Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt
RsbkE3KYBMGoC
Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta przedstawia fotografię ukazująca działanie Roberta Smithsona „Spiral Jetty”. Tytuł lekcji: Sztuka ziemi - geneza i przykłady działań artystycznych.

Sztuka ziemi - geneza i przykłady działań artystycznych

Ważne daty

1941 – Isamu Noguchi, Contoured Playground

1965 – Alan Sonfist, Pejzaż czasu, drzewa

1968 – zorganizowanie wystawy pt. Earthworks w galerii Dwan w Nowym Jorku przez Roberta Smithsona; opublikowanie manifestu Land artu pt. The Sedimentation of the Mind: Earth Projects (Sedymentacja umysłu: projekty ziemi) w czaspoiśmie Artforum

1969 – zorganizowanie wystawy pt. Earth Art. w  Andrew Dickson White Museum of Art.

1969 – Christo & Jeanne‑Claude, Wybrzeże Little Bay

1970 – Robert Smithson tworzy Spiralną Groblę

1971 – Robert Smithson, Broken Circle

1995 – Christo i Jeanne‑Claude, Opakowanie Reichstagu

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

RyQfGH3Lgrh5x1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.

I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych i środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:

I.10. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce oraz środowisk artystycznych.

I.1.h) sztuki 2 połowy XX wieku (socrealizm, informel, pop‑art, minimalart, hiperrealizm, land‑art, konceptualizm, neofiguracja, Nowy Realizm, opart, tendencja zerowa, modernizm i postmodernizm w architekturze, nurt organiczny i kinetyczny w rzeźbie oraz sztuka krytyczna i zaangażowana);

I.7. łączy najistotniejsze dzieła ze środowiskiem artystycznym, w którym powstały;

II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi osiągnięciami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

II.11. rozpoznaje gatunek artystyczny, który dzieło reprezentuje;

II.18. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat dzieł sztuki.

II.2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;

III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

III.1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;

III.2. zna najwybitniejsze dzieła z dorobku artystycznego wybitnych przedstawicieli poszczególnych epok, kierunków i tendencji w sztuce od starożytności po czasy współczesne, z uwzględnieniem artystów schyłku XX i początku XXI wieku;

III.4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych.

Nauczysz się

opisywać najważniejsze przykłady sztuki ziemi;

charakteryzować cechy twórczości przedstawicieli sztuki ziemi;

rozpoznawać działania artystów;

wyjaśniać pojęcia związane ze sztuką ziemi. 

Land art czyli sztuka ziemi

Land artLand artLand art był odpowiedzią na komercjalizację sztuki w latach sześćdziesiątych XX wieku. Proces szczególnie uwidocznił się na terenie USA. Pomiędzy 1960 a 1970 rokiem o poziomie sztuki decydowała jej popularność oraz miejsce jej prezentacji. Wielu artystów tworzyło głównie z myślą o zaspokojeniu potrzeb marszandówMarszandmarszandów oraz wielkich instytucji, muzeów, galerii. Formą buntu oraz alternatywą takiej formy miała być sztuka funkcjonująca poza obiegiem galeryjno‑muzealnym i komercyjnym, ulotna i nieprzeznaczona na sprzedaż.

Pionierskim działaniem minimalistycznym, które uznane zostało za pionierskie dla land artu był projekt amerykańskiego rzeźbiarza i scenografa Isamu Noguchi. W 1941 roku wykonał on model placu zabaw pt. Contoured Playground (Wyprofilowany plac zabaw). Sam artysta nigdy nie wiązał swojego projektu ze sztuką ziemi. Mimo to przygotowana przez rzeźba stała się inspiracją dla późniejszych twórców.

