RCbdC4cmWsIDy
Kolorowa ilustracja przedstawia komiksowe dymki. Na górze po prawej stronie widoczny jest kwadratowy dymek na żółtym tle, zaś obok po lewej dymek w kształcie chmurki na zielonym tle. Poniżej po prawej stronie znajduje się także dymek w kształcie chmurki na niebieskim tle, a obok dymek owalny na czerwonym tle.

Sztuka prowadzenia dyskusji

Wystąpienie publiczne
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Twoje cele
  • określisz cechy wzorcowej dyskusji,

  • wskażesz zachowania charakterystyczne dla kulturalnej dyskusji,

  • określisz elementy dyskusji.

Prowadzenie dyskusji w duchu tolerancji i poszanowania wobec odmiennych poglądów adwersarzaadwersarzadwersarza może być prawdziwą sztuką. Trudno oprzeć się wrażeniu - szczególnie, kiedy jest się świadkiem toczących się publicznych debat - iż dyskutantom nieznane są zasady kulturalnej polemiki. Przed podjęciem rękawicy w pojedynku na słowa warto byłoby polecić oponentomoponentoponentom zapoznanie się z „Krótkim kodeksem uczestnika dyskusji” autorstwa Mirosława Bańki, który znajduje się w materiale „Pojedynki na słowa i dyskusja o dyskusjiDovT7x5DrPojedynki na słowa i dyskusja o dyskusji”.

Zapoznaj się z filmem „Sztuka prowadzenia dyskusji”, a następnie wykonaj polecenia
i ćwiczenia.

R1Xn80UkyG8E9
Film przedstawia zasady, jakich należy przestrzegać w kulturalnej dyskusji. W filmie zaprezentowany został negatywny przykład toczenia rozmowy.
Polecenie 1

Sformułuj dwa argumenty, które wykorzystasz w dyskusji na temat konieczności przestrzegania zasad kultury w debatach publicznych.

R25gO9LIhKx5m
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Odwołując się do informacji zawartych w filmie, określ cechy wzorcowej dyskusji.

RUpv2OaaVSFOF
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Wyjaśnij, jak rozumiesz wyrażenie - „pojedynek na słowa”. Określ, co można zrobić, by uniknąć podczas dyskusji wrażenia pojedynkowania się.

RibjOVfKSxvQo
(Uzupełnij).
R12KLvTaQxg3e
Ćwiczenie 1
Z poniższych zwrotów wybierz te, które odpowiadają zasadom kulturalnej dyskusji: Możliwe odpowiedzi: 1. Wciąż powtarzasz tezę, ale nie poparłeś jej argumentami., 2. Jeszcze nigdy nie słyszałem, aby ktoś wygadywał na ten temat takie brednie., 3. Twoje argumenty są bez sensu, powinieneś lepiej przygotować się do dyskusji., 4. Nie zgadzam się z tobą w tej kwestii., 5. To nie są argumenty, ale subiektywne opinie, które niczego nie wnoszą do rozmowy., 6. Tylko ktoś głupi mógłby użyć takiego argumentu., 7. Nie powinieneś się wypowiadać na ten temat, ponieważ się na nim nie znasz.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R37kABm2zgOtb
Ćwiczenie 2
Zaznacz synonimy do słowa dyskutant. Możliwe odpowiedzi: 1. polemista, 2. mediator, 3. moderator, 4. adwersarz, 5. rzecznik
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ważne!

Rzeczowa dyskusja bazuje na argumentach popartych konkretnymi przykładami. Argument to stwierdzenie potwierdzające lub obalające tezę. Przykład to fakt lub zdarzenie wspierające argumentację.

Na przykład:

Argument: Czytając baśnie, odkrywamy uniwersalne prawdy o człowieku
i otaczającym go świecie.

Rozwinięcie argumentu: Dzięki baśniom zgłębiamy tajemnice ludzkiej natury, odróżniamy dobro od zła, a także na przykładzie losów bohaterów uczymy się rozwiązywać trudne problemy.

Przykład: Z baśni O Waligórze i Wyrwidębie dowiadujemy się, że zło prędzej czy później zostaje pokonane, a zwyciężają pokój, dobro.

