RzsQ2aRSu4Xrd
Kolorowy rysunek przedstawia trzy lecące zielone gęsi na białym tle. Na dole ilustracji są kępki zielonej trawy.

Teatrzyk „Zielona Gęś” ma zaszczyt przedstawić...

Zielone gęsi
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Twoje cele
  • zapoznasz się ze sceniczną realizacją utworu K.I. Gałczyńskiego „Osioł i jego cień”,

  • zapoznasz się z utworami K.I. Gałczyńskiego „Osioł i jego cień” oraz „Zakrycie Ameryki”,

  • porównasz tekst literacki „Osioł i jego cień” z jego sceniczną adaptacją,

  • rozpoznasz w utworze komizm sytuacyjny i komizm postaci,

  • dowiesz się, jakie środki wyrazu są wykorzystywane w spektaklu teatralnym,

  • zaprojektujesz scenografię teatralną do utworu K.I. Gałczyńskiego „Zakrycie Ameryki”.

„Teatrzyk Zielona Gęś” to zbiór miniaturowych scenek dramatycznych autorstwa Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. Historie opisane w Teatrzyku bawią i uczą, bowiem każda nich zawiera morał. Autor scenek posługuje się przede wszystkim żartem językowym, ale śmiech wzbudza także kreacja postaci oraz opis zabawnych sytuacji. Mimo upływu czasu teksty Gałczyńskiego pochodzące ze zbioru „Teatrzyk Zielona Gęś” do dziś wystawiane są w kabaretach i na deskach teatrów.

Polecenie 1

Podaj przykład zabawnej sytuacji, żartu językowego lub komicznej postaci
z wybranej książki lub filmu.

R13vn1w0eea8e
Miejsce na odpowiedź.

Zapoznaj się ze scenką dramatyczną z „Teatrzyku Zielona Gęś” Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, a następnie wykonaj ćwiczenia.

Konstanty Ildefons Gałczyński Osioł i jego cień

Teatrzyk Zielona Gęś

ma zaszczyt przedstawić
Bajkę Ezopa pt.

„Osioł i jego cień”

Podróżny
(na Ośle, za plecami Właściciela, od którego Osła wynajął jako środek lokomocji):

Słońce w zenicie. Ani jednej chmurki. Ani jednego drzewa
na horyzoncie. Gdzie tu, jak tu odpocząć?

(zamyśla się)

Wiem!

(każe wstrzymać Osła jego Właścicielowi i układa się
na spoczynek w cieniu Osła)

Właściciel:
Ach, ty spryciarzu, wonwonwon natychmiast z tego cienia, ten cień jest dla mnie. Ja wynająłem osła bez cienia.

(usiłuje ułożyć się w cieniu Osła)

Podróżny:
Precz, łachudrołachudrałachudro, chałwiarzuchałwiarzchałwiarzu! Jeśli ja wynająłem osła od ciebie,
to znaczy się ze wszystkimi możliwościami, czyli i z cieniem.
Nie ruszę się z miejsca.

(nie rusza się z miejsca)

Osioł:
(korzystając z zamieszania, rusza się z miejsca i - lekki - znika na horyzoncie)

Morał:
CZASEM O BYLE CIEŃ
CZŁOWIEK MA ŻAL DO CZŁOWIEKA,
A ŻYCIE JAK OSIOŁ UCIEKA.

Kurtyna

wpis_01 Źródło: Konstanty Ildefons Gałczyński, Osioł i jego cień, [w:] tegoż, Liryka i groteska, wybór Natalia Gałczyńska, Warszawa 1975, s. 239–240.
RldhTLVBGRtlz
Ćwiczenie 1
Zadanie interaktywne polega na wskazaniu definicji bajki jako gatunku literackiego.
Bajka
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RaG7BWiAAL2eH
Ćwiczenie 2
Zadanie interaktywne polega na wskazaniu wad piętnowanych w tekście „Osioł i jego cień”.
Wady
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 3

Wyjaśnij, na czym polega komizm utworu pt. „Osioł i jego cień”.

