Różnego rodzaju rany występują u nas przez całe życie. Im intensywniej żyjemy, tym bardziej narażeni jesteśmy na urazy w szkole, podczas uprawiania sportu, a nawet w domu. Najskuteczniejsze zasady postępowania w przypadku zranienia to zachowanie spokoju, zadbanie o własne bezpieczeństwo oraz wykorzystanie nabytej wiedzy i umiejętności.
R18vzm2ywcbFR
Na zdjęciu znajduje się palec ze śladami krwi.
Rany to urazy powstające w wyniku uszkodzenia, najczęściej przerwania, ciągłości skóry.
Przed zapoznaniem się z poniższym materiałem pomyśl i spróbuj podać przykłady, dlaczego nawet z pozoru nieduże rany mogą zagrażać Twojemu zdrowiu, w szczególności, jeżeli dojdzie do ich kontaktu z czynnikami zewnętrznymi, na przykład piaskiem w czasie uprawiania sportu. Analogicznie, zastanów się, jakie mogą być skutki krwotoku. Skoncentruj się na takich kwestiach jak zagrożenia ze strony drobnoustrojów, a także na tym, jakie skutki może wywołać utrata dużej ilości krwi.
Zastanów się również, jakie środki ochronne możesz wykorzystać pomagając zranionej osobie.
i9FheUKfFq_d5e257
Nauczysz się
wyjaśniać, czym jest rana i odróżniać krwawienie od krwotoku;
opatrywać rany i tamować krwotoki;
wyjaśniać, czym jest wstrząs i jak należy z nim walczyć;
wyposażyć właściwie swoją apteczkę;
zatamować skutecznie krwotok z nosa;
postępować z ciałem obcym, które utkwiło w ranie.
i9FheUKfFq_d5e257
1. Rany
Rany to urazy powstające w wyniku uszkodzenia, najczęściej przerwania ciągłości skóry, a czasami również głębiej położonych tkanek i narządów - mięśni, nerwów czy naczyń krwionośnych. Podział ran ze względu na mechanizm urazu prezentuje poniższa galeria.
R1bZUStpy4ydK
Galeria siedmiu zdjęć prezentujących różne rodzaje ran. Zdjęcie numer jeden przedstawia otarcie skóry. Zbliżenie prawej ręki. Na przedramieniu tuż poniżej łokcia zaczerwienione otarcia skóry. W tle zdjęcia stojące rowery.
Otarcie skóry
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., Daniel Oines (https://www.flickr.com), licencja: CC BY 2.0.
R1D7X0aKJufal
Zdjęcie numer dwa przedstawia ranę kłutą. Zbliżenie na prawą łydkę osoby poszkodowanej. Pięć czerwonych punktów nakłuć ułożonych w równych odstępach w formie ukośnej linii. Cały obszar zranienia lekko spuchnięty i pokryty brązowiejącym sińcem.
Rana kłuta
Źródło: Tomorrow sp. z o.o., versageek (https://www.flickr.com), licencja: CC BY-SA 2.0.
RVWdgm5Bi0kct
Zdjęcie numer trzy przedstawia ranę szarpaną. Zbliżenie na otwartą lewą dłoń. Zranienie znajduje się blisko nadgarstka, poniżej kciuka, na samym środku dolnej części dłoni. Z rany wypływa krew, widoczne kawałki zwisającej skóry.
Rana szarpana
Źródło: Tomorrow sp. z o.o., Thirteen Of Clubs (https://www.flickr.com), licencja: CC BY-SA 2.0.
R1UF7ODcgtuCW
Zdjęcie numer cztery przedstawia ranę postrzałową. Zbliżenie na kolano prawej nogi poszkodowanego. Na wewnętrznej stronie nogi, powyżej kolana, fioletowa owalna dziura po kuli średnicy około 3 centymetrów. Z rany sączy się powoli ciemna krew. Na kolanie widoczny obrzęk.
Rana postrzałowa
Źródło: Tomorrow sp. z o.o., nat.makeupartist (https://www.flickr.com), licencja: CC BY 2.0.
RNBz4BJhJKgJO
Zdjęcie numer pięć przedstawia ranę tłuczoną. Zbliżenie na lewą rękę osoby poszkodowanej. Na łokciu i powyżej niego zdarty naskórek. Wokół rany zabarwienie skóry na kolor granatowy i brązowy.
Rana tłuczona
Źródło: Tomorrow sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R125idVCvIdqK
Zdjęcie numer sześć przedstawia ranę kąsaną. Zbliżenie na prawe przedramię. Wewnętrzna część ręki skierowana w stronę obserwatora. Poniżej łokcia znajduje się okrąg utworzony z czerwonych ranek stanowiących ślady ostrych zębów otwartej szczęki. Dookoła wyraźne zsinienie skóry.
Rana kąsana
Źródło: Tomorrow sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Rb8109ROgJ89x
Zdjęcie numer siedem przedstawia ranę ciętą. Zbliżenie na palce lewej dłoni. Poprzeczna rana cięta powyżej zgięcia palca wskazującego. Rana otwarta wypełniona krwią.
Rana cięta
Źródło: Tomorrow sp. z o.o., Eli Duke (https://www.flickr.com), licencja: CC BY-SA 2.0.
