Tajemnica jednego obrazu…
dostrzeżesz ponadczasową wartość dzieł sztuki,
zredagujesz opis wybranego obrazu,
porównasz ze sobą dwa różne dzieła - literackie i malarskie.
Każdy z nas ma potrzebę opowiedzenia o tym, co zobaczył, poznał, przeżył. Dzielimy się z innymi ludźmi swoimi marzeniami i smutkami. Opowiadać o świecie można nie tylko za pomocą słów, ale także obrazów.
Wyjaśnij, jak rozumiesz stwierdzenie greckiego poety Simonidesa, że „malarstwo jest milczącą poezją”.
Przespaceruj się po galerii sztuki i zapoznaj się z opisami ilustracji, które się w niej znajdują. Swoją wędrówkę rozpocznij od przeczytania instrukcji obsługi multimedium.
Zapoznaj się z opisem wirtualnego spaceru.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P19K21ZC0
Spacer wirtualny
Przed rozpoczęciem spaceru, wyświetla się biały prostokąt z tekstem: „Muzeum Narodowe w Gdańsku. Muzeum Narodowe w Gdańsku jest jednym z najstarszych polskich muzeów. Główny gmach znajduje się w późnogotyckim klasztorze franciszkańskim położonym przy ulicy Toruńskiej 1. Mieści się tam Oddział Sztuki Dawnej, zawierający między innymi zbiory malarstwa gdańskiego i holenderskiego, kolekcję złotnictwa, rzeźby, ceramikę, a także zabytkowe meble. Najstarsze eksponaty datowane są na koniec XV wieku, zaś najmłodsze pochodzą z początku wieku XIX”.
Spacer rozpoczyna się od wejścia do galerii. Widoczna część ulicy i chodnika oraz ściana z cegły dużego zabytkowego budynku. Na wprost dwuskrzydłowe metalowe drzwi wejściowe. Otwór drzwiowy zakończony łukiem. Po lewej stronie otwór okienny podobnych rozmiarów, zaczynający się niewiele ponad chodnikiem. W oknie krata. Po obu stronach drzwi roślina w doniczce. Przed oknem ławka. Między drzwiami i oknem dwie tablice. Wyżej napis zbudowany z metalowych liter: Muzeum Narodowe. Po prawej stronie budynku, w pewnej odległości, inny, mniejszy, zabytkowy budynek z jasną elewacją. Dalej inny budynek zasłonięty przez drzewa. Dalej duży trzypiętrowy budynek z płaskim dachem i elewacją w ceglanym kolorze. Przed budynkiem widoczna ulica, a przed ulicą płot z bramą wjazdową i bramką wejściową. Przesuwając się dalej w prawo ponownie widać kilka drzew i fragment trawnika. Po prawej znajduje się budynek Muzeum Narodowego. Na drzwiach wejściowych budynku znajduje się przycisk. Wciśnięcie go przenosi nas do korytarza. Podłoga jest ułożona z beżowych i czarnych kwadratowych kafli. Ściany i sufit są białe, sufit ze sklepieniem kryształowym. Korytarz jest dobrze oświetlony, z lewej strony znajdują się duże okna. Przy ścianach korytarza stoją dwa ozdobne stoły. Po obróceniu się w lewo widać drugi, bardzo podobny korytarz. W korytarzu naprzeciwko drzwi wejściowych jest przycisk z napisem: Przejdź do: Korytarz i sklep z pamiątkami. Po naciśnięciu go przenosimy się do szerokiego wejścia do dużej sali. Przy wejściu znajduje się przycisk z tekstem: Przejdź do: Sklep z pamiątkami. Po naciśnięciu go przenosimy się do dużej sali z białymi ścianami i sufitem. Sufit łukowy. Podłoga ułożona z beżowych kafli. W sali wiele czarnych, różnej wielkości regałów z książkami, miejscami do siedzenia zrobionymi z żółtych poduszek. Po wyjściu z sali z pamiątkami, wracamy do korytarza, w którym znajduje się przycisk: Przejdź do: Sala 1.
Po wciśnięciu przenosimy się do niewielkiego pomieszczenia z dziesięcioma obrazami na trzech białych ścianach. Na podłodze drewniany parkiet. Na środku pomieszczenia niewielki brązowy stół z bardzo grubym blatem i zdobionymi nogami. przy nich trzy zdobione krzesła z wysokimi oparciami. Na pięciu obrazach przycisk z literą „i” umożliwiający dokładne obejrzenie obrazu.