RlXuhxunn3jiK
Miejsce na odpowiedź.
Ćwiczenie 4

Określ morał, jaki płynie z historii o ośle i jego cieniu.

RqCgWSXPPr4HS
Miejsce na odpowiedź.
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Ciekawostka

„Osioł dardanelski” to wyrażenie, które oznacza kogoś wyjątkowo głupiego. Historia tego frazeologizmu sięga starożytności i wojny trojańskiej, podczas której pod mury Troi (która była częścią Dardanii) podstawiono ogromnego konia, w którym skryło się wojsko. Po wciągnięciu go za mury miejskie w nocy żołnierze opuścili wnętrze konia i zdobyli miasto. Przymiotnik „dardanelski” oznacza w tym wypadku „wielki” (na podstawie: Zygmunt Gloger, Encyklopedia Staropolska, t. 1, Warszawa 1985, s. 300).

R1GDCDmFWvhn2
Ćwiczenie 5
Zadanie interaktywne polega na dopasowaniu związków frazeologicznych do ich znaczeń.
Frazeologizmy
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R11cpYBucOJxT
Ćwiczenie 6
Zadanie interaktywne polega na wskazaniu fotografii ilustrującej słońce w zenicie.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0. Fotografie: domena publiczna.
Ćwiczenie 6

Wyjaśnij, co to znaczy, że słońce znajduje się w zenicie.

R1THGcFkdLucn
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Ważne!

Spektakl teatralny to widowisko wykorzystujące różne środki wyrazu, których połączenie daje niezwykły efekt. W spektaklu teatralnym najważniejsi są aktorzy, którzy odgrywają role zapisane w tekście dramatu. Aktorzy oddziałują na widzów intonacją, mimiką oraz odpowiednim ruchem scenicznym zwanym choreografią. Przed wcieleniem się w konkretną postać dramatu aktorzy zakładają odpowiednie kostiumy teatralne i poddają się charakteryzacji. W trakcie spektaklu scenę teatralną wypełniają rekwizyty, które tworzą scenografię. Ważnymi elementami spektaklu są efekty dźwiękowe, muzyka oraz oświetlenie.

R8lpqw5fbZfI7
Ćwiczenie 7
Zadanie interaktywne polega na ułożeniu nazw elementów scenografii teatralnej z rozsypanych wyrazów.
Teatr
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 8
RRhMF6rWzOc9u
Zadanie interaktywne polegające na dopasowaniu wyrazów do grup.
Teatr
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Zapoznaj się z filmem o „Teatrzyku Zielona Gęś”, a następnie wykonaj polecenia.

R1UnKJpRD42Lc
Film prezentuje informacje na temat Teatrzyku "Zielona gęś" i jego autora, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. Zawiera scenkę "Osioł i jego cień" w wykonaniu grupy teatralnej AGAPA.
Polecenie 2

Oceń grę aktorów przywołanego w filmie przedstawienia teatralnego. Zwróć uwagę na intonację wypowiedzi odtwórców poszczególnych ról, ale także ekspresję ich ciał - mimikę, gest, ruch sceniczny. Uzasadnij swoją odpowiedź.

Omów, co wpływa na pozytywny odbiór gry aktorów przez widzów. Zastanów się, czy ważna jest intonacja wypowiedzi, a także ekspresja ciał (mimika, gest, ruch sceniczny).

R1BesJyDcDlML
Miejsce na odpowiedź.
Polecenie 3

Wyraź swoją opinię na temat scenografii do spektaklu w wykonaniu grupy teatralnej AGAPA, zwróć uwagę na rekwizyty, dekoracje i oświetlenie. Uzasadnij swoją odpowiedź.

Rozważ, czy scenografia jest ważnym elementem spektaklu. Oceń, czy rekwizyty, dekoracje i oświetlenie mają wpływ na odbiór przedstawienia.

RXbHhRmyNQDVQ
Miejsce na odpowiedź.
Polecenie 4

Poddaj swojej ocenie elementy składające się na spektakl „Osioł i jego cień” związane z wyglądem aktora (charakteryzacja, kostium, fryzura). Uzasadnij swoją odpowiedź.

