Treść powinności i dobra moralnego jako sprawność. Podział cnót
Treść powinności i dobra moralnego jako sprawność. Podział cnót
Celem lekcji jest zapoznanie uczniów z zagadnieniami dotyczącymi treści powinności jako sprawności, a więc cnót. Przedstawienie definicji cnoty (w sensie moralnym i nieco szerszym), przedstawienie definicji wady (jako przeciwieństwo cnoty), a także przedstawienie podziału cnót na tzw. cnoty kardynalne (czyli roztropność, sprawiedliwość, umiarkowanie i męstwo).
Umiejętności
Uczeń potrafi:
Wyjaśnić, co to jest cnota?
Przedstawić zagadnienie wady.
Wyjaśnić pojęcie: cnota kardynalna.
Omówić cztery cnoty kardynalne (roztropność, sprawiedliwość, umiarkowanie i męstwo).
Metoda i forma pracy
Metoda pogadanki z elementami opisu.
Merecki J., Styczeń T., ABC Etyki, Wyd. KUL, Lublin 2005.
Podsiad A., Więckowski Z., Mały słownik terminów i pojęć filozoficznych, PAX, Warszawa 1983.
Karta pracy ucznia.
Sprawdzenie obecności.
Sprawdzenie zadania domowego.
Przypomnienie metodą pogadanki najważniejszych wiadomości z poprzedniej lekcji.
(10 min.)
Metodą pogadanki z elementami opisu ustalenie odpowiedzi na pytanie: co to jest cnota?
Metodą pogadanki z elementami opisu ustalenie odpowiedzi na pytanie: co to jest wada?
Metodą opisu przedstawienie uczniom pochodzenia aretologii (nauki o cnotach) oraz omówienie, co to są cnoty kardynalne.
Przedstawienie metodą opisu czterech cnót kardynalnych: roztropności, sprawiedliwości, umiarkowania i męstwa.
(20 min.)
Faza podsumowująca
Zapisanie przez uczniów notatki do zeszytu.
Notatka:
Cnotę, czyli pewną sprawność (stałą dyspozycję rozumu lub woli do wykonywania poszczególnych aktów) moralnie dobrą, możemy rozpatrywać na dwa sposoby: w znaczeniu szerszym – jako usprawnienie bytu (jako podmiotu działania) do wykonywania aktów odpowiadających jego naturze lub w znaczeniu moralnym – wtedy cnota to stała skłonność i sprawność woli do spełniania aktów moralnie dobrych. Arystoteles definiuje cnotę według zasady złotego środka – cnota to środek pomiędzy dwoma skrajnościami: niedomiaru i nadmiaru. Wadą nazywamy przeciwieństwo cnoty, a więc nabyte przez działanie moralne złe skłonności woli do spełniania czynów moralnie złych.
Dział etyki, który zajmuje się nauką o cnotach, nazywamy arletologią. Zapoczątkował ją Platon, a usystematyzował Arystoteles (w Etyce Nikomachejskiej), który wyróżnił cztery podstawowe cnoty moralne zwane cnotami kardynalnymi. Każda z cnót kardynalnych zawiera w sobie elementy pozostałych cnót, więc nie należy ich rozumieć niezależnie od siebie (rozłącznie). Wyróżniamy cztery cnoty kardynalne:
Roztropność – zwana cnotą słusznego osądu, uważana za naczelną z cnót. Pozwala trafnie rozpoznać powinność moralną (co należy czynić) w konkretnej sytuacji i wybrać najodpowiedniejsze środki do realizacji tego działania.
Sprawiedliwość – pozwala oddać każdemu tego, co mu się należy ze względu na afirmację osoby (w imię miłości). Podstawową miarą sprawiedliwości jest to, co należne osobie z racji tego, że jest osobą (więc przestępcy z jednej strony należy się kara – jako sprawcy czynu niegodziwego, a z drugiej afirmacja – jako osobie, czyli dobra najwyższego).
Męstwo – usprawnia wolę człowieka do przezwyciężania trudności na drodze do realizacji dobra powinnego. Pozwala panować nad uczuciami (lęku, strachu) w obliczu zagrożenia.
Umiarkowanie – wprowadza harmonię między dwoma popędami człowieka: popędem samozachowawczym i seksualnym. Dzięki umiarkowaniu możemy je rozumnie kontrolować i realizować je w zgodzie z naturą osoby ludzkiej, jako podmiotu rozumnie wolnego.
(15 min.)
Merecki J., Styczeń T., ABC Etyki, Wyd. KUL, Lublin 2005.
Podsiad A., Więckowski Z., Mały słownik terminów i pojęć filozoficznych, PAX, Warszawa 1983.
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji Treść powinności i dobra moralnego jako sprawność. Podział cnót.