RHuFrFnTjfKDg
Ćwiczenie 3
Dopasuj fragmenty tekstu do nagłówków. Problem Możliwe odpowiedzi: 1. O tym, że pieniądze nie dają szczęścia przekonał się Scrooge bohater Opowieści wigilijnej. Po odwiedzinach duchów zrozumiał, że gromadzenie pieniędzy nie przynosi mu radości, dlatego postanowił się zmienić. Od tej pory zaczął więcej czasu spędzać z rodziną i udzielać się charytatywnie., 2. Pieniądze nie dają szczęścia., 3. Czy pieniądze dają szczęście?, 4. Za pieniądze nie kupimy miłości czy prawdziwej przyjaźni, a te wartości są dla człowieka źródłem największego szczęścia., 5. Nie można być w życiu szczęśliwym, jeżeli czujemy się niekochani i nie mamy przyjaciół, z którymi moglibyśmy dzielić dobre i złe chwile. Teza Możliwe odpowiedzi: 1. O tym, że pieniądze nie dają szczęścia przekonał się Scrooge bohater Opowieści wigilijnej. Po odwiedzinach duchów zrozumiał, że gromadzenie pieniędzy nie przynosi mu radości, dlatego postanowił się zmienić. Od tej pory zaczął więcej czasu spędzać z rodziną i udzielać się charytatywnie., 2. Pieniądze nie dają szczęścia., 3. Czy pieniądze dają szczęście?, 4. Za pieniądze nie kupimy miłości czy prawdziwej przyjaźni, a te wartości są dla człowieka źródłem największego szczęścia., 5. Nie można być w życiu szczęśliwym, jeżeli czujemy się niekochani i nie mamy przyjaciół, z którymi moglibyśmy dzielić dobre i złe chwile. Argument Możliwe odpowiedzi: 1. O tym, że pieniądze nie dają szczęścia przekonał się Scrooge bohater Opowieści wigilijnej. Po odwiedzinach duchów zrozumiał, że gromadzenie pieniędzy nie przynosi mu radości, dlatego postanowił się zmienić. Od tej pory zaczął więcej czasu spędzać z rodziną i udzielać się charytatywnie., 2. Pieniądze nie dają szczęścia., 3. Czy pieniądze dają szczęście?, 4. Za pieniądze nie kupimy miłości czy prawdziwej przyjaźni, a te wartości są dla człowieka źródłem największego szczęścia., 5. Nie można być w życiu szczęśliwym, jeżeli czujemy się niekochani i nie mamy przyjaciół, z którymi moglibyśmy dzielić dobre i złe chwile. Rozwinięcie argumentu Możliwe odpowiedzi: 1. O tym, że pieniądze nie dają szczęścia przekonał się Scrooge bohater Opowieści wigilijnej. Po odwiedzinach duchów zrozumiał, że gromadzenie pieniędzy nie przynosi mu radości, dlatego postanowił się zmienić. Od tej pory zaczął więcej czasu spędzać z rodziną i udzielać się charytatywnie., 2. Pieniądze nie dają szczęścia., 3. Czy pieniądze dają szczęście?, 4. Za pieniądze nie kupimy miłości czy prawdziwej przyjaźni, a te wartości są dla człowieka źródłem największego szczęścia., 5. Nie można być w życiu szczęśliwym, jeżeli czujemy się niekochani i nie mamy przyjaciół, z którymi moglibyśmy dzielić dobre i złe chwile. Przykład Możliwe odpowiedzi: 1. O tym, że pieniądze nie dają szczęścia przekonał się Scrooge bohater Opowieści wigilijnej. Po odwiedzinach duchów zrozumiał, że gromadzenie pieniędzy nie przynosi mu radości, dlatego postanowił się zmienić. Od tej pory zaczął więcej czasu spędzać z rodziną i udzielać się charytatywnie., 2. Pieniądze nie dają szczęścia., 3. Czy pieniądze dają szczęście?, 4. Za pieniądze nie kupimy miłości czy prawdziwej przyjaźni, a te wartości są dla człowieka źródłem największego szczęścia., 5. Nie można być w życiu szczęśliwym, jeżeli czujemy się niekochani i nie mamy przyjaciół, z którymi moglibyśmy dzielić dobre i złe chwile.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 4

Sformułuj przykład do poniższego argumentu.

