Tajemnice nieba

1. Cele lekcji

Cel ogólny: Rozwijanie wyobraźni.

a) Wiadomości

• Uczeń wie, jak powstaje deszcz, śnieg, grad i tęcza.

• Uczeń wie, dlaczego niebo jest niebieskie lub czerwone.

b) Postawy

• Uczeń potrafi współpracować z grupą.

2. Metoda i forma pracy

Metoda pracy:

• Łańcuch skojarzeń

• Wykład

• Praktycznego działania

Forma pracy:

• Indywidualna

• Grupowa

• Zbiorowa

3. Środki dydaktyczne

Materiały plastyczne (arkusz szarego papieru, flamastry, brystol, kredki świecowe)

Karteczki z małymi chmurkami (załącznik 1)

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Łańcuch skojarzeń: Nauczyciel wiesza na tablicy arkusz szarego papieru z nagłówkiem NIEBO i namalowaną niebieską chmurą. Następnie rozdaje uczniom karteczki z małymi chmurkami (załącznik 1). Zadaniem uczniów jest pomalowanie chmurek na niebiesko, wycięcie ich oraz napisanie flamastrem skojarzeń z pojęciem niebo, np. niebo pogodne, niebo pochmurne, niebo mgliste. Gotowe chmurki uczniowie przyklejają do arkusza papieru.

b) Faza realizacyjna

Wykład – O niebie słów kilka.

Gdy spoglądamy w niebo, wydaje nam się, że światło Słońca jest białe. W rzeczywistości jest to mieszanina kolorów, jakie widzimy w tęczy. Gdy promienie Słońca osiągną atmosferę Ziemi, zostają rozproszone przez drobinki kurzu i wody znajdujące się w powietrzu. Niebieskie światło jest rozproszone najbardziej i widzimy je ze wszystkich stron. Dlatego niebo ma barwę niebieską. Gdy jest zachód Słońca, niebo staje się czerwone. Dzieje się tak dlatego, że o zachodzie Słońce jest nisko na niebie i w większej odległości od nas. Zanim jego światło dotrze do naszych oczu, przechodzi przez grubą warstwę atmosfery, rozprasza wszystkie kolory z wyjątkiem czerwonego. Promienie czerwone docierają do naszych oczu, dlatego widzimy czerwone niebo. W środku lata w Arktyce i na Antarktydzie Słońce nigdy nie zachodzi. Zjawisko to nazywamy dniem polarnym.

Na niebie są chmury. Chmury tworzą miliony maleńkich kropelek wody. Kropelki te powstają wtedy, gdy wilgotne powietrze spotyka się z zimnym. To powoduje, że gaz nazywany parą wodną ochładza się w powietrzu i ponownie zmienia w ciecz. Na niebie czasami pojawiają się błyskawice. Są to olbrzymie elektryczne iskry, które podczas burzy przeskakują między chmurami lub z chmur na ziemię. Gdy chmury ochłodzą się, pada deszcz. Chmury składają się z kropelek wody, im wyżej wznosi się chmura, tym więcej niesie ona wody. Kropelki stają się coraz większe i cięższe. Kiedy już są za ciężkie, aby utrzymać się w chmurze, spadają jako deszcz. Oprócz deszczu z nieba może padać grad. Kulki gradu tworzą się, gdy jest zimno i krople wody zamarzają w chmurach burzowych. Krople zaczynają opadać, lecz prądy powietrzne ponownie unoszą je do góry, gdzie tworzy się nowa warstwa lodu. Kulki gradu stają się coraz cięższe, aż w końcu spadają na ziemię. Zimą można obserwować spadające płatki śniegu. Nie ma płatków śniegu o takim samym wzorze. Płatki powstają, gdy temperatura obniża się i para wodna zamarza w bardzo zimnych chmurach, tworząc kryształki lodu.

Czasami na niebie można zobaczyć też tęczę. Mimo że światło słoneczne wydaje się białe, to w rzeczywistości składa się z kilku kolorów. Podczas przejścia promieni słońca przez krople deszczu, światło słoneczne ulega rozproszeniu na różne kolory, z których się składa i w ten sposób powstaje tęcza. Tęcze w rzeczywistości są pełnymi okręgami, ale my widzimy ich tylko połowy.

c) Faza podsumowująca

Praktyczne działanie: praca plastyczna – Nasze niebo.

Nauczyciel dzieli uczniów na pięć zespołów. Każdy z zespołów ma przedstawić na arkuszu białego brystolu kredkami świecowymi niebo.

Zespół 1 – tęcza na niebie.

Zespół 2 – deszczowe niebo.

Zespół 3 – słoneczne niebo.

Zespół 4 – grad padający z nieba.

Zespół 5 – śnieg padający z nieba.

Gdy zespoły skończą pracę, liderzy grup kolejno prezentują rysunki.

5. Bibliografia

1. Gaff J., Ziemia Morze Niebo, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1991.

2. http://office.microsoft.com/clipart

6. Załączniki

a) Materiały dla nauczyciela do wykorzystania w łańcuchu skojarzeń

Załącznik 1

http://office.microsoft.com/clipart

7. Czas trwania lekcji

2 x 45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Scenariusz lekcji nauczania zintegrowanego jest przeznaczony dla klasy trzeciej szkoły podstawowej.