RluO9RWUg2nM11
lustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia fotografię modelu zjeżdżalni Isamu'a Noguchiego „Contoured Playground (Wyprofilowany plac zabaw). Wykonane nieco z góry zdjęcie ukazuje biały model umieszczony na podeście. Jest oparty na spirali, z widocznymi schodami na szczycie. Po bokach spiralnej formy znajduje się wysoka ściana. Model został przedstawiony na szarym tle. Na ilustracji znajdują się aktywne punkty zawierające dodatkowe informacje: 1. Projekt artysty oparty został na spiralnej formie. 2. Zjeżdżalnia ma formę rzeźby. Punkt 1: Projekt artysty oparty został o spiralna formę. Punkt 2: Zjeżdżalnia ma formę rzeźby.
R2tnPaPCmEJHP1
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta, przedstawia model placu zabaw Isamu'a Noguchiego „Contoured Playground” (Wyprofilowany plac zabaw). Zdjęcie zostało wykonane z góry. Uwzględnione sprzęty na placu zabaw są oparte na kształtach brył geometrycznych i zostały umieszczone na zielonej podstawie, imitującej trawę. Najczęściej pojawiającym się kształtem jest kula. Plac od lewej strony otacza stalowa konstrukcja. Na ilustracji znajdują się aktywne punkty zawierające dodatkowe informacje: 1. Projekty artystów inspirowanych aktywnością fizyczną. 2. Nadrzędnymi formami zastosowanymi w projektach są bryły geometryczne. Punkt 1: Projekty artysty miały stymulować aktywność fizyczną. Punkt 2: Nadrzędnymi formami zastosowanymi w projektach są bryły geometryczne.

Drugą ważną dla zrozumienia genezy sztuki ziemi postacią był Alan Sonfist. Zasłynął zrealizowaną od 1965 roku instalacją Time Landscape (Pejzaż czasu). W jednej w nowojorskich dzielnic artysta zasadził drzewa, które istnieją tam do dziś. Jego celem było przywrócenie ogromnej metropolii jej rdzennego pejzażu, sprzed procesu industrializacji. Circles of Time (Kręgi czasu), które zaczęły powstawać w 1986 roku w Villa Celle, opowiadają o historii toskańskiego krajobrazu. Koncentryczne kręgi reprezentują nowy kamień milowy w wykorzystaniu ziemi: pierwotny las, pierwsi osadnicy, Grecy, Rzymianie i wreszcie pierścień łączący rzeźbę z okolicznymi polami uprawnymi.

R1O1VagC1K9FZ1
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia zdjęcie Alana Sonfista „Pejzaż czasu”. Zdjęcie przedstawia widok z góry przedstawiający fragment zabudowy miejskiej z elementami architektury i zieleni. Po lewej stronie znajdują się zabytkowe budowle, ustawione przy ruchliwej ulicy. Po prawej stronie umieszczone są współczesne wieżowce. Przed nimi na rogu ulic zawiera się skupisko liściastych drzew. Ulicą jadą auta. Na ilustracji znajdują się aktywne punkty zawierające dodatkowe informacje: 1. Działanie Sonfista przywróciło nieistniejący współcześnie krajobraz pierwotnie znajdujący się w tym miejscu. 2. Artysta włączył elementy związane z naturą do martwej zabudowy architektonicznej. Punkt 1: Działanie Sonfista przywrócił nieistniejący współcześnie krajobraz pierwotnie znajdujący się w tym miejscu. Punkt 2: Artysta jednocześnie włączył naturę do martwej zabudowy architektonicznej.
Alan Sonfist, „Pejzaż czasu”, drzewa, 1965, Nowy Jork, Stany Zjednoczone Ameryki, wikimedia.org, CC BY 3.0

W 1968 roku jeden z najbardziej znanych artystów sztuki ziemi Robert Smithson zorganizował wystawę Earthworks (Prace ziemi) w galerii Dwan w Nowym Jorku. Swoje prace pokazało tam 14 artystów, między innymi Robert Smithson, Claes Oldenburg i Herbert Bayer. Ze względu na monumentalne rozmiary prac, w większości były one prezentowane w postaci fotografii.

To był 5 października 1968 roku. W nowojorskiej galerii Dwan Gallery odbył się dość osobliwy wernisaż wystawy „Earthworks”. Artysta Roberth Smithson jeszcze przed otwarciem publikował wiele artykułów poświęconych krytyce tradycyjnej rzeźby, ale także proklamował opuszczenie przez sztukę instytucji: muzeów czy galerii. Zdaniem Smithsona sztuka powinna wrócić do naturalnego środowiska: na pola, wzgórza, czy dzikie i niedostępne pustkowia. Był to wyraz buntu przeciwko postępującej komercjalizacji rynku sztuki – dzieła land artu wydawały się niemożliwe do kolekcjonowania, wystawiania. Bo jak zakupić pracę, która polegała na przeniesieniu góry? Jak wyeksponować w instytucji spiralę umieszczoną na jeziorze? Czy w ogóle można być właścicielem czegoś tak ulotnego i nietrwałego jak stożki z piasku lub doły wypełnione wodą morską? Patrząc z perspektywy czasu, ta kontestacja idealnie wpisywała się w ówczesnego ducha epoki – wyrywającego się z norm, zachowań jeszcze przedwojennego świata. Land art był więc skazany na sukces, nie tylko artystyczny, ale jak się okazało z czasem, także komercyjny.