Argument: Właściciel wioski z dramatu Dziady Adama Mickiewicza zasłużył na surową karę po śmierci, ponieważ za życia był niegodziwym człowiekiem.

RXYLIPw31H2GR
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 5

Sformułuj kontrargument do poniższego argumentu.

Argument: Codzienna gimnastyka poprawia kondycję fizyczną

RVUjdExRPXzdj
(Uzupełnij).
Ważne!

W dyskusji można stosować trzy typu argumentów:

  • argument logiczny buduje się na podstawie różnych przesłanek (istotnych informacji), z których wyciąga się wniosek będący uogólnieniem; taka konstrukcja argumentu wywołuje u odbiorcy przekonanie, że to są stwierdzenia obiektywne,

  • argument rzeczowy formułuje się na podstawie faktów, danych liczbowych, cytatów; w funkcji argumentów rzeczowych często wykorzystywane są przykłady,

  • argument emocjonalny formułuje się poprzez odwołanie do pozytywnych lub negatywnych uczuć odbiorcy, aby wywołać u niego na przykład uczucia aprobaty albo niechęci; w tego typu argumentacji dominuje słownictwo wartościujące o pozytywnym lub negatywnych zabarwienie.

PRZYKŁAD

Teza: Książka W pustyni i w puszczy Henryka Sienkiewicza jest ciekawą powieścią.

  • argument logiczny: Książka W pustyni i w puszczy Henryka Sienkiewicza posiada wielowątkową fabułę, w której skład wchodzą obszerne opisy i liczne dialogi. Takie cechy posiadają zwykle powieści uznawane przez czytelników za interesujące.

  • argument rzeczowy: Według badań przeprowadzonych przez Ministerstwo Edukacji i Nauki W pustyni i w puszczy Henryka Sienkiewicza jest jedną z najbardziej lubianych przez uczniów lektur szkolnych.

  • argument emocjonalny: Wydarzenia przedstawione w utworze Sienkiewicza mogą być interesujące dla odbiorcy w każdym wieku. Osobiście uważam, że historia o przygodach Stasia i Nel to jedna z najlepszych powieści, jakie czytałam.

RK9DVaiORqPrQ
Ćwiczenie 6
Połącz typ argumentu z odpowiednim przykładem. argument logiczny Możliwe odpowiedzi: 1. Czytanie książek to świetna zabawa, która pozwala uwolnić się od codziennych problemów., 2. Im więcej czytamy książek, tym bogatsze jest nasze słownictwo., 3. Warto czytać książki, ponieważ jak napisała kiedyś Wisława Szymborska: czytanie książek jest najlepszą zabawą, jaką sobie ludzkość wymyśliła. argument rzeczowy Możliwe odpowiedzi: 1. Czytanie książek to świetna zabawa, która pozwala uwolnić się od codziennych problemów., 2. Im więcej czytamy książek, tym bogatsze jest nasze słownictwo., 3. Warto czytać książki, ponieważ jak napisała kiedyś Wisława Szymborska: czytanie książek jest najlepszą zabawą, jaką sobie ludzkość wymyśliła. argument emocjonalny Możliwe odpowiedzi: 1. Czytanie książek to świetna zabawa, która pozwala uwolnić się od codziennych problemów., 2. Im więcej czytamy książek, tym bogatsze jest nasze słownictwo., 3. Warto czytać książki, ponieważ jak napisała kiedyś Wisława Szymborska: czytanie książek jest najlepszą zabawą, jaką sobie ludzkość wymyśliła.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 7

Sformułuj argumenty: logiczny, rzeczowy i emocjonalny, którymi uzasadnisz stwierdzenie, że internet może pomóc w nauce.