Pierwszy obraz - Martwa natura z wiewiórką - kompozycja różnorodnych przedmiotów, kwiatów, owoców i warzyw z wiewiórką między nimi. Przedmioty oraz zwierzę znajdują się na stole nakrytym częściowo ciemnym płótnem. Na stole, w centralnej części, leży srebrna taca, a na niej znajdują się jabłka oraz gruszki. Za nimi srebrno‑niebieski wazon, a także misa w tym samym kolorze i talerze z częściowo obraną pomarańczą oraz pieczywem. Obok, z prawej strony stołu, znajdują się ułożone na sobie owoce: kolorowe winogrona, a także dynie i brzoskwinie. Na kiściach winogron siedzi wiewiórka. Po zbliżeniu na obraz, pod nim, tekst: „Andreas Stech (Słupsk 1635 - 1697 Gdańsk); Gdańsk | 1657; płótno, olej. Martwa natura – kompozycja różnorodnych przedmiotów, kwiatów, owoców i warzyw zestawionych ze sobą przez malarza w artystyczny układ. W tym rodzaju malarstwa dąży się do wiernego odzwierciedlenia rzeczywistości”.
Drugi obraz - Martwa natura wanitatywna - niski stół przykryty czerwonym obrusem, na nim przedmioty. W centralnym miejscu leżą dwie czaszki, a na jednej z nich leży różowa, pojedyncza róża. Obok stoi złoty świecznik z białą świecą, otwarta książka z wyrysowaną mapą oraz klepsydra. Przy stole, na ziemi, stoi płytka, złota misa, a w prawym dolnym rogu rośnie pojedynczy oset. Po zbliżeniu na obraz, pod nim, tekst: „Philipp Sauerland (Gdańsk 1677 - 1760/62 Wrocław); Gdańsk | 1709; płótno, olej. Martwa natura – kompozycja różnorodnych przedmiotów, kwiatów, owoców i warzyw zestawionych ze sobą przez malarza w artystyczny układ. W tym rodzaju malarstwa dąży się do wiernego odzwierciedlenia rzeczywistości”.
Trzeci obraz - Lis i winogrona przedstawia lisa ukazanego z profilu, który znajduje się w lewym dolnym rogu obrazu. Za nim znajduje się stół okryty czerwonym materiałem, a na nim spoczywają martwe, kolorowe ptaki. Z prawej strony znajdują się natomiast winogrona. Po zbliżeniu na obraz, pod nim, tekst: „Daniel Schultz (Gdańsk 1615‑1683 Gdańsk);Gdańsk | 1648; płótno, olej. Malarstwo animalistyczne – przedstawienie zwierząt lub scen ze zwierzętami”.
Czwarty obraz - Polowanie na kaczki - Na brzegu jeziora ustrzelona kaczka trzymana w pysku psa, wokół roślinność. W prawym dolnym rogu zarys roślin rosnących na brzegach stawów. Obraz ciemny, dominują odcienie czerni oraz żółci. Po zbliżeniu na obraz, pod nim, tekst: „Daniel Schultz (Gdańsk 1615‑1683 Gdańsk); Gdańsk | 1658; płótno, olej. Malarstwo animalistyczne – przedstawienie zwierząt lub scen ze zwierzętami”.
Piąty obraz - Kogut, dwie kury, dwie kaczki i kot. Obraz przedstawia znajdującego się z prawej strony piejącego koguta oraz dwie kury siedzące w wiklinowym kojcu, który znajduje się po stronie lewej. U dołu, pod koszem, dwie kaczki z pomarańczowymi dziobami. Po zbliżeniu na obraz, pod nim, tekst: „Kogut, dwie kury, dwie kaczki i kot; Daniel Schultz (Gdańsk 1615‑1683 Gdańsk); Gdańsk | 1660‑1670; płótno, olej. Malarstwo animalistyczne – przedstawienie zwierząt lub scen ze zwierzętami”.
Po obrocie w prawo widoczna czwarta ściana sali, na której wisi sześć obrazów. Na jednym z nich przycisk z literą „i” umożliwiający dokładne obejrzenie obrazu. Tytuł obrazu: Okręty na morzu. Przedstawia okręt na wzburzonym morzu, które znajduje się w lewym dolnym rogu obrazu. Z prawej strony wysoki, skalisty brzeg, a na nim budynki oraz grupa ludzi wpatrująca się w morze. Niebo pokryte jest ciemnymi, burzowymi chmurami. Po zbliżeniu na obraz, pod nim, tekst: „Jan Peeters (Antwerpia 1624 - 1677 Antwerpia); Flandria | ok. 1650; płótno, olej. Malarstwo krajobrazowe – przedstawienie rzeczywistego lub fantastycznego widoku natury”.
Po obrocie w prawo widać wejście do kolejnej sali. Przechodzimy do niej naciskając przycisk z napisem: Przejdź do: Sala 2.