Każdy rodzaj ran ma charakterystyczny wygląd oraz unikalne cechy, odróżniające je od pozostałych. Trzeba jednak zaznaczyć, że nierzadko rany powstają w wyniku zadziałania kilku czynników i trudno je dopasować do konkretnego rodzaju.
Zapamiętaj!
Z punktu widzenia udzielania pierwszej pomocy mechanizm powstania rany nie ma większego znaczenia.
Urazy o niedużej sile najczęściej uszkadzają tylko wierzchnią warstwę skóry – mówimy wówczas o otarciu naskórka. Nawet niewielkie otarcia mogą być bolesne i prowadzić do zakażenia, dlatego trzeba je odpowiednio opatrzyć. Otarcia goją się szybko i nie pozostawiają blizn. Uszkodzenie głębszych warstw skóry, ze względu na jej ukrwienie, powoduje zazwyczaj krwawienie lub silne krwawienie, nazywane krwotokiem.
i9FheUKfFq_d5e306
2. Krwawienia i krwotoki
Dzielimy je, w zależności od rodzaju uszkodzonych naczyń, na:
tętnicze,
żylne,
miąższowe.
Z krwawieniem mamy do czynienia wtedy, gdy zostają uszkodzone małe, drobne naczynia krwionośne (żylne i miąższowe). Nie wymaga ono zwykle specjalistycznej pomocy i ustępuje samoistnie, gdy w miejscu rany utworzy się skrzep. Z kolei o krwotokach mówimy, gdy uszkodzeniu ulegają naczynia tętnicze bądź duże naczynia żylne. Silny wypływ krwi musi zostać natychmiast zatamowany, ponieważ w przeciwnym razie może dojść do wstrząsu, a nawet śmierci w wyniku wykrwawienia.
Ciekawostka
Utrata jakiej ilości krwi jest niebezpieczna dla życia?
Za niebezpieczną dla życia uznaje się utratę ok. 1/3 objętości krążącej krwi (u dorosłego mężczyzny jest to ok. 1,5‑2 l). Uszkodzenie takich naczyń, jak tętnica ramienna, udowa lub szyjna, może spowodować śmierć w ciągu kilku minut.
Zapamiętaj!
Krwotoki to rany wymagające natychmiastowej pomocy!
Powodem wystąpienia krwotoku tętniczego jest uszkodzenie naczynia tętniczego. W naczyniach tych panuje wysokie ciśnienie, dlatego krew tryska z rany z tym większą siłą, im większą średnicę ma uszkodzone naczynie. Krew tętnicza jest jasnoczerwona (ze względu na dużą zawartość tlenu) i wypływa z rany pulsacyjnie, co zostało zobrazowane na grafice z prawej strony w poniższej galerii. Takie krwotoki są trudne do zatamowania i zawsze wymagają fachowej pomocy medycznej.
Krwotok żylny powstaje w wyniku uszkodzenia żyły. Krew w żyłach jest ciemnoczerwona (duża zawartość dwutlenku węgla) i wypływa z rany jednostajnym strumieniem, którego siła zależy od wielkości uszkodzonego naczynia. Uszkodzenie dużej żyły może być bardziej niebezpieczne niż uszkodzenie tętnicy, ponieważ ściany naczyń żylnych są wiotkie i mogą się rozszerzać, przyspieszając utratę krwi.
R1GfxSzHXDLhF
Galeria dwóch ilustracji ilustrujących cechy charakterystyczne krwotoków żylnych i tętniczych. Oba rysunki przedstawiają tę samą osobę od szyi do pasa ubraną w niebieski t-shirt stojącą przodem do obserwatora. Na ilustracji numer jeden krwotok żylny. Na ręce po lewej stronie dwie ciemnoczerwone pionowe linie, ułożone równolegle do siebie, z których lewa rozwidla się w dolnej części. Przedstawiają one żyły. W zgięciu ręki pod łokciem, z żyły po prawej stronie wycieka krew i spływa strumieniem wzdłuż przedramienia.
Krwotok żylny - krew wypływa z rany jednostajnym strumieniem i jest koloru ciemnoczerwonego.
Źródło: Andrzej Bogusz, licencja: CC BY 3.0.
ROzlxDTLW2WU1
Galeria dwóch ilustracji ilustrujących cechy charakterystyczne krwotoków żylnych i tętniczych. Oba rysunki przedstawiają tę samą osobę od szyi do pasa ubraną w niebieski t-shirt stojącą przodem do obserwatora. Na ilustracji numer dwa krwotok tętniczy. Na ręce po lewej stronie jasnoczerwona pionowa linia przedstawiająca tętnicę. W zgięciu ręki pod łokciem krew tryska na zewnątrz silnym strumieniem w bok.
Krwotok tętniczy - krew wypływa z rany pulsacyjnie i jest koloru jasnoczerwonego.
Źródło: Andrzej Bogusz, licencja: CC BY 3.0.
i9FheUKfFq_d5e369
3. Postępowanie przy zranieniach
Pierwsza pomoc w przypadku zranienia polega na:
osłonięciu rany przed wpływem czynników zewnętrznych – uszkodzona skóra stanowi otwarte wrota dla drobnoustrojów chorobotwórczych;
zatamowaniu krwotoku – człowiek posiada ograniczoną ilość krwi, która pełni wiele bardzo ważnych funkcji; znaczna jej utrata stanowi zagrożenie zdrowia i życia osoby poszkodowanej.