Współcześnie coraz popularniejsza staje się praktyka kolekcjonowania dzieł twórców wywodzących się z tej tradycji. Zarówno do prywatnych, jak i publicznych kolekcji trafiają dokumentacje ulotnych akcji i działań przeprowadzanych przez artystów. W naszym artykule przybliżamy 3 klasyków sztuki land artu i 3 młodych artystów, którymi warto się zainteresować. Może nawet włączyć ich prace do własnych kolekcji?

Źródło: http://numarte.com/news/articles/land-art-3-klasykow-i-3-mlodych-artysow-ktorych-warto-znac (dostęp z dnia 31.03.2018)

Najbardziej znanym i jednocześnie uznanym dziełem sztuki ziemi jest Spiral Jetty (Spiralna grobla) Roberta Smithsona z 1970 roku. Artysta na północno -wschodnim brzegu Wielkiego Słonego Jeziora w stanie Utah usypał wielką (około 450 metrów długości i 4,5 metra szerokości) spiralę złożoną z błota, kryształów soli, ziemi i skał bazaltowych. Spirala nieustannie zmienia formę, gdy oddziałują na nią natura, przemysł i czas.

R1cdUotrf4j6l1
lustracja interaktywna o kształcie poziomo ułożonego prostokąta przedstawia fotografię działania Roberta Smithsona „Spiral Jetty”. Wykonana z lotu ptaka fotografia ukazuje widok na jezioro. Po jego lewej stronie jest górzyste wybrzeże, od niego odchodzi nasyp biegnący w kierunku środka jeziora i przyjmujący tam formę skręconej w lewo spirali, przypominającej wir. Na ilustracji znajdują się aktywne punkty zawierające dodatkowe informacje: 1. Konstrukcja spirali ma odwrotny kierunek do ruchu wskazówek zegara. Forma obiektu nawiązywała także do okrągłych struktur krystalizującej się na kamieniach soli. 2. Długość spirali to 450 metrów. 3. Dzieło Roberta Smithsona jest ingerowaniem w przestrzeni i działaniem w przestrzeni, wymagającym sprzętu budowlanego i różnych robót. W pracach budowlanych udział brały dwie ciężarówki (wywrotki), które pracowały w sumie przez 292 godziny. Ponadto wykorzystano traktor oraz ładowacz czołowy. 4. Spiralny kształt konstrukcji był wynikiem kilku czynników, takich jak ukształtowanie terenu oraz legenda o mitycznym wirze znajdującym się na środku jeziora. Punkt 1: Konstrukcja spirali ma odwrotny kierunek do ruchu wskazówek zegara. Forma obiektu nawiązywała także do okrągłych struktur krystalizującej się na kamieniach soli. Punkt 2: Długość spirali to 450 metrów. Punkt 3: Dzieło Roberta Smitsona jest ingerowaniem w przestrzeń i działaniem w przestrzeni, wymagającym sprzętu budowlanego i ciężkich robót. W pracach budowlanych udział brały dwie ciężarówki (wywrotki), które pracowały w sumie przez 292 godziny. Ponadto wykorzystano traktor oraz ładowacz czołowy. Punkt 4: Spiralny kształt konstrukcji był wynikiem kilku czynników takich jak ukształtowanie terenu oraz legenda o mitycznym wirze znajdującym się na środku jeziora.
Robert Smithson, „Spiral Jetty”, 1970, północno-wschodnim brzegu Wielkiego Słonego Jeziora w stanie Utah, Stany Zjednoczone Ameryki, sartle.com, CC BY 3.0

Drugim ważnym wydarzeniem dla upowszechnienia się sztuki ziemi była zorganizowana w  Andrew Dickson White Museum of Art w 1969 wystawa pt. Earth Art (Sztuka ziemi), w której udział wzięli między innymi: Walter De Maria, Jan Dibbets, Hans Haacke, Michael Heizer, Neil Jenney, Richard Long, David Medalla, Robert Morris, Dennis Oppenheim, Robert Smithson i Günther Uecker.