Po lewej stronie na ścianach wisi sześć obrazów. Jeden, zatytułowany Chałupy nad kanałem, jest z przyciskiem „i”. Na pierwszym planie kładka nad kanałem. Na wodzie łódka z dwoma mężczyznami. Po kładce przechodzą owce. Za nimi pasterz, który dopiero wchodzi na kładkę. Po drugiej stronie kanału dwa stare budynki ze spadzistymi, słomianymi dachami. W tle wysokie, zielone drzewa. Po zbliżeniu na obraz, pod nim, tekst: „Jav van Goyen (Lejda 1596‑1656 Haga); Holandia | 1630; płótno, olej. Malarstwo rodzajowe – przedstawienie scen z życia codziennego: obyczajów, obrzędów, pracy, wypoczynku i zabawy”.
Po prawej stronie sali na ścianach dziesięć obrazów. W sali dwa zabytkowe stoły: jeden mały, a przy nim jedno zabytkowe krzesło, drugi większy, a przy nim trzy zabytkowe krzesła. Z sali drugiej można przejść do sali trzeciej.
Po lewej stronie sześć obrazów.
Jeden, zatytułowany Krajobraz z ruinami, z przyciskiem „i”. Przedstawia ruiny zabytkowego, piętrowego budynku z pomarańczowej cegły. Przed nim, w prawym dolnym rogu obrazu, kilka grobów, przy których stoi para mężczyzn. Obok kilka drzew, które rosną przy strumyku. Z drugiej strony rzeczki kolejne drzewo, przy którym stoi mężczyzna w czerwonej koszuli. Niebo przysłonione chmurami. Po zbliżeniu na obraz, pod nim, tekst: „Jacob Isaacksz van Ruisdael (Haarlem 1628 [?]-1682 [?] Amsterdam [?]); Holandia | poł. XVII w.; płótno, olej. Malarstwo krajobrazowe – przedstawienie rzeczywistego lub fantastycznego widoku natury”.
Po drugiej stronie na ścianach dwa obrazy, zabytkowa szafa, zabytkowy stojący zegar, zabytkowe krzesło, dwie przeszklone gabloty z drobnymi eksponatami. Z tej sali przechodzimy do sali czwartej.
Po lewej stronie stary duży kufer obraz obraz zatytułowany Portret patrycjuszki, który można zobaczyć dokładnie. Przedstawia młodą kobietę ubraną w czerwoną szeroką suknię z bufiastymi rękawami. Pod szyją ma sztywny, plisowany biały kołnierz. Na rękach złote bransolety, przy nich koronkowe mankiety, a wzdłuż gorsetu złote łańcuchy. Na głowie ma wysadzaną perłami opaskę. W prawej dłoni trzyma żółty owoc. Po zbliżeniu na obraz, pod nim, tekst: „Anton Möller (Królewiec 1563/1565 - 1611 Gdańsk); Gdańsk | 1598; deska, olej, tempera. Portret – malarskie przedstawienie człowieka z zachowaniem jego podobizny”.
Po prawej stronie trzy obrazy na ścianie. Następnie można przejść do Sali piątej.
Po lewej stronie zabytkowa szafa, na ścianach dwa obrazy. Po prawej stronie dwa obrazy zabytkowy regał, niewielka komoda, gablota z ozdobnym srebrnym talerzem.
Kolejna sala ma ciemniejsze, szare ściany. Po lewej stronie cztery obrazy, krzesło kufer. Po prawej stronie trzy obrazy, krzesło, duża komoda, skrzynia. Jedne z obrazów, zatytułowany Tajna kancelaria, można obejrzeć dokładnie. Wąski pokój, Na pierwszym planie dwie kobiety. Jedna, znajdująca się z lewej strony, stoi, a druga, po prawej stronie, siedzi na krześle, w ręku trzyma zwiniętą w rulon kartkę. W tle trzech mężczyzn siedzących przy stole, przed sobą mają otwarte książki, piszą. Jeden z nich podaje zwiniętą kartkę czwartemu mężczyźnie, który podchodzi do stołu. Po zbliżeniu na obraz, pod nim, tekst: „Autor nieznany; Gdańsk | 1600‑1615; deska, olej. Malarstwo rodzajowe – przedstawienie scen z życia codziennego: obyczajów, obrzędów, pracy, wypoczynku i zabawy”.
Przechodzimy do kolejnej, siódmej, sali.
Szare ściany. Po lewej stronie trzy obrazy, duży zabytkowy regał, krzesło, kufer. Po prawej stronie cztery obrazy, krzesło, kufer, zabytkowe duże krzesło z podłokietnikami, bez oparcia. Jeden z obrazów, zatytułowany Portret Johanna Bentzmanna, można zobaczyć dokładnie. Przedstawia portret mężczyzny z białą peruką, w czerwonym zdobionym płaszczu z dużymi mankietami. Pod spodem nosi niebieską zdobioną kamizelkę i białą koszulę. Prawą rękę opiera na biodrze, w lewej trzyma dwie kartki. Po zbliżeniu na obraz, pod nim, tekst: „Jacob Wessel (Gdańsk ok. 1710 - 1780 Gdańsk); Gdańsk | 1741; płótno, olej. Portret – malarskie przedstawienie człowieka z zachowaniem jego podobizny”.
