Teatrzyk Zielona Gęś ma zaszczyt przedstawić…
Teatrzyk Zielona Gęś ma zaszczyt przedstawić…
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
zna cechy groteski,
rozumie źródła komizmu w analizowanych utworach,
rozumie sens deformacji świata w literaturze.
b) Umiejętności
Uczeń:
potrafi wcielać się w role,
potrafi szukać elementów groteskowych,
potrafi rozwiązywać problemy w sposób twórczy,
rozwija sprawność umysłową, kreatywność, przełamuje opory przed przedstawieniem własnych pomysłów,
rozumie i stosuje zasady pracy w grupie,
potrafi znaleźć ukryte sensy w utworach.
2. Metoda i forma pracy
Burza mózgów, wcielanie się w rolę, praca w grupach, pogadanka, praca z tekstem, mapa myślowa
3. Środki dydaktyczne
K. I. Gałczyński, Dziwny krawiec, Śmierć w kawiarni, Żarłoczna Ewa, [w:] W. Bobiński, Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy II gimnazjum, WSiP, Warszawa 2000.
Plakat Teatrzyku Zielona Gęś
Schemat mapy myślowej (załącznik 1)
Arkusz ewaluacyjny
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cele zajęć.
Nauczyciel wypisuje na tablicy słowo groteska (uczniowie znają już ten termin). Ćwiczenie ma za zadanie utrwalenie wiadomości na temat tego sposobu przedstawiania świata. Uczniowie podają cechy groteski, a następnie inne znaczenie podanych wyrazów, np. deformacja – zniekształcenie, absurd – zjawiska niedorzeczne, kontrast – przeciwieństwo, nierealność – nieprawdziwość, komizm – humor, karykatura – zjawiska w krzywym zwierciadle, nonsens – brak logiki. Uczniowie, tworząc w ten sposób mapę myślową, tłumaczą również, na czym polegają te zjawiska (załącznik 1).
b) Faza realizacyjna
Nauczyciel przedstawia krótko historię Teatrzyku Zielona Gęś: Miał swoją premierę w 1946 roku. Ten najmniejszy teatrzyk świata ukazywał się co tydzień na łamach Przekroju. Alojzy Gżegżółka, Fafik, Osiołek Porfirion, prof. Bączyński i inni bohaterowie przedstawiali w swoich króciutkich scenkach zarówno typowe przywary, jak i cnoty Polaków oraz aktualia polityczne. Znakiem rozpoznawczym Teatrzyku stał się rysunek przedstawiający gęś i nazwę teatrzyku na zielonym tle (załącznik 2). Humor czystego nonsensu – tak o swoim najmniejszym teatrze świata mawiał poeta. Współcześni mu krytykowali Teatrzyk, oburzali się poetyckimi igraszkami i kpinami Gałczyńskiego. Niezrażony tym poeta, często na przekór krytykom, nadal wywoływał skandale przedstawieniami Zielonej Gęsi. Miniaturki te nasycone były groteską i w ten satyryczny sposób ukazywały przywary społeczne. Uświadamiały prowizoryczność rzeczywistości, która zaprzecza wszelkiej logice życia, przedstawiały satyryczno‑groteskowy świat, wypełniony absurdalnym, surrealistycznym humorem. Wszystkie skrzyły się humorem, bawiły, lecz przede wszystkim uczyły. W Zielonej Gęsi pełno przeróżnych smaczków, np.:
Bo chcę takiego coś zrobić, coś takiego, żebym istotnie zasłużył sobie na sławę u potomnych. Eureka! Mam!!! (chwyta w Warszawie za słuchawkę telefoniczną i uzyskuje połączenie w godzinach porannych) – Trzynasty największy wyczyn Herkulesa
czy wiersz O wróbelku
Wróbelek jest mała ptaszyna,
wróbelek istotka niewielka,
on brzydką stonogę pochłania,
lecz nikt nie popiera wróbelka.
Więc wołam: Czyż nikt nie pamięta,
że wróbelek jest druh nasz szczery?!
....................................
Kochajcie wróbelka, dziewczęta,
kochajcie, do jasnej cholery!