Kluczowym dla land artu tekstem jest opublikowany w 1968 roku przez Roberta Smithsona w czasopiśmie Artforum artykuł The Sedimentation of the Mind: Earth Projects (Sedymentacja umysłu: projekty ziemi). Autor dookreślił w nim krytyczne ramy nowego nurtu. Wskazał trzy propozycje sposobu rozumienia współczesnej mu sztuki ziemi: pierwsza interpretowała land art jako wyzwanie przeciw tradycyjnemu rozumieniu rzeźby – zdaniem artysty sztuka powinna przemijać wraz z czasem; drugi argument dotyczył pozornego związku sztuki ziemi z konwencjonalnym rozumieniem pojęciem pejzażu i natury – jego zdaniem pustynia jest mniej naturalna niż koncepcja [artysty], dzięki, której powstaje miejsce pozbawione barier; trzeci argument dotyczył zainteresowania współczesnych artystów problemami miejsca i przestrzeni, zrozumianych zarówno jako fizyczne lokalizacje, jak i konceptualna relacja widza. Innym, mniej znanym, wodnym dziełem sztuki Smithsona jest Broken Circle (Przerwane koło) w Emmen w Holandii. Praca składa się z dwóch części: Broken Circle (Przerwanego koła) – piasku dokoła skały, znajdującego się na brzegu jeziora w centrum starego kamieniołomu i Spiral Hill (Spiralnego wzgórza), znajdującego się na północ od niego.

RYs2XmivXI3U61
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia fotografię działania Roberta Smithsona „Broken Circle” („Przerwane koło”). Wykonane z lotu ptaka zdjęcie przedstawia widok na jezioro, na którym został wykonany nasyp, łączący nabrzeże z akwenem. Nasyp ma kształt obramowania kół o nieukończonej formie. Pośrodku zawartości są częściowe wypełnione. Na pierwszym planie widoczny jest obszar porośnięty trawą i krzewami. W tle widoczna jest wyspa. Na ilustracji znajdują się aktywne punkty zawierające dodatkowe informacje: 1. Przerwane koło znajduje się na brzegu jeziora, na pograniczu lądu i wody. 2. Smithson wyrzeźbił linię brzegową, zalewając powstałe wały, tworząc kanał i molo. 3. W centrum obszaru lądowego między kanałem i brzegiem leży wielki głaz. Punkt 1: Przerwane koło znajduje się na brzegu jeziora, na pograniczu lądu i wody. Punkt 2: Smithson wyrzeźbił linię brzegową, zalewając powstałe wały, tworząc kanał i molo. Punkt 3: W centrum obszaru lądowego między kanałem i brzegiem leży wielki głaz.
Robert Smithson, „Broken Circle” („Przerwane koło”), 1971, Emmen, Holandia, wikimedia.org, domena publiczna

Opakowania Jeanne‑Claude i Christa

Niezwykle istotnym twórcą działającym w nurcie land artu jest twórca bułgarskiego pochodzenia – Christo (właściwie: Christo Władimirow Jawasze. Artysta zasłynął przede wszystkim z działań ambalażAmbalażambalaż (fr. emballage) i skupił się na opakowywaniu różnych elementów istniejących w przestrzeni. Pracował wspólnie z żoną, która była jednocześnie managerem artysty. W 1969 roku Christo i Jeanne‑Claude otoczyli wybrzeże Little Bay w Sydney w Australii. Był największym jednostkowym dziełem sztuki, jakie kiedykolwiek powstało w tym czasie. Po początkowym oporze ze strony władz i opinii publicznej, reakcje były w dużej mierze pozytywne i miały ogromny wpływ na sztukę w Australii.