Małe krwawienia nie wymagają zwykle specjalistycznej pomocy i ustępują samoistnie. Ranę należy przemyć chłodną bieżącą wodą, zdezynfekować, a następnie nałożyć opatrunek osłaniający, który zabezpieczy ją przed zabrudzeniem.
Zakładanie opatrunku osłaniającego
Instrukcja: Zakładanie opatrunku osłaniającego
Krok
Załóż rękawiczki ochronne.
Krok
Przemyj ranę chłodną bieżącą wodą. Do dezynfekcji zaraz po zranieniu, jak i później, używaj preparatów o działaniu wirusobójczym, bakteriobójczym, grzybobójczym.
RxuFWpU42JMIM
Ilustracja przedstawia przemywanie rany. Lewa ręka ukazana od dłoni z wyprostowanymi palcami po lewej stronie rysunku, do łokcia po prawej stronie. Skierowana jest zewnętrzną stroną do obserwatora. Mniej więcej w połowie przedramienia kilkucentymetrowa krwawiąca rana cięta. Powyżej kran z odkręconą wodą. Strumień obmywa ranę, spłukując krew.
Przemywanie rany
Źródło: Andrzej Bogusz, licencja: CC BY 3.0.
Krok
Przyłóż w miejscu rany jałową gazę. W przypadku, gdy jej nie masz, użyj czystej, najlepiej wyprasowanej bawełny lub bielizny osoby poszkodowanej.
R17bxI1nHgOPJ
Ilustracja przedstawia zabezpieczanie rany. Lewa ręka ukazana od dłoni z wyprostowanymi palcami po lewej stronie rysunku, do łokcia po prawej stronie. Skierowana jest zewnętrzną stroną do obserwatora. Widać dłoń sanitariusza w gumowej rękawiczce, który okłada opatrunkiem z gazy przemytą już ranę. Opatrunek zakrywa całą ranę.
Jałowa gaza
Źródło: Andrzej Bogusz, licencja: CC BY 3.0.
Krok
Zabandażuj miejsce zranienia.
RhCwqBRoefJ0w
Ilustracja przedstawia zabezpieczanie rany. Lewa ręka ukazana od dłoni z wyprostowanymi palcami po lewej stronie rysunku, do łokcia po prawej stronie. Skierowana jest zewnętrzną stroną do obserwatora. Całe przedramię, od nadgarstka do łokcia, jest owinięte białym bandażem. Bandaż nawinięty spiralnie od nadgarstka kończy się w okolicy łokcia rolką.
Bandażowanie miejsca zranienia
Źródło: Andrzej Bogusz, licencja: CC BY 3.0.
Krok
Pamiętaj, by bandaż nie był zbyt ciasno założony, gdyż może wtedy stać się opaską uciskową.
i9FheUKfFq_d5e452
Krwotoki, w odróżnieniu od krwawień, muszą być natychmiast zatamowane. W przeciwnym razie może dojść do wstrząsuwstrząswstrząsu i śmierci poszkodowanego w wyniku wykrwawienia. Ran tych nie przemywamy, tylko zakładamy opatrunek uciskowy. W sytuacjach, gdy nie możemy założyć opatrunku uciskowego (amputacja czy krwotok w wyniku złamania otwartego kości), należy założyć opaskę uciskowąopaska uciskowaopaskę uciskową. Zakłada się ją powyżej zranienia, starając się, by nie uciskała stawów. Należy pamiętać, by zapisać godzinę jej założenia, gdyż zbyt długi czas ucisku może spowodować poważne komplikacje.
Zakładanie opatrunku uciskowego
Instrukcja: Zakładanie opatrunku uciskowego
Krok
Załóż rękawiczki ochronne.
Krok
Przyłóż w miejscu rany jałową gazę. W przypadku gdy jej nie masz, użyj czystej, najlepiej wyprasowanej bawełny lub bielizny osoby poszkodowanej.
REeqQo9FvEdby
Ilustracja przedstawia sposób umieszczenia jałowej gazy na zranieniu. Prawa ręka skierowana w lewą stronę. Dłoń otwarta, wnętrzem skierowana w stronę obserwatora. Sanitariusz przykłada jałową gazę na miejsce zranienia powyżej nadgarstka. Dłoń sanitariusza w gumowej rękawicy ochronnej.
Jałowa gaza
Źródło: Andrzej Bogusz, licencja: CC BY 3.0.
Krok
Jeżeli to możliwe, unieś zranioną kończynę powyżej poziomu serca – zmniejszysz w ten sposób ciśnienie krwi i pośrednio prędkość wypływu krwi.
R1Ze6kZMYqzve
Ilustracja przedstawia sposób przytrzymania zranionego miejsca z opatrunkiem. Prawa ręka poszkodowanego uniesiona w górę, wnętrze otwartej dłoni skierowane w stronę obserwatora. Lewa dłoń sanitariusza w gumowej rękawiczce przytrzymuje jałową gazę na miejscu zranienia, obejmując nadgarstek poszkodowanego. Opatrunek z gazy obejmuje całą jedną stronę nadgarstka i ma rozmiar minimalnie większy od szerokości dłoni sanitariusza.
Uniesienie kończyny
Źródło: Andrzej Bogusz, licencja: CC BY 3.0.