Takich perełek jest wiele. Hamlet, Idiota, Osioł i jego cień, Skromność – nie sposób wymienić wszystkich. Zielona Gęś liczy ponad 160 utworów i ukazywała się do roku 1950. Była ukochanym dzieckiem Gałczyńskiego, pokazywała wszechobecne nonsensy i kąsała tych, którzy zasłużyli.
Teatrzyk Zielona Gęś jest już kultowym dziełem, które wyróżnia się inteligentnym humorem, ironią, poetyckością i nawet po tylu latach, w całkiem innej rzeczywistości, potrafi rozweselić i otworzyć oczy rodakom.
Nauczyciel dzieli klasę na 3 grupy, każda z grup ma przedstawić w formie inscenizacji przydzieloną mu miniaturkę:
Grupa 1. – Śmierć w kawiarni,
Grupa 2. – Dziwny krawiec,
Grupa 3. – Żarłoczna Ewa.
Następnie uczniowie będą poszukiwać źródeł komizmu i elementów groteskowych w każdym z trzech miniatur dramatycznych.
Pytania do utworu Śmierć w kawiarni:
Dlaczego dyrektor umarł?
Jakim był człowiekiem?
Jak wyglądała jego śmierć?
Co znaczy wyrażenie dorobić komuś ucho? – Czyli stworzyć legendę, jakaś historię o człowieku, przecież taki ktoś jak dyrektor nie mógł zostać opisany w późniejszych encyklopediach, że zmarł po wypiciu zbyt dużej dawki kawy.
Czy czegoś uczy was ten utwór? – Śmierć może nas spotkać wszędzie, nawet w kawiarni, przychodzi ona nieoczekiwanie, nie omija nikogo, kto nie zna umiaru nawet w piciu kawy.
Następnie uczniowie szukają źródeł komizmu w miniaturce Dziwny krawiec.
Uczniowie powinni zauważyć, że w utworze nikt nie robi tego, co powinien. Ludzie szybko zmieniają swoje zainteresowania, często nie wiedzą, czego chcą. Dlatego źle wykonują swoje zawody. Trzeba się zastanowić nad tym, co się chce w życiu robić i dążyć do swojego ideału.
Następnie uczniowie szukają cech kontrastowych w utworze Żarłoczna Ewa.
Uczniowie zwracają uwagę na aluzję literacką do Biblii.
Na koniec metodą burzy mózgów zastanawiają się: Co by było gdyby Ewa nie zjadła jabłka?
c) Faza podsumowująca
Uczniowie zastanawiają się, jaki jest sens deformacji świata, przedstawiania rzeczywistości w sposób groteskowy: pozwala zadziałać wyobraźni, powołuje do życia nieznane istoty, zmusza odbiorcę do odkrywania w tekście ukrytych sensów, pozwala na stwierdzenia ogólne, uniwersalne.
Nauczyciel ewaluuje lekcję, prosząc uczniów, by wypełnili karty ewaluacyjne. Uczniowie na kartkach przedstawiają w postaci symboli odpowiedź na pytanie: Czy jestem zadowolony z własnej pracy?
5. Bibliografi
Brudnik E., Moszyńska A., Owczarska B., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, SFS, Kielce 2000.
Gałczyński K. I., Dziwny krawiec, Śmierć w kawiarni, Żarłoczna Ewa, [w:] W. Bobiński, Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy II gimnazjum, WSiP, Warszawa 2000.
Gałczyński K. I., Teatrzyk „Zielona Gęś”, Delta W—Z, Warszawa 1997.
http://www.wsipnet.pl/oip/polski_2/naucz/roz3/prezent2.htm
6. Załączniki
a) Mapa myślowa
Załącznik 1.
b) Plakat Teatrzyku Zielona Gęś
Załącznik 2.
c) Zadanie domowe
Spróbuj narysować, jak sobie wyobrażasz postaci z miniaturek dramatycznych Gałczyńskiego: dyrektora, dziwnego krawca, żarłoczną Ewę.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Wiadomości o Teatrzyku Zielona Gęś zaczerpnięto z posłowia do książki K. I. Gałczyńskiego, Teatrzyk „Zielona Gęś”, Delta W‑Z, Warszawa 1997.