Tolerancja – jedna z naczelnych idei etycznych XXI wieku

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna znaczenie pojęć „tolerancja”, „absolutyzm”, „rygoryzm”,

• rozumie istotność i społeczny kontekst problemu tolerancji,

• wie, czym się różnią „tolerancja pozytywna”, „tolerancja negatywna” i „łagodna ingerencja”

• wie, czy powinna się charakteryzować osoba tolerancyjna,

• zna poglądy Locke’a, Woltera i Milla odnośnie tolerancji.

b) Umiejętności

Uczeń:

• nabiera umiejętności dyskutowania o problemie dyskryminacji,

• nabiera umiejętności autonomicznego myślenia i samodzielnej moralnej oceny zjawisk społecznych

• uczy się, jak zapobiegać złu moralnemu, mając na celu dobro swoje i innych

c) Podstawy

Lekcja realizuje podstawę programową w zakresie:

• celów edukacyjnych – kształtuje refleksyjną postawę wobec powinności moralnych człowieka oraz uczy się rozpoznawać podstawowe wartości moralne,

• zadań szkoły – uświadamia ważny problem moralny, jakim jest tolerancja,

• treści – należy do bloku tematycznego „główne problemy współczesnej etyki”,

• osiągnięć – uczy dokonywania wyboru wartości oraz rozstrzygania wątpliwości i problemów moralnych oraz uczy się zasad harmonijnego współistnienia i współdziałania ze środowiskiem społecznym.

2. Metoda i forma pracy

Wykład, dyskusja wokół problemu, analiza tekstu.

3. Środki dydaktyczne

Fragmenty tekstów Milla, Woltera i Locka o tolerancji (zbiory fragmentów testów filozoficznych Łojka i Markiewicz).

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Na lekcji poprzedzającej nauczyciel prosi uczniów, by przynieśli na następne zajęcia wybór „Tekstów filozoficznych” M. Łojka. Na zajęciach zapoznaje uczniów z tematem lekcji i informuje o celu zajęć.

b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel inicjuje dyskusję odnośnie następujących pytań:

• Czym jest tolerancja? W czym się przejawia?

• Czym się różni tolerancja od aprobaty oraz tolerancja od obojętności moralnej? Czym się różni pogarda dla kogoś od wywyższania się? Jak te postawy mają się do tolerancji?

• Scharakteryzuj znane ci przejawy zachowań nietolerancyjnych?

• Czego nie wolno tolerować?

• Czy Polacy są narodem tolerancyjnym? A inne narody?

• Czy twoja klasa jest tolerancyjną grupą osób?

• Czy powinniśmy okazywać tolerancję ludziom nietolerancyjnym?

• Czy istnienie sekt i grup satanistycznych powinno być objęte zasadą tolerancji?

• Czy ktoś z Was był lub jest ofiarą nietolerancji?

2. Nauczyciel przekazuje uczniom następujące informacje:

• idea tolerancji jako idea moralna,

• osoba tolerancyjna a absolutysta i rygorysta moralny,

• tolerancja pozytywna, tolerancja negatywna i łagodna ingerencja.

3. Nauczyciel prosi uczniów o wymienienie przykładów zachowań będących wyrazem tolerancji negatywnej, pozytywnej i łagodnej ingerencji.

c) Faza podsumowująca

Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie fragmentów Listu o tolerancji Locka, Traktatu o tolerancji Woltera i O wolności Milla.

Po przeczytaniu fragmentów uczniowie odpowiadają na pytania:

Jak każdy z filozofów postrzega ideę tolerancji?

Na czym polega idea neutralności państwa i w jakim sensie stanowi ona realizację zasady tolerancji?

5. Bibliografia

1. Hołówka J., Etyka w działaniu, Prószyński i S‑ka, Warszawa 2002.

2. Łojek M., Teksty filozoficzne dla uczniów szkół średnich, WSiP, Warszawa 1987.

3. Markiewicz B., Od Locke'a do Jamesa - wybór tekstów, WSiP, Warszawa 1999.

4. Środa M., Idee etyczne starożytności i średniowiecza, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1994.

6. Załączniki

7. Czas trwania lekcji

90 minut (2x45 minut)

8. Uwagi do scenariusza

Brak.