Krok
Dokładnie w miejscu zranienia przyłóż wałek wykonany ze zwiniętego bandaża lub innego materiału, który uciśnie krwawiące miejsce.
RrPHLpP1d7MIz
Ilustracja przedstawia sposób bandażowania zranionego miejsca z opatrunkiem i składa się z dwóch elementów. Mniejszy, oznaczony literą A, stanowi kolisty wycinek z obrazkiem zajmując lewy górny róg kadru. Większy obszar, oznaczony literą B, zajmuje pozostałą część rysunku. Ręka poszkodowanego uniesiona w górę, wnętrze otwartej dłoni skierowane w stronę obserwatora. W części A lewa dłoń sanitariusza w gumowej rękawiczce przytrzymuje zwinięty bandaż w miejscu zranienia na przyłożonym wcześniej opatrunku z gazy. W części B ten sam bandaż owinięty jest już spiralnie wokół miejsca zranienia. Ręka poszkodowanego nadal uniesiona pionowo. Zwinięty koniec bandaża przytrzymuje dłonią sanitariusz.
Bandażowanie miejsca zranienia
Źródło: Andrzej Bogusz, licencja: CC BY 3.0.
Krok
Zabandażuj dokładnie miejsce zranienia.
Krok
Jeżeli po jakimś czasie opatrunek namoknie krwią, nie zdejmuj go, lecz dołóż kolejną jałową gazę i zabandażuj ranę, zwiększając siłę ucisku.
Zapamiętaj!
Przy tamowaniu krwotoków wyjątkowo traktuje się rany głowy, ponieważ w takich sytuacjach zawsze należy podejrzewać złamanie kości czaszki. Zakładając opatrunek uciskowy, możemy spowodować przedostawanie się krwi pod czaszkę, dlatego przy urazach głowy zawsze zakładamy opatrunek osłaniający.
Zakładając opatrunek, nie należy zaniedbywać oceny czynności życiowych poszkodowanego oraz kontroli jego ogólnego stanu, by nie przeoczyć innych zagrożeń. Pamiętaj, że duży ubytek krwi może doprowadzić do wstrząsu. Jeśli krwotok dotyczy rany głowy, nie stosujemy ucisku, gdyż mogło dojść do uszkodzenia czaszki.
Polecenie 1
Zapoznaj się z poniższym fragmentem opracowania A. Ziobro, 7 błędów popełnianych podczas masywnych krwotoków.
sierż. szt. rat. med. Aleksander Ziobro7 błędów popełnianych podczas masywnych krwotoków
Brak opaski uciskowej lub gazy hemostatycznej nie powinien powstrzymać prób kontrolowania krwotoku. Należy zwrócić uwagę na fakt, że krwotok może być często kontrolowany, a nawet całkowicie zatrzymany bez żadnego sprzętu. Bezpośredni ucisk na ranę przy użyciu obu rąk z wykorzystaniem masy ciała jest skuteczną metodą zmniejszenia czy też całkowitego zatrzymania krwawienia. Minusem tej metody jest wymagany czas ucisku, który trzeba poświęcić, aby była skuteczna. W większości przypadków wynosi on ponad 10 minut przy ciągłym ucisku rany. Czas ten pozwala na wytworzenie skrzepu w okolicy rany i, co jest kluczowe, nie powinien być luzowany w celu sprawdzenia, czy ucisk jest skuteczny. W przypadku braku gazy hemostatycznej można użyć zwykłej lub ubrania – najlepiej osoby poszkodowanej.
ID_1 Źródło: sierż. szt. rat. med. Aleksander Ziobro, 7 błędów popełnianych podczas masywnych krwotoków, 2020, dostępny w internecie: https://gazeta.policja.pl/997/archiwum-1/2020/numer-187-pazdziernik-2/195389,7-bledow-popelnianych-podczas-masywnych-krwotokow.html.
Na jego podstawie wyjaśnij w jaki sposób można powstrzymać krwotok gdy brak opaski uciskowej lub materiałów opatrunkowych.
RR6mmdVPSKXac
(Uzupełnij).
Podstawowa zasada to wywarcie ucisku w miejscu krwotoku. Natychmiast po jego zlokalizowaniu zaopatrujemy krwotok poprzez bezpośredni ucisk miejscowy lub rozległy. Możemy do tego celu wykorzystać własną dłoń, palec, pięść a nawet kolano. Skutecznym sposobem jest natychmiastowy ucisk ręką w miejscu krwotoku. Oczywiście z wykorzystaniem gazy i będąc w rękawiczkach.
i9FheUKfFq_d5e542
4. Wstrząs
Wstrząs stanowi bezpośrednie zagrożenie życia poszkodowanego. Występuje w momencie dysproporcji między zapotrzebowaniem poszczególnych narządów – zwłaszcza serca, płuc i mózgu – na tlen a zaopatrzeniem w niego. Najczęstszą przyczyną wstrząsu jest niedobór krwi spowodowany krwotokiem. Objawy wstrząsu to przede wszystkim:
blada, zimna skóra pokryta potem,
pragnienie i suchość w ustach,
osłabienie,
lęk,
zaburzenia świadomości.