R9H2BJxuJ1c31
(Uzupełnij).
R1eS9npalowNZ
Ćwiczenie 8
Przyporządkuj poniższe wyrazy związane ze słowem dyskusja do odpowiednich kategorii. Słownictwo wartościujące pozytywne Możliwe odpowiedzi: 1. jałowa, 2. nieprofesjonalna, 3. denna, 4. rzeczowa, 5. nieuczciwa, 6. przełomowa, 7. nudna, 8. kulturalna, 9. owocna, 10. konstruktywna Słownictwo wartościujące negatywne Możliwe odpowiedzi: 1. jałowa, 2. nieprofesjonalna, 3. denna, 4. rzeczowa, 5. nieuczciwa, 6. przełomowa, 7. nudna, 8. kulturalna, 9. owocna, 10. konstruktywna
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ważne!

Należy pamiętać, że wielu dyskutantów stosuje argumenty, które mają na celu ośmieszenie, zdenerwowanie lub wykazanie słabości przeciwnika. Jest to postępowanie nieuczciwe.

Rom1B9dAzWcB0
Ćwiczenie 9
Dopasuj rodzaj nieuczciwego argumentu do fragmentu dyskusji. Komplement, czyli odwołanie się do czyjejś próżności, aby zyskać jego przychylność. Możliwe odpowiedzi: 1. Będąc trójkowym uczniem, nie posiadasz wielkiej wiedzy na temat związany z…, 2. Każdy wie, że jesteś niedokładny i masz problemy z koncentracją. Dlatego mam wątpliwości, czy przytoczone przez siebie argumenty są wiarygodne., 3. Twoje argumenty są sprzeczne, z tym, co głosił papież Jan Paweł II., 4. Jesteś mądrą i wykształconą osobą, dlatego powinnaś rozumieć, że… Próba ośmieszenia kogoś na przykład poprzez wskazania, że czyjaś wiedza jest zbyt uboga. Możliwe odpowiedzi: 1. Będąc trójkowym uczniem, nie posiadasz wielkiej wiedzy na temat związany z…, 2. Każdy wie, że jesteś niedokładny i masz problemy z koncentracją. Dlatego mam wątpliwości, czy przytoczone przez siebie argumenty są wiarygodne., 3. Twoje argumenty są sprzeczne, z tym, co głosił papież Jan Paweł II., 4. Jesteś mądrą i wykształconą osobą, dlatego powinnaś rozumieć, że… Odwoływanie się do cech przeciwnika. Możliwe odpowiedzi: 1. Będąc trójkowym uczniem, nie posiadasz wielkiej wiedzy na temat związany z…, 2. Każdy wie, że jesteś niedokładny i masz problemy z koncentracją. Dlatego mam wątpliwości, czy przytoczone przez siebie argumenty są wiarygodne., 3. Twoje argumenty są sprzeczne, z tym, co głosił papież Jan Paweł II., 4. Jesteś mądrą i wykształconą osobą, dlatego powinnaś rozumieć, że… Zasłanianie się uznanymi autorytetami. Możliwe odpowiedzi: 1. Będąc trójkowym uczniem, nie posiadasz wielkiej wiedzy na temat związany z…, 2. Każdy wie, że jesteś niedokładny i masz problemy z koncentracją. Dlatego mam wątpliwości, czy przytoczone przez siebie argumenty są wiarygodne., 3. Twoje argumenty są sprzeczne, z tym, co głosił papież Jan Paweł II., 4. Jesteś mądrą i wykształconą osobą, dlatego powinnaś rozumieć, że…
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 10

Wypisz ze słownika frazeologicznego co najmniej trzy związki wyrazowe ze słowem „dyskusja”. Następnie ułóż z nimi zdania.

RzI8J3Et1MCUR
(Uzupełnij).

Słownik

adwersarz
adwersarz

oponent, rywal

IQ
IQ

iloraz inteligencji

oponent
oponent

osoba, która ma odmienne zdanie

perswazja
perswazja

umiejętność przekonywania kogoś do swoich racji

Notatnik

R8s5I6txuKvOo
(Uzupełnij).

Bibliografia

Wolański A., (2008), Edycja tekstów, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Marciszewski W., (1971), Sztuka dyskutowania, Warszawa: Wydawnictwo Iskry.