Trzeba to zanotować!

Notowanie to niezbędna umiejętność w procesie edukacji. Czy twoja notatka sporządzona na lekcji przyda ci się do powtórki lub sprawdzianu?
Jeśli nie, musisz coś z tym zrobić.

Dobrze skonstruowana notatka pomoże ci w powtarzeniu materiału, przygotuje do egzaminu, uporządkuje wiedzę, utrwali wiadomości, a przede wszystkim oszczędzi twój czas.

Istotą dobrych notatek jest wyszukanie najważniejszych informacji i połączenie ich z już zapamiętanymi. Ważne jest dobranie odpowiedniej metody notowania. Notatka nie musi być zapisana „drobnym maczkiem”. Jej tekst powinien być przejrzysty, warto stosować odstępy, posługiwać się krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań, skrótami, pojedynczymi wyrazami.

Wybierz metodę notowania odpowiednią dla siebie, wygodną i porządkującą twoją wiedzę.

Materiał stanowi uzupełnienie i rozwinięcie lekcji: Jak notować, żeby zapamiętać?PFNAwJN8YJak notować, żeby zapamiętać?

Urashima Tarō [czyt. Urasima Taro]

Jest to jedna z najstarszych opowieści japońskich [...]. Jej bohaterem jest rybak Urashima Tarō. Pewnego dnia, przechadzając się plażą, ujrzał dzieci znęcające się nad żółwiem. Bez chwili wahania uratował go, a wtedy wdzięczne zwierzę zabrało go na swoich plecach do pałacu władcy mórz na dnie oceanu. Podjęty z honorami przez córkę władcy, OtsuhimeOtsuhimeOtsuhime, Tarō spędził w podwodnym pałacu kilka dni. W końcu jednak zatęsknił za domem i postanowił wrócić. Wtedy księżniczka wręczyła mu bogato zdobioną szkatułkę, jednocześnie kategorycznie zabraniając kiedykolwiek ją otwierać. Po powrocie na ląd Urashima Tarō ze zdumieniem stwierdził, że jego rodzinna wioska znacznie się zmieniła i nie mógł trafić do swojego domu. Zupełnie nie poznawał też mieszkańców. W końcu spytał jednego z nich, jak dojść do domu Urashima Tarō. „Urashima Tarō?” – odparł zapytany – „Nie znam nikogo takiego. Podobno żył tu kiedyś ktoś o tym imieniu, ale było to sto lat temu”. Urashima Tarō pojął wtedy, że choć spędził w pałacu władcy mórz zaledwie kilka dni, na lądzie minęły całe dziesięciolecia. Zrozpaczony przypomniał sobie o podarunku od Otsuhime i otworzył szkatułkę. Z wnętrza wydobył się dym i Urashima Tarō w jednej chwili stał się osiwiałym starcem. W szkatułce zamknięta była bowiem jego młodość.

01 Źródło: Urashima Tarō [czyt. Urasima Taro], red. Adrianna Wosińska, „Biuletyn Informacyjny Ambasady Japonii w Polsce” Bydgoszcz 2011, s. 4. Tekst skrócony i zmodyfikowany.

Mathilda Masters [czyt. Matylda Masters] Złote rybki mają doskonałą pamięć

Czy ktoś ci kiedyś powiedział, że masz pamięć złotej rybki? I chciał przez to dać do zrozumienia, że ciągle o czymś zapominasz? Jeśli chodzi o złotą rybkę, to jest to nieprawda. Ma doskonałą pamięć. Potrafi pamiętać niektóre rzeczy przez kilka miesięcy.

Skąd to wiemy? Sprytni uczeni przeprowadzili kilka eksperymentów. Umieścili w akwarium małą dźwignię. Kiedy rybki ją przyciskały, dostawały jedzenie. Prędko się tego nauczyły. Wtedy naukowcy zmienili zasady: po przyciśnięciu dźwigni dostawały jedzenie tylko w określonej porze dnia.

I… Tak jest, w krótkim czasie złote rybki jedynie wtedy zaczęły przyciskać dźwignię.

W innym eksperymencie w porze karmienia odtwarzano określony dźwięk. Po pewnym czasie rybki wiedziały, że kiedy go usłyszą, dostaną pożywienie. Następnie wypuszczono je na wolność.  Po pięciu miesiącach ponownie odtworzono ten sam dźwięk. Nie uwierzycie! Złote rybki zjawiły się w miejscu początkowego karmienia. Zapamiętały więc, że ten dźwięk oznacza jedzenie.

02 Źródło: Mathilda Masters [czyt. Matylda Masters], Złote rybki mają doskonałą pamięć , [w:] Mathilda Masters, 321 intrygujących faktów o zwierzętach, red. Małgorzata Woźniak-Diederen, Warszawa 2020, s. 12.

Jane Chisholm [czyt. Dżejn Czyzym] Wikingowie

Wikingowie, zwani również Normanami, pochodzili ze SkandynawiiSkandynawiaSkandynawii. Zajmowali się rolnictwem, handlem, byli wojownikami. Kiedy przybywało ludzi, a ziemi nie wystarczało dla wszystkich, niektórzy porzucali Skandynawię, by wziąć udział łupieżczych najazdach. Od VIII do XI wieku Europa była terroryzowana przez grupy wikingów. Początkowo, od lat 90. VIII wieku, najeźdźcy przybywali z Norwegii, od końca lat 40.  IX wieku często ataki przeprowadzali Normanowie z Danii. Lecz wikingowie nie byli wyłącznie rozbójnikami. Umieli budować znakomite statki i znali się na nawigacjinawigacjanawigacji. Wielu z nich przemierzało morza, odkrywając nieznane lądy i handlując. Niektórzy osiedlali się na nowym miejscu. We Francji ziemia, na której zamieszkali Normanowie, została nazwana Normandią. Na Rusi wikingów zwano Waregami i to oni właśnie założyli tam pierwsze państwo. Sama nazwa Ruś pochodzi od Rusów – jednego z plemion normańskich.