Udzielanie pierwszej pomocy poszkodowanemu z objawami wstrząsu polega na zatamowaniu wszystkich krwotoków i krwawień, ułożeniu poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej i jak najszybszym wezwaniu służb ratunkowych. Pamiętaj również o komforcie cieplnym i wsparciu psychicznym poszkodowanego. Osoby we wstrząsie należy układać w pozycji leżącej na plecach. Jeśli nie ma śladów urazu, na czas oczekiwania na zaawansowaną opiekę medyczną należy rozważyć bierne uniesienie kończyn dolnych poszkodowanego.Indeks górny 111 Indeks górny koniec111
1
Wytyczne resyscytacji ID_2 Źródło: Wytycznych resuscytacji, 2021, s. 41, dostępny w internecie: https://www.prc.krakow.pl/wytyczne2021/rozdz1.pdf.
RenS32QoAPxfH
Ilustracja składa się z dwóch rysunków ułożonych jeden nad drugim. Na pierwszym od góry poszkodowany leżący na plecach z głową skierowaną w lewą stronę ilustracji. Ręce złożone na brzuchu, dłonie razem. Podłoże to prostokątna deska uniesiona w górę tak, aby nogi znajdowały się wyżej od głowy. Uniesienie to akcentuje dodatkowo czerwona strzałka skierowana w górę, umieszczona pod deską w prawej części ilustracji. Na rysunku numer dwa, ten sam poszkodowany ułożony w podobny sposób, lecz na powierzchni płaskiej z nogami uniesionymi w górę i wspartymi na siedzeniu krzesła z oparciem. Kolana zgięte pod kątem około dziewięćdziesięciu stopni.
Jeśli nie ma śladów urazu, na czas oczekiwania na zaawansowaną opiekę medyczną należy rozważyć bierne uniesienie kończyn dolnych poszkodowanego.
Źródło: Andrzej Bogusz, licencja: CC BY 3.0.
Uwaga!
W pozycji przeciwwstrząsowej nie układamy osób nieprzytomnych i z urazami głowy. Należy wtedy zastosować pozycję boczną bezpieczną.
i9FheUKfFq_d5e600
5. Wyposażenie apteczki pierwszej pomocy
Każdego dnia w domu, w pracy czy w podróży, jesteśmy narażeni na skaleczenia, urazy, a nawet groźniejsze wypadki, w których sami będziemy potrzebowali pierwszej pomocy albo będziemy musieli udzielić jej osobom trzecim. Dlatego zawsze warto mieć w pobliżu apteczkę pierwszej pomocy. Jest ona dostępna także w różnych miejscach użyteczności publicznej, a punkt, w którym się znajduje, jest oznaczony białym krzyżem na zielonym tle (Ilustracja zamieszczona poniżej).
RHuiT8JjCehrB
Ilustracja przedstawia zielony kwadrat z białą ramką wokół krawędzi. W środkowej części biały krzyż.
Oznakowanie apteczki - stosowanie jednolitego oznakowania apteczek zwiększa szanse na ich odnalezienie przez osoby postronne, świadków wypadku, którzy chcieliby udzielić pierwszej pomocy.
Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY-SA 3.0.
W każdej apteczce powinny się znaleźć:
jednorazowe rękawiczki (co najmniej 2 pary), które ochronią ratującego przed kontaktem z krwią i innymi wydzielinami poszkodowanego;
maseczka do sztucznego oddychania, która zabezpiecza ratującego przed chorobami przenoszonymi drogą kropelkową;
specjalny niewielki koc z cienkiej folii (folia NRC);
płócienna chusta w kształcie trójkąta, którą stosuje się do tymczasowego unieruchomienia kończyny górnej; można jej również użyć jako bandaża, opaski uciskowej lub części opatrunku uciskowego;
bandaże - inaczej tzw. opaski dziane, o różnej szerokości, stosowane do mocowania opatrunków jako opaski uciskowe, temblaki lub część opatrunku uciskowego;
opaski elastyczne albo półelastyczne o różnej szerokości; podobnie jak opaski dziane, stosowane są do mocowania opatrunków, jako opaski uciskowe, temblaki lub część opatrunku uciskowego, ale również do unieruchamiania w przypadku skręceń i zwichnięć stawów;
gaza jałowa i kilka gazików jałowych, które są niezbędne do jałowego opatrzenia rany;
plastry z opatrunkiem, którymi sprawnie i szybko opatrzymy drobne skaleczenia i otarcia naskórka;
plaster na szpuli, który przydaje się nie tylko podczas udzielania pierwszej pomocy;
elastyczna siatka opatrunkowa, która służy do podtrzymywania opatrunków, zastępując tradycyjnie używany bandaż; jest szczególnie przydatna przy opatrywaniu miejsc trudnych do zabandażowania, jak np. głowa.
R1BF491wHxiZc
Zdjęcie przedstawia otwartą apteczkę pierwszej pomocy wraz z wyposażeniem. W otwartym pomarańczowym pojemniku leży wiele przyborów i materiałów, z czego wyróżnionych numerami i opisanych w legendzie po prawej stronie jest dwanaście z nich: 1. jednorazowe rękawiczki (lateksowe lub nitrylowe - 5 par), 2. maseczka do sztucznego oddychania, 3. folia NRC, 4. chusta trójkątna, 5. bandaże elastyczne i dziane po minimum 5 sztuk, 6. opaska elastyczna, 7. gaza jałowa, 8. plastry z opatrunkiem, 9. plaster na rolce, 10. elastyczna siatka opatrunkowa, 11. nożyczki ratownicze z zaokrąglonymi końcami, 12. płyn do odkażania rąk.
