Sztuka teatralna jako próba realizacji potrzeb człowieka

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna zasady zachowania się w teatrze

• zna treść wiersza Wisławy Szymborskiej

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• przeprowadzić analizę tekstów Wisławy Szymborskiej i Leopolda Grzegorka

• wskazać powody, dla których ludzie stworzyli sztukę teatralną

• zinterpretować wrażenia, jakich dostarczył poetce pobyt na przedstawieniu teatralnym i dokonać ich konfrontacji z własnymi przeżyciami i odczuciami

2. Metoda i forma pracy

Praca indywidualna, nauczanie sytuacyjne, praca analityczna z tekstem, czytanie ze zrozumieniem, elementy pogadanki

3. Środki dydaktyczne

Egzemplarze Wrażeń z teatru Wisławy Szymborskiej i fragmentu książki Leopolda Grzegorka Poznajemy teatr

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Nauczyciel wyjaśnia genezę sztuki teatralnej.

2. Prosi o ciche odczytanie przez uczniów tekstu Leopolda Grzegorka Dlaczego ludzie stworzyli teatr?, z poleceniem zaznaczenia tychże powodów.

b) Faza realizacyjna

1. Po lekturze uczniowie podają wyszukane w tekście informacje. Na podstawie tych wypowiedzi nauczyciel proponuje wspólne zapisanie notatki w zeszytach.

Cechy, które zadecydowały o stworzeniu przez człowieka sztuki teatralnej:

- chęć wypowiedzenia się za pomocą słów i środków pozasłownych: gest, mimika, ruch,

- potrzeba wiary, potrzeba kultu religijnego wyrażonego poprzez widowisko obrzędowe: taniec, muzykę, śpiew, recytację,

- wrodzone zdolności teatralizacji, wyobraźnia,

- ciekawość, refleksja dotycząca słownego i pozasłownego przekazywania własnych myśli i uczuć,

- potrzeba przeżywania głębokich uczuć, doznawania nowych wrażeń, silnych wzruszeń.

2. Po zapisaniu notatki nauczyciel wygłasza krótką pogadankę: W tym momencie odwołajmy się do wiersza Wisławy Szymborskiej. Wcześniej jednak porozmawiajmy chwilę o Waszych wrażeniach z pobytu w Teatrze Wielkim w Warszawie (uczniowie zwiedzali teatr wraz z nauczycielem w czasie szkolnej wycieczki). Powiedzcie:

- Jak Wam się podobało to miejsce?

- Jakie uczucia wywołało?

- Do jakich refleksji skłoniło?

- Czy czymś zadziwiło, jeśli tak – to czym?

- Czy było to zadziwienie pozytywne, czy też przeciwnie – dostarczyło przykrych wzruszeń?

3. Po krótkiej rozmowie prowadzący prosi o głośne odczytanie wiersza przez jednego z uczniów.

4. Nauczyciel proponuje, by szczególną uwagę zwrócić na trzy ostatnie wersy, np.

uścisk w gardle – odzwierciedla siłę i ekspresję oddziaływania sztuki teatralnej na widza oraz magię wrażeń, jakich ona dostarcza.

5. Prowadzący prosi uczniów o przedstawienie wrażeń i przeżyć, jakie wywołuje w „ja” lirycznym obejrzane przedstawienie. Po wypowiedziach klasa przystępuje do wspólnego redagowania notatki: Uczucia i przeżycia „ja” lirycznego:

- wrażenie umowności, nieprawdziwości rzeczywistości scenicznej: „wyrywanie noża z piersi”, „dyganie samobójczyni”, „kiwanie ściętej głowy”,

- zdziwienie szybkością zmian scenicznych postaw i zachowań; „wściekłość podaje ramię łagodności”, „ofiara patrzy błogo w oczy kata”, „buntownik bez urazy stąpa przy boku tyrana”,

- uświadomienie sobie krótkotrwałości oglądanej rzeczywistości: „niepoprawna gotowość rozpoczęcia od jutra na nowo”,

- uświadomienie sobie, iż postacie na scenie, to poza nią zwykli ludzie: „za kulisami czekali cierpliwie, nie zdejmując kostiumu, nie zmywając szminki”.

c) Faza podsumowująca

Lekcję kończy wspólne omówienie ćwiczenia 2 ze strony 159 w podręczniku i polecenie wykonania go w domu.

5. Bibliografia

1. Grzegorek Leopold, Dlaczego ludzie stworzyli teatr, [w:] Tenże, Poznajemy teatr [za:] Maria Nagajowa, Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy 1 gimnazjum, WSiP, Warszawa 1999, s.157‑159.

2. Szymborska Wisława, Wrażenia z teatru, [w:] Maria Nagajowa, Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy 1 gimnazjum, WSiP, Warszawa 1999, s.156‑157.

6. Załączniki

Zadanie domowe

Polecenie 2, s.159 w podręczniku

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Scenariusz przeznaczony dla klasy I gimnazjum. Można w nim wykorzystać przeżycia uczniów z klasowej wycieczki do teatru.