Wikingowie przepłynęli Atlantyk, dotarli na Grenlandię i jako pierwsi Europejczycy dopłynęli do Ameryki Północnej. Około 1000 roku Leif EricssonLeif ErikssonLeif Ericsson wylądował na wyspie, którą zapewne była Ziemia BaffinaZiemia BaffinaZiemia Baffina albo Nowa FundlandiaNowa FundlandiaNowa Fundlandia.

03 Źródło: Jane Chisholm [czyt. Dżejn Czyzym], Wikingowie, [w:] Jane Chisholm, Historia świata. Księga dat i wydarzeń, tłum. Piotr Laskowski, Warszawa 1998, s. 40.

Mathilda Masters [czyt. Matylda Masters] Pisklęta przywdziewają kostiumy

Wyobraź sobie, że jesteś świeżo wyklutym pisklęciem pokutnika jasnobrzuchego, ptaka śpiewającego z dżungli Ameryki Południowej. Rodzice wyglądają nieco szaro i ponuro, ale ty jesteś jasnopomarańczowy i masz białe kropki na końcach piór. Wyglądasz jak trująca gąsienica ćmy flanelowej, która żyje w tym samym lesie.

Sprytne rozwiązanie. Udając takiego zabójczego „robaka”, ptaszek trzyma wszystkie drapieżniki z daleka. W tym upodobnieniu posuwa się nawet dalej: kiwa główką w przód i w tył, dzięki czemu wygląda, jakby powoli czołgał się po gałęziach.

Zdaniem naukowców jest to typowy przypadek mimikrymimikramimikry BatesaHenry Walter BatesBatesa. Nieszkodliwe  i jadalne zwierzęta maskują się, aby wyglądać jak gatunki trujące lub niejadalne, a wtedy drapieżniki pozostawiają je w spokoju.

Mimikra PeckhamaGeorge PeckhamPeckhama oznacza z kolei, że drapieżniki naśladują swoją ofiarę, by łatwiej ją złapać. Przykładowo żabnice głębinowe mają świetlistą wędkę z przynętą, którą wabią małe rybki, żeby je następnie prędko połknąć.

Mimikra MülleraFritz MüllerMüllera jest stosowana przez zwierzęta niejadalne. Przypominają one swoim wyglądem inne gatunki niejadalne, trujące lub niebezpieczne, żeby niezbyt doświadczony drapieżnik przez przypadek ich nie zjadł.

04 Źródło: Mathilda Masters [czyt. Matylda Masters], Pisklęta przywdziewają kostiumy , [w:] Mathilda Masters, 321 intrygujących faktów o zwierzętach, tłum. Małgorzata Woźniak-Diederen, Warszawa 2020, s. 256.

Radosław Pawelec Henryk Sienkiewicz

Henryk Sienkiewicz urodził się 5 maja 1846 r. w Woli Okrzejskiej na Podlasiu. Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej. Od 1855  r. mieszkał w Warszawie. W latach 1866–1870 studiował, początkowo w słynnej Szkole Głównej, potem na rosyjskim Uniwersytecie Warszawskim.

Sienkiewicz rozpoczynał karierę zawodową jako dziennikarz. W latach 1872–1878 był reporterem i felietonistą dwutygodnika „Niwa” […]. W latach 1882–1887 redaktorem dziennika „Słowo”. Pierwsze utwory literackie Sienkiewicza powstają pod koniec lat 60. XIX w. W 1872 r. publikuje powieść „Na marne”, w tym i następnym roku powstają „Humoreski z teki Worszyłły”, nieco później – nowela „Stary sługa”. W latach 1876–1878 Sienkiewicz odbył podróż do Ameryki Północnej. Owocem tej podróży są słynne „Listy z podróży”.

Po powrocie z Ameryki Sienkiewicz drukuje wiele słynnych utworów, m.in. „Janka Muzykanta” i „Latarnika”. Sławę przynosi mu cykl powieści historycznych – „Trylogia”. Druk pierwszej z nich – „Ogniem i mieczem”, rozpoczyna się w 1883 r. „Potop” wychodzi trzy lata później, „Pan Wołodyjowski” – w 1888 r. Inne bardzo znane dzieła Sienkiewicza to powieść psychologiczna „Bez dogmatu”, powieść obyczajowa „Rodzina Połanieckich” oraz historyczna – „Krzyżacy”. Najsłynniejsze jego dzieło to „Quo vadis” –  powieść z czasów pierwszych chrześcijan. W 1905 r. otrzymał za nie literacką Nagrodę Nobla.

Sienkiewicz był kilka razy żonaty […]. Pisarz angażował się w działalność społeczną. W latach I wojny światowej założył komitet pomagający ofiarom działań zbrojnych. Wcześniej ufundował stypendium, z którego korzystali m.in. Maria Konopnicka i Stanisław Wyspiański. Twórczość i postawa Sienkiewicza zjednały mu powszechny szacunek. W 1900 r. otrzymał w darze od społeczeństwa polskiego dworek w Oblęgorku.

Henryk Sienkiewicz zmarł w 1916 r. w Szwajcarii. W 1924 r. prochy najbardziej znanego na świecie polskiego pisarza sprowadzono do kraju. Spoczęły one w krypcie warszawskiej Archikatedry św. Jana.

05 Źródło: Radosław Pawelec, Henryk Sienkiewicz, [w:] tegoż, Język polski. Poradnik skutecznej komunikacji w mowie i piśmie, Warszawa 2007, s. 125.