uwagę na to, które zwyczaje i obrzędy ludowe upamiętniają.
RDsf2XtyLglNH1
R199usHdhSFgo1
RK0UrsR5VnVH11
R1AQuGd6xSKO31
RzoDQHlEme2Vo1
R1IQOCiwY9W811
Obrzędy i zwyczaje, zilustrowane na znaczkach i monetach, polegają między innymi na wędrowaniu różnych grup osób po wsi, często od domu do domu. Poznaliśmy już kolędowanie w okresie świąt Bożego Narodzenia. Przeczytaj poniżej o trzech innych obrzędach, obchodzonych w pozostałych porach roku, a następnie rozwiąż zadanie.
Chodzenie z kogutkiem – zwane także chodzeniem z kurkiem dyngusowym. Ludowy zwyczaj praktykowany w Poniedziałek Wielkanocny, podczas którego młodzieńcy wożą po wsi na dwukołowym wózku żywego koguta, śpiewając przy tym, zbierając datki i polewając panny wodą. Piejący kogut obwieszcza zmianę pogody na wiosenną. Wśród innych ludowych zwyczajów wciąż obchodzonych w Poniedziałek Wielkanocny wymienić można śmigus‑dyngus, podczas którego również oblewa się ludzi wodą.
Sobótka – święto wywodzące się ze słowiańskich wierzeń, obchodzone w czasie najkrótszej nocy w roku (w drugiej połowie czerwca), zwane także Nocą Kupały czy palinocką, a w tradycji kościoła katolickiego Nocą Świętojańską. Do zwyczajów sobótkowych należą między innymi: rozpalanie ognisk i skakanie przez nie, puszczanie na wodę wianków z zapalonymi świecami, wróżby i tańce. Według legendy podczas nocy świętojańskiej można poszukiwać kwiatu paproci, którego znalezienie zapewnia szczęście i bogactwo.
Okrężne – tradycyjna uroczystość z okazji zakończenia żniw, obchodzona jesienią, zwana też dożynkami. W uroczystym, barwnym korowodzie są niesione z pola wieńce, uplecione z kłosów i ziół, nazywane koroną. Dawniej, w niektórych rejonach kraju wieniec ten wnosiła na głowie kobieta zwana Postacianką lub Przodownicą. Pochodowi towarzyszyli muzykanci, śpiewano dożynkowe pieśni ludowe, na koniec odbywała się taneczna zabawa i wspólne biesiadowanie w podziękowaniu za plony.
classicmobile
Ćwiczenie 8
R1cwS0CbRsIVN1
static
Ćwiczenie 8
Do monet i znaczków dopasuj nazwy obrzędów i zwyczajów, które je ilustrują.
Odpowiedzi: A - Obrzędy i zwyczaje świętojańskie B - Obrzędy i zwyczaje wielkanocne C - Obrzędy i zwyczaje dożynkowe
Rozwiązanie: 1‑B 2‑A 3‑C
m86ea9ffc8dac1439_0000000000216
Pieczywo obrzędowe
Ważnym przedmiotem obrzędowymPrzedmiot obrzędowyprzedmiotem obrzędowym jest pieczywo – dawniej obecne niemal w każdym obrzędzie i zwyczaju, gdyż traktowano je jako symbol pomyślności, dostatku, urodzaju i płodności. Do dziś chleb pełni znaczącą rolę w obrzędach dorocznych i uroczystościach rodzinnych. Jednym ze zwyczajów nadal obecnych w naszej kulturze jest zwyczaj łamania się opłatkiem w trakcie Wigilii czy uroczyste witanie chlebem i solą młodej pary (chleb weselny nazywany jest korowajem lub kołaczem). Podczas dożynek chleb upieczony z mąki z tegorocznych zbiorów stanowi symbol plonów i ciężkiej pracy rolników.
Na Nowy Rok na Warmii, Mazurach, Kaszubach i Kurpiach często pieczono figurki zwierząt, nazywane nowymi latkami lub byśkami, które miały wspomóc płodność hodowli, ale także chronić domowników przed chorobami i nieszczęściami. Byśki zaś przybierają postacie zwierząt leśnych (głównie jelonków, zajączków) i hodowlanych (m.in. koni, krów, kóz, owiec, kur, gęsi). Przyjrzyj się starym fotografiom ilustrującym figurki zwierząt z ciasta, a następnie wykonaj polecenie.
R14EP79zQqrDk1
RDcqzuPs675Y41
Polecenie 2
Ulep z plasteliny lub gliny figurki zwierząt w formie byśków i nowego latka. Uwzględnij, że w tradycji ludowej byśki lepi się z jednego kawałka ciasta – głowa, tułów, nogi, ogon formowane są z wyrobionego kawałka ciasta, a nie doklejane do tułowia.
classicmobile
Ćwiczenie 9
R1ZneIOaJEYSW1
static
Ćwiczenie 9
Do zamieszczonych poniżej zdjęć pieczywa obrzędowego dopasuj hasła z ich nazwami.
Odpowiedzi: A - chleby dożynkowe B - kołacz weselny C - byśki D - opłatek wigilijny
Rozwiązanie: 1‑D 2‑A 3‑C 4‑B
m86ea9ffc8dac1439_0000000000267
Inspiracje folklorem
Na przełomie XIX i XX wieku w Polsce rozwijało się malarstwo, którego cechą charakterystyczną było wprowadzanie do obrazów elementów polskości, w tym zaczerpniętych również z folkloruFolklorfolkloru i ojczystego krajobrazu. Wśród czołowych polskich malarzy tworzących portrety chłopów, sceny rodzajowe z życia wsi, a także dzieła ukazujące obrzędy i obyczaje ludowe można wymienić Teodora Axentowicza i Włodzimierza Tetmajera. Zapoznaj się w galerii z wybranymi dziełami tych artystów.
RC9BQV1JX5QRp1
R26jImjhnya7F1
R1X9YB6lwWOBS1
R1HkNs7aAkHo01
R1DZJ80DcG1NW1
Znana polska malarka, graficzka i ilustratorka – Zofia Lubańska‑Stryjeńska w swojej twórczości często opierała się na podaniach i zwyczajach ludowych. W galerii obejrzyj karty pocztowe jej autorstwa, pochodzące z początku XX wieku, a następnie rozwiąż zadanie.
RkdyVFvrO9Mnm1
RtUljDT83Xjpg1
RTqgh5QnqF5nk1
RHCMiXZE1onud1
R1Sslu82H0CG01
R1KYSuZW9qI8b1
classicmobile
Ćwiczenie 10
RvesrIJjtonnU1
static
Ćwiczenie 10
Do zamieszczonych zdjęć kart pocztowych dopasuj hasła z nazwami zwyczajów, które ilustrują.