R1HnLQoMqIwGu1
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia fotografię działania Christa & Jeanne-Claude, „Wybrzeże Little Bay”. Zdjęcie ukazuje klifowe wybrzeże pokryte białą, syntetyczną tkaniną. Na tej powierzchni widoczny jest stojący w oddali człowiek. W wodzie odbija się niebiesko-fioletowe niebo. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. 100 pracowników i 11 wolontariuszy poświęciło 17 000 godzin pracy na projekt. 2. Christo owinął dwa i pół kilometra wybrzeża i klifów o wysokości do 26 metrów. 3. Projekt wymagał 95 600 m2 syntetycznej tkaniny i 56 km liny.
Christo & Jeanne-Claude, „Wybrzeże Little Bay”, 1969, Sydney, Australia, pinimg.com, CC BY 3.0

Jednym ze słynniejszych działań artystów jest opakowanie Reichstagu w Berlinie. Przy wsparciu przewodniczącego Parlamentu Rity Süssmuth, Christo i Jeanne‑Claude pracowali, aby przekonać wybranych posłów do Parlamentu, przechodząc od urzędu do urzędu, pisząc listy wyjaśniające do każdego z 662 delegatów oraz niezliczone rozmowy telefoniczne i negocjacje. 25 lutego 1995 r. Po 70‑minutowych obradach w Parlamencie, Bundestag pozwolił na kontynuację projektu.

Najsłynniejsze do tej pory dzieło stworzył w 1995 roku. Opakował berliński Reichstag w srebrny materiał (zużył 110 tys. metrów kwadratowych tkaniny) i owinął go niebieskimi linami liczącymi w sumie 8 tysięcy metrów długości. Przy realizacji projektu pomagało 90 alpinistów. Całość kosztowała 5 mln dol., ale Christo od niemieckiego państwa nie wziął ani centa. Jak każdy projekt i ten zrealizował z własnych funduszy. CVJ Corp. to specyficzne przedsiębiorstwo, które założył wraz z żoną Jeanne‑Claude. Firma handluje obrazami Christo, makietami prac, plakatami, kalendarzami i różnymi gadżetami. Najtańsze dzieła można kupić za 50 tys. dolarów. Najdroższe obrazy osiągają milion dolarów. To daje artyście niezależność od polityków, marszandów czy fundacji. – Pochodzę z kraju, w którym rządził represyjny reżim komunistyczny, uciekłem w poszukiwaniu wolności i nie poświęcę jej dla niczego – mówi Christo.

Źródło: https://www.newsweek.pl/kultura/zapakuje-caly-swiat/7z7k94p (dostęp z dnia 31.03.2018)

Rc7bY7jwPIG821
Ilustracja przedstawia fotografię z działania Christa i Jeanne-Claude, pt.: „Opakowanie Reichstagu”. Zdjęcie ukazuje pokryty syntetyczną tkaniną budynek od strony narożnej. Tkanina zasłania całą bryłę Reichstagu. Jest udrapowana i związana w dwóch miejscach. Na placu przed budowlą przechadzają się ludzie. W tle widać niebieskie niebo.
Christo i Jeanne-Claude, „Opakowanie Reichstagu”, 1995, Berlin, Niemcy, dezeen.com, CC BY 3.0
RBK3KWb1XOjZV
Ćwiczenie 1
Odpowiedz na pytanie. Jakie są główne założenia sztuki ziemi? Możliwe odpowiedzi: 1. działanie na rzecz rządu USA, 2. działanie poza rynkiem dzieła sztuki, 3. działanie poza instytucjami kultury

Zaznacz rok, w którym Robert Smithson opublikował The Sedimentation of the Mind: Earth Projects, zawierający założenia land artu.

  • 1965
  • 1968
  • 1971
Źródło: online-skills.
R17odLxdb3dHv
Ćwiczenie 2
Wskaz główne założenia sztuki ziemi. Możliwe odpowiedzi: 1. działanie na rzecz rządu USA, 2. działanie poza rynkiem dzieła sztuki, 3. działanie poza instytucjami kultury

Wskaz główne założenia sztuki ziemi.

  • działanie na rzecz rządu USA
  • działanie poza rynkiem dzieła sztuki
  • działanie poza instytucjami kultury
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
RGb51Yu2OJEBR1
Ćwiczenie 3
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem zajęć.
R1FU1F0UHgtdR
Ćwiczenie 4
Opowiedz, co wiesz na temat Reichstagu.

Rozpoznaj i wpisz pod ilustrację nazwę obiektu.

.................
RvZNhi3vcDbY7
Ćwiczenie 5
Ile kręgów miała zrealizowana przez Alana Sonfista praca Circles of Time.

Rozpoznaj nazwisko autora oraz tytuł cyklu projektów (wpisz wersje polską tytułu).


