Tłuszcze nasycone i nienasycone
SCENARIUSZ ZAJĘĆ „Tłuszcze nasycone i nienasycone”
Chemia, III etap edukacyjny
Temat: Tłuszcze nasycone i nienasycone.
Treści kształcenia
Podstawa programowa: Punkt (9.10) [uczeń] klasyfikuje tłuszcze pod względem pochodzenia, stanu skupienia i charakteru chemicznego; opisuje właściwości fizyczne tłuszczów; projektuje doświadczenie pozwalające odróżnić tłuszcz nienasycony od nasyconego.
Cele zoperacjonalizowane
UCZEŃ: | Wie, co to są tłuszcze |
Zna wzór ogólny tłuszczów | |
Potrafi podzielić tłuszcze ze względu na stan skupienia, pochodzenie i budowę chemiczną | |
Wie jak odróżnić tłuszcze roślinne od zwierzęcych | |
Wie, co to jest reakcja zmydlania tłuszczów | |
Wskazuje różnicę w budowie cząsteczek tłuszczów stałych i ciekłych | |
Zna właściwości tłuszczów | |
Zna zastosowanie tłuszczów |
Nabywane umiejętności
UCZEŃ: | Potrafi zaprojektować doświadczenie, w którym bada właściwości tłuszczów nienasyconych |
Potrafi zaprojektować doświadczenie, w którym odróżnia tłuszcze nasycone od nienasyconych | |
Potrafi zaprojektować doświadczenie, w którym obserwuje reakcje tłuszczu z zasadą sodową | |
Wykonuje doświadczenie zgodnie z instrukcją | |
Rysuje schemat doświadczenia, obserwuje przebieg oraz analizuje i wyciąga wnioski z przeprowadzanych doświadczeń | |
Posługuje się w sposób bezpieczny odczynnikami chemicznymi, sprzętem i szkłem laboratoryjnym |
Kompetencje kluczowe
Kompetencje naukowe;
Porozumiewanie się w języku ojczystym;
Umiejętność uczenia się;
Umiejętność pracy w grupie;
Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;
Kompetencje informatyczne;
Etapy lekcji
Wstęp:
Nauczyciel sprawdza obecność oraz wiadomości uczniów z poprzedniej lekcji. Podaje temat zajęć.
Przebieg zajęć:
Nauczyciel wprowadza uczniów do tematu lekcji. W trakcie pogadanki wyjaśnia pojęcie „tłuszczu”. Przestawia budowę cząsteczki tłuszczu, wzór ogólny oraz zapisuje reakcję estryfikacji, w której otrzymywane są tłuszcze. Rysuje na tablicy szkolnej schemat podziału tłuszczów ze względu na stan skupienia, pochodzenie i budowę chemiczną. Uczniowie zapisują notatki do zeszytu.
Uczniowie zastanawiają się, co to są tłuszcze nasycone. Nauczyciel podsumowuje wiadomości wyświetlając prezentację multimedialną pt. „Tłuszcze nasycone”.
Nauczyciel prosi wybranego ucznia o odszukanie wiadomości w podręczniku, encyklopedii lub w Internecie na temat tłuszczów nienasyconych, następnie wyświetla prezentacje pt. „Tłuszcze nienasycone”.
Klasa dzieli się na trzy zespoły i przystępuje do wykonania doświadczeń. Uczniowie rysują schemat doświadczenia, zapisują obserwacje, formułują wnioski. Przedstawiciele grup przedstawiają klasie swoje wyniki. Nauczyciel podsumowuje doświadczenia wykonane przez uczniów.
Uczniowie w trakcie rozmowy kierowanej przez nauczyciela wymieniają właściwości tłuszczów. Zapisują notatki do zeszytu.
Uczniowie w trakcie „burzy mózgów” wymieniają najważniejsze zastosowania w życiu codziennym tłuszczów.
Instrukcja przeprowadzenia obserwacji
1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska:
Tłuszcze nie rozpuszczają się w wodzie (ani ciepłej ani zimnej). Natomiast dobrze rozpuszczają się w benzynie oraz w alkoholu etylowym. W oleju roślinnym występują wiązania wielokrotne. Tłuszcz roślinny to tłuszcz nienasycony, który odbarwia wodę bromową. Tłuszcz zwierzęcy zawiera wyłącznie wiązania pojedyncze. Jest to tłuszcz nasycony i nie odbarwia wody bromowej.
Reakcja zmydlania tłuszczu - polega ona na ogrzewaniu mieszaniny tłuszczu z roztworem zasady sodowej lub potasowej. W jej wyniku otrzymujemy mydła, które są solami kwasów tłuszczowych
2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań:
Celem doświadczenia jest badanie właściwości oleju roślinnego, obserwacja sposobu odróżnienia tłuszczów nasyconych od nienasyconych oraz reakcji zmydlania.
3. Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.):
Doświadczenia są prowadzone podczas lekcji chemii w klasie. Klasa dzieli się na trzy zespoły. Potrzebny jest następujący sprzęt oraz odczynniki: olej roślinny, woda, alkohol etylowy, benzyna, zasada sodowa, woda bromowa, masło/smalec, probówki, parownica, bagietka, palnik.
4. Sposób przeprowadzenia obserwacji:
Przykładowe doświadczenia do przeprowadzenia przez uczniów:
Doświadczenie nr 1 – Badanie rozpuszczalności oleju roślinnego;
Do czterech probówek wlej ok. 2 cmIndeks górny 33 oleju roślinnego. Dodaj do pierwszej 2 cmIndeks górny 33 ciepłej wody, do drugiej tyle samo zimnej wody, do trzeciej benzynę oraz do czwartej alkoholu etylowego. Wymieszaj roztwory. Narysuj schemat doświadczenia, zapisz obserwacje, wyciągnij wnioski.
Doświadczenie nr 2 – Odróżnianie tłuszczów nasyconych od nienasyconych;
Do dwóch probówek nalej wody bromowej. Następnie do pierwszej probówki dodaj kilka kropel oleju roślinnego a do drugiej rozpuszczone masło lub smalec. Wstrząśnij probówkami. Narysuj schemat doświadczenia, zapisz obserwacje, wyciągnij wnioski.
Doświadczenie nr 3 – Reakcja zmydlania tłuszczów;
Na parownicy umieść niewielką ilość masła lub smalcu. Następnie dodaj tyle samo zasady sodowej. Wymieszaj i ogrzewaj. Narysuj schemat doświadczenia, zapisz obserwacje, wyciągnij wnioski.
Podsumowanie:
Nauczyciel podsumowuje najważniejsze wiadomości. Ocenia pracę uczniów. Wyjaśnia pracę domową.
Środki dydaktyczne
Podręcznik, encyklopedia
Komputery połączone z Internetem
Odczynniki oraz sprzęt i szkło laboratoryjne
Prezentacja multimedialna „Tłuszcze nasycone”
Prezentacja multimedialna „Tłuszcze nienasycone”
Metody nauczania
Pogadanka
Rozmowa kierowana
„Burza mózgów”
Doświadczenia laboratoryjne
Formy pracy
Praca indywidualna
Praca zbiorowa
Praca domowa
Co to jest jełczenie masła?
Zadanie dla chętnych
Co to jest próba akroleinowa?
Lista załączników multimedialnych
Prezentacja multimedialna „Tłuszcze nasycone”
Prezentacja multimedialna „Tłuszcze nienasycone”