Rozważ, czy na ocenę spektaklu przez widza ma wpływ wygląd aktora (charakteryzacja, kostium, fryzura). Uzasadnij swoją odpowiedź.

R1M0jWfXRxggs
Miejsce na odpowiedź.

Zapoznaj się ze scenką dramatyczną z „Teatrzyku Zielona Gęś” Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, a następnie wykonaj polecenia.

Konstanty Ildefons Gałczyński Zakrycie Ameryki

TEATRZYK „ZIELONA GĘŚ”
ma zaszczyt przedstawić
„ZAKRYCIE AMERYKI”

Scena przedstawia statek Krzysztofa Kolumba, dopływającego
do brzegów amerykańskich.

MAJTEK NA MASZCIE
Ziemia! Ziemia!

KRZYSZTOF KOLUMB
(śpi znużony)

MAJTEK NA MASZCIE
Panie Krzysztofie, niech pan wstanie! Zaraz nastąpi odkrycie Ameryki!

KRZYSZTOF KOLUMB
Co? Odkrycie Ameryki? Nie warto. Zakryjcie ją z powrotem.

MAJTEK NA MASZCIE
(zakrywa Amerykę z powrotem)

Kurtyna
nie zapada,
bo w tym przypadku istnieje tylko
w wyobraźni oszczercówoszczerstwooszczerców.

ameryka Źródło: Konstanty Ildefons Gałczyński, Zakrycie Ameryki, [w:] tegoż, Teatrzyk Zielona Gęś, Warszawa 2009, s. 119.
1
Polecenie 5

Korzystając z poniższej aplikacji, stwórz własny projekt scenografii do przedstawienia teatralnego utworu Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego „Zakrycie Ameryki”.

R1Jqt2BQh3yAJ
Aplikacja interaktywna
Aplikacja Tworzę scenografię teatralną
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 5

Opisz, jak powinna wyglądać scenografia do przedstawienia na podstawie utworu Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego „Zakrycie Ameryki”.

R1U4PTtHWQ6FR
Miejsce na odpowiedź
Polecenie 6

Wskaż walory i niedostatki zaprojektowanej przez siebie scenografii teatralnej.

RbLUAftnDgRDU
Miejsce na odpowiedź.
Polecenie 7

Określ funkcję scenografii w spektaklu teatralnym.

RL70cCSNIV2W0
Miejsce na odpowiedź
Polecenie 8

Zastanów się i odpowiedz, czy i kiedy scenografię do spektaklu teatralnego może stanowić tylko jeden rekwizyt. Uzasadnij swoją odpowiedź.

RcfHKoazl0Ly8
Miejsce na odpowiedź.
Polecenie 9

Korzystając z aplikacji on‑line, stwórz własny projekt scenografii teatralnej do wybranego utworu o tematyce morskiej lub podróżniczej.

Opisz autorski projekt scenografii teatralnej do wybranego utworu o tematyce morskiej lub podróżniczej. Podaj, jakie elementy powinny znaleźć się na scenie, aby uwiarygodnić przedstawianą historię.

RbuBVQTR5ZqcM

Słownik

chałwiarz
chałwiarz

rzemieślnik produkujący chałwę; tu - rodzaj obelgi

łachudra
łachudra

człowiek niewiele wart, inaczej łajdak, nikczemnik

oszczerstwo
oszczerstwo

kłamliwe wypowiedź, mająca na celu skompromitowanie, poniżenie lub ośmieszenie kogoś

won
won

wykrzyknik nakazujący komuś natychmiastowe oddalenie się skądś

Notatnik

R15ptuXrIKv5h
Miejsce na odpowiedź.

Bibliografia

Gałczyński K. I., (1975), Liryka i groteska, Warszawa: Czytelnik.

Gałczyński K. I., (2009), Teatrzyk Zielona gęś, Warszawa: Iskry.

Gloger Z., (1985), Encyklopedia staropolska, T. 1, Warszawa: Wiedza Powszechna.