Nazwisko autora: ..............
Tytuł cyklu projektów: ................................................

RxcHEdsO59r0V
Ćwiczenie 6
Jakie działania artystyczne miały miejsce w Little Bay?

Rozpoznaj miejsce (wybrzeże) działania artystycznego.

.................
R5SlqyzIdzqxO
Ćwiczenie 7
W którym roku w katastrofie lotniczej zginął Robert Smithson?

Wskaż nazwisko autora dzieła, tytuł oraz nazwę jeziora, na którym znajduje się obiekt. Wpisz wersję polską tytułu.


Autor: ................
Tytuł: ..............................
Jezioro: ............................................

Polecenie 1
Uzasadnij, na czym polegało nowatorstwo działań artystów land artu.
Uzasadnij, na czym polegało nowatorstwo działań artystów land artu.

Słownik pojęć

Ambalaż
Ambalaż

(fr. emballage) emballage – termin określający działania artystyczne polegające na tworzeniu obiektów o wyglądzie przedmiotów opakowanych, rozpowszechnione w latach 60. XX w.

Konsumpcjonizm
Konsumpcjonizm

postawa polegająca na nadmiernym, nieusprawiedliwionym potrzebami fizjologicznymi lub społecznymi zdobywaniu dóbr materialnych i usług.

Land art
Land art

to kierunek w sztuce nowoczesnej i współczesnej. Ukształtował się w latach 1960‑1970, głównie na terenie Wielkiej Brytanii oraz USA.

Marszand
Marszand

handlarz i promotor dzieł sztuki, może być związany z jednym artystą lub z kilkoma.

Źródło:

encyklopedia.pwn.pl

m7c1afe5744318b81_0000000000185

Galeria dzieł sztuki

RDVI0rZljeeGM1
Isamu Noguchi, „Time Landscape” („Pejzaż czasu”)
Źródło: online skills.
R1EUfd0kT4Pu31
Isamu Noguchi, „Time Landscape” („Pejzaż czasu”), model placu zabaw
Źródło: online skills.
Rs92jEK32FB5p1
Alan Sonfist, The Time Landscapes zdjęcie z 1965 roku wykonane w Nowym Jorku.
Alan Sonfist, „Pejzaż czasu”, drzewa, 1965, Nowy Jork, Stany Zjednoczone Ameryki, wikimedia.org, CC BY 3.0
RZOCfDyutoJTr1
Robert Smithson, „Spiral Jetty”
Robert Smithson, „Spiral Jetty”, 1970, północno-wschodnim brzegu Wielkiego Słonego Jeziora w stanie Utah, Stany Zjednoczone Ameryki, sartle.com, CC BY 3.0
R1Pjw7dKwRmE21
Robert Smithson, „Broken Circle” („Przerwane koło”)
Robert Smithson, „Broken Circle” („Przerwane koło”), 1971, Emmen, Holandia, wikimedia.org, domena publiczna
ROZySn2eNMENw1
Christo & Jeanne-Claude, „Wybrzeże Little Bay”
Christo & Jeanne-Claude, „Wybrzeże Little Bay”, 1969, Sydney, Australia, pinimg.com, CC BY 3.0
Rc7bY7jwPIG821
Ilustracja przedstawia fotografię z działania Christa i Jeanne-Claude, pt.: „Opakowanie Reichstagu”. Zdjęcie ukazuje pokryty syntetyczną tkaniną budynek od strony narożnej. Tkanina zasłania całą bryłę Reichstagu. Jest udrapowana i związana w dwóch miejscach. Na placu przed budowlą przechadzają się ludzie. W tle widać niebieskie niebo.
Christo i Jeanne-Claude, „Opakowanie Reichstagu”, 1995, Berlin, Niemcy, dezeen.com, CC BY 3.0
m7c1afe5744318b81_0000000000193

Bibliografia

J. Kastner, B. Wallis, Land and environmental art., Phaidon 2010

A. Nacher, Land art i geograficzne haiku, czyli sztuka wiązania, Uniwersytet Jagielloński Instytut Sztuk Audiowizualnych

R. Smithson, The Sedimentation of the Mind: Earth Projects, Artforum 1968, Nowy Jork

Źródła internetowe:

http://www.alansonfist.com (dostęp z dnia 31.03.2018)

http://www.robertsmithson.com (dostęp z dnia 31.03.2018)