Wyposażenie apteczki - w apteczce mogą się również znajdować nożyczki, jednak takie, które mają zaokrąglone krawędzie, aby przypadkowo nie zrobić krzywdy sobie ani innym.
Źródło: Tomorrow sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Apteczka nie powinna zawierać:
waty i ligniny, gdyż nie są one przydatne przy opatrywaniu krwawiących ran, co więcej, pozostawiają nasiąknięte krwią strzępki, które później trudno usunąć;
ostrych przedmiotów, w tym nożyczek i agrafek, którymi w zdenerwowaniu łatwo można skaleczyć siebie lub poszkodowanego; dopuszczalne są specjalne nożyczki z zaokrągloną końcówką (nożyczki ratownicze), które mogą być przydatne między innymi do sprawnego przecięcia ubrania poszkodowanego, a tym samym dotarcia do obrażeń.
Polecenie 2
Dowiedz się, gdzie w twojej szkole znajdują się apteczki pierwszej pomocy. Sprawdź, czy są prawidłowo oznakowane i wyposażone.
R1HIuE04FPtri
(Uzupełnij).
W Polsce brak przepisów regulujących, co konkretnie powinno się znaleźć w wyposażeniu apteczki samochodowej. Kierując się zapisami europejskiej normy DIN 13164. zawartość apteczki samochodowej może wyglądać następująco:
opatrunek indywidualny G – 1 sztuka,
opatrunek indywidualny M – 2 sztuki,
opatrunek indywidualny K – 1 sztuka,
zestaw plastrów (14 sztuk) – 1 komplet,
przylepiec 5 m × 2,5 cm – 1 sztuka,
opaska elastyczna 4 m × 6 cm – 2 sztuki,
opaska elastyczna 4 m × 8 cm – 3 sztuki,
chusta opatrunkowa 40 cm × 60 cm – 1 sztuka,
chusta opatrunkowa 60 cm × 80 cm – 1 sztuka,
kompres 10 cm × 10 cm (pakowane po 2 sztuki) – 3 sztuki
chusta trójkątna – 2 sztuki,
nożyczki 14,5 cm – 1 sztuka
rękawice winylowe – 4 sztuki,
koc ratunkowy 160 × 210 cm – 1 sztuka,
chusteczka nasączona – 2 sztuki,
ustnik do sztucznego oddychania – 1 sztuka,
instrukcja udzielania pierwszej pomocy z wykazem telefonów alarmowych.
Wybierając się na wycieczkę, zawsze warto mieć w plecaku apteczkę pierwszej pomocy. To podstawowy element ekwipunku, o którym nie należy zapominać. Jej wyposażenie powinno być dobrane stosownie od tego, gdzie się wybieramy. Warto zabrać ze sobą między innymi opatrunki, plastry na odciski, a także opatrunki do opatrywania urazów, skręceń i złamań. Konieczna będzie folia NRC. Zimą warto dodatkowo zabrać ze sobą chemiczne ogrzewacze.
i9FheUKfFq_d5e756
6. Krwawienie z nosa
Krwawienie z nosa to upływ krwi z uszkodzonych naczyń krwionośnych nosa, spowodowany najczęściej błahym urazem czy niegroźnym katarem. Jednak czasami krwawienie z nosa może być objawem poważnych schorzeń, jak nadciśnienie tętnicze czy choroby krwi. Może też mieć różne nasilenie – od wycieku kroplami do poważnego krwotoku. Udzielając pierwszej pomocy, nie odchylaj głowy poszkodowanego do tyłu, bo może się on zachłysnąć krwią, spływającą do krtani i tchawicy. Posadź taką osobę i poproś, by lekko pochyliła głowę do przodu. Następnie przyłóż do jej nosa materiał opatrunkowy i poczekaj, aż krwawienie ustanie. Na poniższym filmie możesz zobaczyć, jak dziewczyna w prosty sposób pomogła koledze zapanować nad krwawieniem.
Ważne!
Jeżeli krwotok nie ustępuje po ok. 10 min lub powtórzy się w krótkim odstępie czasu, wezwij pogotowie ratunkowe lub udaj się do najbliższego szpitala.
R1Bh6X8mx8a8g
Pokój w mieszkaniu, w środku dwie osoby, mężczyzna i dziewczyna z szalikami w barwach narodowych oglądają mecz piłki nożnej.
Pokój w mieszkaniu, w środku dwie osoby, mężczyzna i dziewczyna z szalikami w barwach narodowych oglądają mecz piłki nożnej.
Pierwsza pomoc - krwawienie z nosa
Źródło: Tomorrow sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
i9FheUKfFq_d5e799
7. Ciało obce w ranie
Jeżeli w ranie utkwiło jakieś ciało obce (np. kawałek metalu, drewna, pręt itp.), nie wyciągaj go z rany! Ciało obce wbite w ciało człowieka działa jak korek: uciska uszkodzone naczynia krwionośne i tamuje krwawienie. Jego nieumiejętne usunięcie grozi silnym krwotokiem i możliwością urazu nieuszkodzonych dotychczas naczyń krwionośnych i nerwowych sąsiadujących z ciałem obcym. Dlatego wokół ciała obcego ułóż jałową gazę, ustabilizuj je poprzez obłożenie z obu stron opatrunkami (np. zrolowanymi bandażami) i zabandażuj ranę wraz z ciałem obcym, w sposób zaprezentowany w galerii.
