Tragizm bohatera świadomego bezcelowości swoich czynów – analiza Nie‑Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna biografię i tytuły ważnych dzieł Zygmunta Krasińskiego,

• zna treść Nie‑Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego,

• potrafi wyjaśnić pojęcie prowidencjalizmu,

• wie, jaką historiozofię wykłada Zygmunt Krasiński w Nie‑Boskiej komedii.

b) Umiejętności

Uczeń:

• potrafi zinterpretować tytuł dramatu Zygmunta Krasińskiego,

• umie wskazać elementy Nie‑Boskiej komedii stanowiące demaskację romantycznych mitów i przekonań,

• umie przeprowadzić analizę utworu dramatycznego,

• potrafi scharakteryzować poszczególne elementy dzieła, określić jego tematykę
  i wymowę,

• umie opisać i wytłumaczyć tragizm głównych bohaterów dramatu Krasińskiego,

• rozumie i potrafi wyjaśnić znaczenie związku frazeologicznego Okopy Świętej Trójcy,

• potrafi przedstawić własnymi słowami wizję rewolucji zarysowaną w Nie‑Boskiej komedii,

• potrafi uczestniczyć w dyskusji, prezentować własne poglądy i szanować odmienne zdanie przeciwnika.

2. Metoda i forma pracy

W formie dyskusji: uczniowie przedstawiają rację dwóch obozów toczących ze sobą walkę na kartach dramatu Krasińskiego.

Metoda praktyczna: uczniowie analizują poszczególne aspekty Nie‑Boskiej komedii.

3. Środki dydaktyczne

1. Nie‑Boska komedia Zygmunta Krasińskiego.

2. Słownik języka polskiego.

3. Słownik frazeologiczny.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Uczniowie opowiadają treść dramatu Zygmunta Krasińskiego. Nauczyciel pyta uczniów, do jakiego dzieła z literatury światowej nawiązuje tytuł Nie‑Boska komedia. Uczniowie przedstawiają własne interpretacje wymowy tytułu utworu.

b) Faza realizacyjna

Nauczyciel prosi uczniów, by zadeklarowali swoją akcesję do jednego z obozów: albo rewolucjonistów, albo obrońców starego porządku. Trzecią grupę (pod kierownictwem nauczyciela) będą stanowili arbitrzy pojedynku. Zwolennicy ancien regime umacniają się
w Okopach Świętej Trójcy, skąd przedstawiają swoje argumenty (w oparciu o treść dramatu
z pewnym marginesem na polot fantazji), które nakazują im bronić status quo. Z drugiej strony napierają rewolucjoniści, którzy za pomocą siły słów chcą obalić stare i ustanowić nowe. Obydwie strony dezawuują argumenty przeciwnika. Rolą arbitrów jest zadawanie pytań, czuwanie nad kulturalnym przebiegiem dyskusji i ostateczna ocena, który obóz był bardziej przekonujący.

Uczniowie interpretują słowa hrabiego Henryka skierowane do Pankracego, że rewolucja to „wszystkie stare zbrodnie świata, ubrane w szaty świeże”. Opisują stosunek hrabiego Henryka do starego porządku, którego broni oraz wskazują na zwątpienie Pankracego po odniesionym zwycięstwie. Uczniowie odpowiadają na pytanie, na czym polega tragizm bohaterów Nie‑Boskiej komedii.

Uczniowie wyszukują w słowniku języka polskiego definicji terminu: prowidencjalizm. Zastanawiają się, jaką wizję rewolucji przedstawił Zygmunt Krasiński w Nie‑Boskiej komedii.

c) Faza podsumowująca

Nauczyciel pyta uczniów, co oznacza frazeologizm: Okopy Świętej Trójcy. Uczniowie przedstawiają własne propozycje, które konfrontują z definicją ze słownika frazeologicznego.

5. Bibliografia

1. Bąba S., Liberek J., Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.

2. Krasiński Z., Nie‑Boska komedia, wstęp M. Janion, oprac. M. Grabowska, wyd. 10. uzupełnione, Ossolineum, Wrocław 1970.

3. Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, pod red. J. Krzyżanowskiego,
   C. Hernasa, PWN, Warszawa 1985.

4. Uniwersalny słownik języka polskiego, pod red. S. Dubisza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.

6. Załączniki

Zadanie domowe

Wybierz jednego z głównych bohaterów Nie‑Boskiej komedii. Scharakteryzuj go i napisz, w czym przejawia się tragizm tej postaci.

7. Czas trwania lekcji

2 x 45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Zajęcia są przewidziane na dwie godziny lekcyjne. Pierwsza będzie poświęcona dyskusji nad racjami dwóch obozów walczących ze sobą w Nie‑Boskiej komedii. Uczniowie powinni zostać uprzedzeni o formie zajęć tak, aby mogli się do niej merytorycznie i psychicznie przygotować. Jedynie od inwencji uczniów zależy, czy dyskusja będzie urozmaicona elementami scenografii. Nauczyciel może jednakże zasugerować pewne rozwiązania.