Tolerancja – jedna z naczelnych idei etycznych XXI wieku
Tolerancja – jedna z naczelnych idei etycznych XXI wieku
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
zna znaczenie pojęć „tolerancja”, „absolutyzm”, „rygoryzm”,
rozumie istotność i społeczny kontekst problemu tolerancji,
wie, czym się różnią „tolerancja pozytywna”, „tolerancja negatywna” i „łagodna ingerencja”
wie, czy powinna się charakteryzować osoba tolerancyjna,
zna poglądy Locke’a, Woltera i Milla odnośnie tolerancji.
b) Umiejętności
Uczeń:
nabiera umiejętności dyskutowania o problemie dyskryminacji,
nabiera umiejętności autonomicznego myślenia i samodzielnej moralnej oceny zjawisk społecznych
uczy się, jak zapobiegać złu moralnemu, mając na celu dobro swoje i innych
c) Podstawy
Lekcja realizuje podstawę programową w zakresie:
celów edukacyjnych – kształtuje refleksyjną postawę wobec powinności moralnych człowieka oraz uczy się rozpoznawać podstawowe wartości moralne,
zadań szkoły – uświadamia ważny problem moralny, jakim jest tolerancja,
treści – należy do bloku tematycznego „główne problemy współczesnej etyki”,
osiągnięć – uczy dokonywania wyboru wartości oraz rozstrzygania wątpliwości i problemów moralnych oraz uczy się zasad harmonijnego współistnienia i współdziałania ze środowiskiem społecznym.
2. Metoda i forma pracy
Wykład, dyskusja wokół problemu, analiza tekstu.
3. Środki dydaktyczne
Fragmenty tekstów Milla, Woltera i Locka o tolerancji (zbiory fragmentów testów filozoficznych Łojka i Markiewicz).
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Na lekcji poprzedzającej nauczyciel prosi uczniów, by przynieśli na następne zajęcia wybór „Tekstów filozoficznych” M. Łojka. Na zajęciach zapoznaje uczniów z tematem lekcji i informuje o celu zajęć.
b) Faza realizacyjna
1. Nauczyciel inicjuje dyskusję odnośnie następujących pytań:
Czym jest tolerancja? W czym się przejawia?
Czym się różni tolerancja od aprobaty oraz tolerancja od obojętności moralnej? Czym się różni pogarda dla kogoś od wywyższania się? Jak te postawy mają się do tolerancji?
Scharakteryzuj znane ci przejawy zachowań nietolerancyjnych?
Czego nie wolno tolerować?
Czy Polacy są narodem tolerancyjnym? A inne narody?
Czy twoja klasa jest tolerancyjną grupą osób?
Czy powinniśmy okazywać tolerancję ludziom nietolerancyjnym?
Czy istnienie sekt i grup satanistycznych powinno być objęte zasadą tolerancji?
Czy ktoś z Was był lub jest ofiarą nietolerancji?
2. Nauczyciel przekazuje uczniom następujące informacje:
idea tolerancji jako idea moralna,
osoba tolerancyjna a absolutysta i rygorysta moralny,
tolerancja pozytywna, tolerancja negatywna i łagodna ingerencja.
3. Nauczyciel prosi uczniów o wymienienie przykładów zachowań będących wyrazem tolerancji negatywnej, pozytywnej i łagodnej ingerencji.
c) Faza podsumowująca
Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie fragmentów Listu o tolerancji Locka, Traktatu o tolerancji Woltera i O wolności Milla.
Po przeczytaniu fragmentów uczniowie odpowiadają na pytania:
Jak każdy z filozofów postrzega ideę tolerancji?
Na czym polega idea neutralności państwa i w jakim sensie stanowi ona realizację zasady tolerancji?
5. Bibliografia
Hołówka J., Etyka w działaniu, Prószyński i S‑ka, Warszawa 2002.
Łojek M., Teksty filozoficzne dla uczniów szkół średnich, WSiP, Warszawa 1987.
Markiewicz B., Od Locke'a do Jamesa - wybór tekstów, WSiP, Warszawa 1999.
Środa M., Idee etyczne starożytności i średniowiecza, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1994.
6. Załączniki
7. Czas trwania lekcji
90 minut (2x45 minut)
8. Uwagi do scenariusza
Brak.