W przypadku zranienia, jeśli przedmiot utkwił w ciele, pod żadnym pozorem nie wyjmuj go z rany.
R1ONePeGMNoUk
Galeria składa się z trzech ilustracji prezentujących sposób opatrywania rany z ciałem obcym. We wszystkich trzech przypadkach na ilustracji prezentowana jest prawa ręka skierowana zewnętrzną stroną do obserwatora, z wyprostowanymi palcami po prawej stronie. Ilustracja 1: powyżej nadgarstka podłużne miejsce zranienia z wbitym kawałkiem szkła, tkwiącym pionowo w ranie.
Ciało obce w ranie - nie wyciągaj ciała obcego, które utkwiło w ranie.
Źródło: Andrzej Bogusz, licencja: CC BY 3.0.
RKp334P1etSqf
Galeria składa się z trzech ilustracji prezentujących sposób opatrywania rany z ciałem obcym. We wszystkich trzech przypadkach na ilustracji prezentowana jest prawa ręka skierowana zewnętrzną stroną do obserwatora, z wyprostowanymi palcami po prawej stronie. Powyżej nadgarstka podłużne miejsce zranienia, z wbitym kawałkiem szkła tkwiącym pionowo w ranie. Na drugim obrazku, po obu stronach kawałka szkła, do rany przyłożone są jałowe opatrunki, a samo szkło jest unieruchomione zwiniętymi w rulony dodatkowymi kawałkami gazy lub bandaża, które są umieszczone na opatrunkach.
Stabilizacja ciała obcego - ustabilizuj ciało obce w ranie za pomocą opatrunków.
Źródło: Andrzej Bogusz, licencja: CC BY 3.0.
ReyIPkzAz1TbI
Galeria składa się z trzech ilustracji prezentujących sposób opatrywania rany z ciałem obcym. We wszystkich trzech przypadkach na ilustracji prezentowana jest prawa ręka skierowana zewnętrzną stroną do obserwatora, z wyprostowanymi palcami po prawej stronie. Powyżej nadgarstka podłużne miejsce zranienia z wbitym kawałkiem szkła tkwiącym pionowo w ranie. Na trzecim obrazku rana jest zabandażowana wraz z całym przedramieniem. Bandaż nawinięty w stylu na kłos.
Bandażowanie miejsca zranienia - zabandażuj ranę wraz z ciałem obcym.
Źródło: Andrzej Bogusz, licencja: CC BY 3.0.
i9FheUKfFq_d5e835
8. Podsumowanie
Rany to urazy spowodowane uszkodzeniem skóry, a często również głębiej położonych tkanek i narządów - mięśni, nerwów lub naczyń krwionośnych. Obok bólu, najczęstszym, choć nie zawsze występującym objawem zranienia, jest krwawienie lub silne krwawienie nazywane krwotokiem.
Najprościej rany można podzielić na małe i duże. Małe to najczęściej urazy w obrębie skóry, takie jak otarcia, skaleczenia i zadrapania. Najlepiej przemyć je wodą, zdezynfekować i osłonić przed światem zewnętrznym gazą lub plastrem z opatrunkiem. Rany duże, mocno krwawiące, należy opatrzyć opatrunkiem uciskowym.
Opatrunek uciskowy najlepiej wykonać przykładając na ranę jałową gazę oraz zrolowany bandaż lub inny materiał, który uciśnie uszkodzone naczynia krwionośne, a następnie wszystko mocno zabandażować.
Tamowanie krwawień zależy w dużym stopniu od odpowiedniej siły nacisku i długości jego trwania.
W celu zatamowania ciężkiego, zagrażającego życiu krwawienia należy zastosować bezpośredni ucisk na miejsce krwawiące oraz rozważyć założenie opatrunku hemostatycznego lub opaski uciskowej.
Znaczna utrata krwi może doprowadzić do wstrząsu, wywołanego dysproporcją między zapotrzebowaniem poszczególnych narządów, zwłaszcza serca, płuc i mózgu, w tlen a zaopatrzeniem w niego. Udzielając pomocy poszkodowanemu z objawami wstrząsu, należy zatamować wszystkie krwawienia i krwotoki, ułożyć poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej i jak najszybciej wezwać służby ratunkowe.
Ciała obcego,któreutkwiło w ranie, nie wyciągamy! Za pomocą materiałów opatrunkowych stabilizujemy i bandażujemy je.
Krwotok z nosa tamujemy, przykładając do nosa materiał opatrunkowy lub chusteczkę, jednocześnie lekko pochylając głowę do przodu. Jeżeli krwotok nie ustępuje po ok. 10 min lub powtarza się w krótkich odstępach czasu, wzywamy pogotowie ratunkowe lub udajemy się do najbliższego szpitala.
Wzywając pomoc, pamiętaj o numerach alarmowychi9FheUKfFq_1443519857223_0numerach alarmowych.
Obejrzyj film i przypomnij sobie czym charakteryzują się poszczególne rany.