Oceń ideęideę wirtualnego spaceru. Jak myślisz, czy taka forma zwiedzania muzeum może zastąpić tradycyjny sposób obcowania ze sztuką? Zastanów się nad wadami i zaletami obu rozwiązań.
Wskaż obraz ze zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku, który wzbudził twoje największe zainteresowanie. Podaj jego autora i tytuł, a następnie opisz, co jest na nim przedstawione. Uwzględnij takie elementy opisu jak gatunek malarski, tematyka obrazu (omów, co widoczne jest na pierwszym planie, drugim, w tle), kolorystyka, nastrój. Następnie określ, co sprawiło, że akurat to dzieło malarskie przykuło twoją uwagę.
Wymień muzea sztuki, które znajdują się w twoim mieście lub w najbliższej okolicy.
Wymień dzieła malarskie, które według ciebie wyróżniają się spośród innych. Ustal, co wpływa na ich wyjątkowy charakter.
Jakie korzyści, twoim zdaniem, wynikają z obcowania ze sztuką? Uzasadnij swoją odpowiedź.
Zapoznaj się z obrazem Lekcja tańca Edgara DegasaDegasa, a następnie wykonaj ćwiczenia.

Zapoznaj się z wierszem Tancerki Ludwika Janiona, a następnie wykonaj ćwiczenia.
TancerkiMistrz tanecznej szkoły życia,
tytantytan wdzięku i obyciaobycia,
panny wiotkie niczym ptak
uczył tańczyć, nucąc tak:Do kółeczka, do kółeczka!
Rączka – luźna, brzuch – niteczka!
Raz, trzy, dwa! Raz, trzy, dwa!
Lewą nóżką jeden kroczek!
Prawą nóżką kroczek w boczek!
Ę, dy, tłaĘ, dy, tła! Ę, dy, tła!Panny, któż to wie, dlaczego
w ząb nie znały francuskiego!
Mistrz poprawił lekko frak
i powtórzył, nucąc tak:Do kółeczka, do kółeczka!
Rączka – luźna, brzuch – niteczka!
Raz, trzy, dwa! Raz, trzy, dwa!
Lewą nóżką jeden kroczek!
Prawą nóżką kroczek w boczek!
Ę, dy, tła! Ę, dy, tła!Źródło: Ludwik Janion, Tancerki, [w:] tegoż, Siła wyobraźni, Warszawa 2008, s. 28.
Oceń, czy wiersz Tancerki Ludwika Janiona korespondujekoresponduje z obrazem Lekcja tańca Edgara Degasa.
Zapoznaj się z wierszem Balet powojów Marii Pawlikowskiej‑Jasnorzewskiej, a następnie wykonaj ćwiczenia.
Balet powojówZachód dogasa...
Już się stroją,
Już się bielą
Powoje,
Balet z czasów Degasa...
Kręgi sukien,
Wstrzymany pędpęd –
Stoją nieruchome
Sur les pointesSur les pointes...Źródło: Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Balet powojów, [w:] tejże, Wybór poezji, Wrocław 1972, s. 166–167.
Wyszukaj w dostępnych źródłach informacje na temat wyglądu powoju.
Wyjaśnij, dlaczego poetka uczyniła powoje bohaterkami swojego wiersza.
Sformułuj trzy argumenty świadczące o tym, że do napisania wiersza zainspirowało poetkę dzieło Edgara Degasa. Każdy argument zilustruj przykładem z utworu.
Stwórz ilustrację do wiersza Marii Pawlikowskiej‑Jasnorzewskiej Balet powojów. Możesz skorzystać z dostępnego poniżej szkicownika.
Wymyśl inny tytuł dla utworu Marii Pawlikowskiej‑Jasnorzewskiej Balet powojów.
Słownik
tu: pomysł
tu: nawiązywać do innej rzeczy lub zjawiska bądź wykazywać podobieństwo do nich
umiejętność odpowiedniego zachowania się
bardzo szybki ruch
[czytaj: su le płant] nazwa jednej z pozycji baletowych, w której baletnica stoi na czubkach placów
człowiek potężny i silny fizycznie lub wielki duchem
Notatnik
Bibliografia
Janion L., (2008) Siła wyobraźni, Warszawa. Pawlikowska‑Jasnorzewska M., (1972), Wybór poezji, Wrocław.