Scenariusz zajęć

III etap edukacyjny, język polski

Temat: Treść ujęta w formę, czyli powtórzenie o rodzajach i gatunkach literackich

Treści kształcenia:

II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.

2. Analiza. Uczeń:

6) przypisuje czytany utwór do właściwego rodzaju literackiego (epika, liryka, dramat).

Cele operacyjne:

• Swobodne różnicowanie rodzajów i gatunków literackich,

• Umiejętność przypisania utworu literackiego do odpowiedniego rodzaju i gatunku.

Nabywane umiejętności:

Uczeń:

• Wymienia rodzaje i gatunki literackie,

• Wskazuje wyróżniki rodzajów literackich,

• Swobodnie posługuje się terminami dotyczącymi rodzajów i gatunków literackich,

• Przypisuje konkretny utwór do rodzaju i gatunku literackiego,

• Analizuje utwór poetycki,

• Dokonuje przekładu intersemiotycznego dzieła literackiego (ilustracja plastyczna),

• Współpracuje w grupie.

Kompetencje kluczowe:

• Porozumiewanie się w języku ojczystym,

• Umiejętność uczenia się,

• Świadomość i ekspresja kulturalna.

Środki dydaktyczne:

• Zasoby multimedialne: filmy „Mówi Harpagon”, „Fragment Kamizelki”, „O poezji”,

• Sprzęt multimedialny: komputer lub podłączony do telewizora projektor multimedialny/tablica interaktywna,

• Kserokopia utworu J. Kochanowskiego „Na dom w Czarnolesie”Indeks górny 1¹ oraz fragmentów „Zemsty”Indeks górny 2² A. Fredry, „Latarnika”Indeks górny 3³ H. Sienkiewicza i liryku „Testament mój”Indeks górny 4⁴ J. Słowackiego,

• Zestaw kopert (po sześć dla każdej z pięciu grup) z zadaniami do wykonania,

• Słowniki terminów literackich.

Metody nauczania:

• Problemowa: rozmowa kierowana, aktywizująca: inscenizacja,

• Praktyczna: praca z tekstem,

• Eksponująca: film.

Formy pracy:

• Grupowa jednolita,

• Grupowa zróżnicowana.

Przebieg zajęć:

Etap wstępny

Prowadzący zajęcia zapisuje temat lekcji na tablicy, zapoznaje uczniów z jej celami. Następuje przypomnienie podziału utworów literackich na rodzaje i gatunki. Chętni uczniowie wskazują, jakie są wyróżniki epiki, liryki i dramatu oraz jakie gatunki literackie należą do poszczególnych rodzajów.

Etap realizacji

Nauczyciel dzieli klasę na pięć grup. Każda otrzymuje zestaw sześciu kopert z zadaniami do wykonania.

Wybrany członek każdej grupy otwiera pierwszą kopertę; polecenie brzmi: „Wpisz hasła poboczne do haseł głównych (zapisanych w pionie): epika, liryka, dramat, wybierając odpowiednie spośród następujących terminów: epos, elegia, didaskalia, rola, wiersz, powieść, opowiadanie, tren, akt, monolog, hymn, bajka, nowela, fraszka, dialog, strofa, aktor”. Na sygnał nauczyciela grupy kończą pracę.

Drugie zadanie zespoły zaczynają i kończą równocześnie, na sygnał prowadzącego. Brzmi ono następująco: „Dopisz autora lub tytuł utworu należącego do epiki: Iliada – (autor) .............., H. Sienkiewicz – (tytuł)..................., Wesele w Atomicach – (autor)..............., I. Krasicki – (tytuł).............., Kamizelka – (autor).................”.

Trzecie zadanie brzmi następująco: „Wymień cechy charakterystyczne dla dramatu, epiki i liryki, wykorzystaj do tego celu kserokopie fragmentów utworów: A. Fredro, Zemsta, H. Sienkiewicz, Latarnik, J. Słowacki, Testament mój”.

Lider prezentuje wyniki pracy grupy.

Kolejne zadanie związane jest z projekcją filmów z zasobów multimedialnych. Brzmi ono następująco: „Wysłuchaj fragmentów utworów literackich oraz wypowiedzi, odgadnij (zapisz) ich tytuły i autorów oraz określ rodzaj i gatunek literacki utworów, a także zapisz, o jakim gatunku literackim mówi osoba wypowiadająca się”. Po obejrzeniu filmów z zasobów internetowych grupy wykonują zadanie.

Następnie zespoły jednocześnie otwierają koperty z zadaniem piątym; znajduje się tam kserokopia fraszki Kochanowskiego „Na dom w Czarnolesie” i następujące polecenie: „W formie mapy pamięci dokonaj zapisu analizy utworu Na dom w Czarnolesie, umieszczając w notatce następujące informacje: autor utworu, adresat, rodzaj i gatunek literacki, problematyka, przesłanie utworu, środki artystyczne (apostrofa, epitety, rymy), archaizmy (przykłady)”.

Po sygnale nauczyciela grupy otwierają koperty z zadaniem szóstym, które brzmi: „Przedstaw w formie pantomimy wybrany fragment utworu: I grupa – Przypowieść o synu marnotrawnym, II grupa – Skąpiec, III grupa – Krzyżacy, IV grupa – Kamienie na szaniec, V grupa – Mały Książę”. Inscenizacje nagradzane są brawami.

Etap końcowy

Każda z grup deleguje jednego członka do składu jury. Jurorzy dokonują oceny poszczególnych zadań według ustalonych przez siebie kryteriów. Pozostali uczniowie zapisują tymczasem zadanie domowe.

Praca domowa:

1. Przedstaw w dowolnej formie (np. mapy myśli, tabelki, prezentacji multimedialnej, notatki) podział literatury na rodzaje i gatunki literackie, uwzględniając przykładowe tytuły utworów.

2. Zawartą w utworze „Na dom w Czarnolesie” refleksję dotyczącą wartości w życiu człowieka przedstaw we własnej interpretacji w formie wiersza, opowiadania lub fragmentu dramatu.

1. Proponowane źródło: Jan Kochanowski, Fraszki, Wydawnictwo Greg, Kraków 2010.↩

2. Proponowane źródło: Aleksander Fredro, Zemsta, Wydawnictwo Siedmioróg, Wrocław 2004.↩

3. Proponowane źródło: Henryk Sienkiewicz, Latarnik, Wydawnictwo Siedmioróg, Wrocław 2004.↩

4. Proponowane źródło: Juliusz Słowacki, Poezje, Wydawnictwo Prószyński i S‑ka, Warszawa 2000.↩

R1Pf7KpDcRqn3