R1ATcwI4bGWkZ
Charakterystyka różnych ran
Charakterystyka różnych ran
Charakterystyka różnych ran
Źródło: Daniel Oines (https://www.flickr.com), versageek (https://www.flickr.com), Thirteen Of Clubs (https://www.flickr.com), nat.makeupartist (https://www.flickr.com), Eli Duke (https://www.flickr.com), Kevin MacLeod (http://incompetech.com), Tomorrow Sp. z o.o., Krzysztof Jaworski, licencja: CC BY-SA 2.0.
9. Praca domowa
Polecenie 3
Sprawdź, jakie materiały opatrunkowe masz w domowej apteczce.
R1UxfeGNXUYxO
(Uzupełnij).
Polecenie 4
Poproś kolegę, koleżankę lub domownika i spróbujcie wzajemnie zabandażować swoje głowy. Nie jest to łatwe zadanie, więc spróbuj znaleźć w dostępnych Ci materiałach informacje o tym, jak zrobić czapkę Hipokratesaczapka Hipokratesaczapkę Hipokratesa.
RozZWLzBR8sYi
(Uzupełnij).
Czapkę Hipokratesa wykonujemy z dwóch bandaży w celu podtrzymania zasadniczego opatrunku.
i9FheUKfFq_1443519857223_0
RmoWvPpOCw9B3
Lista z tytułem Ogólnopolskie numery alarmowe. Jednolity numer alarmowy 112, Policja 997, Pogotowie ratunkowe 999, Państwowa Straż Pożarna 998, Straż miejska 986, Mazurskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe 984, WOPR, GOPR i TOPR 985, Pogotowie energetyczne 991, Pogotowie gazowe 992, Pogotowie ciepłownicze 993, Pogotowie wodno-kanalizacyjne 994, Pogotowie drogowe 981, Pogotowie weterynaryjne 983, Wojewódzkie centrum zarządzania kryzysowego 987, Centrum Antyterrorystyczne 996, Komenda Główna Policji - system Child Alert 995.
Ogólnopolskie numery alarmowe
Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.
i9FheUKfFq_d5e903
9. Słownik
czapka Hipokratesa
czapka Hipokratesa
rodzaj opatrunku chroniącego mózgoczaszkę w przypadku rany głowy
opaska uciskowa
opaska uciskowa
opaska pomagająca zatrzymywać silne krwawienia (zagrażające życiu) poprzez dociśnięcie tętnicy do kości i całkowite zamknięcie jej światła.
RD3HUQVhU6mSu
Opaska uciskowa
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R179r2392SRs0
Opaska uciskowa
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
wstrząs
wstrząs
wstrząs stanowi bezpośrednie zagrożenie życia poszkodowanego; występuje w momencie dysproporcji między zapotrzebowaniem poszczególnych narządów – zwłaszcza serca, płuc i mózgu – na tlen a zaopatrzeniem w niego; najczęstszą przyczyną wstrząsu jest niedobór krwi spowodowany krwotokiem
i9FheUKfFq_d5e979
10. Zadania
Ćwiczenie 1
R1EP8FPWBd8Zx
zadanie interaktywne
Jaki opatrunek zastosujesz w przypadku krwotoku z tętnicy szyjnej?
Uciskowy.
Osłaniający.
Trójstronny.
Opaskę uciskową.
Tamowanie krwotoku
Źródło: Paweł GawłowskiSławomir Ochrem, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
RD0feEJd9fOqv
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Przeciągnij elementy, aby poprawnie uzupełnić zdania.
Małe krwawienia nie wymagają ................................ pomocy i ustępują samoistnie. Rany takie należy ................................ chłodną bieżącą wodą lub wodą ................................, a następnie nałożyć opatrunek ................................ , który zabezpieczy ranę przed zabrudzeniem.
Tamowanie krwotoku
Źródło: Paweł GawłowskiSławomir Ochrem, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
R1GYfWV9SOWqW
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Nadaj właściwą kolejność czynnościom wykonywanym podczas zakładania opatrunku osłaniającego.
Założenie rękawiczek ochronnych.
Przemycie rany wodą utlenioną lub chłodną bieżącą wodą.
Przyłożenie w miejscu rany jałowej gazy.
Zabandażowanie miejsca zranienia.
Tamowanie krwotoku
Źródło: Paweł GawłowskiSławomir Ochrem, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
R3omIO3X1uhou
zadanie interaktywne
Czego nie powinna zawierać apteczka pierwszej pomocy?
Waty.
Rękawiczek.
Bandaży.
Ligniny.
Opaski elastycznej.
Jałowej gazy.
Tamowanie krwotoku
Źródło: Paweł GawłowskiSławomir Ochrem, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 5
RYSZlMlcXZfJe
zadanie interaktywne
Co jest najczęstszą przyczyną wstrząsu?
Duży ubytek krwi.
Zdenerwowanie.
Szok.
Niewyspanie.
Tamowanie krwotoku
Źródło: Paweł GawłowskiSławomir Ochrem, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 6
R3j0KuQYsq5dy
zadanie interaktywne
Jakie czynności należy wykonać, udzielając pomocy osobie z krwotokiem z nosa?
Poprosić poszkodowanego, by usiadł.
Odchylić głowę poszkodowanego do tyłu.
Zmierzyć temperaturę.
Pochylić głowę poszkodowanego do przodu.
Przyłożyć materiał opatrunkowy do nosa.
Tamowanie krwotoku
Źródło: Paweł GawłowskiSławomir Ochrem, licencja: CC BY 3.0.